।। শ্ৰীমদ্ভাগৱত ।।
।।দশম স্কন্ধ।।
মাজ ভাগ
।।শ্ৰীকৃষ্ণায় নমঃ।।
।।মঙ্গলাচৰণ।।
।।পদ।।
জয় জয় সকল মঙ্গল বাসুদেৱ।
ব্ৰহ্মা হৰ গৌৰী আদি কৰে যাক সেৱ।।
যাৰ নামে ৰক্ষা কৰে সকলে কালত।
শৰণ পশিলো মঞি হেনয় কৃষ্ণত।।১।।
জয় নমো মহাকৃপাময় দেৱ হৰি।
মহা মহা পাপীগণো তড়ে যাক স্মৰি।।
ব্ৰহ্মা আদি দেৱ নুবুজন্ত যাৰ গতি।
হেন ঈশ্বৰক মোৰ অলেখ প্ৰণতি।।২।।
জয় জয় কৃষ্ণ ৰাম নীল শুক্ল কান্তি।
গঙ্গাত যমুনা যেন অধিকে জ্বলন্তি।।
সংহৰিলা হৰি পৃথিৱীৰ মহাভাৰ।
ভকত জনক প্ৰভু কৰিলা উদ্ধাৰ।।৩।।
পৰম ঈশ্বৰ ভৈলা দৈৱকীনন্দন।
যাচিয়া পিন্ধিলা যিটো কুঁজীৰ চন্দন।
যাচি ভকতক যিটো দেন্ত নৱনিধি।
হেন কৃষ্ণ বৰে আৰম্ভৰ হৌক সিদ্ধি।।৪।।
কৃষ্ণৰ চৰণ চিন্তি কৰিয়া প্ৰণতি।
ভকত জনক মনে কৰিয়া বিনতি।।
হৰিকথা ৰসে আতি উত্ৰাৱল মতি।
শ্ৰীচন্দ্ৰভাৰতী ভণে আতি শিশুমতি।।৫।।
.......................
।।কুঁজীৰ বাঞ্ছা পূৰণ।।
শুনা সভাসদ যত আছা নৰোত্তম।
দশম স্কন্ধৰ শেষ কথা মনোৰম।।
মথুৰাত দ্বাৰকাত থাকি কুতুহলে।
যত কৰ্ম্ম কৰিলন্ত ভকত বৎসলে।।৬।।
শুক নিগদতি পৰীক্ষিত হৰিদাস।
শুনা আৰো হৰিকথা কৰিবো প্ৰকাশ।।
কৃষ্ণৰ কথাত যাৰ উপজয় ৰতি।
জানি কৃষ্ণকথা তাত কহিবে যুগুতি।।৭।।
পূৰ্ব্বত কুঁজীৰ হৰি পিন্ধিলা চন্দন।
কুঁজ সম কৰিলা গুচিলা কুলক্ষণ।।
কৰিলা কাকূতি তাই ঘৰে আশা বুলি।
যাইবো বুলি সম্বুধি পঠাইলা বনমালী।।৮।।
সেহি দিনা হন্তে তাইৰ থিৰ নোহো মন।
কেতিয়া আসিব প্ৰভু কমলয়ন।।
ৰাত্ৰি নিদ্ৰা নাসে মুখে নকৰে ভোজন।
পথক আকলি থাকে কৃষ্ণতেসে মন।।৯।।
বসন ভূষণ নানা পিন্ধিয়া সুন্দৰী।
শৰ্য্যাখান পাতি থৱৈ আতি ৰম্য কৰি।।
আসিলা আসিলা বুলি মদনৰ জ্বালে।
নেদেখি বিলাপ কৰি পৰৈ মহীতলে।।১০।।
এহিমতে দুখ যেৱে পাৱয় সুন্দৰী।
সকলে জানিলা অন্তৰ্য্যামী দেৱহৰি।।
ভকতৰ দুখে যাৰ আকুল হৃদয়।
আপুনি মনত আলোচন্ত কৃপাময়।।১১।।
দুস্ত্যজ স্বভাৱ মোৰ ত্যজন নযায়।
যেই ভজে তাকে ভজো দোষক নচাই।।
গোকুলৰ গোপীক কৰাইলো কিছো শান্ত।
আসিলা প্ৰবোধ কৰাই উদ্ধৱ মহন্ত।।১২।।
কুঁজীয়ো চন্দন মোক দিলেক সাদৰি।
কুঁজ সম কৰিলো আপোন কৰে ধৰি।।
এভো নতো শুজা যাই চন্দনৰ ধাৰ।
গৃহক যাইবাক কৰি আছো অঙ্গীকাৰ।।১৩।।
মোত কামভাৱে তাইৰ সন্তাপিত মন।
স্বপনত আলিঙ্গিয়া ধৰে ঘনে ঘন।।
এহি কথা উদ্ধৱত কহি অনন্তৰে।
তেহে সমে চলি গৈলা কুবুজাৰ ঘৰে।।১৪।।
মথুৰা মধ্যত জ্বলে কুঁজীৰ মন্দিৰ।
বৈকুণ্ঠৰ লক্ষ্মী তাত প্ৰকাশে ৰুচিৰ।।
যেহি দিনা দিলা কুঁজী চন্দন কৃষ্ণক।
সেহি দিনা গৈলা লক্ষ্মী কুঁজীৰ গৃহক।। ১৫।।
সুৱৰ্ণ বৈদূৰ্য্য হীৰা মাণিক ৰতনে।
জ্বলে গৃহখান দিব্য বসনে ভূষণে।।
বিচিত্ৰ খাতত হংসতুলি আছে পাৰি।
উপৰত নৱ চন্দ্ৰতাপ আছে তৰি।।১৬।।
ৰত্নৰ আসনচয় জ্বলে জাতিষ্কাৰ।
চৌপাশে মুৰালি থোপা শুদ্ধ সুৱৰ্ণৰ।।
প্ৰদীপ পঙ্কতি আতি কৰয় প্ৰকাশ।
সুগন্ধ ধূপৰ গন্ধে মন্দিৰ সুবাস।।১৭।।
বিচিত্ৰ বাৰত লিখি আছয় পুত্তলি।
গোপীগণে সমে বৃন্দাবনে বনমালী।।
মুখে মুখে বুকে বুকে নয়নে নয়নে।
কৃষ্ণ গোপিকাক লিখি আছে একেথানে।।১৮।।
তাক দেখি সততে উদয় হোৱে কাম।
সমস্তে কামৰ বস্তু আছে অনুপাম।।
মালতী মাধাই পদ্ম চুম্বিত ভ্ৰমৰ।
দৰশনে হৰে পাপ কামী পুৰুষৰ।।১৯।।
হেনয় কুঁজীৰ ঘৰ পাইলন্ত মুৰাৰি।
পৰম ভকত উদ্ধৱৰ কৰে ধৰি।।
দেখিলন্ত ত্ৰিবক্ৰা দ্বাৰতে আছে বসি।
দাসীগণ সমে যেন পূৰ্ণিমাৰ শশী।।২০।।
সৈৰিন্ধ্ৰীয়ো মাধৱক আছয় নিহালি।
পদূলিত আসন্ত দেখিয়া বনমালী।।
তেতিক্ষণে আসনৰ চালিলন্ত গাৱ।
উল্লসিত তনু উপজিল প্ৰেমভাৱ।।২১।।
হাত মেলি স্বৰ্গ যেন পাইলেক সুন্দৰী।
সখীগণ সমে আসি নিলেক সাদৰি।।
ত্ৰিবক্ৰাৰ মন্দিৰে প্ৰৱেশ ভৈলা হৰি।
ৰত্নৰ আসনে নিয়া বৈসাইলা সাদৰি।।২২।।
সুৱৰ্ণ ডাৱৰে লৈয়া সুগন্ধিত জল।
ধুৱাইলেক মাধৱৰ চৰণকমল।।
সেহি জলে নিজ শিৰ কৰিলেক স্নান।
অৱশেষ জল মানে কৰিলেক পান।।২৩।।
অৱনত ভাৱে হৰিপদ কোলে ধৰি।
সুগন্ধিত তৈল লৈয়া জান্তিলা সুন্দৰী।।
সুগন্ধ চন্দন লেপিলন্ত সৰ্ব্বগাৱে
চামৰ ধৰিয়া বিঞ্চিলন্ত মৃদুভাৱে।।২৪।।
বিচিত্ৰ পুষ্পৰ মালা পিন্ধাইলেক গলে।
কৰ্পূৰ তাম্বুল তোষি দিলা কৌতুহলে।।
অভিনৱ পীতবস্ত্ৰ দিলেক সাদৰি।
বস্ত্ৰ অলঙ্কাৰ আনি পিন্ধাইলা সুন্দৰী।।২৫।।
উদ্ধৱকো সেহিমতে কৰিলা ভকতি।
কৃষ্ণৰ ভকত জানি আতি মহাসতী।।
দ্বাৰত ৰহিলা জানি কৃষ্ণৰ ইংগিত।
দিলেক আসন তভো বসিলা মাটিত।।২৬।।
কৃষ্ণদত্ত আসনক কৰিয়া সন্মান।
কৃষ্ণক চিন্তিয়া বীৰ ৰহিলা সিঠান।।
পাছে কৃষ্ণ সেহিক্ষণে উঠি আসনৰ।
বসিলা শৰ্য্যাত গৈয়া মহা মনোহৰ।।২৭।।
মনুষ্যৰ চেষ্টা ধৰি ৰমন্ত জগত।
ভকতবৎসৱ হেন দেখায়া লোতক।।
অনন্ত শৰ্য্যাত যিটো কৰন্ত শয়ন।
কুঁজীৰ শৰ্য্যাত হেন হৰি উপসন।।২৮।।
অনন্তৰে সৈৰিন্ধী পিন্ধিলা অলঙ্কাৰ।
কুঙ্কুমে লেপিত নিৰন্তৰে স্তনভাৰ।।
শৃঙ্গাৰক হৰিষে কৰিলা মধুপান।
অনেক ভোলান বস্তু থৈলা থানে থান।।২৯।।
কৃষ্ণ পৰশন হুয়া আছা বৰবালা।
বস্ত্ৰ অলঙ্কাৰ আৰো উজ্বলিত কালা।।
কৰ্পূৰ তাম্বুল আতি ঘনে ঘনে খায়।
কটাক্ষ নয়নে মাধৱৰ মুখ চায়।।৩০।।
ত্ৰৈলোক্য মোহন আতি মধুৰ মূৰুতি।
দেখি দেখি থাকি আতি নূপুৰে তৃপিতি।।
মনে হেন কৱে ধৰি কৰো আলিঙ্গন।
মদনে দগধ তনু শিহৰে সঘন।।৩১।।
প্ৰথম সঙ্গম লাজে শৰ্য্যাক নাযায়া।
মাথে বস্ত্ৰ দিয়া ৰৈলা সমীপ চাপিয়া।।
কৃষ্ণৰ সুন্দৰ পদ্মবদনক চাই।
মদনে দগধ হৃদিসহন নাযায়।।৩২।।
ত্ৰিবক্ৰাৰ কামভাৱ দেখিয়া মুৰাৰি।
আসিও সুন্দৰী বুলি মাতিলা সাদৰি।।
ভূঞ্জিয়ো সাদৰী সুখে শুতিয়ো শৰ্য্যাত।
কৰিয়োক ক্ৰীড়া যেন বাঞ্ছিছা আহ্মাত।।৩৩।।
লাজে পাশ নচাপে বুজিয়া বনমালী।
শৰ্য্যাহন্তে আপুনি ধৰিলা হাত মেলি।।
কঙ্কণে মণ্ডিত চাৰু ত্ৰিবক্ৰাৰ কৰে।
ধৰি নিয়া শৰ্যাত তুলিলা গদাধৰে।।৩৪।।
কৰিলা অনেক ৰঙ্গে ষোড়শ শৃঙ্গাৰ।
পূৰিলা মদন মন স্নেহে দামোদৰ।।
অনেক চুম্বনে নাৰায়ণে আলিঙ্গিলা।
উচ্চ কুচযুগ নখে ক্ষত সঞ্চাৰিলা।।৩৫।।
ৰতিশাস্ত্ৰে পৰম পণ্ডিত বনমালী।
সৈৰিন্ধ্ৰী সহিতে কৰিলন্ত মহাকেলি।।
কৃষ্ণক চন্দন দিয়া আছে মহাৰঙ্গে।
সেহি মহাফলে ক্ৰীড়া কৰে কৃষ্ণ সঙ্গে।।৩৬।।
আতপৰে তাইৰ কিছু পূণ্য নাহি আন।
অলপ পূণ্যয়ো সাধে বাঞ্ছিত কল্যাণ।।
হৰি ভকতিৰ কথা কহিতে নপাৰি।
সদ্যে চন্দন ফল লভিলা সুন্দৰী।।৩৭।।
কৃষ্ণৰ সুৰভি পদকমল সমান।
কামভোলে ভুলিয়া সুন্দৰী কৰে ঘ্ৰাণ।।
মদনে তাপিত উচ্চ কুচৰ উপৰে।
পৰম শীতলপাই তুলি তুলি ধৰে।।৩৮।।
ক্ষণো মহাপ্ৰেমে ধৰি থাকে হৃদয়ত।
নয়নত ঘষে কতো মদন জ্বালাত।।
তন মন নয়নৰ তাপ যতমানে।
সমস্তে খণ্ডিলা হৰি পদপৰশনে।।৩৯।।
ক্ষণে বাহু মেলিয়া স্তনৰ মাজ কৰি।
আনন্দ মূৰ্ত্তিক হৃদয়ত থাকে ধৰি।।
এহিমতে অনেক কৰিলা নানা ক্ৰীড়া।
অপ্ৰয়াসে বঞ্চিল দাৰুণ কামপীড়া।।৪০।।
নিখিল জন্মৰ নষ্ট ভৈল মহাপাপ।
এৰাইলেক সৈৰিন্ধ্ৰী মদন মহাতাপ।।
যাত মহা তুষ্ট ভৈলা দৈৱকীতনয়।
তাৰ কোন মনৰ বাঞ্ছিত নিসিজয়।।৪১।।
অনন্তৰে মহাক্ৰীড়া ভৈলা অৱসান।
কৃষ্ণক অনেক কৰিলেক বহুমান।
স্নান কৰাই পুনৰপি পিন্ধইলা চন্দন।
চন্দনতে তুষ্ট আতি দৈৱকী নন্দন।।৪২।।
বিচিত্ৰ অমৃত মধুফল দিলা আনি।
মনুষ্যৰ চেষ্টা দখাই খাইলা চক্ৰপাণি।
তাল নাৰিকল জল মৃণাল মধুৰ।
ভূঞ্জিলা তাম্বুল হৰি সুগন্ধ কৰ্পূৰ।।৪৩।।
যাইবাক উদ্যোগ যেৱে কৰন্ত মুৰাৰি।
দেখিয়া সৈৰিন্ধ্ৰী প্ৰণামিলা জানুপাৰি।।
ক্ৰীড়াতেসে শ্ৰদ্ধা তাইৰ নাই আনমতি।
মাধৱক বুলিবাক লাগিলা কাকূতি।।৪৪।।
যিটো দেৱে দেন্ত যেৱে মুকুতিৰ ভাগ।
কিঞ্চিত চন্দন দিয়া পাইলা তাঙ্ক লাগ।।
তাহান ভকতি এৰি কামকেহে মতি।
জানিবা ত্ৰিবক্ৰা আতি নুহি ভাগ্যৱতী।।৪৫।।
গোপীগণে কামে যদি ভজিলে হৰিক।
এতেকতে লভিলে সপ্ৰেম ভকতিক।।
গোপীৰ সদৃশ এই নুহি ভাগ্যৱতী।
ইন্দ্ৰিয়ৰ প্ৰীতি সাধে নাজানে ভকতি।।৪৬।।
সৈৰিন্ধ্ৰী বদতি প্ৰভু ভুৱন সুন্দৰ।
মোৰ গৃহে কতোদিন থাকা প্ৰাণেশ্বৰ।।
ৰমিয়োক মোৰ সমে কমলনয়ন।
তযু সঙ্ক তেজিতে মোহোৰ নাই মন।।৪৭।।
সৰ্ব্ব বৰদাতা প্ৰভু মহা মহেশ্বৰ।
হাসি মাতিলন্ত শুনি কুঁজীৰ উত্তৰ।।
ভাল বুলিলাহা বাক্য কৰিতে যুৱাই।
তযু ঘৰে মোৰ ঘৰ কিছু ভেদ নাই।।৪৮।।
এহি বুলি কতোদিন ভকত অধীন।
কুঁজীৰ মদন দুখ কৰিলন্ত ক্ষীণ।।
পুৰিলা মাধৱে সাধিলন্ত যেন কাম।
ভকতবৎসল সিটো আপোনাৰ নাম।।৪৯।।
বসন ভুষণ আৰো দিলা মান্য কৰি।
থাকিয়ো সুন্দৰী বুলি মাতিলা সাদৰি।।
বৈকুণ্ঠ সদৃশ পাচে আপোনাৰ ঘৰে।
উদ্ধৱ সহিতে হৰি গৈলা অনন্তৰে।।৫০।।
ব্যাসসুত বদতি শুনিয়ো পৰীক্ষিত।
পৰম বিস্ময় ইটো ভৈলা বিপৰীত।।
মাধৱক পাই বৰ মাগে কামীগণে।
মাণিককো এৰি লোৱো কাঞ্চক যতনে।।৫১।।
সৰ্ব্ব বৰদাতা দেৱ কৃষ্ণ কৃপাময়।
যাহাৰ সেৱাত মহা মুকুতি মিলয়।।
দুৰ্ল্লভ ভাগ্যেসে পায় তাহান ভকতি।
তাকো তেজি যিটো ইন্দ্ৰয়ৰ সাধে প্ৰীতি।।৫২।।
পৰম দুৰ্ব্বুদ্ধি যিটো পাষণ্ড সতত।
যত সিদ্ধি পায় সিটো নুহিকে শাশ্বত।।
কিঞ্চিতেকো নিস্তাৰয় নিষ্কাম ভকতি।
তাক নসাধিয়া পাপী যায় অধোগতি।।৫৩।।
শুনা সভাসদ পদ মহাভাগৱত।
কৃষ্ণ বিনে ইষ্টদেৱ নাহি সংসাৰত।।
ভকতিত পৰে নাহি বাঞ্ছিতদায়িনী।
এহি দুই বিনা নাহি নিস্তাৰকাৰিণী।।৫৪।।
কংসৰায়ৰ দাসী কুঁজী আতি কুলক্ষিণী।
কৃষ্ণক চন্দন দিয়া ভৈলা লক্ষ্মী যেনি।।
ব্ৰহ্মা যাৰ খুজিয়া নপান্ত পদধূলি।
হেন কৃষ্ণ সহিতে কৰিলা মহাকেলি।।৫৫।।
হেনয় কৃষ্ণক ভজে যিটো নৰনাৰী।
মহা প্ৰেমভাৱে পূজে একমন কৰি।।
ৰাত্ৰি দিনে কৰে তান শ্ৰৱণ কীৰ্ত্তন।
তাহাৰ ভাগ্যক কহিবেক কোনজন।।৫৬।।
হেন জানি নৰ নাৰী আন সেৱা তেজা।।
কৃষ্ণৰ প্ৰতিমা সাজি শুদ্ধমনে পূজা।।
আন দেৱতায়ে দিবে নপাৰে ভকতি।
আছোক প্ৰতিমা নামমাত্ৰে পাইগতি।।৫৭।।
সুগন্ধ চন্দন যিটো আছে কিছু ধন।
প্ৰবন্ধে কৰিয়ো তাক কৃষ্ণত অৰ্পণ।।
নুহিকে শাশ্বত কিছু যত ধন জন।
কেতিক্ষণে যায় ইটো নজানি প্ৰমাণ।।৫৮।।
কৃষ্ণত নিবেদা সমস্তকে এহি জানি।
হৰিত অৰ্পিলে তিলেকৰো নাহি হানি।।
বিলম্ব নকৰি ভকতৰ সঙ্গ লৱা।
কৃষ্ণনাম ধৰি সংসাৰৰ পাৰ হৱা।।৫৯।।
কৃষ্ণৰ দাসৰো দাস শ্ৰীচন্দ্ৰভাৰতী।
কৃষ্ণ বিনে নাহি মোৰ অগতিৰ গতি।।
বোলো সাধুজন তেজিয়োক আন কাম।
পাতক ছাড়োক ডাকি বোলা ৰাম ৰাম।।৬০।।
....................
।।অক্ৰূৰৰ বাঞ্ছাপূৰণ।।
।।ছবি।।
অনন্তৰে ভকতৰ পৰম বান্ধৱ হৰি
আক্ৰূৰৰ গৃহে গৈলা চলি।
বলভদ্ৰ ভৈল আগ উদ্ধৱক কৰি পাছ
মাজত সুন্দৰ বনমালী।।
হস্তিনাপুৰক লাগি অক্ৰূৰক পঠাইবাক
বাৰ্ত্তাক জানিবে পাণ্ডবৰ।
তাহান মনৰ প্ৰীতি সাধিবাক কাৰ্য্যে হৰি
আপুনিও গৈলা দামোদৰ।।৬১।।
বৰ বৰ চূড়ামণি আসন্ত দেৱতা তিনি
দূৰতে অক্ৰূৰ মহাভাগে।
পৰম বান্ধব জানি আসনৰ গাৱ চালি
আগবাঢ়ি গৈলা মহাবেগে।।
কৃষ্ণৰ যে পাৱে পৰি প্ৰথমে প্ৰণাম কৰি
পাচে বলভদ্ৰক নমিলা।
কৃষ্ণৰ ভকত জানি উদ্ধৱক নমিলন্ত
অক্ৰূৰকো তিনি প্ৰণামিলা।।৬২।।
পৰম আনন্দ কৰি তিনিকো সাৱটি ধৰি
নিলা নিজ মন্দিৰ ভিতৰ।
বিচিত্ৰ আসন পাৰি পৃথক পৃথক কৰি
তিনিকো বৈসাইলা অনন্তৰ।।
সোণাৰ ডালৰ তুলি ধুৱাইলা আপুনি ভৰি
কৃষ্ণ বলভদ্ৰ উদ্ধৱৰ।
পদোদক জলমানে সবন্ধু বান্ধৱগণে
ধৰিলন্ত শিৰৰ উপৰ।।৬৩।।
পাদ্য অৰ্ঘ্য আচমণি মধুৰ্পক দিলা আনি
মহাদিব্য বস্ত্ৰ অলঙ্কাৰ।
গন্ধ পুষ্প ধূপ দীপ নানা দ্ৰব্য নিবেদিলা
কৰিলা অনেক নমস্কাৰ।।
কৃষ্ণৰ কমল পাৱ দেখি আতি প্ৰেমভাৱ
কোলে তুলি লৈলন্ত আক্ৰূৰ।
জান্তন্ত সাদৰ কৰি বিনয় ভকতি ধৰি
স্তুতি বাণী বুলিলা মধুৰ।।৬৪।।
ৰাম কৃষ্ণ দুই ভাই কিনো আনন্দক দিলা
সবান্ধৱে বধিয়া কংসক।
পৰম দুখৰ হন্তে যদুকুল উদ্ধাৰিলা
দিলা কিনো মহা সম্পদক।।
তযু মুখপদ্ম দেখি বৃদ্ধসৱো যুৱা ভৈলা
তেজ বল বাঢ়িল বহুল।
তোৰা দুইৰ প্ৰসাদত সিদ্ধ ভৈলা মনোৰথ
কৰাইলাহা আনন্দ বিপুল।।৬৫।।
তুমি দুই ৰাম হৰি জগতক আছা ধৰি
তোৰা দুই জগত নিদান।
প্ৰকৃতি পুৰুষ ৰূপ ধৰি আছা মায়া কৰি
তুমি দুই বিনে নাহি আন।।
তুমি দুই লীলা কৰি নানাবিধ ৰূপ ধৰি
স্ৰজিলা সকল চৰাচৰ।
প্ৰৱেশিয়া গাৱেগাৱে আছা নানাবিধ ভৱে
তোহ্মাকেসে দেখিয়া বিস্তৰ।।৬৬।।
যেন মহা পঞ্চভূত সৱাতে প্ৰকাশ কৰে
পৃথক পৃথক ৰূপ ধৰি।
সেহিমতে তুমি ব্ৰহ্ম সৱাতে প্ৰকাশ কৰা
স্বতন্ত্ৰ ঈশ্বৰ তুমি হৰি।।
তুমি স্ৰজা তুমি হৰা তুমিসে পালন কৰা
গুণৰ আশ্ৰয়ী নিৰঞ্জন।
তুমি মহা জ্ঞানময় গুণে কৰ্ম্মে নলঙ্খয়
কৈত আছে তোহ্মাৰ বন্ধন।।৬৭।।
যোনো বোলা যশোদায় উডুখলে বান্ধিলন্ত
শুনি আছো সাক্ষাতে আপুনি।
যমুনাত নাগপাশ বন্ধন মুকুত ভৈলে
নাই হেন বোলা কেনজানি।।
নুই নুই মহাহৰি আপুনি বন্ধন লৈলা
যশোদাৰ প্ৰীতিক সাধিলা।
বন্ধন মুকুত তযু কদাচিত নাহিকয়
কিন্তু ভৃত্যবৎসল দেখাইলা।।৬৮।।
তুমি কহি আছা ইটো পৰম ভকতি পথ
যিটো কৰে জগত নিস্তাৰ।
যেহি যেহি কালে তাক পাষণ্ডৰ বাদে ঢাকে
সেহি কালে হোৱা অৱতাৰ।।
ইবেলিসে বৰ ভাগ্য বসুদেৱ গৃহে আসি
পূৰ্ণৰূপে আছা অৱতৰি।
পৃথিৱীৰ মহাভাৰ অসুৰৰ বুন্দামাৰ
কৰিয়া পালিবা বসুন্ধৰী।।৬৯।।
যাদৱ বংশৰ কীৰ্ত্তি বিস্তাৰিলা যদুপতি
পাষণ্ডৰ কৰিবা বিনাশ।
তোহ্মাৰ চৰিত্ৰ শুনি নিস্তৰিব সৱ লোক
সংসাৰক জগত নিবাস।
তযু আগমনে আজি সবান্ধৱে নিস্তাৰিবো
আত একো নাহিকে সংশয়।
তপোবন বুলি যাক ততোধিক পূণ্যতৰ
আজি মোৰ ভৈল গৃহচয়।।৭০।।
যাৰ পদ প্ৰক্ষালন জলে গঙ্গা মূৰ্ত্তি ধৰি
পৱিত্ৰ কৰন্ত ত্ৰিভুৱন।
পঞ্চযজ্ঞ দেৱমূৰ্ত্তি জগতৰে গুৰু হৰি
মোৰ গৃহে ভৈলা উপসন্ন।।
কোননো পণ্ডিত হুয়া তোহ্মাৰ অপৰ আন
দেৱত শৰণ লৱে যাই।
যিটো দেৱ ভকতৰ সকলে কামক দিয়া
তোহ্মাক নভজে আখি খাই।।৭১।।
আপোনাৰ স্বৰূপক দেন্ত যিটো ভকতক
যাক পাইলে জন্ম ভয় নাই।
হেন তুমি বান্ধৱক নভজিয়া মৰে লোক
তাৰ দুখ দেখন নযায়।।
কিনো ভৈল মহানন্দ আহ্মাৰ বংশৰে তুমি
ভৈলা আসি ঈশ্বৰ প্ৰখ্যাত।
মহা যোগেশ্বৰো যাৰ চৰণক নেদেখয়
হেন কৃষ্ণ দেখোহো সাক্ষাত।।৭২।।
গৃহ ক্ষেত্ৰ পুত্ৰ কায়া যত ধন জন জায়া
জানিলো সকলে তযু মায়া।
ইটো মোহ নিহলক সত্বৰে ছেদিয়ো নাথ
শৰণে পশিলো কৰা দায়া।।
শুনিয়োক সভাসদ মহাভাগৱত পদ
কৃষ্ণকথা ত্ৰৈলোকতে সাৰ।
জানি এৰা আন কথা জনম নকৰা বৃথা
নিস্তাৰিয়ো দুৰ্ঘোৰ সংসাৰ।।৭৩।।
কৃষ্ণকথা বিনে আন আনন্দৰ নাই থান
ইহাক বুজিবা ভাল কৰি।
শ্ৰীচন্দ্ৰভাৰতী ভণে গতি নাই কৃষ্ণ বিনে
নিৰন্তৰো বোলা ৰাম হৰি।।৭৪।।
।।অক্ৰূৰৰ দ্বাৰা পাণ্ডৱৰ বাৰ্ত্তা আনয়ন।।
।।পদ।।
পৰম ভকত মহামতি দানপতি।
একমনে অৰ্চ্চি আৰো কৰিলন্ত স্তুতি।।
তুষ্ট হুয়া হাস্য কৰি মাতিলা মুৰাৰি।
অক্ৰূৰৰ মনক মোহন্ত যেন কৰি।।৭৫।।
তুমিসে আহ্মাৰ গুৰু যেন প্ৰিয়তৰ।
সম্বন্ধত খুড়া তুমি পিতৃ সমসৰ।।
আমি তযু পুত্ৰ দায়া কৰিবা সদায়।
পোষিবা পালিবা শিক্ষা দিবা সমুদায়।।৭৬।।
তোহ্মাৰ সদৃশ মহাভাগৱত যত।
সদায়ে ভকতি কৰে ঈস্বৰ কৃষ্ণত।।
হেন সেৱকেসে নিতে সেৱিবে যুগুতি।
যিটোজনে অপ্ৰয়াসে বাঞ্চয় মুকুতি।।৭৭।।
যদি বোলা দেৱেকেসে পূজিবে যুগুতি।
নুহি নুহি কহো শুনা দেৱতাৰ গতি।।
আপুনি খাইবাক লাগি চাহে দেৱগণ।
আনক তাড়িবে লাগি নাহিকে যতন।।৭৮।।
সাধুসৱ নুহি পুনু দেৱতাৰ ঠান।
অহৰ্নিশে পৰৰেসে চিন্তয় কল্যাণ।।
সাধুসে পৰম বন্ধু জানা স্বৰূপত।
ঈশ্বৰ চিনিয়া সৱে নিস্তাৰে জগত।।৭৯।।
যোনো বোলা জলময় তীৰ্থ আছে যত।
নুহিকয় তীৰ্থ যদি বোলা স্বৰূপত।।
শিলা মৃত্তিকাৰ যত দেৱতা আছয়।
নুহি কিবা দেৱ তাত ফল নপাৱয়।।৮০।।
কিন্তু সৱে হুই যত দখা তীৰ্থ দেৱ।
চিৰকাল বিষয়ত কৰে যেৱে সেৱ।।
তেৱে কিছো নাহি কৰে দেৱ তীৰ্থগণে।
দৰশন মাত্ৰে নিস্তাৰয় সাধুজনে।।৮১।।
চন্দ্ৰৰ উদয় মাত্ৰে জগত প্ৰসন্ন।
নকৰে প্ৰকাশ লক্ষ কোটি তাৰাগণ।।
সাধুএৰে দেৱ তীৰ্থে এহি পটন্তৰ।
হেন তুমি মহাসাধু আহ্মাৰ বংশৰ।।৮২।।
এক মহাকাৰ্যো আসি আছো তযু ঘৰ।
সুহৃদ মধ্যত তুমি মহাগুৰুতৰ।।
পাণ্ডৱৰ প্ৰিয়বাৰ্ত্তা শুনিবাক প্ৰতি।
হস্তিনাপুৰক শীঘ্ৰে যায়ো মহামতি।।৮৩।।
পাণ্ডুৰ মৰণে কুন্তী পেসী মহাশান্তী।
শিশুপুত্ৰগণ সমে দুখক পাইলন্তি।।
ধৃতৰাষ্ট্ৰ নৃপতিয়ে নিলা নিজপুৰে।
শুনি আছো পাণ্ডৱ আছয় তান ঘৰে।।৮৪।।
ধৃতৰাষ্ট্ৰ নৃপতিয়ে নিলা নিজপুৰে।
স্বভাৱে অন্ধক ছল বিত্ত জ্ঞানহীন।।
নিজপুত্ৰ সমে পাণ্ডৱক নপালিব।
নিশ্চয়ে জানিলো সিটো দুঃখকেসে দিব।।৮৫।।
হেন জানি যায়ো চিত্ত কৰে উতপাত।
ভাল মন্দ জানি আসি কহিয়ো আহ্মাত।।
পাছে মঞি কৰিবো সকলে প্ৰতিকাৰ।
যেনমতে পাৱয় পাণ্ডৱে ৰাজ্যভাৰ।।৮৬।।
এহি বুলি অক্ৰূৰক আদেশি শ্ৰীহৰি।
বলভদ্ৰ উদ্ধৱ সহিতে লীলা কৰি।।
আপোন গৃহত গৈয়া ভৈলন্ত প্ৰৱেশ।
ত্ৰৈলোক্য ঈশ্বৰ হৰি দেৱ হৃষীকেশ।। ৮৭।।
....................
।।অক্ৰূৰ হস্তিনাপুৰ গমন।।
শুক নিগদতি শুনা সুভদ্ৰাৰ নাতি।
কৃষ্ণৰ বচন হিয়ে ধৰি দানপতি।।
হস্তিনাপুৰত গৈয়া ভৈলন্ত প্ৰৱেশ।
দেৱ ব্ৰাহ্মণৰ গৃহে প্ৰকাশে বিশেষ।।৮৮।।
থানে থানে শুনি মহা হৰিৰ কীৰ্ত্তন।
পুৰবাসী যশৰাসি প্ৰকাশে শোভন।।
ৰাজাৰ মন্দিৰে প্ৰৱেশিলা মহামতি।
বসি আছে ধৃতৰাষ্ট্ৰ ৰাজা সভাপাতি।।৮৯।।
দেখিয়া আছন্ত ভীষ্ম বিদুৰ সহিত।
পঞ্চ পুত্ৰ সমে কুন্তী আছন্ত তহিত।।
সোমদত্ত পুত্ৰ সমে বাহ্লীক নৃপতি।
দ্ৰোণ কৃপ অশ্বত্থামা আছয় তহিতি।।৯০।।
কৰ্ণ দুৰ্যোধন আনো বন্ধুগণ যত।
দেখিলা অক্ৰূৰে সৱে আছা সমাজত।।
অক্ৰূৰক দেখি সৱে হৰিষত মনে।
আশ্বাসি বৈসাইলা নিয়া বিচিত্ৰ আসনে।।৯১।।
ভীষ্ম আদি কৰি সৱে পুচিলা সাদৰি।
কংস বধি কুশলে আছন্ত ৰাম হৰি।।
কহিলা অক্ৰূৰে সৱে জ্ঞাতিৰ কুশল।
তাসম্বাৰ কুশল পুছিলা মহাবল।।৯২।।
ধৃতৰাষ্ট্ৰে কৰিলা বিস্তৰ সতকাৰ।
ভোজন কৰায়া দিলা বস্ত্ৰ অলঙ্কাৰ।।
কৃষ্ণৰ বচনে বীৰ ৰহিলা তহিত।
থৃতৰাষ্ট্ৰ নৃপতিৰ কাৰ্য্য জিজ্ঞাসিত।।৯৩।।
অন্ধক নৃপতি আতি ধীৰ নোহে মতি।
শতেক সন্ততি তাৰ সৱে মন্দমতি।।
শুণে কৰ্ণ শকুনিৰ ছল ছণ্ডবাদ।
পাণ্ডৱত হন্তে পাৱে সততে বিষাদ।।৯৪।।
পাণ্ডুপুত্ৰসৱৰ সমস্তে সদগুণ।
তেজে বলে বুদ্ধি সৱে কাৰ্য্যত নিপুণ।।
তাসম্বাক প্ৰশংসা কৰয় সৱে প্ৰজা।
কেতিক্ষণে হৈব যুধিষ্ঠৰ মহাৰাজ।।৯৫।।
দুৰ্যোধন আদি যত আছে দুষ্টচয়।
পাণ্ডৱৰ প্ৰশংসাক কেহো নসহয়।।
আহ্মাৰ ৰাজ্যত এতমান কৰে দাপ।
আতপৰে কোনে আৰ সহিবে প্ৰতাপ।।৯৬।।
ওমলন্তে কূট কৰি লগাৱে কন্দল।
কিছুকো নোৱাৰি দেয় নৃপতিত খল।।
শুনি ধৃতৰাষ্ট্ৰে পাণ্ডৱক দেয় দুঃখ।
তাকে দেখি অক্ৰূৰৰ মনত অসুখ।।৯৭।।
আউৰ দিনা গৈলা বীৰ বিদুৰৰ ঠাৱে।
সেই থানে গৈলা কুন্তী আতি দুখভাৱে।।
ভ্ৰাতৃ অক্ৰূৰক দেখি চাপিলা ওচৰ।
মকমকি কান্দন্ত সুমৰি জন্মঘৰ।।৯৮।।
লোতক পূৰিত মুখে দুখে মহাশান্তী।
শুনা দানপতি বুলি বাৰ্ত্তাক পুছন্তি।।
পিতৃ মাতৃ ভ্ৰাতৃ মোৰ আছন্ত কল্যাণে।
মঞি দুখিনীক কিবা সুমৰন্ত মনে।।৯৯।।
বসুদেৱ ভাই মোৰ পৰম দায়াৰ।
তেহে কি স্মৰন্ত দুখী পুত্ৰক আহ্মাৰ।।
দৈৱকী ৰোহিণী কিবা সুমৰন্ত মোক।
আনো জ্ঞাতিগণৰ যতেক নাৰীলোক।।১০০।।
পুছক নুপুছৌক আনো যত বন্ধুগণ।
তাসম্বাত হন্তে কিবা সিজে প্ৰয়োজন।।
ইহাকেসে পুছো মোত কহা জাণ্ট কৰি।
যাহাক স্মৰণে মোৰ দুৰ্গতিক তড়ি।।১০১।।
ত্ৰৈলেক্য ঈশ্বৰ ভৈল ভ্ৰাতৃৰ তনয়।
ভকতবৎসল কৃষ্ণদেৱ কৃপাময়।।
মোৰ পুত্ৰগণক পেসীৰ পুত্ৰ বুলি।
সুমৰন্ত মোক কিবা দেৱ বনমালী।।১০২।।
তানে জ্যেষ্ঠ বাই ৰাম কমলনয়নে।
তেহে কি আহ্মাক সুমৰন্ত স্নেহমনে।।
শত্ৰুৰ মধ্যত দুখ পাঞো ৰাত্ৰি দিনি।
বৃকৰ মাজত যেন সপুত্ৰা হৰিণী।।১০৩।।
ইতি গুচাইবন্ত দুখ আসি নাৰায়ণে।
কৰিবন্ত শান্ত মোক মধুৰ বচনে।।
বাপ মৰা পাঞ্চ মোৰ অনাথ ছৱাল।
তাকে কি পালিবা আসি বান্ধৱ গোপাল।।১০৪।।
দেখিয়ো অক্ৰূৰ মোৰ প্ৰাণখানি দহে।
শয়নে ভোজনে মোৰ শৰীৰ নসহে।।
পাঞ্চগুটি পুত্ৰ মোৰ আতি অনাথিতি।
থৃতৰাষ্ট্ৰ মৰাইবাক চাহে দিন ৰাতি।।১০৫।।
কৰাইলেক ভীমক দুৰ্ঘোৰ বিষপান।
তাতো নাৰায়ণেসে কৰিলা পৰিত্ৰাণ।।
আনো অসংখ্যাত চিন্তে মাৰিতে উপায়।
কি কৰিব কৃষ্ণ বিনে নাহিকে সহায়।।১০৬।।
স্বপনতো চিন্তো মঞি কৃষ্ণৰ চৰণ।
কৃষ্ণ বিনে ইষ্ট বন্ধু নাহি আনজন।।
একান্তে শৰণ লৈলো মঞি নিমাখিতী।
এহি বুলি মহাসতী কৰন্ত কাকূতি।।১০৭।।
হে কৃষ্ণ কৃষ্ণ মহাকৃষ্ণ নিৰঞ্জন।
সমস্তৰে আত্মা হৰি কমলনয়ন।।
শিশুপুত্ৰ সমে আত পাঞো মহাক্লেশ।
শৰণে পশিলো প্ৰভু ৰাখা হৃষীকেশ।।১০৮।।
তোহ্মাৰ চৰণ কমলত বিনে আন।
সংসাৰী লোকৰ নাহিকয় ৰক্ষাস্থান।।
মৃতময় সংসাৰত ভয় আছে যাৰ।
তযু পদ বিনে তাৰ নাহিকে নিস্তাৰ।।১০৯।।
এতেকে তোহ্মাত মঞি পশিলো শৰণ।
নমো নমো কৃষ্ণ ইষ্ট দৈৱকীনন্দন।।
তুমি বিনে মোৰ প্ৰাণবন্ধু নাহি আন।
অনাথৰ নাথ প্ৰভু কৰা পৰিত্ৰাণ।।১১০।।
শুক নিগদতি শুনা অৰ্জ্জুনৰ নাতি।
তোহ্মাৰ প্ৰপিতামহী কুন্তী মহাসতী।।
ইষ্টবন্ধু মাধৱক সুমৰি সুমৰি।
এহি বুলি অনেক কান্দিলা দুখ কৰি।।১১১।।
কুন্তীৰ কাৰুণ্য বাণী শুনিয়ো প্ৰচুৰ।
মহাদুখ মন ভৈলা অক্ৰূৰ বিদুৰ।।
সলোতক মুখে তাঙ্ক প্ৰবোধন্ত দুই।
থাকিয়োক কুন্তী চিন্তা এৰি সুস্থ হুই।।১১২।।
তযু পুত্ৰগণে কৰিবেক প্ৰতিকাৰ।
কৃষ্ণৰ প্ৰসাদে সৱে পাইবা ৰাজ্যভাৰ।।
কৃষ্ণৰ চৰণে মাত্ৰ কৰিয়ো ভকতি।
আপুনি ঈশ্বৰে সৱে গুচাইবে দুৰ্গতি।।১১৩।।
কহিলা অক্ৰূৰে মাধৱৰ গোপ্যকথা।
যিকাৰণে তাঙ্ক পঠাইলন্ত যতা তথা।।
শুনিয়া কুন্তীৰ মনে ভৈলা মহাসুখ।
জানিলো মাধৱে গুচাইবে সৱ দুঃখ।।১১৪।।
অক্ৰূৰ আছিল তথা কতিপয় মাস।
ধৃতৰাষ্ট্ৰ নৃপতিৰ বুজিতে জিজ্ঞাস।।
পাণ্ডৱক হিংসা আতি কৰে দিনে ৰাতি।
জানি কৃষ্ণপাসক যাইবাক ভৈলা মতি।।১১৫।।
ধৃতৰাষ্ট্ৰ নৃপতিক বুজাইবাক প্ৰতি।
সভাৰ মাজক চলি গৈলা দানপতি।।
ৰাম কৃষ্ণে বুলি খেদাইলন্ত যেন কৰি।
পাণ্ডৱৰ হিত চিন্তি বুলিলা সাদৰি।।১১৬।।
অক্ৰূৰ বদতি শুনিয়োক কুৰুনাথ।
বিচিত্ৰবীৰ্য্যৰ ক্ষেত্ৰে তুমি ভৈলা জাত।।
কৌৰৱ বংশৰ কীৰ্ত্তি কৰিলা বৰ্দ্ধন।
তযু ভাই পাণ্ডু আছিলন্ত মহাজন।।১১৭।।
তাহান মৰণে এবে তুমি ভৈলা ৰাজা।
নিজগুণে ৰঞ্জি সৱে পালিলাহা প্ৰজা।।
আপোন পৰত প্ৰৱৰ্ত্তিবা সমবুদ্ধি।
তেৱে যশ লভিবা সাধিবা মন সিদ্ধি।।১১৮।।
নুহি যেৱে বিষম কৰাহা তুমি মতি।
জগতে নিন্দিবে তোৱে যাইবা অধোগতি।।
হেন জানি সমস্নেহ কৰিবা তাহাক।
আপোন পুত্ৰৰ মত পাণ্ডৱগণক।।১১৯।।
বিশেষত যত দেখা সৱে মায়াজাল।
ইটো সংসাৰত নাথাকয় চিৰকাল।।
আছোক বান্ধৱ পুত্ৰ ভাৰ্য্যা ধন জন।
আপোনাৰ শৰীৰ নুহিকে চিৰন্তন।।১২০।।
একে উপজয় প্ৰাণী মৰে একেশ্বৰে।
একেশ্বৰে ভুঞ্জে যত কৰে পাপচয়।
পুত্ৰ মিত্ৰ ভ্ৰাতৃ তাক কেহো নপাৱয়।।১২১।।
নুবুজিয়া ধন সাঞ্চে পাতক আচৰি।
সকল ধনক পুত্ৰ মিত্ৰে খায় বেঢ়ি।।
অলপ জলত যেন মৎস্যৰ বিলাস।
জল শুকাই গৈলে হোৱে তিলেকে বিনাশ।।১২২।।
মোৰ পুত্ৰ ভাৰ্য্যা বুলি কয় নিষ্ঠ কৰি।
জাকে জাকে পোষে পালে অধৰ্ম্ম আচৰি।।
জীৱন্ততে তাক তেৱে কৰে পৰিহাৰ।
নভৈলা নিস্তাৰ সিটো পাপী দুৰাচাৰ।।১২৩।।
পাছে একেশ্বৰে সিটো পাপখানি লৈয়া।
যমঘৰে চলে কেহো নকৰয় দায়া।।
তমো নৰকত পৰি পাৱে নানা দুখ।
নাহিকে নিস্তাৰ সিটো কৃষ্ণত বিমুখ।।১২৪।।
হেন জানি ৰাজা তুমি হুয়োক সুনয়।
যত দেখা শুনা মানে স্বপ্নমায়াময়।।
আপুনাক আপুনিয়ো নিয়মি সম্প্ৰতি।
পাণ্ডৱতে আপোনাতে হুয়ো সমমতি।।১২৫।।
ধৃতৰাষ্ট্ৰ বদতি শুনিয়ো দানপতি।
যতেক কহিলা মানে কল্যাণ যুগুতি।।
শুনি শুনি তৃপিতি নখণ্ডে মোৰ চিত্ত।
মনুষ্যে পাইলেক যেন দুৰ্ল্লভ অমৃত।।১২৬।।
তভো মোৰ পাতকীৰ চঞ্চল হৃদয়।
ইহেন বচনে চিত্ত থিৰ নুহিকয়।।
ফটিক পৰ্ব্বতে যেন অথিৰ বিদ্যুতি।
পুত্ৰস্নেহে সদায় চঞ্চল মোৰ মতি।।১২৭।।
যদি বোলা তুমি সৱে জানাহা আপুনি।
তভো কেনে মোহ থিৰ নোহো মনে গুণি।।
জানিলেও মোহ পাপ তেজন নযায়।
ঈশ্বৰৰ মায়া ইটো নাহিকে উপায়।।১২৮।।
ঈশ্বৰে কৰন্ত যাক যিমত ব্যৱস্থা।
তাহান ইচ্ছাক কোনে কৰিবে অন্যথা।।
যোনো বোলা ঈশ্বৰ বোলাহা তুমি কাক।
শুনা তেৱে কহো নিষ্ঠ কৰিয়া তাহাক।।১২৯।।
হৰিবাক লাগি পৃথিৱীৰ মহাভাৰ।
দৈৱকীত আসি যিটো ভৈলা অৱতাৰ।।
তেহেন্তেতো ত্ৰৈলোক্য ঈশ্বৰ মহাহৰি।
যাৰ নাম স্মৰি মহা দুৰ্গতি নিস্তৰি।।১৩০।।
তাহান মহিমা কহি কোনে পাৱে অন্ত।
সৃজন্ত পালন্ত সংহাৰন্ত ভগৱন্ত।।
ব্ৰহ্মা আদি দেৱে নুবুজয় যাৰ গতি।
হেন ঈশ্বৰক মোৰ অলেখ প্ৰণতি।।১৩১।।
তান মায়া পুত্ৰ স্নেহ তেজিতে নপাৰো।
কৃষ্ণৰ চৰণে মাত্ৰ নমস্কাৰ কৰো।।
যেহি লাগে সেহি কৰন্তোক যদুপতি।
এহি বুলি ধৃতৰাষ্ট্ৰ থাকিলা নমাতি।।১৩২।।
বুজিলা অক্ৰূৰে নৃপতিৰ অভিপ্ৰায়।
কুটুম্বসৱক মাতি কৰিলা বিদায়।।
শীঘ্ৰে আসি পাইলা পাছে মথুৰা নগৰী।
কৃষ্ণক নেদেখি চিত্ত ধৰিতে নপাৰি।।১৩৩।।
কৃষ্ণৰ ৰামৰ আগে কৰি নমস্কাৰ।
কহিলন্ত বাৰ্ত্তা যত কৌৰৱ ৰাজাৰ।।
কুন্তীৰ কাৰুণ্য কহিলন্ত দুখ কৰি।
শুনি দীৰ্ঘ নিশ্বাস তেজিলা ৰাম হৰি।।১৩৪।।
শুনা সভাসদ পদ মহাভাগৱত।
ভকতবৎসল কৃষ্ণ দেখা কেনমত।।
আপুনি কৰন্ত শোক ভকতক লাগি।
হেন দেৱ নভজয় কিনো মন্দভাগী।।১৩৫।।
সংসাৰৰ শৌচ্য যিটো মহাপীপগণ।
তাৰো শৌচ্য যিটো নভজয় নাৰায়ণ।
তাৰো শৌচ্য পঢ়ি নুবুজিলে তাৰ সুখ।
তাৰো শৌচ্য যিটো কৃষ্ণকথাত বিমুখ।।১৩৬।।
তাৰো শৌচ্য যিটো শাস্ত্ৰতত্ত্বসৱ জানি।
একান্ত শৰণে নভজয় চক্ৰপাণি।।
তাৰো শৌচ্য অত্যন্ত পাতকী নাহি আৰ।
কোটি কোটি জন্মে নাহি তাহাৰ নিস্তাৰ।।১৩৭।।
হেন জানি একচিত্ত কৰি নৰনাৰী।
কৃষ্ণক ভজিয়ো মাত্ৰ একচিত্ত কৰি।।
সততে শুনিও মাধৱৰ গুণ নাম।
শ্ৰীচন্দ্ৰভাৰতীয় ভণে বোলা ৰাম ৰাম।।১৩৮।।
..................
।।জৰাসন্ধৰ দ্বাৰা মথুৰা অৱৰোধ।।
।।দুলড়ী।।
নিগদতি শুক শুনা পৰীক্ষিত
আৰো মাধৱৰ লীলা
যেনমতে জৰা- সন্ধ নৃপতিৰ
সকল সৈন্য বধিলা।।
অগাধ সমুদ্ৰ মধ্যত মাধৱে
পাতিলা দ্বাৰকা পুৰী।
সিসৱ কাহিনী শুনা মহামানী
কহিবো বেকত কৰি।।১৩৯।।
অস্তি প্ৰাপ্তি নামে কংশ নৃপতিৰ
আছিলা মহিষী দুই।
স্বামীৰ মৰণে পিতৃৰ গৃহক
চলিল বিধৱা হুই।।
মলিন বদন বসন ভূষণ
তেজিলা শাখা সিন্দুৰ।
পৰম বিষাদে কংসৰ সন্তাপে
পাইলেক পিতৃৰ পুৰ।।১৪০।।
জৰাসন্ধ ৰাজা বসিয়া আছয়
আগত ভৈল প্ৰৱেশ।
আতি মনোদুখে কান্দি অধোমুখে
মুকুত কৰিয়া কেশ।।
জীউৰ ক্ৰন্দন দেখি জৰাসন্ধে
পুছিলা বিকল মুখে।
পিতৃৰ আগত কহিলা সমস্ত
কান্দি কান্দি মহাদুঃখে।।১৪১।।
দৈৱকীনন্দনে স্বামীক মাৰিলে
বিধৱা ভৈলোহো আমি।
উগ্ৰসেন ৰাজা ভৈলা মথুৰাত
আমি ভৈলো অধোগামী।
বজ্ৰ যেন তাৰ মুণ্ডত পৰিল
অপ্ৰিয় বচন শুনি।
কংসৰ সন্তাপে মাধৱক কোপে
বুলিলা দাৰুণ বাণী।।১৪২।।
নাকান্দিবি আই মৰিল জমাই
নাছিলো মঞি সহায়।
দুষ্ট ৰাম কৃষ্ণে ছলে মাৰিলেক
দেখ মোৰ মুনিষাই।।
ৰামক কৃষ্ণক দুইকো মাৰিবোহো
আছে যত যদুকুল।
অযাদৱা আজি কৰিবো ধৰণী
হিয়াৰ গুচাবো শূল।।১৪৩।।
এহি বুলি জৰা - সন্ধ মহাক্ৰোধে
যুজিবাক ভৈল সাজ।
তেইশ অক্ষৌহিনী সেনাগণ লৈয়া
বেঢ়িয়া মথুৰা ৰাজ।।
হস্তী হয় ৰথ প্ৰজাৰ আন্দোলে
শবদৰ কোলাহল।
চতুৰ্দ্দিশে ছানি মথুৰাবাসীৰ
কৰ্ণত লাগিল তাল।।১৪৪।।
দশোদিশ বেঢ়ি আছে জৰাসন্ধ
দেখিলন্ত যদুৰায়।
সেনাগণ তাৰ সাগৰ সমান
দেখি আছে যেন ধাই।।
ইষ্ট বন্ধুগণ ভৈল দুখ মন
পলাইবাৰ নাহি দেশ।
ভকতৰ দুখ দেখি গোৱিন্দৰ
মনত নাহি হৰিষ।।১৪৫।।
দেশৰ উচিত কালৰ বিহিত
যিমতে বৈৰী সংহৰি।
যি কাৰ্য্যক লাগি আছো অৱতৰি
গুণন্ত তাক মুৰাৰি।।
কিবা ইটো সৈন্য বধিবোহো মাত্ৰ
পঠাইবো মেলি ইহাক।
কিবা জৰাসন্ধ বধিয়া আপুনি
লৈবোহো সৱে সেনাক।।১৪৬।।
কিবা জৰাসন্ধ সহিতে সৱাকো
পঠাইবো যম নগৰী।
এহি তিনি মাত্ৰ চিন্তিয়া আপুনি
নৰৰূপে মহাহৰি।।
প্ৰথমৰ মত পৰম যুগুত
বিচাৰি কৰিলা সাৰ।
তেজি মাগধক বধিবো সৈন্যক
ইসে পৃথিৱীৰ ভাৰ।।১৪৭।।
জিনি জৰাসন্ধে অনেক ৰাজাৰ
আনি আছে সেনাগণ।
হয় হস্তী ৰথ দেখন্তে চমক
সমস্ত কৰিবো ছন্ন।।
মগধ ৰাজাক নমাৰিয়া পুনু
মেলিবো কোণ্ডাৰ ঘাই।
সকল ৰাজাৰ সৈন্যগণ লৈয়া
আসিবে পুনু ইঠাই।।১৪৮।।
আৰকা সৈন্যক বধিবো তাহাৰ
নকৰিবো প্ৰাণদণ্ড।
একেশ্বৰে তাক এৰিয়া পঠাইবো
কৰি আতি ৰণ্ডভণ্ড।।
মহা লাজ পাই সৈন্যক জড়াই
পুনু কৰিবেক ধাৰ।
তাক নসংহৰি সেনাক বধিবো
এহিমতে বাৰে বাৰ।।১৪৯।।
এহিসে কাৰণে পূৰ্ণব্ৰহ্ম মঞি
আসি ভৈলো অৱতাৰ।
ভকতক পালি দুষ্টক নিকালি
হৰিবো ভূমিৰ ভাৰ।।
আনো নানা তনু ধৰি ভকতক
ধৰ্ম্মক কৰো উদ্ধাৰ।
অধৰ্ম্মক নাশি যশক প্ৰকাশি
নিস্তাৰ কৰো সংসাৰ।।১৫০।।
হেন মঞি কৃষ্ণ ভকতৰ ইষ্ট
অভক্তৰ যমকাল।
এতেকে দুষ্টক বধি ভকতক
কৰিবোহো প্ৰতিপাল।।
এহিমতে যেৱে চিন্তিলন্ত কৃষ্ণে
ভকত জনৰ ত্ৰাণ।
বৈকুণ্ঠৰ হন্তে আসিল তেখনে
দুইখান মহাযান।।১৫১।।
সুৱৰ্ণে ৰচিত ধ্বজা ছত্ৰদণ্ড
জ্বলে যেন সূৰ্য্য দুই।
দিব্য অস্ত্ৰ যত সমস্তে আছয়
যুদ্ধক সন্মুখ হুই।।
সাৰথি সহিত ভৈলা উপস্থিত
দেখিলন্ত চক্ৰপাণি।
যুদ্ধক উৎসৱে মনুষ্য স্বভাৱে
বলোক বুলিলা বাণী।।১৫২।।
দোখিয়োক দাদা যাদৱ বংশক
পাইলেক ঘোৰ প্ৰমাদ।
জৰাসন্ধে আসি নগৰ বেঢ়িল
ভকতে কৰে বিষাদ।।
হেৰা মহাৰথ আসিল তোহ্মাৰ
প্ৰিয়তৰ অস্ত্ৰগণ।
ইহাত চড়িয়া ঘোৰ আপদৰ
নিস্তাৰিয়ো বন্ধুগণ।।১৫৩।।
এহিসে কাৰণে ভৈলো অৱতাৰ
ভকতৰ দুখ জানি।
তেইশ অক্ষৌহিণী পৃথিৱীৰ ভাৰ
হৰিয়ো লাঙ্গলপাণি।।
কৃষ্ণৰ বচনে হাসিলন্ত ৰামে
প্ৰশংসিলা ভাল বুলি।
অনন্তৰে দুয়ো ৰথচ চড়িয়া
বলদেৱ বনমালী।।১৫৪।।
কৱচ পিন্ধিয়া নিজ অস্ত্ৰ ধৰি
যুজিবাক ভৈলা সাজ।
কিছু সৈন্য লগে লৈয়া তেতিক্ষণে
নগৰৰ ভৈলা বাজ।।
শুনা নৰনাৰী এক মন কৰি
কৃষ্ণৰ যুদ্ধ বিজয়।
শ্ৰৱণত দুঃখ দুৰ্গতি হৰয়
মুকুতি সুখ মিলয়।।১৫৫।।
গুচে শত্ৰুভয় পাতক দহয়
মাধৱৰ পূণ্যকথা।
শ্ৰৱণতো একো দুঃখ নাহিকয়
অমৃত স্ৰৱয় তথা।।
কৃষ্ণৰ চৰণে পশিলো শৰণে
শ্ৰীচন্দ্ৰভাৰতী ভণে।
কৃষ্ণ বিনে আৰ নাহিকে নিস্তাৰ
হৰি বোলা ঘনে ঘনে।।১৫৬।।
.............
।।কৃষ্ণ জৰাসন্ধ যুদ্ধ।।
।।পদ।।
সিংহাদ্বাৰৰ বাজ ভৈলা ৰাম হৰি।
যদুসেনাগণ চলে চৌদিশে আৱৰি।।
নাহি ভয়ভীত মাধৱৰ প্ৰসাদত।
প্ৰৱেশিলা জৰাসন্দ সেনাৰ মাজত।।১৫৭।।
সাগৰ আস্ফাল যেন সেনাৰ ঘঞ্চাল।
ঢাক ঢোল তবল শবদ কোলাহল।।
অসংখ্যাত হয় হস্তী ৰথৰ আন্দোল।
তুমুল শবদে নুশুনিয় মাতবোল।।।১৫৮।।
মাধৱৰ প্ৰিয় আতি দাৰুক সাৰথি।
ৰথখান ডাকন্ত পৱন সম দেখি।।
আপুনি গোৱিন্দ ফুঙ্কিলন্ত মহাশঙ্খ।
শত্ৰুৰ সেনাৰ মাজে লাগি গৈল চঙ্ক।।১৫৯।।
কৃষ্ণৰ শঙ্খৰ ধ্বনি শুনন্তে বিস্ময়।
কতো মুৰ্চ্ছা গৈলা কতো কম্পিল হৃদয়।।
আপোনাৰ সেনাগণ জিম গৈলা দেখি।
খেদি গৈলা জৰাসন্ধ খানিকো নাপেক্ষি।।১৬০।।
ৰাম মাধৱৰ আগে হুয়া উপস্থিত।
গোৱিন্দক নিন্দা বুলিলন্ত দুষ্টচিত।।
শুনৰে পুৰুষাধম কৃষ্ণ দুষ্টচিত।
তোৰ সঙ্গে যুদ্ধক মোহোৰ নাহি মন।।১৬১।।
কিসক আসিলি মৰিবাক সাজি পাৰি।
প্ৰাণ ৰাখি পঠাঞো চল মথুৰা নগৰী।।
অল্প বলীয়াৰক যুজিবো কোন লাজ।
জিনিলেও মোহোক হাসিবে সামৰাজে।।১৬২।।
জানো বোলা বালক বোলাস কেনমতে।
মোৰ জমাই কংসক পঠাইলি যমপথে।।
গুপুতে মাৰিলি নজানিলে সামৰাজ।
হেন তই সমে যুজিবাক লাগে লাজ।।১৬৩।।
হেৰ শুন ৰাম তোহ্মাৰেসে বল নাম।
যেৱে শ্ৰদ্ধা আছে তেৱে কৰিয়ো সংগ্ৰাম।।
নকৰিবা পাছ ভৰি যুজ ধৰ্ম ধৰি।
সমুখে যুজিবো মঞি ধৰ্ম্মক আচৰি।।১৬৪।।
মোৰ শৰে ছেদে যদি তযু শৰীৰক।
তাক তেজি পাইবা তুমি উত্তম স্বৰগক।।
নুহি যদি তযু শৰে ছেদে মোৰ শিৰ।
ময়ো পাইবো স্বৰ্গ তেৱে শুনা মহাবীৰ।।১৬৫।।
জৰাসন্ধ এতেক লপন্তে যেৱে আছে।
পৰম গম্ভীৰে হৰি মাতিলন্ত পাছে।।
শুন অৰে অন্ধ জৰাসন্ধ অচেতন।
পৰক নিন্দস নুহিকস মহাজন।।১৬৬।।
যিটো মহাজন সিটো নিন্দা নকৰয়।
কিন্তু আপোনাৰ পৰাক্ৰম দেখাৱয়।।
মৰিবাক চাস তোক ধৰি আছে কালে।
তোহোৰ বচন মঞি নধৰো কেৱলে।।১৬৭।।
শুক নিগদতি পৰীক্ষিতা নৃপতিত।
কৃষ্ণৰ বচনে চলি গৈলা দুষ্টচিত্ত।।
অসংখ্যাত সৈন্যো দুইকো বেঢ়িল ত্বৰিতে।
ৰথ ধ্বজ সৈন্য বাজী সাৰথি সাহিতে।।১৬৮।।
সকল সৈন্যত ৰাম কৃষ্ণৰ প্ৰকাশ।
মহাসৈন্যে ঢাকিলেক নেদেখি আভাস।।
মেঘে ঢাকিলেক যেন সূৰ্যক সমূলি।
অগনিক যেহেন ঢাকিলা ছাই ধুলি।।১৬৯।।
কৃষ্ণত ভকত যত মথুৰাৰ নাৰী।
উচ্ছ্ৰিত গৃহৰ উপৰত চড়ি চড়ি।।
সিংহদুৱাৰত কতো প্ৰাচীৰ উপৰে।
ৰাম মাধৱক চাই আছা দায়াতৰে।।১৭০।।
গৰুড়ৰ ৰথ চিহ্ন ৰথ মাধৱৰ।
তালধ্বজে চিহ্নিত ৰামৰ ৰথবৰ।।
শত্ৰুসৈন্য ঢাকিলেক নেদেখি সমুলি।
মৰ্ম্মে নাৰীগণ শোক কৰন্ত আকুলি।।১৭১।।
দৈৱকী ৰোহিণী আতি কৰন্ত বিলাপ।
আজি কেনমতে ৰক্ষা যাইবি কৃষ্ণ বাপ।।
পৰম পুৰুষে তোক কৰন্ত ৰক্ষণ।
আসন্ত দুই গুটি পুত্ৰ জিনি শত্ৰুগণ।।১৭২।।
বিপ্ৰগণে উচ্চাৰিয়া পৰম মন্ত্ৰক।
মহামহেশ্বৰ ৰাখা ৰাম মাধৱক।।
গীতাভাগৱত পঢ়ি দেন্ত আশীৰ্ব্বাদ।
কৃষ্ণৰ নামেসে খণ্ডে সকলে বিষাদ।।১৭৩।।
জৰাসন্ধে মাধৱক বেঢ়ি সমুদায়।
বৰিষয় অস্ত্ৰগণ দশোদিশে চাই।।
তেইশ অক্ষৌহিণী সেনা যুজে একে জোপে।
হানে কাণ্ডা খাণ্ডা মহা প্ৰচণ্ড আটোপে।।১৭৪।।
মাদৱৰ সেনা অল্প ভৈলক পীড়িত।
দেখি মাধৱৰ আৰ নসহিল চিত্ত।।
সুৰাসুৰে পূজে যিটো সেনা মাধৱৰ।
তাৰ দুখ দেখি খেদি গৈলা দামোদৰ।।১৭৫।।
হয় হস্তী ৰথ পদাতিক নিৰন্তৰে।
বেঢ়ি কাটিবাক লৈলা মাধৱৰ শৰে।।
মত্ত হস্তীসৱৰ বেদিলা কুম্ভস্থল।
ঢলিয়া পৰিল যেন পৰ্ব্বত সচল।।১৭৬।।
ঘোটকৰ শিৰমানে কাটিলা ত্বৰিত।
গিৰিস গিৰিস কৰি পৰিল মহিত।।
কৃষ্ণৰ নিষ্ঠুৰ শৰ আতি বিপৰীত।
ৰথসৱ ভাঙ্গিয়া কৰিলা চূৰ্ণীকৃত।।১৭৭।।
ধ্বজ সমন্বিতে কাটি পেপ্লাইলা সাৰথি।
সেনাপতি পদাতিক কাটিলা বিগুটি।।
কৰ উৰু বাহু কাৰো কাটিলা স্কন্ধৰ।
ভকতৰ হৰিষ কৰাইলা দামোদৰ।।১৭৮।।
হয় হস্তী পদাতি ছেদিলা অসংখ্যাত।
তাৰ অঙ্গতেজে নদীগণ ভৈলা জাত।।
দশোদিশে বহি যায় চাহান নযায়।
কাটা হস্তীগণ ফুৰে ভুজঙ্গ পৰায়।।১৭৯।।
মনুষ্যৰ শিৰ ভৈল কচ্ছপৰ নয়।
অন্তৰ্দ্বীপ মাজে মাজে মৰা হস্তীচয়।।
মৰা হয় গ্ৰাহ ভৈল দেখন্তে বিশাল।
উৰু কৰে মৎস্য যেন কেশৰে শৈৱাল।।১৮০।।
ধনুগণে ঢউ ভৈল অস্ত্ৰে গুণচয়।
চৰ্ম্মচক্ৰে পাক ভৈল দেখি লাগে ভয়।।
নানা মণিগণ অসংখ্যাত অলঙ্কাৰ।
শিলা খোলা ভৈল তাক দেখি জাতিষ্কাৰ।।১৮১।।
প্ৰৱৰ্ত্তিল হেন শোণিতৰ নদীচয়।
ক্ষত্ৰিয়ৰ হৰিষ অন্যত্ৰৰ দেখি ভয়।।
কৃষ্ণৰ মহিমা মঞি কহিবো কতেক।
বলভদ্ৰ এহিমতে বধিলা অনেক।।১৮২।।
লাঙ্গলে আজুৰি আনি মাগধ সেনাক।।
মূষলৰ কোবো মাৰিলন্ত জাকে জাক।।
যাহাৰ বলৰ কেহো নজানে প্ৰমাণ।
মৰিয়া সকলো সেনা গৈল যমথান।।১৮৩।।
সাগৰ দুৰ্গম ভয়ঙ্কৰ দুস্তৰিত।
হেন মহাসেনা জৰাসন্ধৰ পালিত।।
বসুদেৱসুত ৰাম কৃষ্ণে সংহাৰিলা।
নুহিকৈ বিক্ৰম তাত লীলাসে কৰিলা।।১৮৪।।
আপোন লীলায়ে যিটো তিনিও ভুৱন।
স্ৰজন্ত পালন্ত সংহাৰন্ত নাৰায়ণ।
হেন কৃষ্ণে দুষ্টত বধস্ত কোন চিত্ৰ।
তথাপি বৰ্ণাইবো যাতো মনুষ্য চৰিত্ৰ।।১৮৫।।
অনন্তৰে বলোক যুজিলা জৰাসন্ধে।
মালবান্ধে নানা ছন্দে অনেক প্ৰবন্ধে।
মূষলৰ কোবে ৰামে ধনুক ভাঙ্গিলা।
সাৰথিক মাৰি ৰথ ঘোঁৰাক মাৰিলা।।১৮৬।।
ৰথ হত হৈল বীৰ হৰিলা প্ৰতাপ।
নাহি অস্ত্ৰ শস্ত্ৰ যেন দান্ত ভাঙ্গা সাপ।।
দেখি বলভদ্ৰে ধৰিলন্ত একে চাপে।
মহাসিংহে সিংহক ধৰিলা যেন জাম্পে।।১৮৭।।
পিঠিকড়া বান্ধে বান্ধিলন্ত নাগপাশে।
বধিবাক চান্ত দখিলন্ত হৃষীকেশে।।
পাচ কাৰ্য্য চিন্তিয়া বলোক দিলা হাক।
নামাৰিবা দাদা মেলি পঠায়ো ইহাক।।১৮৮।।
কৃষ্ণৰ বচন পালি মহা বলশালী।
বিগুটিয়া অনেক পঠাইলা বান্ধ মেলি।।
প্ৰাণ ৰাখি পঠাইলন্ত ৰাম বনমালী।
মহালাজ ভৈলা জৰাসন্ধ মহাবলী।।১৮৯।।
একেশ্বৰে গৃহক নগৈলা মহালাজে।
তপ কৰো বুলি সিটো গৈলা বনমাজে।।
পথত চলন্তে ৰাজাগণে লাগ পাই।
ধৰ্ম্ম উপদেশ তাক বুলিলা বুজাই।।১৯০।।
যেন পৰাভৱ কৰিলন্ত যদুগণে।
সুকৰ্ম্মৰ ফলে পাইল বাধিবেক কোনে।।
লক্ষেক ৰাজাৰ মাজে তুমি মহাৰজা।
সাজিয়া আসিলা তেইস অক্ষৌহিণী প্ৰজা।।১৯১।।
নিগুটি কৰিলা ৰাম কৃষ্ণ দুই ভাই।
তোহ্মাক কৰিলা যেন মৰাৰ বিলাই।।
এতেকে জানিবা আপোনাৰ কৰ্ম্মফল।
অৱশ্যে ভুঞ্জিবে লাগে নকৰা বিকল।।১৯২।।
নযাইবা বনক চলিয়োক নিজ ঘৰ।
পুনৰপি সাজি সাজি কৰোহো সমৰ।।
শুনি জৰাসন্ধে মিত্ৰগণৰ বচন।
আপুনাৰ নগৰক গৈলা দুখমন।।১৯৩।।
অনন্তৰে পৰম ঈশ্বৰ দেৱহৰি।
অৰিসৈন্য সাগৰক হেলায়ে নিস্তৰি।।
একগুটি সৈন্য নপৰিল আপোনাৰ।
নগৰক চলি গৈলা হৰিষ অপৰ।।১৯৪।।
অসংখ্যাত ধন পাইলা শত্ৰু সৈন্য মাৰি।
অনেক কটকে নিলা তাঙ্ক সাঙ্গি কৰি।।
কৱচ কুণ্ডল হাৰ কিৰীটি কঙ্কণ।
অসংখ্যাত ধনু শৰ খাণ্ডা বাৰুগণ।।১৯৫।।
আকাশত দেৱ মুনি পুষ্প বৰিষন্ত।
জয় জয় ৰাম কৃষ্ণ বুলি প্ৰশংসন্ত।।
মথুৰাবাসীৰ মহা চিন্তা দূৰ ভৈলা।
ৰঙ্গে ৰাম মাধৱক আগবাঢ়ি গৈলা।।১৯৯৬।।
নটে ভাটে স্তুতি বাণী ৰটয় অশেষ।
নটীগণে নৃত্য কৰে ধৰি নানা বেশ।।
মৃদঙ্গ গোমুখ শঙ্খ দুন্দুভি বজাৱে।
বীণা বাঁশী ভেৰী আদি কৰি বাদ্য বাৱে।।১৯৭।।
নগৰ পৈশন্ত দেৱ দৈৱকীনন্দন।
বৰ ৰঙ্গ ভৈলা তাক বৰ্ণাইবেক কোন।।
মথুৰা নগৰী সুমণ্ডিত নৰনাৰী।
চন্দনে লেপিয়া পথ আছে চিত্ৰ কৰি।।১৯৮।।
বিচিত্ৰ পতাকাগণে অলঙ্কৃত কৰি।
তোৰণ পুতিয়া আছে পুষ্প শাৰী শাৰী।।
ব্ৰাহ্মণৰ বেদধ্বনি শুনন্তে হৰিষ।
জয় জয় ৰামকৃষ্ণ শুনে দশোদিশ।।১৯৯।।
সুফল পল্লৱ ঘট ধৰি নাৰী গণে।
সিঞ্চে দধি দুৰ্ব্বাক্ষত কৃষ্ণক সঘন।।
প্ৰফুল্ল উজ্বল আতি আনন্দ কমল।
চাৱে ৰাম মাধৱৰ বদন নিৰ্ম্মল।।২০০।।
মাধৱে সৱাকে হাসি কটাক্ষে চাহিলা।
ভকতজনক মহা আনন্দক দিলা।।
অনন্তৰে পাইলা উগ্ৰসেনৰ আবাস।
দেখি উগ্ৰসেনে আতি কৰিলা আশ্বাস।।২০১।।
জৰাসন্ধ সেনা জিনি যত বিত্ত পইলা।
মহাৰাজ বুলি কৃষ্ণে সৱলে যোগাইলা।।
অনেক বীৰৰ অসংখ্যাত অলঙ্কাৰ।
ধনু খাণ্ডা বাৰুগণে পূৰিলা ভাণ্ডাৰ।।২০২।।
উগ্ৰসেনে কৃষ্ণক ধৰিলা বাহুমেলি।
আনন্দে অনেক প্ৰশংসিলা সাধু বুলি।।
তুমি দুই ভাই আজি কৰিলা নিস্তাৰ।
ইটো সৈন্য জিনিতে শকতি আছে কাৰ।।২০৩।।
অনন্তৰে ৰাম কৃষ্ণ গৈলা নিজ ঘৰ।
পৰম উৎসৱ ভৈলা যাদৱ প্ৰজাৰ।।
ভকতৰ বশ্য হেন দেখায়া লোতক।
ঈশ্বৰ কৃষ্ণৰ কথা কহিবোহো কত।।২০৪।।
এহিমতে জৰাসন্ধ সপ্তদশ বাৰ।
হাৰি হাৰি পুনু মাধৱক দিলা ধাৰ।।
তেইস অক্ষৌহিণী সেনা সাজি প্ৰতিজোপে।
যদুবংশ সেনা যুজে পৰম আটোপে।।২০৫।।
কৃষ্ণৰ পালিত যদুবংশ বীৰচয়।
কৃষ্ণ বিনে আন একো দেৱ নজানয়।।
জৰাসন্ধে সাজি সাজি নিলা সেনা যত।
লীলায়ে বধিলা মাধৱৰ প্ৰসাদত।।২০৬।।
নিঃশেষ কৰিয়া তাৰ সেনাক সংহৰি।
বিগুটিয়া মাধৱে পঠাইলা তাক এৰি।।
হাৰিলা সোতৰ বাৰ তভো নাই লাজ।
পুনৰপি যুদ্ধক কৰিলা সৱে সাজ।।২০৭।।
হেন সময়ত আৰো ভৈলা এক কাজ।
তাক কহো শুনা পৰীক্ষিত মহাৰাজ।।
গাৰ্গ হেন নামে এক ঋষি মহাচণ্ড।
সালক্ষণে নিন্দি তাক বুলিলেক ষাণ্ড।।২০৮।।
তহিতে আছন্তে শুনিলন্ত যদুগণে।
ষাণ্ড বুলি ঋষিক হাসিলা ঘনে ঘনে।।
শুনিয়া ঋষিৰ মহা ক্ৰোধ উপজিলা।
যাদৱত খঙ্গে শঙ্কৰক আৰাধিলা।।২০৯।।
পাইলা ইষ্ট বৰ তুষ্ট ভৈলন্ত শঙ্কৰ।
পুত্ৰ এক হৈৱে যদুকুলে ভয়ঙ্কৰ।।
ম্লেচ্ছৰাজা অপুত্ৰক যৱনৰ পতি।
তাঙ্ক লাগ পাই পাছে কৰিল ভকতি।।২১০।।
মোহোৰ ভাৰ্য্যাত ঋষি পুত্ৰ উপাৰ্জিয়ো।
পুত্ৰৱন্ত কৰি মোক নৰকে তাড়িয়ো।।
শুনিয়া গৰ্গৰ মনে উপজিলা হাস।
এৱেসে জানিলো যদুকুল ভৈলা নাশ।।২১১।।
কালযৱনেক নামে জগতে প্ৰখ্যাত।।
তাক ৰাজ্য দিয়া যৱনৰ অধিকাৰী।
তপোবনে গৈলা ৰাজ্যসুখ পৰিহৰি।।২১২।।
সেহি কালযৱন ভৈলেক মহাচণ্ড।
যুদ্ধ খুজি ফুৰে যেন উদয়াৰ ষাণ্ড।।
নাৰদে কহিলা পাছে সকলে তাহাত।
কৃষ্ণসমে যদুকুল আছে মথুৰাত।।২১৩।।
তান্তপৰে মনুষ্যত তোক নাহি সম।
মথুৰাক ধাৰে চল কৰিয়া বিক্ৰম।।
ঋষিৰ বচনে তিনি কোটি ম্লেচ্ছ লৈয়া।
কৃষ্ণৰ মথুৰাপুৰ বেঢ়িলেক গৈয়া।।২১৪।।
শুনা মহাজনসৱ মহাভাগৱত।
ব্ৰাহ্মণ জাতিৰ কোপ দেখা কেনমত।।
সিকালৰ ঋষিৰে নভৈল শান্তমতি।
আন ব্ৰাহ্মণৰ আৰ কি কৈবো সম্প্ৰতি।।২১৫।।
শাস্ত্ৰমাত্ৰ পঢ়েমানে বোলাৱে পণ্ডিত।
ৰাত্ৰিদিনে চাহে হৰি ভকতি খণ্ডিত।।
আনসৱ কাৰ্য্যৰ নকৰে কিছু শুদ্ধি।
মাধৱক নিন্দি আতি হত হৱে বুদ্ধি।।২১৬।।
বিস্তৰ লভিলে ভকতিক বোলে ভাল।
অধিক নপাইলে নিন্দা বোলে সেহিকাল।।
ধন জন মান্যকেসে লাগি শাস্ত্ৰ পঢ়ে।
যিটো মূল ধন তাক সৱে পৰিহৰে।।২১৭।।
আপুনি ঈশ্বৰে কহিছন্ত বহুবাৰ।
কোনসতে তান বাক্য কৰা অনাদৰ।।
কুকুৰকো মাৰি খায় সিটো অন্ত্যজাতি।
সিয়ো শ্ৰষ্ঠ হোৱে কৰি কৃষ্ণৰ ভকতি।।২১৮।।
দ্বিজ জাতি হুয়া যেৱে নকৰে ভকতি।
চাণ্ডালতো কৰিয়া সেহিসে আত্মঘাতী।।
হেন কথা শুনি এভো নিন্দে কোন কাজে।
হাণ্ডি বান্ধি গলত মৰোক গৈয়া লাজে।।২১৯।।
জীৱন্ততে মৰা যেন নাহিকে চেতন।
কৃষ্ণক এৰিয়া আন বস্তুক যতন।।
মইনা ভাটৌৱে যেন ভষাৱয় শাস্ত্ৰ।
যুগুতি বোলন্তে খঙ্গে গালি পৰে মাত্ৰ।।২২০।।
হেন ব্ৰাহ্মণত কিছু নুপুছিবা বোধ।
গালি পাৰিলেও তাক নকৰিবা ক্ৰোধ।।
আপোনাৰ দোষে নষ্ট হৈবন্ত আপুনি।
মৰাক মাৰিবা আৰ দেখি আছা কেনি।।২২১।।
অনন্ত কন্দলি কহে মাধৱৰ দাস।
কৃষ্ণৰ চৰণে মাত্ৰ কৰিয়ো বিশ্বাস।।
আপুনি ঈশ্বৰ হৰি কৰিবা নিস্তাৰ।
ডাকি হৰি বোলা হৌক পুৰুষ উদ্ধাৰ।।২২২।।
........................
।।কালযৱনৰ মথুৰা অৱৰোধঃ কৃষ্ণৰ দ্বাৰাকা নিৰ্ম্মাণ।।
।।দুলড়ী।।
কাল যবনেও নগৰ বেঢ়িলা
দেখিলন্ত দামোদৰে।
বলভদ্ৰ সমে হিত আলোচন্ত
ভকতক দয়াতৰে।।
দেখিয়োক দাদা যাদৱ বংশৰ
দুইত হন্তে ভৈলা ভয়।
ই কালযৱন আৰো জৰাসন্ধ
দুয়ো শত্ৰু আতিশয।।২২৩।।
তিনি কোটি ম্লেচ্ছ বেঢ়িলে আহ্মাক
জানা বৰ ভৈলমন্দ।
আজিবা কালিবা পৰশুই কিবা
সাজি আসে জৰাসন্ধ।।
সপ্তদশ তেইশ অক্ষৌহিণী সেনা
মাৰিলো সোতৰবাৰ।
আৰোবা কতেক সৈন্য সাজি আসে
নজানোহো দুৰাচাৰ।।২২৪।।
আমি দুই ভাই ইহাক যুজন্তে
যদি আসে জৰাসুত।
বান্ধৱগণক কাটি মাৰি যোনো
দুৰ্গতি কৰে বহুত।।
কিবা আসি বেঢ়ি সবংশকে ধৰি
যোনো নেয় নিজৰাজ।
তেবেতো আহ্মাৰ জীৱন ধিক্কাৰ
পাইবো আমি বৰ লাজ।।২২৫।।
হেন জানি আগে ভকত ৰাখিত
কৰো আজি এক কাজ।।
মনুষ্য যেনেন লঙ্ঘিতে নপাৰে
সাজিবো দুৰ্গম ৰাজ।।
বন্ধুগণ মানে থৈয়া সেহি থানে
যৱনৰ লৈবো প্ৰাণ।
এহি আলোচিয়া কমল নয়ন
চিন্তিলন্ত সেহি থান।।২২৬।।
বিশ্বকৰ্ম্মাক আদেশ কৰিলা
সাজিয়ো মোৰ নগৰ।
সমুদ্ৰ মধ্যত আতি মনোহৰ
সৰ্ব্বজন ৰুচিকৰ।।
কৃষ্ণৰ আদেশ শিৰত ধৰিয়া
তেতিক্ষণে শিল্পীৰাজে।
দ্বাদশ যোজন নগৰ নিৰ্ম্মিলা
অগাধ সাগৰ মাজে।।২২৭।।
নগৰক জুৰি হা যত্ন কৰি
গড় দিলা ভয়ঙ্কৰ।
আছোক মানুষ আন কাৰ বাপে
চাপিবে তাৰ ওচৰ।।
চাৰিখান দিব্য দিলা সিংহদ্বাৰ
দেখিতে আতি বিৰিঙ্গ।
ফটিক কপাট আকাশ লঙ্গিয়া
জ্বলে সুৱৰ্ণৰ শৃঙ্গ।।২২৮।।
বিশ্বকৰ্ম্মে যত জানন্ত আপুনি
চিত্ৰ কৰ্ম্ম আছে মানে।
কৃষ্ণৰ ইঙ্গিতে নিৰ্ম্মিলা সমস্তে
দেখি তাঙ্ক বিদ্যমানে।।
বহুত গৃহৰ যেহেন মন্দিৰ
সেহিমতে বিৰচিলা।
হাটি খাঁৰিকৰি অসংখ্যাত শাৰী
মণ্ডল যেন ঠেকিলা।।২২৯।।
ৰাজ পথ যত ৰচিলা আগত
পাছে পাছে উপপথ।
আঙ্গিনা চোতাল জ্বলে দুয়ো হাতে
দেখি পূৰে মনোৰথ।।
ফটিক কষটি কাটি উচ্চ কৰি
গৃহৰ বান্ধিলা কান্থি।
ফটিকৰ স্তম্ভ সুৱৰ্ণৰ কুম্ভ
মুকুতা লগাইলা গান্থি।।২৩০।।
নানা ৰত্নে চাইলা মাণিক লগাইলা
ইন্দ্ৰনীলে নিলা বাৰ।
সুৱৰ্ণৰ ঘট দিলা শাৰী শাৰী
জ্বলে আতি চমৎকাৰ।।
মৈৰা পাৰাৱত নৃত্য কৰে তাত
গৃহৰ উপৰে পৰি।
ৰজতৰ শৃঙ্গ দিলা দুই শাৰী
সাজি আতি ৰম্য কৰি।।২৩১।।
গৃহ ভূমি যত মহা মৰকত
ঢালিয়া ভালে নিৰ্ম্মিলা।
হস্তী হয় শাল ৰন্ধন মন্দিৰ
ভাৱে ভাৱে বিৰচিলা।।
ব্ৰাহ্মণ ক্ষত্ৰিয় বৈশ্য শূদ্ৰ যত
সাজিলা সৱে মন্দিৰ।
সৱাৰে মাজত ৰাজাৰ আৱাস
সাজিলা আতি ৰুচিৰ।।২৩২
ৰাম মাধৱৰ মন্দিৰ সাজিলা
ত্ৰৈলোক্যত মনোহৰ।
সুমৰণে যাক পাতেক খণ্ডয়
নাহি যাৰ পটন্তৰ।।
সুৰ তৰুগণ দিব্য উপবন
নিৰ্ম্মিলন্ত কোলে কোল।।
ৰম্য সৰোৱৰ পুষ্পিত কমলে
ভ্ৰমৰে কৰয় ৰোল।।২৩৩।।
..............................
।।ছবি।।
হেনয় দ্বাৰকাপুৰী সজাইলা ঈশ্বৰ হৰি
শুনিলা সকলে দেৱগণে।
যত যিবা বস্তু আছে সৱে নিয়া পঠাইলন্ত
প্ৰণামিয়া কৃষ্ণৰ চৰণে।।
সুধৰ্ম্মা সভাক ইন্দ্ৰে প্ৰথমে দিলন্ত জানি
আৰো মহা পুষ্প পাৰিজাত।
সি সভাত থাকি নৰে ক্ষুধা তৃষ্ণা নজানয়
নাহি জৰা মৰণ বিঘাত।।২৩৪।।
একখান কৰ্ণ শ্যাম সৰ্ব্বশুক্ল মনোৰম
অসংখ্যাত ঘোৰা মনোজয়।
আপুনি বৰুণে জানি ৰঙ্গে দিয়া পঠাইলন্ত
কৰি আতি অনেক বিনয়।।
নিধপতি কুবেৰেও অষ্টনিধি পঠাইলন্ত
পদ্ম মহাপদ্ম আদি কৰি।।
ধনে ধান্যে একেতিলে পূৰ্ণ ভৈল মহাৰত্ন
মাধৱৰ দ্বাৰাক নগৰী।।২৩৫।।
আনো যেন সিদ্ধ সাধ্য যাক যেন অধিকাৰ
দিয়াছন্ত আপুনি মুৰাৰি।।
সেহি সেহি বস্তু আনি কৃষ্ণক অৰ্পিলা জানি
অনেক ভকতি স্তুতি কৰি।।
যোগেশ্বৰ হৰি পাছে মথুৰাত যত আছে
আপোন ভকত নৰনাৰী।
সমস্তক যোগবলে নিয়া প্ৰভু একতিলে
থৈলা সেহি দ্বাৰকা নগৰী।।২৩৬।।
কেনমতে আমি ভৈলো ইবা কোন দেশ হেন
তাক নাজানিলা একোজনে।
মহাৰত্ন হৰি আসি বলোক বুলিলা হাসি
দাদা তুমি থাকা এহি ঠাই।
ৰাখিবাহা নগৰক মঞি কালযৱনক
উপায়ে সংহৰি আহো যাই।।২৩৭।।
বলভদ্ৰে হাস্য কৰি বোলন্ত চলিও হৰি
আহ্মাত লাগিল ইটো কাজ।
হেন শুনি বনমালী একেশ্বৰ যান্ত চলি
ভৈলা সিংহদুৱাৰৰ বাজ।।
তেজি নিজ অস্ত্ৰ শস্ত্ৰ কটিত বান্ধিয়া বস্ত্ৰ
শুধা হাতে যান্ত ভূমিপাৱে।
গলে দোলে বনমালা মুখে জ্বলে শশীকলা
পৰম মোহন ভঙ্গীভাৱে।।২৩৮।।
শুনা শুদ্ধ বুদ্ধগণ কৃষ্ণৰ চৰিত্ৰ যেন
তাক কোনে কহি পাৱে সীমা।
সাগৰে নগৰ হোৱে পাপীও বৈকুণ্ঠ পাৱে
হেন তান আশ্চৰ্য্য মহিমা।।
অদ্ভুতৰো অদভুত ইটো দৈৱকীৰ সুত
জানি আত তেজিও সংশয়।
যাৰ এক নাম ডাকি সকলে পূণ্যক পাৱে
নিখিল পাতক কৰি ক্ষয়।।২৩৯।।
তাহাৰ কথাত যিটো শুনিয়া আদৰ তেজে
তাহান সমান নাই পাপী।
হেন জানি মুকুন্দৰ গুণ নাম মনোহৰ
হৃদয়ত ধৰা আক চাপি।।
কৃষ্ণসে পৰম ইষ্ট জানা তাক নিষ্ঠে নিষ্ঠ
আন সৱে তেজা তত্ত্বকাম।
অন্ত কন্দলি ভণে গতি নাহি কৃষ্ণ বিনে
নিৰন্তৰে বোলা ৰাম ৰাম।।২৪০।।
........................
।।কৃষ্ণৰ দ্বাৰা ছলেৰে কালযৱন বধ।।
।।পদ।।
শুক নিগদতি পৰিক্ষীত হৰি দাস।
শুনা কালযৱন যিমতে ভৈল নাশ।।
হিংসদুৱাৰৰ হন্তে বজাইলা মুৰাৰি
দেখিয়া যৱনে চাই আছে দৃষ্টি ভৰি।।২৪১।।
পূৰ্ণ চন্দ্ৰ উঠি যেন আসে ধীৰে ধীৰ।
পৰম সুন্দৰ আতি শ্যামল শৰীৰ।।
তাতে পীত বস্ত্ৰে আতি কৰয় দীপিতি।
বক্ষস্থলে জ্বলে আতি শ্ৰীবৎস পঙ্কতি।।২৪২।।
কণ্ঠত কৌস্তুত জ্বলে সূৰ্যৰ মণ্ডল।
ললিত বলিত চাৰু ভুজ সুকুমল।।
অভিনৱ পদ্মসৱ অৰুণ লোচন।
চন্দ্ৰতো অধিক জ্বলে কমল বদন।।২৪৩।।
চতুৰ্ভুজ বনমালী কমল লোচন।
পৰম সুন্দৰ তনু শ্ৰীবৎসলাঞ্ছন।।
নাৰদে কহিলা যেন ঠান বাসুদেৱ।
এহিগোট হুইবে পাৰে আন নাহি কেৱ।।২৪৪।।
অস্ত নাহি দেখো ইটো আসে ভূমি পাৱে।
ময়ো আক যুজো অস্ত্ৰ তেজি সেহি বাৱে।।
হেনয় নিশ্চয় কৰি দাৰুণ যৱনে।
মাধৱক ধাই গৈলা যুজিবাক মনে।।২৪৫।।
দেকি কৃষ্ণ লৱৰ দিলেক সেহি ছেগে।
পাছত যৱনে খেদি যায় মহাৰাগে।।
যোগীজনে চিন্তি যাক নপাৱয় লাগ।
হেন ঈশ্বৰক খেদি যায় মন্দভাগ।।২৪৬।।
হাত মেলি পাৱে যেন পলান্ত মাধৱ।
পাইলো পাইলো বুলি খেদি যায় পাৱে পাৱ।।
অনেক দূৰত আছে এক গিৰিবৰ।
তাকে লাগি সম্মুখে পলান্ত দামোদৰ।।২৪৭।।
যায় কালযৱন পাছত ভৰি ভৰি।
বিস্তৰ দূৰৰ পথ নিলন্ত মুৰাৰি।।
কৃষ্ণক খেদন্তে সিটো গৈলেক ভাগৰি।
যাইবাক নপাৰি সিয়ো মাতে গালি পাৰি।।২৪৮।।
ৰহ ৰহ কৃষ্ণ অৰে কিসক পলাস।
শুনি তোক লোকে কৰিবেক উপহাস।।
যাদৱ বংশত হুয়া আছ উতপিত।
পলাইবাক লাগি তোৰ নুহিকে যুগুতি।।২৪৯।।
এহি বুলি যৱনে পাছত খেদি যায়।
দেখা দিয়া তাক চলি যান্ত যদুৰায়।।
নপাইলেক লাগ তাৰ আছে পাপ বন্ধ।
পৰ্ব্বতৰ গহ্বৰ পশিলা সদানন্দ।।২৫০।।
সিও সেহি শীঘ্ৰেবেগে পশিলা গহ্বৰ।
দেখিলেক তথা শুতি আছে এক নৰ।।
বোলে কালযৱনে বুজিলো তযু কাজ।
এতেক দূৰত মোক আনিলি নিলাজ।।২৫১।।
পলাইবে নপাৰি ঘোৰ গহ্বৰে পশিলি।
ছলে সাধু বেশ ধৰি শয়ন কৰিলি।।
এহি বুলি দুষ্টে তাঙ্ক কৃষ্ণবুদ্ধি মানি।
হৃদয়ত লাথি তাৰ বৈসাইলেক টানি।।২৫২।।
শয়ন কৰিয়া শুতি আছে চিৰকাল।
চোট পাই উঠিয়া বসিলা সেহি কাল।।
অল্প অল্প কৰি পাছে মেলিলেক আখি।
দিশ পাশ আগ পাছ চাহন্ত নিৰেখি।।২৫৩।।
পাছে কালযৱন আগতে ভেট পাইলা।
এহিসে জগাইলা বুলি ক্ৰোধ দৃষ্টি চাইলা।।
চাহিলা মাত্ৰকে তাৰ অগ্নি লাগি গৈল।
আপুনি অগ্নিতে তেতিক্ষণে ভস্ম ভৈল।।২৫৪।।
হেন শুনি ঋষিত পুছন্ত পৰীক্ষিত।
কহিয়োক গুৰু কথা ভৈল বিপৰীত।।
চাহিলা মাত্ৰকে ভস্ম ভৈলেক যৱন।
কিনো মহাতেজ তান সিটো কোন জন।।২৫৫।।
কাহাৰ নন্দন কোন বংশে উতপন্ন।
কিবা নাম তাহাৰ কহিয়ো তপোধন।।
চিৰকাল একেশ্বৰে গহ্বৰৰ মাজে।
শয়ন কৰিয়া তাত আছে কোন কাজে।।২৫৬।।
শুকমুনি বদতি শুনিয়ো মহামতি।
ইক্ষ্বাকু বংশত সিটো ভৈলা উতপতি।।
মান্ধাতাৰ পুত্ৰ তান মুচুকুন্দ নাম।
বিপ্ৰত ভকত সত্যবাদী অনুপাম।।২৫৭।।
মহাৰাজা আছিলেক এই পৃথিৱীৰ।
ত্ৰৈলোকে প্ৰখ্যাত মুচুকুন্দ মহাবীৰ।।
অসুৰৰ ভয়ে ইন্দ্ৰ আদি দেৱ যত।
তাহান্তে শৰণ সৱে লৈলেক সমস্ত।।২৫৮।।
অসুৰক ভয়ে আসি সৱে দেৱগণ।
মহাৰাজা চুমুকুন্দ কৰিয়ো ৰক্ষণ।।
দেৱৰ বিনয়ে ৰাজা ভৈলা স্বৰ্গপাল।
একেশ্বৰে দেৱক ৰাখিলা চিৰকাল।।২৫৯।।
মহা ৰাজ্যভোগ ভাৰ্যা পুত্ৰ পৰিহৰি।
একেশ্বৰে দেৱক ৰাখিলা নিদ্ৰা এৰি।।
কাৰ্ত্তিকক দৱে যেৱে সেনাপতি পাইলা।
তেৱে দেৱগণে মুচুকুন্দক বুলিলা।।২৬০।।
নিৱৰ্ত্তিয়ো ৰাজা এৱে পৰম দুখৰ।
কৰিয়ো বিশ্ৰাম কাৰ্য্য সাধিলা দুষ্কৰ।।
সাৰ্ব্বভৌম ৰাজ্যসুখ ভাৰ্য্যাক নাদৰি।
আমাকেসে ৰাখিলা নিদ্ৰাক পৰিহৰি।।২৬১।।
পুত্ৰ ভাৰ্য্যা মিত্ৰ যত অলেখ ভাণ্ডাৰ।
এৱে পৃথিৱীত কিছু নাহিকে তোহ্মাৰ।।
জোনো বোলা মোৰ ৰাজ্য নিলে কোনজনে।
কাল যাক বুলি তেহে নিলা নানা থানে।।২৬২।।
সাক্ষাতে ঈশ্বৰ কাল অক্ষয় অব্যয়।
লীলা কৰি সমস্তকে স্ৰজয় পালয়।।
জগতক ছানিয়া ফুৰাৱে সেই কালে।
যেন নাক বিন্ধা গৰু ফুৰাৱে গুৱালে।।২৬৩।।
হেন জানি তাক ৰাজা নকৰা বিষাদ।
সৱে দেৱগণে হেৰা কৰো আশীৰ্ব্বাদ।।
মহাসিদ্ধি হৌক আৱে মাগিয়োক বৰ।
মুকুতিক পৰে যেহি লাগে নৰেশ্বৰ।।২৬৪।।
মুকুতিৰ অধিকাৰ একে কৃষ্ণদেৱ।
মহামোক্ষদাতা তান্ত পৰে নাহি কেৱ।।
হেন শুনি মুচুকুন্দে বুলিলেক হাসি।
প্ৰণামিয়া দেৱক বিনাৱে মহাযশী।।২৬৫।।
মুকুতি নপাইলে আন বৰ কোন কাজ।
ব্ৰহ্মপদ বাঞ্ছিবাক মোৰ লাগে লাজ।।
নিদ্ৰা নতু পাঞো মঞি মহা চিৰকাল।
সুখে নিদ্ৰা কৰি থাকো সেহি মোৰ ভাল।।২৬৬।।
দেৱগণে বোলন্ত শুনিও মহীপাল।
সুখে নিদ্ৰা কৰি তুমি থাকা চিৰকাল।।
তোহ্মাক নিদ্ৰাত জগাৱয় যিবা জনে।
তযু দৰশনে ভস্ম হৈবেক তেখনে।।২৬৭।।
হেন শুনি মুচুকুন্দ ভৈলা ৰঙ্গমন।
পৰ্ব্বতৰ গুহা পশি কৰিলা শয়ন।।
নজানি জগাইলা তাক দুৰ্জ্জয় যৱনে।
চাহিল মাত্ৰকে ভস্ম হৈল এহি গুণে।।২৬৮।।
দুৰ্ব্বাৰ যৱন যেৱে গৈল যমঘৰ।
শুনা পাছে যেন কৰিলন্ত দামোদৰ।।
পৰম ভকত মুচুকুন্দ হেন জানি।
নিজ ৰূপে দেখা পাছে দিলা চক্ৰপাণি।।২৬৯।।
শুনা মহাজন সৱে ভাগৱত শাস্ত্ৰ।
নাই লম্ভা আত নিৰন্তৰে সাৰ মাত্ৰ।।
শ্ৰৱণতে পাৱে মহা ভুকুতি মুকুতি।
কৃষ্ণৰ চৰণে হৱে অচলা ভকতি।।২৭০।।
দেখা কেন ভকতবৎসল দেৱ হৰি।
আপুনি ফুৰন্ত ভকতক ৰক্ষা কৰি।।
ছলে বলে দুৰ্জ্জনক মাৰন্ত আফুনি।
হেন দেৱ নভজয় তত্ত্বক নজানি।।২৭১।।
শ্ৰৱণ কীৰ্ত্তনে যাৰ পৰম সন্তোষ।
নধৰন্ত যিটো ভকতৰ কিছু দোষ।।
অল্প ভকতিক যিটো কৰন্ত বিপুল।
কোন দেৱ হৈৱে পাৰে মাধৱক তুল।।২৭২।।
পুতনা ৰাক্ষসী যাক মাৰিবাক বুলি।
দিলা কালকুট বিষস্তন মুখে তুলি।।
তভো মোক্ষ পাইল আৰ কি কৈবো কথাক।
হেন কৃষ্ণনিধি বিনে ভজিবা কাহাক।।২৭৩।।
কৃষ্ণৰ দাসৰ দাস অনন্ত কন্দলি।
কহে মহাভাগৱত পুৰাণ আকলি।।
হৰিৰ চৰণে যাৰ আছে মহাকাম।
আন চিন্তা এৰি বেঢ়ি বোলা ৰাম ৰাম।।২৭৪।।
.......................
।।মুচুকুন্দৰ কৃষ্ণ দৰ্শন।।
।।ছবি।।
মুচুকুন্দ মহাৰায় দখিলন্ত সেহি ঠাই
আছা মহাপুৰুষ শোভন।
চৰণে নূপুৰ মণি বাজে ৰুণঝুণ শুনি
আগে আসিল ভৈলা উপসন্ন।।
শৰীৰৰ প্ৰভা লাগি তিৰিমিৰ কৰে আখি
প্ৰবন্ধে চাহন্ত দৃষ্টিভৰি।
ঘন নীলা কলেৱৰ মহা পীতবস্ত্ৰধৰ
ললিত বলিত ভুজ চাৰি।।২৭৫।।
হৃদয়ে শ্ৰীবৎস জ্বলে কৌস্তুভ প্ৰকাশে গলে
কটিতটে ৰত্নৰ মেখলা।
কিৰীটি কুণ্ডল হাৰ কৰে আতি জাতিষ্কাৰ
আজানুলম্বিত বনমালা।।
মুখে জ্বলে পূৰ্ণশশী প্ৰকাশে ঈষত হাসি
উন্নত বহল বক্ষস্থল।
মত্ত সিংহ পৰাক্ৰম সৰ্ব্বজন মনোৰম
নেত্ৰ দুই প্ৰফুল্লকমল।।২৭৬।।
নৃপতিৰ মুখ চাই ঈষত কটাক্ষ কৰি
হসিত বদনে চান্ত ঘনে।
মুচকুন্দ মহাতুষ্টি চাহি আচা একদৃষ্টি
পৰম শঙ্কিত হুয়া মনে।।
কতোক্ষণ তম্ভি আছি মুচুকুন্দ মহামতি
কৃষ্ণতেজে ব্যাপিল শৰীৰ।
সঙ্কোচিত কৰি কায় কৃষ্ণৰ চৰণ চাই
পুছিবে লাগিলা ধীৰে ধীৰ।।২৭৭।।
তুমি কোন মহাযশী পৰ্ব্বত গহ্বৰে পশি
আতি ঘন কণ্টক গহনে।
পদ্মপত্ৰ সম ভৰি ফুৰা আত কেন কৰি
দেখিয়া নসহে মোৰ মনে।।
তেজস্বীৰ মধ্যে তুমি কিবা অগ্নি সূৰ্য্য শশী
কিবা তুমি ইন্দ্ৰ দেৱৰাজ।
কিবা আনো লোকপাল কৰিবে নপাৰো সাৰ
কেনে ফুৰা পৰ্ব্বতৰ মাজত।।২৭৮
ব্ৰহ্মা বিষ্ণু মহেশ্বৰ তিনি দেৱ শ্ৰেষ্ঠতৰ
শুনি আছো ঋষিৰ মুখত।
তিনিৰ মধ্যত তুমি পৰম ঈশ্বৰ হৰি
লৱে হেন মোহোৰ মনত।।
জানো ইটো গহ্বৰৰ অন্ধকাৰ ঘোৰতৰ
আপোন কান্তিয়ে দূৰ কৰি।
প্ৰদীপ পৰম তুমি প্ৰকাশন্তে আছা স্বামি
এতেকে জানিলো তুমি হৰি।।২৭৯।।
তযু জন্ম কৰ্ম্ম নাম শুনিবাক অভিৰাম
আছে শ্ৰদ্ধা মোহোৰ মনত।
এতেকেসে পুছো স্বামী যেৱে যোগ্য হঞো আমি
তেৱে কহিয়োক স্বৰূপত।।
আহ্মাক জানিবা স্বামি ঈক্ষ্বাকু বংশত আমি
মান্ধাতাত হন্তে ভৈলো জাত।
ক্ষত্ৰিয়ৰ ধৰ্ম্মধৰি পালিলোহো বসু্ন্ধৰী
মুচুকুন্দ নাম মোৰ খ্যাত।।২৮০।।
চিৰকাল উজাগৰে আছিলো দেৱক ৰাখি
নিদ্ৰায়ে পীড়িলে ইন্দ্ৰিগণ।
এতেকেসে চিৰকাল শুতি আছো মোক আৱে
নজানো জগাইল কোন জন।।
সিয়ো ভস্ম ভৈল হেৰা দৰশন মাত্ৰে মোৰ
আপোন দেহাৰ অগ্নি লাগি।
পৰম শ্ৰীমন্ত তুমি অন্নতৰে আসি ভৈলা
দেখিলোহো মঞি পূণ্যভাগী।।২৮১।।
তযু মহাকান্তি লাগি নিষ্প্ৰভ ভৈলোহো আতি
পুছিবাক নপাৰো বিস্তৰ।
অনুমানে জানো স্বামি পৰম ঈশ্ৰ তুমি
তুমি মহা পূজ্য জগতৰ।।২৮২।।
................
।।দুলড়ী।।
ৰাজাৰ বচন শুনি হেন ঠান
ভকত বৎসল হৰি।
মেঘৰ গৰ্জ্জনে গম্ভীৰ বচনে
মাতিলন্ত হাস্য কৰি।।
বোলন্ত গোৱিন্দ শুনা মুচুকুন্দ
পুছিলাহা অনুপাম।
কিন্তু জানা মোৰ আছে অসংখ্যাত
গুণ কৰ্ম্ম জন্ম নাম।।২৮৩।।
এতকতে সংখ্যা কহি কৰিবেক
মোহোৰ নাহি শকতি।
যিহেতু অনন্ত কোনে পাৱে অন্ত
শুনা আৰো নৰপতি।।
বহুজন্ম ধৰি পৃথিৱীৰ ধূলি
দিবাক পাৰে গণিত।
মোৰ গুণনামে জানিবাক তভো
নপাৰিবে কদাচিত।।২৮৪।।
তিনিয়ো কালত আছে জানা মোৰ
গুণ নাম অপৰ্য্যন্ত।
শুনিয়া পঢ়িয়া মহা ঋষিগণ
নতো পাৱে তাৰ অন্ত।।
তভো ই জন্মৰ শুনা নৰেশ্বৰ
কহো মঞি গুণ নাম।
ব্ৰহ্মায়ে পাৰ্থিল ধৰ্ম্মক ৰাখিত
দেৱৰো সাধিতে কাম।।২৮৫।।
ভকত পালিতে অসুৰ নাশিতে
খণ্ডিবে ভূমিৰ ভাৰ।
যদুবংশে আসি বসুদেৱ গৃহে
ভৈলো মঞি অৱতাৰ।।
বসুদেৱ পুত্ৰ ভৈলো যাতো মঞি
ভকতিৰ অধীনত।
আতেসে পণ্ডিতে বাসুদেৱ বুলি
কহন্ত মোক সতত।।২৮৬।।
কংস কেশী বক প্ৰলম্বক আদি
বধিলো বিপক্ষগণ।
তযু পাশে আনি মঞিতো দহিলো
এহিটো কালযৱন।।
তোহ্মাক দায়ায়ে ইটো গহ্বৰক
আসিলো জানিবা মঞি।
পূৰ্ব্ব জনমত অনেক ভকতি
কৰিয়া আছস তই।।২৮৭।।
ভকত বৎসল মোহোৰ প্ৰসিদ্ধ
আসি ভৈলো এহি গুণি।
যত লাগে বৰ লৈয়ো নৰেশ্বৰ
সৱে দিবো তোক জানি।।
যেহি সেহি জানা ভজিলে আহ্মাক
সৰ্ব্বকালে পূৰ্ণ হুই।
অসম্পূৰ্ণ বুলি পুনু তাৰ শোক
কৰিবে উচিত নুই।।২৮৮।।
হেন জানি আন দেৱতাৰ মত
নেদেখিবা মোক তুমি।
যত লাগে বৰ সমস্তে দিবোহো
লক্ষ্মীৰো ঈশ্বৰ আমি।।
এতেকে বচন শুনি মুচুকুন্দ
ভৈল আতি ৰঙ্গমন।
জানিলো সাক্ষাতে ত্ৰৈলোক্য ঈশ্বৰ
এহেন্তেসে নাৰায়ণ।।২৮৯।।
গৰ্গঋষি তান্ত কহিয়া আছন্ত
সাতাইশ যুগ আছন্তে।
যদুবংশে কৃষ্ণ হৈবা অৱতাৰ
দ্বাপৰ যুগৰ অন্তে।।
সেহি কথা আসি মনত পৰিল
কৃষ্ণক পাইলোহো লাগ।
প্ৰেম গৈলা চড়ি দণ্দৱতে পৰি
প্ৰণামিলা মহাভাগ।।২৯০।।
চৰণৰ ধূলি শিৰে লৈলা তুলি
হিয়ে কৃতাঞ্জলি ধৰি।
পাছে মহামতি আৰম্বিলা স্তুতি
বিষয়ত খেদ কৰি।।২৯১।।
..........................
।।মুচুকুন্দৰ স্তুতি।।
।।ছবি।।
হে প্ৰভু নাৰায়ণ ইটো নৰ নাৰীগণ
ভৈলা তযু মায়ায়ে মোহিত।
তুমি হেন বান্ধৱক এতেকেসে নভজয়
মিছা কৰ্ম্মতেসে কৰে চিত্ত।।
কিন্তু আৰ অন্যোঅন্যে আপোনাক বঞ্চি মৰে
মোৰ ভাৰ্য্যা মোৰ স্বামী বুলি।
দুখময় গৃহতেসে সুখক আশায়ে থাকে
নুসুমৰে তোহ্মাক সমূলি।।২৯২।।
শূকৰ কুকুৰ আদি জন্মতো বিষয় সুখ
পাৱে আত দেখিয় সাক্ষাত।
তোহ্মাৰ ভজন কিন্তু মনুষ্য জন্মত বিনে
অন্যত্ৰ জন্মত নাহি জাত।।
হেন নৰতনু ইটো ভাৰত ভূমিত পায়া
নাহি একো ইন্দ্ৰিয় বিকল।
তভো যিটো মূঢ় নৰে তুমি প্ৰাণ ঈশ্বৰৰ
নভজয় চৰণ কমল।।২৯৩।।
গৃহ অন্ধকূপ পাই পৰি তাতে সমূদায়
ৰাতি দিনে মৰে চিন্তা কৰি।
তৃণলোভে পশু যেন মহা অন্ধকূপে পৰি
আপোনাৰ দোষে যায় মৰি।।
এসম্বাৰ ইটো গতি কেৱলে নুহিকে প্ৰভু
মোৰ কিবা হৈৱে এহি গতি।
অসংখ্যাত আয়ু মোৰ সকলো বিফলে গৈল
নকৰিলো তোহ্মাত ভকতি।।২৯৪।।
মহা ৰঙ্গে মদগৰ্ব্বে অন্ধ কৰিলেক মোক
দেহাকো মানিলো আত্মা কৰি।
পুত্ৰ ভাৰ্য্যা ধন মাত্ৰ স্বপনতো চিন্তিলোহো
দুস্তৰ চিন্তাৰ মাজে পৰি।।
এহি তুচ্ছ কলেৱৰ গৃহবাস নিৰন্তৰ
নৰদেৱ মানি আপুনাক।
চতুৰঙ্গ দোলে জুৰি পৰ্য্যাটিলো বসুন্ধৰী
নকৰিলো কটাক্ষ তোহ্মাক।।২৯৫।।
যি পুনু প্ৰমত্ত হুয়া তোহ্মাক অন্তক বুলি
নগণিয়া ফুৰে নিজসুখে।
নানা ক্ৰীড়া কৰিবাক চিন্তা কৰি মৰে মাত্ৰ
বিষয়ক লাগি অধোমুখে।।
তুমি অপ্ৰমত্ত হুয়া মাৰা তাক ছিদ্ৰ চায়া
কৈত এৰাইবেক তাৰ বাপে।
লহ লহ জিহ্বা কৰি ইন্দুৰক চুম্পি ধৰি
একেতিলে মাৰে যেন সাপে।।২৯৬।।
আগে হেমময় ৰথে চড়ি মত্ত গজস্কন্ধে
ফুৰে যত নৃপতি বোলাই।
কালৰূপে তুমি পাইলে সিও দেহা একতিলে
হৱে কতো বিষ্ঠা পলু ছাই।।
কি কৈবো শুনন্তে লাজ অভকত ৰাজা যত
নাৰীৰ অধীন সমুদায়।
তযু গুণ নাম যশ চিত্তত নভৈল যাৰ
ধিক তাৰ যশ মুনিষাই।।২৯৭।।
দশো দিশ জিনি আশি সিংহাসনে থাকে বসি
সামৰাজে বন্দে যাৰ পাৱে।
গৃহত শৃঙ্গাৰসুখে নাৰীয়ে জিনিয়া তাক
বানৰক যেন নচুৱাৱে।।
যত তপ জপ কৰে দান পূণ্য আচৰয়
ফলকে বাঞ্ছয় দিনে ৰাতি।
ইন্দ্ৰ হৈবো স্বৰ্গে গৈয়া পুনু আসি উপজিয়া
হৈবো চক্ৰৱৰ্ত্তী নৰপতি।।২৯৮।।
আনৰ সম্পদ দেখি মৰে যেন চক্ষু পুৰি
যত আশা সৱে কৰে নষ্ট।
তোহ্মাত বিমুখ ভৈলে একো আত সুখ নাই
মিছা মাত্ৰ কৰে যত কষ্ট।।
তযু অনুগ্ৰহে যাৰ সংসাৰত ভ্ৰমিবাৰ
অৱসান কাল বৈল যেৱে।
মুকুতিৰ মহাদ্বাৰ তযু পদ ভকতৰ
সঙ্গক পাৱয় সিটো তেৱে।।২৯৯।।
সাধুসঙ্গ ভৈল যেৱে তুমি ঈশ্বৰত তেৱে
মিলে তাৰ একান্ত ভকতি।
ভকতি মিলয় যেৱে সুকৃতি পাইলেক তেৱে
নিস্তৰিলে সকলে দুৰ্গতি।।
ইটো কৃপা প্ৰভু মোক তুমিসে কৰিলা জানা
ৰাজ্যভাৰ গুচিল আপোনে।
মহাৰাজাগণে যাক বাঞ্ছা কৰে এৰিবাক
কেতিয়া চলিবো তপোবনে।।৩০০।।
আউৰ মঞি একো বৰ নবাঞ্ছোহো প্ৰাণেশ্বৰ
তোহ্মাৰ চৰণ সেৱা বিনে।
মহা মুকুতিৰ দাতা তোহ্মাক নাৰাধি আন
বন্ধন বৰক লৈৱে কোনে।।
হেন জানি গুণময় সুখ ভোগ আছে যত
সমস্তে তেজিলো নাৰায়ণ।
নিৰ্গুণ পুৰুষ ব্ৰহ্ম জ্ঞান ঘন নিৰঞ্জন।
তোহ্মাতেসে পশিলো শৰণ।।৩০১।।
.................
।।দুলড়ী।।
ৰাজ্যভোগ ভুঞ্জি বিলম্ব নকৰ
বোলন্ত পুনু মুৰাৰি।
হাততে মুকুতি লভিবি সম্প্ৰতি
বধিবে কেহো নপাৰি।।
শুনি মুচুকুন্দে পুনু দণ্ডৱতে
পৰিলা মিনতি কৰি।
চৰণত ধৰি কাকূতি বোলন্ত
ৰাখা ৰাখা মোক হৰি।।৩০২।।
ইটো সংসাৰক ভয় লাগে মোৰ
পৰম দুখ সুমৰি।
আউৰ বিষয়ক নিদিবাহা মোক
ঐ প্ৰাণনাত হৰি।।
নিজ কৰ্মফল নিহলে বান্ধিলা
সদায় নুগুচে তাপ।
ইন্দ্ৰিয় শত্ৰুয়ে নিকাৰ ভুঞ্জাৱৈ
নিস্তাৰিয়ো জগবাপ।।৩০৩।।
অভয় অমৃত শোক বিৰহিত
তোহ্মাৰ পৰ কমল
ইহাতে শৰণ লৈলো নাৰায়ণ
নকৰা আউৰ বিফল।
হেনয় কাকূতি কৰি মুচুকুন্দে
কৃষ্ণক প্ৰণামি আছে।
ভকত ৰঞ্জন দেৱ নিৰঞ্জন
ৰাজাক মাতিলা পাছে।।৩০৪।।
শুনা সভাসদ হুয়া নিশবদ
পূণ্য পদ ভাগৱত।
কৃষ্ণ বিনে আন নাহি পৰিত্ৰাণ
জানা ইটো সংসাৰত।।
যত সুখ ভোগ কিছু সাৰ নাই।
শুনা এহি শাস্ত্ৰ মুখে।
কৃষ্ণ নাম মাত্ৰ হৃদয়ত বান্ধি
সংসাৰ তড়িয়ো সুখে।।৩০৫।।
ভাৰত ভূমিত মনুষ্য জনম
আৰো মহাহৰি নাম।
মহাভাগ্যে আসি দুৰ্ল্লভ মিলিল
নকৰা নৰে বিৰাম।।
হেন জানি যিটো কৃষ্ণক নভজে
সিজনো মৰে আপুনে।
তেজি আন কাম বোলা ৰাম ৰাম
অনন্ত কন্দলি ভণে।।৩০৬।।
....................
।।জৰাসন্ধৰ ব্যৰ্থ আক্ৰমণ।।
।।পদ।।
মাতন্ত মাধৱ নৃপতিক চাই হাসি।
শুনা চক্ৰৱৰ্ত্তী মহাৰাজ মহাযসী।।
জানিলো বিমল মতি ভৈলেক তোহ্মাৰ।
মঞি বিনে আনক নেদেখা কিছু সাৰ।।৩০৭।।
সৰ্ব্ব বৰ দিবোহো বুলিলো বাৰে বাৰ।
হেনয় লোভত মতি নভৈল তোহ্মাৰ।।
সৱাকে তেজিয়া তুমি বাঞ্ছিলা ভকতি।
ধন্য ধন্য ৰাজা মুচুকুন্দ মহামতি।।৩০৮।।
বৰ দিবে চাহিলো তোহ্মাক দায়া ভাৱে।
নলৈলা বৰক তুমি ভকতিৰ ভাৱে।
মোত এক ভকতি কৰয় যিটো নৰে।
কোটি ঐশ্বৰ্য্যেও তাক আকুল নকৰে।।৩০৯।।
ভকতক লঙ্ঘিবাক নপাৰে শ্ৰীমদে।
আউৰ তাক কোনমতে পাইবেক প্ৰমাদে।।
একান্ত ভকত মোত হৱে যিটোজন।
বিষয়ে বাধিতে নপাৰয় তাৰ মন।।৩১০।।
শ্ৰৱণ কীৰ্ত্তন মোৰ তেজিয়া ভকতি।
প্ৰাণায়াম আদি যোগ চিন্তে দিনে ৰাতি।।
তথাপি মনত তাৰ বাসনা নছাড়ে।
দুখ মাত্ৰ পাৱে পুনু বিষয়ত পৰে।।৩১১।।
তুমি মহা ভকতি ভৱিলা মহামতি।
আছোক সদায়ে মোত অচলা ভকতি।।
জগত নিস্তাৰি কিছু ফুৰা সংসাৰত।
আপোন ইচ্ছায়ে মোত নিবেদিয়ো চিত্ত।।৩১২।।
ক্ষত্ৰিয়ৰ ধৰ্ম্মে থাকি প্ৰবৃত্তি পথত।
অনেক জন্তুৰ কৰি আছা প্ৰাণহত।।
সিটো পাপ নষ্ট কৰা তপক আচৰি।
শ্ৰৱণ কীৰ্ত্তনে মোক হৃদয়ত ধৰি।।৩১৩।।
ই জন্মে অন্তৰে হৈবা উত্তম ব্ৰাহ্মণ।
সমস্তে ভূততে হৈবা আতি স্নেহ মন।।
মোহোৰ চৰণে মাত্ৰ কৰিয়া ভকতি।
অপ্ৰয়াসে মোক পাইবা কহিলো সম্প্ৰতি।।৩১৪।।
শুক নিগদতি শুনা শুভদ্ৰাৰ নাতি।
হেন যেৱে কৃপাবাণী বুলিলা শ্ৰীপতি।।
শুনি মুচুকুন্দে আনন্দিত ভৈলা মন।
প্ৰদক্ষিণে মাধৱক কৰিলা বন্দন।।৩১৫।
চৰণৰ ধূলি তুলি লালৈ শিৰ মাজ।
পাছে আজ্ঞা লায়ৈ গহ্বৰৰ ভৈলা বাজ।।
বাজ হুয়া বীৰে দেখিলন্ত তেতিক্ষণ।
আতি ক্ষুদ্ৰ ভৈলা পৃথিৱীৰ নৰগণ।।৩১৬।।
পশু পক্ষী বৃক্ষ লতা তৰু তৃণগণ।
সৱে ক্ষুদ্ৰ ভৈল দেখি চান্ত ঘনে ঘন।।
কলিযুগ পাইলা হেন জানি শীঘ্ৰে কৰি।
চলিলা উত্তৰ দিশে কৃষ্ণক সুমৰি।।৩১৭।।
তপক শ্ৰদ্ধায়ে মাধৱক মনে ধৰি।
গুচিলা সংশয়সৱ কৃষ্ণক সুমৰি।।
কৃষ্ণ কৃষ্ণ স্মৰি চলি যান্ত একেশ্বৰে।
গন্ধমাদন গিৰি পাইলা অনন্তৰে।।৩১৮।।
পাচে বদৰিকাশ্ৰমে কৰিলা গমন।
তথাতে আছন্তপ্ৰভু নৰনাৰায়ণ।।
কৃষ্ণৰ আদেশে ৰাজা থাকিলা তহিতে।
তপ কৰি আৰাধিলা বসি একচিত্ত।।৩১৯।।
যৱন সংহৰি হৰি গৈলা মথুৰাক।
বলভদ্ৰ সমে তাৰ বধিলা সেনাক।।
তিনিকোটি ম্লেছ বধিলন্ত একেতিলে।
যৱনৰ ধন যত পাইলন্ত সকলে।।৩২০।।
অসংখ্যাত হস্তী ৰথ ঘোঁৰা যত পাইলা।
দ্বাৰাকক লাগি তাক সকলে চলাইলা।।
বলধে মহিষে উটে অনেক কটকে।
কৃষ্ণৰ আদেশে নেন্ত আছে জাকে জাকে।।৩২১।।
হেন সময়ত আসি পাইলা জৰাসন্ধে।
তেইশ অক্ষৌহিণী সেনা সাজিয়া প্ৰবন্ধে।।
মহা কোলাহলে শুনি শত্ৰু কটকৰ।
উলটি চাহিলা তাক ৰাম দামোদৰ।।৩২২।।
মাধৱে বোলন্ত দাদা ভৈল বৰ মন্দ।
শূন্য হাতে আছো আমি পাইলা জৰাসন্ধ।।
আসা আৱে পলাঞো বুলি মনুষ্যৰ ভাৱে।
দিলন্ত লৱড় মহাবেগে ভূমিপাৱে।।৩২৩।।
অসংখ্যাত বিত্ত পৰিহৰি সেই ঠাই।
নগৰ নিৱাসী মানে গৈলন্ত পলাই।।
মহাকালো পলাই যাৰ নাম সুমৰণে।
হেন কৃষ্ণ পলাই যান্ত ভয়াতুৰ যেনে।।৩২৪।।
হেন দেখি মন্দ জৰাসন্ধ মহাবলী।
পলাই ৰাম কৃষ্ণ বুলি হাসে খলখলি।।
পাছত খেদিয়া যায় ধৰ ধৰ বুলি।
কৃষ্ণৰ মহিমা কিছু নজানে সমুলি।।৩২৫।।
বায়ুসম বেগে অসংখ্যাত ৰথে চলি।
চতুষ্পাশে বেঢ়ি যায় বহু ৰহ বুলি।।
পদ্মপত্ৰ সম দুইৰো সুকোলম ভৰি।
অনেক যোজন পথ গৈলন্ত লৱড়ি।।৩২৬।।
পাছে পাছে খেদে জৰাসন্ধ আদি কৰি।
অনন্তৰে শ্ৰান্ত যেন ভৈলা ৰাম হৰি।।
পৰ্ব্বতেক আছে দেখিলন্ত সেহি ঠাই।
পলাই মহাবেগে তাত উঠিলন্ত যায়।।৩২৭।।
উচ্ছ্ৰিত পৰ্ব্বত প্ৰৱৰ্ষণ নাম তাৰ।
নিতে তাত ইন্দ্ৰে বৰিষয় একবাৰ।।
জৰাসন্ধে গৈয়া পাছে পাইলা সেহি গিৰি।
নমনিলা কোন পথে গৈলা ৰাম হৰি।।৩২৮।।
সকল কটকে বেঢ়ি বিচাৰিলা তয়।
একোমতে মাধৱৰ নপাইল নিৰ্ণয়।।
জিজ্ঞাসিয়া বোলে কৃষ্ণ যাইব কোন ৰাজ।
ভয়ে পলাই আছে এই পৰ্ব্বতৰ মাজ।।৩২৯।।
এহি বুলি কাষ্ঠ আনি পৰ্ব্বতক বেঢ়ি।
লাগাইলেক মহা বহ্নি পৰ্ব্বতক জুৰি।।
পুৰি আসে পৰ্ব্বত দেখিয়া কৃষ্ণদেৱ।
শৃঙ্গৰ উপৰে যদুদেৱে ভৈলা থিয়।।৩৩০।।
একাদশ যোজন উচ্ছ্ৰিত গিৰিৰাজ।
তাৰ হন্তে ডেৱ দিলা পৃথিৱীৰ মাজ।।
সেনাগণ সমে জৰাসন্ধে আছে বেঢ়ি।
কেহো নমনিলা চলি গৈলা ৰাম হৰি।।৩৩১।।
দ্বাৰকাত গৈয়া পাছে ভৈলেক প্ৰৱেশ।
মিলিল অনেক ৰঙ্গ মঙ্গল আশেষ।।
জৰাসন্ধে মাধৱক দাহ হৈল বুলি।
মিছাকে স্বৰূপ মানি হাসে খলখলি।।৩৩২।।
আজিসে হিয়াত মোৰ শাল দূৰ ভৈল।
ৰাম কৃষ্ণ দুই ভাই যমঘৰে গৈল।।
এহি বুলি নিজ সৈন্য থৈয়া মহানন্দে।
মগধ দেশক চলি গৈলা জৰাসন্ধে।।৩৩৩।।
.......................
।।হলিৰাম ৰেৱতীৰ বিবাহ।।
।।পদ।।
আৱে শুনা পৰীক্ষিত কথা অনুপম।
যেনমতে বিবাহ কৰিলা হলিৰাম।।
ৰামৰ উৎসৱ শুনিয়োক প্ৰথমতে।
যাৰ নাম সুমৰণে নিস্তৰে জগতে।।৩৩৪।।
আনৰ্ত্ত দেশত ৰাজা আছিল ৰৈৱত।
বিষ্ণুত ভকত সৰ্ব্ব কাৰ্য্যত শকত।।
তাহান নন্দিনী ভৈলা নামত ৰেৱতী।
ত্ৰৈলোক্য মোহিনী লক্ষ্মী যেন ৰূপৱতী।।৩৩৫।।
তাহান সদৃশ বৰ নেদেখি মহীত।
কন্যা লৈয়া চলি গৈলা ব্ৰহ্মাক পুছিত।।
ব্ৰহ্মাৰ ভুৱনখান মহা মনোহৰ।
কন্যা সমে তাত প্ৰৱেশিলা নৰেশ্বৰ।।৩৩৬।।
সভাৰ মধ্যত বসি আচা প্ৰজাপতি।
সিদ্ধ মুনিগণে বেঢ়ি আছা চতুৰ্ভিতি।।
উত্তম গন্ধৰ্ব্বৰাজে গাৱে হৰিগীত।
পঞ্চম উচ্চাৰি তাল ধৰি মনোনীত।।৩৩৭।।
ব্ৰহ্মা আদি সমজ্যাত আছে যত জন।
হৰিৰস আনন্দত মজি আছে মন।।
একে মাধৱৰ গীত পৰম অমৃত।
আৰো তালে মানে গাৱে শুনি দ্ৰৱে চিত।৩৩৮।।
মিলে প্ৰেমভাৱ গাৱ শিহৰে সঘনে।
আনন্দে লোতক ধৰা নিগঢ়ে নয়নে।।
ঘনে ঘনে উচ্চ কৰি কৰে হৰিধ্বনি।
মিলে মহাৰাজ মধৱৰ লীলা শুনি।।৩৩৯।।
হেন দেখি ৰৈৱত নৃপতি মহামানী।
ব্ৰহ্মাক প্ৰণামি নুপুছিলা কিছু বাণী।।
গীত শুনি আছে জানি মনত হৰিষে।
কন্যাখানি লৈয়া বসিলন্ত একপাশে।।৩৪০।।
শুনিলা কৃষ্ণৰ গীত সাক্ষাতে অমৃত।
ৰৈৱত ৰাজাৰ তাতে নিমজিল চিত্ত।।
গীত শুনি আছন্তে অনেক যুগ গৈল।
নিমিষেক মান মাত্ৰ তান মনে ভৈল।।৩৪১।।
একে ব্ৰহ্মলোক তাত দুখ ভয় নাই।
আৰো হৰি কথা অমৃতৰ স্বাদ পাই।।
সুখতে আছন্ত ৰাজা কন্যায়ে সহিতি।
হৰিকথা ৰসে আতি মগ্ন ভৈলা সমাপতি।।
ব্ৰহ্মাক প্ৰণামি পাছে পুছিলা নৃপতি।।
তোহ্মাৰ পাশক আনি আছো কন্যাখানি।
কাত বিহা দিবো তাক বুলিয়ো আপুনি।।৩৪৩।।
হেন শুনি প্ৰজাপতি মাতিলন্ত গুণি।
কিনো বিপৰীত কথা পুছিলা আপুনি।।
গীত শুনি আছা তযু মনত নভৈল।
অষ্টাধিক একশত যুগ বহি গৈল।।৩৪৪।।
পুত্ৰ পৌত্ৰ নাতি যত আছিল তোহ্মাৰ।
পৃথিৱীত বংশ নাথাকিল তাসম্বাৰ।।
যাক যাক মোৰ বুলি আছা মনে ধৰি।
কালে বিনাশিলা সৱে গৈল মৰি মৰি।।৩৪৫।।
জানি তাক লাগি আৱে নকৰিবা শোক।
সত্বৰ কৰিয়া চলি যোৱা নৰলোক।।
যদুকুলে কৃষ্ণ হুয়াছন্তে অৱতাৰ।
হৰিবাক লাগি পৃথিৱীৰ মহাভাৰ।।৩৪৬।।
সন্তক পালন্ত অসন্তৰ অন্তকাৰী।
যাৰ নাম চিত্তে ধৰি সংসাৰক তড়ি।।
বলৰাম আছন্ত তাহান জ্যেষ্ঠ বাই।
আপুনি আনন্ত অৱতৰি আছা যাই।।৩৪৭।।
জগতৰ শাস্তা তান নাম হলিৰাম।
কমলনয়ন সৰ্ব্বগুণে অনুপাম।।
তাঙ্কে বিহা দিয়া কন্যা হৌক মহাভাগ।
আমি সৱো চিন্তি যাৰ পদ নাপাঞ লাগ।।৩৪৮।।
মহা পূণ্যৱতী ৰাজা তোহ্মাৰ নন্দিনী।
ত্ৰৈলোক্যমোহিনী সৰ্ব্বগুণে সুলক্ষণী।।
তেহেন্তেসে জানিবা উচিত মনে বৰ।
ভৈল সৰ্ব্বসিদ্ধি চলি যায়ো নৰেশ্বৰ।।৩৪৯।।
হেন শুনি ৰাজা আতি ভৈলা ৰঙ্গমন।
ব্ৰহ্মাক প্ৰণামি শীঘ্ৰে কৰিলা গমন।।
দ্বাৰাকাত আসি পাছে ভৈলা উপসন্ন।
কলিযুগ পাইল ক্ষুদ্ৰ ভৈলা নৰগণ।।৩৫০।।
ব্ৰহ্মাৰ সভাত আছিলন্ত নৰেশ্বৰ।
সত্যযুগে যিমত আছিল কলেৱৰ।।
সেহিমতে বাপ জীয়ে আসন্ত কল্যাণে।
দেখি ভয় বৈল দ্বাৰকাৰ প্ৰজা মানে।।৩৫১।।
দুইৰো শৰীৰে লঙ্ঘি আসয় আকাশ।
কৃষ্ণত শৰণ লৈলা হুয়া মহাত্ৰাস।।
হেৰা খাইবে আসে ৰাক্ষস ৰাক্ষসী।
নাহি ভয় বুলি হৰি মাতিলন্ত হাসি।।৩৫২।।
নুহিকে ৰাক্ষস সৱে থিৰ কৰা মতি।
দদাৰ শশুৰ আসে ৰৈৱত নৃপতি।।
তাহান নন্দিনী এহে জানিবা ৰোৱতী।
ব্ৰহ্মলোক হন্তে আসে বহা দিবে প্ৰতি।।৩৫৩।।
হেন শুনি লোকে উৰ্দ্ধমুখে চাহি আছে।
কৃষ্ণৰ সমীপ ৰাজা চাপিলন্ত পাছে।।
একথানে বসিয়া আছন্ত কৃষ্ণ ৰাম।
দণ্ডৱতে পৰি ৰাজা কৰিলা প্ৰণাম।।৩৫৪।।
কৃতাঞ্জলি কৰি হুয়া অৱনত কায়।
বিনাইবে লাগিলা ৰাম মাধৱক চাই।।
ব্ৰহ্মাৰ পাশক নিয়াছিলো কন্যাখানি।
কাত বিহা দিবো হেন নিশ্চয় নজানি।।৩৫৫।।
অষ্টাধিক শতযুগ গৈল সেহি থানে।
তযু গীত শুনিয়া আছিলো ৰঙ্গমনে।।
গীত অৱসানে পাছে পুছিলো ব্ৰহ্মাত।
তযু দুই ভাইৰ গুণ কহিল আহ্মাত।।৩৫৬।।
সাক্ষাতে ঈশ্বৰ দুই ভৈলা অৱতাৰ।
সন্তক পালিবা দুষ্ট কৰিবা সংহাৰ।।
জ্যেষ্ঠ বলবদ্ৰক কৰিয়ো কন্যাদান।
ব্ৰহ্মাৰ বচনে আসি ভৈলো তয়ু থান।।৩৫৭।।
পুৰুষ উদ্ধাৰ মোৰ কৰা হেন জানি।
দাসী কৰি প্ৰভু ঘেণিয়োক কন্যাখানি।।
হেন শুনি দুয়ো ভাই ভৈলা ৰঙ্গমন।
সৱাৰে হৰিষ যত আছে বন্ধুগণ।।৩৫৮।।
তেখনে মিলিল ৰঙ্গ মঙ্গল উৎসাহ।
বিধিৱতে বলভদ্ৰে কৰিলা বিৱাহ।।
আকাশ লঙ্ঘিয়া আছে ৰেৱতী সুন্দৰী।
বলভদ্ৰ ছোট দেখি হাসে নৰ নাৰী।।৩৫৯।।
কেনমতে দুইৰো কেশে ঢালিবন্ত পানী।
হেনজানি গলত লাঙ্গল দিয়া টানি।।
আপোন সমান কৰিলন্ত তেতিক্ষণে।
বলোৰ মহিমা কহিবেক কোন জনে।।৩৬০।।
জয় বলো বুলি প্ৰশংসন্ত সুৰ নৰে।
মহা পুষ্পবৃষ্টি ভৈল শিৰৰ উপৰে।।
উৰুলি মঙ্গল নানাবিধ বাদ্য বাৱে।
অপেস্বৰা নাচয় গন্ধৰ্ব্বে গীত গাৱে।।৩৬১।।
দৈৱকী ৰোহিণী আদি কৰি কন্যাগণ।
বসুদেৱ উগ্ৰসেন আদি বন্ধুজন।।
সৱাৰে আনন্দ ৰাম ৰেৱতীক দেখি।
আনন্দে তৃপিতি আসি চাহন্ত নিৰেক্ষি।।৩৬২।।
এহিমতে বিবাহ কৰিলা হলিৰাম।
ৰৈৱত ৰাজাৰ পূ্ণ ভৈল মনকাম।।
অনন্তৰে নমি ৰাম কৃষ্ণৰ চৰণ।
বদৰিকাশ্ৰমে পাছে কৰিলা গমন।।৩৬৩।।
........................
।।কৃষ্ণ ৰুক্মিণীৰ বিৱাহ।।
।।পদ।।
অনন্তৰে নাৰায়ণ দেৱ চক্ৰপাণি।
ভীষ্মক নন্দিনী বিহা কৰিলা ৰুক্মিণী।।
মহালক্ষ্মী অৱতাৰ সাক্ষাতে ৰুক্মিণী।
মাধৱৰ প্ৰিয়া দেৱী কমললোচনী।।৩৬৪।।
লক্ষেক নৃপতি ভৈল তান স্বয়ম্বৰে।
শিশুপাল নৃপতিৰ মিত্ৰ অনন্তৰে।।
সৱাকে মৰ্দ্দিয়া কৃষ্ণে আনিলন্ত হৰি।
গৰুড়ে অমৃত হৰি নিলা য়েন কৰি।।৩৬৫।।
হেন শুনি পৰীক্ষিতে কৰন্ত কাকূতি।
কহিয়োক গুৰু মোৰ নভৈল তৃপিতি।।
সংক্ষেপ কহিলা প্ৰভু কৃষ্ণৰ বিবাহ।
প্ৰপঞ্চে শুনিবে মোৰ মনত উৎসাহ।।৩৬৬।।
যেনমতে জৰাসন্ধ শাল্ব আদি কৰি।
সমৰে ৰাজাক একেশ্বৰে জিনে হৰি।।
দ্বাৰকাক লাগি আনি ভীষ্মক কুমাৰী।
ৰাক্ষস বিৱাহে বিহা কৰিলা মুৰাৰি।।৩৬৭।।
ইটো কথা শুনি মোৰ আকুল পৰাণ।
যিটো ঈশ্বৰৰ নাহি বল প্ৰমাণ।।
হেন ঈশ্বৰৰ কেনে ৰাক্ষস বিৱাহ।।
কৰিলা কিমতে প্ৰভু শুনিতে উৎসাহ।।৩৬৮।।
মহাপুণ্য হৰিকথা সদ্যে দেয় ফল।
শ্ৰৱণ মাত্ৰকে জগতৰ হৰে মল।।
যতেক শুনিতে মানে ততেক শোভন।
স্বাদ জানি শুনি তেজিবেক কোনজন।।৩৬৯।।
হেন জানি গুৰু মোক কৰা পৰিত্ৰাণ।
কৃষ্ণকথা অমৃতক কৰায়োক পান।।
মৰণক শুনি তেজি আচো অন্ন জল।
তভো কৃষ্ণকথা শুনি নাহিকে বিফল।।৩৭০।।
হেন শুনি শুকমুনি ৰাজ্যত বদতি।
ধন্য সাধু পৰীক্ষিত সম্পজিল মতি।।
কৃষ্ণকথা বিনে কোন আছে মনোহৰ।
শুনা সাৱধানে ৰুক্মিণীৰ স্বয়ম্বৰ।।৩৭১।।
বিদৰ্ভ ৰাজ্যৰ মাজে কুণ্ডিল নগৰ।
ভীষ্মক নৃপতি তাতে ভৈলা গুৰুতৰ।।
বিষ্ণুত ভকত ৰাজা সৰ্ব্বগুণাকৰ।
পুত্ৰৱতে প্ৰজাক পালন্ত নিৰন্তৰ।।৩৭২।।
শশীপ্ৰভা নামে তাৰ ভৈলা পটেশ্বৰী।
স্বামীত বল্লভা শান্তীৰূপে বিদ্যাধৰী।।
তাহান গৰ্ভত পঞ্চ পুত্ৰ ভৈলা জাত।
জ্যেষ্ঠ ভৈল ৰুক্ম নামে জগতে প্ৰখ্যাত।।৩৭৩।।
ৰুক্মৰথ ৰুক্মবাহু আৰো ৰুক্মমালী।
ৰুক্মকেশ সমে পঞ্চবীৰ মহাবলী।।
পাঞ্চৰো কনিষ্ঠা কন্যা ভৈলন্ত ৰুক্মিণী।
তান ৰূপ গুণ কিছো শুনা মহামানী।।৩৭৪।।
শুনা নৰ নাৰীসৱ হুয়া সাৱধান।
কৰ্ণভৰি কৰা কৃষ্ণকথা মধুপান।।
বিষমৰ সংসাৰত নাহি একো সুখ।
কৃষ্ণকথা শ্ৰৱণেসে হৰে সৱে দুখ।।৩৭৫।।
হেন জানি তেজা আন বিষয়ৰ কথা।
হৰিক ভজিয়ো জন্ম নকৰিয়ো বৃথা।।
কৃষ্ণৰ কিঙ্কৰে কহে অনন্ত কন্দলি।
ডাকি হৰি বোলা পলাই যাওঁক পাপ কলি।৩৭৬।।
...............................
।।কৃষ্ণ ৰুক্মিণীৰ ৰূপ বৰ্ণনা।।
।।দুলড়ী।।
যেহি যেহি কালে ত্ৰৈলোক্য ঈশ্বৰ
অৱতাৰ যদুপতি।
সেহিকালে লক্ষ্মী দেৱী উপজন্ত
স্বামীক সেৱিত প্ৰতি।।
ইবেলি আসিয়া ভীষ্মকৰ ঘৰে
ভৈলা দেৱী অৱতাৰ।
জগত ভৰিয়া উৎসৱ মঙ্গল
হৰিষৰ নাহি পাৰ।।৩৭৭।।
পিতৃ মাতৃ ভাই যতেক অছয়
বন্ধুজন সমুদায়।
প্ৰাণতে অধিক ৰুক্মণীত স্নেহ
দিনে দিনে বাঢ়ি যায়।।
দিনে দিনে বালা যেন চন্দ্ৰকলা
বাঢ়ন্ত পিতৃৰ ঘৰে।
ত্ৰৈলোক্য মোহন ৰূপ দেখি তান
মোহ যায় সুৰাসুৰে।।৩৭৮।।
চন্দ্ৰত অধিক বদন জ্বলয়
নয়নে নিন্দে কমল।
দশনৰ পংক্তি মুকুতা গান্থিল
অধৰেসে বিম্বফল।।
ভ্ৰূৱযুগ যেন কাম শৰাসন
নাসা নিন্দে তিলফুল
কনক দৰ্পণ সমান কপাল
প্ৰকাসে অলকা কুল।।৩৭৯।।
কেশচয় তুলি বান্ধত্ব কৰৱী
পুষ্প দিয়া ভৰিপূৰ।
কুণ্ডলে মণ্ডিত শ্ৰৱণ যুগল
শিখত জ্বলে সিন্দূৰ।।
কম্বু কণ্ঠহাৰ জ্বলে মুকুতাৰ
নেত বস্ত্ৰ পৰিধান।
তাতে গোপ্য হুই বাঢ়ে কুচ দুই
বদৰী ফল প্ৰমাণ।।৩৮০।।
কেয়ূৰ কঙ্কণে জ্বলে ভুজ দুই
কৰ নৱ কিশলয়।
ৰত্নৰ পাকড়ী বলিত আঙ্গুলি
জ্বলে নখ চন্দ্ৰচয়।।
কটিতকে চাৰু হৰৰ ডম্বৰু
উৰুদুই ৰামকল।
ৰত্নৰ মেখলা পিন্ধি আছে তাতে
জ্বলে আতি জ্বলমল।।৩৮১।।
ৰত্নৰ নূপুৰে জ্বলে পদযুগ
য়েন নৱ পদ্মকোষ।
নখচন্দ্ৰ শাৰী কৰি তিৰিমিৰি
দেখন্তে চিত্ত সন্তোষ।।
হেন ৰূপৱতী ৰুক্মিণী সুন্দৰী
উপমাক নাহি ঠাই।
যিবা অঙ্গে যাৰ দৃষ্টি পৰে যাই
তাতে থাকে ৰঙ্গে চাই।।৩৮২।।
দ্বাৰকাত আছা কমল নয়ন
নাৰায়ণ যদুমণি।
দেশান্তৰী মুখে তাহান চৰিত্ৰ
শুনিলা সৱে ৰুক্মিণী।।
পণ্ডিত সজ্জনে নট ভাট গণে
ফুৰে সৱে গীত গাই।
কৃষ্ণৰ সদৃশ মহন্ত পুৰুষ
তিনিও লোকত নাই।।৩৮৩।।
সাক্ষাতে ঈশ্বৰ ভৈলা অৱতাৰ
জগত পালিত প্ৰতি।
যাৰ নাম লৈলে দুৰ্গতি গুচয়
লভিলা মহামুকুতি।।
ভকত ৰঞ্জন তাৰ যত গুণ
কহিবে কাৰ শকতি।
কোটি কামদেৱো ওচৰ নপাৱে
সাক্ষাতে লক্ষ্মীৰ পতি।।৩৮৪।।
হেন কথা শুনি ভীষ্মক নন্দিনী
পুছন্ত আতি যতনে।
যতেক শুনন্ত ততেক পুছন্ত
তৃপিতি নখণ্ডে মনে।।
সৱেও কহয় তোহ্মাৰ সদৃশ
কৃষ্ণেসে সদৃশ বৰ।
শুনিলে তোহ্মাক কদাচিতো প্ৰভু
নেৰিবন্ত দামোদৰ।।৩৮৫।।
মাধৱক স্বামী পাইবা যেৱে তুমি
তেৱে কি কহিবো আৰ।
এৰূপ যৌৱন জীৱন সাফল
তেৱেসে জানো তোহ্মাৰ।।
হেনয় কৃষ্ণৰ চৰিত্ৰ শুনিয়া
আকুল ভৈলা সুন্দৰী।
মনে মৰষিয়া কৃষ্ণক বৰিল
স্বামী বুলি ধ্যান কৰি।।৩৮৬।।
শ্যাম কলেৱৰ পীত বস্ত্ৰধৰ
প্ৰফুল্ল নেত্ৰ কমল।
সৰ্ব্ব সুলক্ষণ ত্ৰৈলোক্যমোহন
ভকতজন বৎসল।।
শুনিলন্ত যেন লোকৰ মুখত
কৃষ্ণৰ ৰূপ চৰিত।
ক্ষণে পটে লেখি থাকন্ত নিৰেক্ষি
আনন্দতে দ্ৰৱে চিত্ত।।৩৮৭।।
কৃতাঞ্জলি কৰি কৰন্ত কাকূতি
চৰণ পদ্মক চাই।
জন্মে জন্মে মোৰ স্বামী হৈবা তুমি
সেৱিবো তোমাক পাই।।
ক্ষণো মাধৱৰ গুণক বৰ্ণাই
গাৱন্ত গীত ৰুক্মিণী।
কৃষ্ণক সোধন্ত কৃষ্ণক পুছন্ত
আন নাই ৰাত্ৰি দিনি।।৩৮৮।।
হেন ৰঙ্গ মনে আছন্ত ৰুক্মিণী
মাধৱক স্বামি বৰি।
শুনিয়োক আৱে দ্বাৰকাত যেন
কৰিলন্ত দেৱহৰি।
একচিত্ত কৰি শুনা নৰ নাৰী
ঈশ্বৰ কৃষ্ণৰ কথা।
তৰিয়ো দুৰ্গতি ধৰিয়ো ভকতি
মন মল কৰা বৃথা।।৩৮৯।।
দেখিয়ো সাক্ষাতে ৰুক্মিণীৰ কেনে
কৃষ্ণত প্ৰেম ভকতি।
শুনিল যেখনে ভজিল তেখনে
স্বামী বুলি মহাসতী।।
ভকতি নভৈলে ঈস্বৰ কৃষ্ণক
মহাজনো নাহি পায়।
ভকতি কৰিলে চাণ্ডালেও পাৱে
আত কিছু শঙ্কা নাই।।৩৯০।।
হেন জানি এক ভকতি কৰিয়ো
নিচিন্তিও আন জ্ঞান।
মাধৱৰ ৰূপ প্ৰতিমা দেখিয়া
হৃদয়ত কৰা ধ্যান।।
তেৱেসে ভকতি বাঢ়িবে কৃষ্ণত
সঙ্গ লৈয়ো ভকতৰ।
কহে কৃষ্ণগতি অনন্ত কন্দলি
হৰি বোলা নিৰন্তৰ।।৩৯১।।
..............
।।কৃষ্ণলৈ ৰুক্মিণীৰ পত্ৰ প্ৰেৰণ।।
।।পদ।।
দ্বাৰকাত যাই কুণ্ডিলৰ নট ভাটে।
ৰুক্মিণীৰ গুণ ৰটি ফুৰে হাটে বাটে।।
কতো মহাজনে গৈয়া জনাৱে কৃষ্ণত।
কন্যা এক আছে প্ৰভু বিদৰ্ভ দেশত।।৩৯২।।
বিষ্ণত ভকত মহাভীষ্মক নৃপতি।
তাহান দুহিতা সুচৰিতা মহাসতী।।
নামত ৰুক্মিণী তিনি জগত মোহিনী
তাহান সদৃষ কন্যা নতু দেখি শুনি।।৩৯৩।।
শৰীৰ নিন্দয় তান কেতেকীৰ পাশি।
পূৰ্ণিমাৰ চন্দ্ৰক নিন্দয় তান হাসি।।
ৰুচিকৰ নাসিকায়ে নিন্দৈ তিলফুল।
অধৰৰ মধু বিম্বফলে নুহি তুল।।৩৯৪।।
ভ্ৰূযুগ মদন ধনু কটক্ষ শায়কে।
মুনিৰো মনক মোহে দেখিলে মাত্ৰকে।।
হৰিণনয়নী মধ্যক্ষীণ বৰনাৰী।
কুঞ্জৰগামিনী গুণে নুহি পটন্তৰী।।৩৯৫।।
কনকৰ লতা যেন তনু সুকুমাৰ।
হৃদয়ত বাঢ়ি আছে নৱস্তন ভাৰ।।
কটিতটে জ্বলে চাৰু ৰত্নৰ মেখলা।
মুণ্ড তুলি কাহাকো নচাৱে বৰবালা।।৩৯৬।।
গম্ভীৰে সাগৰ যেন বুজন নযায়।
চতুঃষষ্টি কলাত কুশল সমুদায়।।
তান ৰূপগুণে উপমাৰ সৰি নাই.
যেই অঙ্গে দৃষ্টি পৰে তাকে থাকে চাই।।৩৯৭।।
হেনয় ৰুক্মিণী একো অঙ্গে নাহি খতি।
তাহান উচিত যেৱে তুমি হৈবা পতি।।
তেৱেসে সাফল তান জীৱন যৌৱন।
তুমি বিনে তাঙ্ক নুযুৱাই আন জন।।৩৯৮।।
সৰ্ব্বাঙ্গে সুন্দৰ তুমি দেৱ যদুপতি।
তোহ্মাৰেসে সদৃশ ৰুক্মিণী ৰূপৱতী।।
তেহে বিনে তোহ্মাৰ নৰঞ্জে গৃহবাস।
হেন জানি তাঙ্ক প্ৰভু কৰা অভিলাষ।।৩৯৯।।
অপ্ৰয়াসে পাইবা চাৱা প্ৰভু মনে গুণি।
আপুনি বৰিবা কন্যা তযু গুণ শুনি।।
সমস্ত লোকৰ তেনে হোৱে ৰঙ্গ মন।
বিৱাহক লাগি প্ৰভু কৰিয়ো যতন।।৪০০।।
হেন শুনি নাৰায়ণে তুলিলত হাস।
আপুনি জানন্ত প্ৰভু জগতনিৱাস।
ভাল বুলি প্ৰশংসিয়া কৰন্ত উৎসাহ।
ৰুক্মিণীক পাইলৈ মঞি কৰিবো বিৱাহ।।৪০১।।
এহি বুলি গম্ভীৰে ৰহিলা নাৰায়ণ।
সেহি দিনা ধৰি ৰুক্মিণীত ভৈলা মন।।
যদ্যপি ঈশ্বৰ কৃষ্ণ ব্ৰজ নিৰঞ্জন।
ততাপিতো ভকতক কৰন্ত ৰক্ষণ।।৪০২।।
ৰুক্মিণীও কৰে আতি তাহান্তে ভকতি।
কেনমতে তাঙ্ক পাসৰিবে যদুপতি।।
ৰাত্ৰি নিদ্ৰা নাসে মুখে নুভুঞ্জন্ত ভাত।
ৰুক্মিণীক স্মৰি চিত্ত কৰে উতপাত।।৪০৩।।
কৈসানি লভিবো প্ৰিয়া ৰুক্মিণী সুন্দৰী।
নুসুৱাই গৃহ মোৰ নাই প্ৰাণেশ্বৰী।।
লোকে যদি পুছে কেনে কৰা উতপাত।
লাজে কিছু সিদ্ধান্ত নেদয় যদুনাথ।।৪০৪।।
এহিমানে থঞো আৱে মাধৱৰ কথা।
শুনিয়োক ৰুক্মিণীক যেন ভৈলা তথা।।
ভীষ্মক নৃপতি মহা কৃষ্ণত ভকত।
মাধৱৰ ৰূপ গুণ শুনিয়া সমস্ত।।৪০৫।।
ত্ৰৈলোক্যত নাহি যেন কৃষ্ণৰ সমান।
সাক্ষাতে ঈশ্বৰ হৰি পুৰুষ পুৰাণ।।
মোহোৰ ঘৰত আছে কন্যা একখানি।
ভকতি কৰিয়া তাঙ্ক বিহা দেঞো আনি।।৪০৬।।
মহন্তৰ মুখে তান শুনি আছো গুণ।
ৰুক্মিণীক সম আন বৰ আছে কোন।।
এহি বুলি ৰাজা ভাৰ্যাসমে আলোচিয়া।
জ্ঞাতি মিত্ৰ বন্ধু যত আনিলা মাতিয়া।।৪০৭।।
সৱাতে কহিলা পাছে আপোন যুগুতি।
মাধৱত বিয়া দেঞো দিয়া অনুমতি।।
শুনি জ্ঞাতি বান্ধৱৰ মিলা সন্তোষ।
দিয়া মাধৱক বিহা কিছু নাই দোষ।।৪০৮।।
কোটি কোটি পুৰুষক কৰিলা উদ্ধাৰ।
ধন্য মহাৰাজা ভাল কৰিলা বিচাৰ।।
ত্ৰৈলোক্যতে সম ৰুক্মিণীৰ নাহি বৰ।
মাধৱক বিহা দিয়া কাক আছে ডৰ।।৪০৯।।
হেন শুনি ৰুক্মিণীৰ মিলিল আনন্দ।
হাত মেলি পাইলা যেন আকাশৰ চন্দ্ৰ।।
মোৰ যেন ইচ্ছা সেই সাধিলেক বিধি।
পাইবো কৃষ্ণ স্বামী মনোৰথ ভৈলা সিদ্ধি।।৪১০।।
মধৱত বিহা দিতে কৰিলা নিশ্চয়।
ভীষ্মক ৰাজাৰ ভৈল আননদ হৃদয়।।
ইষ্ট বন্ধু বান্ধৱৰো মনত হৰিষ।
জয় কৃষ্ণ ৰুক্মিণী শুনিয় দশোদিশ।।৪১১।।
ভীষ্মকৰ জ্যেষ্ঠপুত্ৰ ৰুক্মবুলি যাক।
শুনিলেক সিটো বিহা দিবাৰ কথাক।।
মাধৱৰ নামে ক্ৰোধ জন্মিল তাহাৰ।
খেদি গৈয়া সৱাকে কৰিলা অহঙ্কাৰ।।৪১২।।
শিশুপাল নৃপতিসে আতি তাৰ ইষ্ট।
স্বভাৱে দুৰ্জ্জন দুষ্ট দৰ্পিষ্ঠ পাপিষ্ঠ।।
সৱাৰে বচন খণ্ডি চণ্ড হিয়া ফান্দি।
বল্কিবে লাগিলা দুষ্টে মাধৱক নিন্দি।।৪১৩।।
মাধৱত বিহা দিবো মোহোৰ বহিনী।
মোত নুপুছিয়া অনুমতি দেয় কোনি।।
দিন দুপৰতে যেন খাইলে দুই আখি।
মাদৱত বিহা দিবো কোন গুণ দেখি।।৪১৪।।
নুহি ৰাজা কৃষ্ণ নুহি ৰাজাৰ নন্দন।
নাহি ৰাজচিহ্ন ছত্ৰ দণ্ড সিংহাসন।।
বসুদেৱ আছিলেক কংসৰ সেৱক।
কেনমতে বিহা দিবো তাহাৰ পুত্ৰক।।৪১৫।।
নন্দৰ ঘৰত আছিলেক গৰু চাৰি।
হৰিলেক কৃষ্ণে আৰো গোৱালৰ নাৰী।।
পূতনা বধিলে কংস সোদৰ মোমাই।
তাকো মাৰি আছে কৃষ্ণ ছুইবে নুযুৱাই।।৪১৬।।
জৰাসন্ধে খেদাইলে মথুৰাৰ ডাকি।
সাগৰত পলাই গৈয়া আছে প্ৰাণ ৰাখি।।
হেনয় কৃষ্ণক বিহা দিহো কোন গুণে।
শুনি মোক নিন্দা কৰিবেক ৰাজাগণে।।৪১৭।।
আছে শিশুপাল ৰাজা সৰ্ব্ব গুণাকৰ।
অনেক পুৰুষে ৰাজ্য কৰে নিৰন্তৰ।।
কোটি এক কৃষ্ণ তাৰ নথাকে আগত।
পৰম বিক্ৰমে বীৰ সমৰে শকত।।৪১৮।।
তাহাতেসে বিহা মঞি দিবো ৰুক্মিণীক।
কৃষ্ণ যেৱে পাৱে জীৱনত ধিক ধিক।।
দয়াৰ ভাগিনী মোৰ আতি ৰূপৱতী।
নিদিবো নিদিবো মঞি কৃষ্ণক সম্প্ৰতি।।৪১৯।।
হেন শুনি ভীষ্মকৰ ভৈল অসন্তোষ।
পুত্ৰক বোলন্ত বাপু ক্ষমা কৰা দোষ।।
তোত নুপুছিয়া মঞি পুছিলো আনত।
এতেকেসে কষ্ট তঞি কৰস মনত।।৪২০।।
বংশৰ পুতাই মোক দিয়া অনুমতি।
কৃষ্ণক সম্বন্ধ কৰো মিলোক মুকুত।।
জগতত শুনি কৃষ্ণ বিনে নাহি কেৱ।
কৃষ্ণকেসে সেৱে ব্ৰহ্ম হৰ আদি দেৱ।।৪২১।।
শৰীৰৰ গৰ্ব্বে তঞি নিন্দস তাহাক।
পাইবি বৰ দুখ পুত্ৰ শুনা মোৰ বাক।।
যতেক দুষ্টক কৃষ্ণ কৰিলা সংহাৰ।
মাখি হুয়া হস্তীক কৰস তোলপাৰ।।৪২২।।
মহাৰঙ্গ কৰি আছে জীয়াই ৰুক্মিণী।
মাধৱক স্বামী পাউক নপাত বিঘিনি।।
জ্ঞাতি মিত্ৰ বান্ধৱৰ সৱাৰে হৰিষ।
অমৃত কুণ্ডত বাপু নঢালিবি বিষ।।৪২৩।।
শুনি দুষ্টে কষ্ট কৰি দিলে সমিধান।
বৃদ্ধ বয়সত হেন ভৈলি অগিয়ান।।
পিতৃ নামে আছো যাতে এতেক লপস।
লম্পটগোটৰ বৰ যশ বখানস।।৪২৪।।
গোকুল মথুৰা মাজে আছে যত নাৰী।
সৱাকে হৰিলা যদুকুল অনাচাৰী।।
তাক বিহা দিবোহো লোকৰ বাণী শুনি।
জুইত পুৰিয়া খাইবো প্ৰাণৰ বহিনী।।৪২৫।।
সৱে যেৱে আলোচি কৃষ্ণক বিহা দিয়া।
তথাপি নিদিবো দৃঢ় কৰি আছো হিয়া।।
শিশুপাল নৃপতিক দিবো নিষ্ঠে নিষ্ঠ।
চাঞো কেনমতে বিহা কৰে আসি কৃষ্ণ।।৪২৬।।
পুত্ৰৰ নিষ্ঠুৰ বাণী শুনি নৰনথ।
সকুটুম্বে অধোমুখে চপৰাইল মাথ।।
তাহাৰ বচন কেহো বাধিত নপাৰি।
মনত গুণিয়া পাছে বুলিলা সাদৰি।।৪২৭।।
যেৱে মহা ভাগ্যৱতী হোৱয় ৰুক্মিণী।
অৱ্শ্যে কৃষ্ণক পাইবে বাধিবেক কোনি।।
মোহৰ বংশৰ যেৱে আছে মহাভাগ।
তেৱে মঞি কৃষ্ণৰ চৰণ পাইবো লাগ।।৪২৮।।
ইহাৰে বচন কৰি পাতো স্বয়ম্বৰ।
ডঙ্কাৰিয়া আনো পৃথিৱীৰ নৰেশ্বৰ।।
তাহাৰে লগত কৃষ্ণ আসিব আপুনি।
যদি বল থাকে তেন্তে নিবে ৰণে জিনি।।৪২৯।।
এহিমতে গুণিয়া ভীষ্মক মহামতি।
পুত্ৰক সম্বোধি পাছে বুলিলা নৃপতি।।
শুন ৰুক্ম পুত্ৰ মোৰ কুলৰ প্ৰকাশ।
তোহোৰ বচন কোনে কৰিবেক নাশ।।৪৩০।।
কিন্তু আপনাৰ মঞি কহিলো যুগুতি।
যেই ইচ্ছা আছে বাঁপ কৰ তোৰ মতি।।
ৰুক্মিণী জীয়াইৰ আসি ভৈল কন্যাকাল।
অনায়োক মাতি আসন্তোক শিশুপাল।।৪৩১।।
বিহাৰ সম্ভাৰ আনি সজায়ো বিস্তৰ।
সৱাতে জনায়ো ৰুক্মিণীৰ স্বয়ম্বৰ।।
ৰঙ্গ চাহিবাক আসন্তোক ৰাজাগণ।
বহল কৰিয়া সজায়োক সভাখান।।৪৩২।।
অলঙ্কৃত কৰা সৱে কুণ্ডিল নগৰী।
কৰোক মঙ্গল নিৰন্তৰে নৰ নাৰী।।
পিতৃৰ বচনে ৰুক্ম ভৈল ৰঙ্গমন।
দশো দিশে তেখনে পাঙ্কিল দূতগণ।।৪৩৩।।
শিশুপাল নৃপতিক পঠাইলা সাদৰি।
আপুনাক ডাটি আসন্তোক কাছি পাৰি।।
নগৰকো অলঙ্কৃতা কৰিলা তেখনে।
মিলি গৈল উৎসৱ মঙ্গল থানে থানে।।৪৩৪।।
অনন্তৰে ৰুক্মিণী শুনিলা সেহি কথা।
জ্যেষ্ঠ ভাই ৰুক্মবীৰে বাধিলেক যথা।।
শুনিলা মাত্ৰকে স্মৃতি হৰাইল সকলে।
হা কৃষ্ণ বুলিয়া পৰিল মহীতলে।।৪৩৫।।
মুৰ্চ্ছা গৈয়া কতো বেলি পাইলন্ত চেতন।
হা কৃষ্ণ বুলি ফোকাৰন্ত ঘন ঘন।।
আসি মুখ ভৰিয়া লোতক বহি যায়।
কান্দন্ত ৰুক্মিণী কৃষ্ণগুণক বৰ্ণাই।।৪৩৬।।
এৱেসে জানিলো মোৰ নভৈলেক সিদ্ধি।
হাতে দিয়া নিধি কাঢ়ি নিলে কোন বিধি।।
শিশু ধৰি বৰি আছো মাধৱক স্বামী।
জ্যেষ্ঠ ভাই হুয়া মোৰ ভৈল অধোগামী।।৪৩৭।।
হা প্ৰভু কমললোচন নাৰায়ণ।
সেৱিবে নপাইলো মঞি তোহ্মাৰ চৰণ।।
স্বপ্নতো চিন্তোহো মঞি তোহ্মাৰ চৰণ।।
ত্ৰৈলোক্যমোহন প্ৰভু ভকতবৎসল।।৪৩৮।।
কিনো মন্দ বিধি মোৰ অভাগ্য কপাল।
জ্যেষ্ঠ ভাই নুহি মোৰ ভৈল যমকাল।।
বংশৰ মধ্যত পাপী ভৈল কুলাঙ্গাৰ।
কৃষ্ণ হেন দেৱক কৰয় অহঙ্কাৰ।।৪৩৯।।
যিটো শিশুপাল সিটো অধম শৃগাল।
মাদৱত কৰি পাপী তাকে বোলে ভাল।।
আতেসে অধিক দশগুণে দহে প্ৰাণ।
কুকুৰকো কৰে আনি সিংহৰ সমান।।৪৪০।।
যেন মুঢ়ে বিষ্ণু ভকতক অৱহেলি
ক্ষুদ্ৰ দেৱতাক মান্য কৰে বৰ বুলি।।
কৃষ্ণ হেন দেৱকো নিন্দয় সেহি ভাৱে।
তুচ্ছ শিশুপালক দিবাক মোক চাৱে।।৪৪১।।
মোক বিহা দিবে লাগি অনাৱে তাহাক।
কোথেৰে শৃগালে পাৱে সিংহৰ ভাৰ্যাক।।
প্ৰাণ যান্তে ছায়াতো নিদিবো তাৰ ভৰি।
কৃষ্ণকেসে চিন্তিয়া মৰিবো প্ৰাণ ছাড়ি।।৪৪২।।
এহি বুলি বিলাপ কৰন্ত বৰনাৰী।
বসন ভূষণ সৱ পেহ্লাইল আছাড়ি।।
শিশুপাল নৃপতিক নিন্দিলা অনেক।
সংক্ষেপ পদত তাক কহিবো কতেক।।৪৪৩।।
অনন্তৰে মনত চিন্তিয়া মহাসতী।
পাইলন্ত উত্তম দূত মাধৱক প্ৰতি।।
বেদনিধি নামে এক আছন্ত ব্ৰাহ্মণ।
বিষ্ণুত ভকত সৰ্ব্বকাৰ্যত নিপুণ।।৪৪৪।।
সুমালিনী ধাইৰ হাতে নিয়াইলেক মাতি।
কান্দি কান্দি বিপ্ৰক বুলিলা মহাসতী।।
প্ৰবন্ধিয়া পত্ৰখান আপুনি লিখিলা।
মুদ্ৰা দিয়া তাক ব্ৰাহ্মণক হাতে দিলা।।৪৪৫।।
দ্বাৰকাক লাগি গুৰু যায়োক আপুনি।
কৃষ্ণৰ হাতত নিয়া দিবা পত্ৰাখানি।।
কতো নেদেখাইবা গুৰু নিয়া আঁৰ কৰি।
কৃষ্ণকেসে দিবা নিয়া আপুনি সাদৰি।।৪৪৬।।
হেন শুনি বেদনিধি মহাৰঙ্গ কৰি।
তেতিক্ষণে চলি গৈলা দ্বাৰকা নগৰী।।
মনত গুণন্ত কিনো ভৈল মহাভাগ।
আজিসে সাক্ষাতে ঈশ্বৰক পাইবো লাগ।।৪৪৭।।
এহি বুলি শীঘ্ৰে চলি যান্ত দ্বিজবৰ।
কতো দিন পাইলা যাই দ্বাৰকা নগৰ।
সাক্ষাতে বৈকুণ্ঠ যেন জ্বলে জাতিষ্কাৰ।
অনন্তৰে পাইলা মাধৱৰ সিংহদ্বাৰ।।৪৪৮।।
দ্বাৰপালে নিয়া ভেটাইলন্ত মাধৱত।
বসি আছা কৃষ্ণ হেমময় আসনত।।
ব্ৰাহ্মণে দেখিলা পূৰ্ণব্ৰহ্ম মাধৱক।
মাধৱো চালিলা গাৱ দেখিয়া বিপ্ৰক।।৪৪৯।।
নমস্কাৰ কৰ ধৰি নিয়া আঙ্কোৱালি।
আপোনাৰ আসে বৈসাইলা বনমালী।।
বিধিৱতে ব্ৰাহ্মণক পূজিলা আপুনে।
আপোনাক যেনমতে পূজে দেৱগণে।।৪৫০।।
দিব্য পঞ্চামৃত নিয়া কৰাইলা ভোজন।
হংস তুলি পাৰি পাছে কৰাইলা শয়ন।।
তৈল লৈয়া চৰণ জান্তন্ত দেৱ হৰি।
বিশ্ৰাম ভৈলন্ত জানি পুছিলা সাদৰি।।৪৫১।।
কল্যাণে কি আসি এথা ভৈলা দ্বিজবৰ।
সুখেকি প্ৰৱৰ্ত্তে তযু ধৰ্ম্ম গুৰুতৰ।।
সদায়ে সন্তুষ্ট তুমি বিশিষ্ট ব্ৰাহ্মণ।
ভাগ্যেসে লভিলো আজি তযু দৰশন।।৪৫২।।
অল্পতে সন্তুষ্ট যেৱে হোৱন্ত ব্ৰাহ্মণ।
স্বধৰ্ম্মে ঈশ্বৰ সেৱা কৰন্ত সঘন।।
তেৱে সেহি ধৰ্ম্মে পাছে সাধে সেহি কাম।
মুকুতিকো পাৱে আন সুখে কোন কাম।।৪৫৩।।
অসন্তোষ ভৈলে মহেন্দ্ৰৰো সুখ নাই।
যমৰ যাতনা ভুঞ্জি ফুৰে সৰ্ব্বদায়।।
স্নতুষ্টে থাকিলে দৰিদ্ৰৰো মহাসুখ।
ঈশ্বৰ চিন্তিয়া তড়ে সংসাৰৰ দুখ।।৪৫৪।।
বিষ্ণু সেৱাতেসে তুষ্ট যিটো দ্বিজচয়।
সৰ্ব্বহিতকাৰী হৰিগুণ প্ৰকাশয়।।
নাহি অহঙ্কাৰ শান্তমতি সদাচাৰ।
তাসম্বাকত নিতে মঞি কৰো নমস্কাৰ।।৪৫৫।।
আৰো এক পুছো তযু ভীষ্মক নৃপতি।
সুখে কি পালন্ত প্ৰজা কহিয়ো সম্প্ৰতি।।
যি ৰাজাৰ ৰাজ্যে সুখে বঞ্চে প্ৰজাচয়।
সিটো মোৰ মহাপ্ৰিয় জানিবা নিশ্চয়।।৪৫৬।।
দুৰ্গম তড়িয়া তুমি আইলা কিবা কাজ।
সত্বৰে কহিয়ো তাক সাধো দ্বিজৰাজ।।
এহি বুলি মৌন ভৈলা জগতমঙ্গল।
পৰম ব্ৰাহ্মণ্য প্ৰভু ভকতবৎসল।।৪৫৭।।
শুনা নৰ নাৰী মহা পদ ভাগৱত।
কৃষ্ণৰ ভকতি কেনে দেখিয়ো বিপ্ৰত।।
ততাপি ব্ৰাহ্মণে তাঙ্ক কৰে তিৰস্কৰ।
ধিকতো ব্ৰাহ্মণ নাম যাৱত আহ্মাৰ।।৪৫৮।।
মাদৱক বাধা আগে কৰো পূজিবাক।
কেনমতে পূজো আগে ক্ষুদ্ৰ দেৱতাক।।
আনসৱে কৰে যেৱে সুদৃঢ় ভকতি।
তাকো নিন্দা কৰি মন্দ বোলে দিন ৰাতি।।৪৫৯।।
অল্পতে সন্তোষ নাই নেৰো অহঙ্কাৰ।
ভৈলো সৰ্ব্বভক্ষ একো নকৰো বিচাৰ।।
জানিলো নদীৰ সাপে পাইলেক আহ্মাক।
এতেকে নভজো কৃষ্ণ হেন দেৱতাক।।৪৬০।।
সামান্য জনক আমি ফুৰো সেৱা কৰি।
কিনো আমি মহামূঢ় ভৈলো হৰি হৰি।।
আপোন ৰূপক যিটো দেন্ত ভকতক।
ভৈলো মহাশৌচ্য তেজি হেনয় কৃষ্ণক।।৪৬১।।
অনন্ত কন্দলি ভণে শুনা সৰ্ব্বজনে।
আহ্মাৰ দোষক কিছু নধৰিবা মনে।।
কৃষ্ণৰ চৰিত্ৰ শুনি হুয়োক সন্তোষ।
ডাকি হৰি বোলা নষ্ট হৌক সঙ্গদোষ।।৪৬২।।
.......................
।।ৰুক্মিণীৰ পাত্ৰ পাঠ।।
।।ছবি।।
সাক্ষাতে অমৃত যেন কৃষ্ণৰ বচন শুনি
বেদনিধি ভৈল কুতুহল।
জয় জয় কৃষ্ণ বুলি মাতিলন্ত কৃতাঞ্জলি
আজি মোৰ জন্মৰ সাফল।।
কিনো মোৰ মহাভাগ চিন্তিও নপাৱে লাগ
ব্ৰহ্মা আদি পূজা কৰে যাক।
ধন্য ধন্য বিপ্জন্ম হেন দেৱ নাৰায়ণ
ভৃত্য যেন পূজিলা আহ্মাক।।৪৬৩।।
কোননো ব্ৰাহ্মণে আৰ তুমি হেন দেৱ তেজি
ক্ষুদ্ৰ দেৱতাক কৰে সেৱ।
তুমি বিনে ব্ৰাহ্মণৰ আন গতি নাহি কয়
তুমিসে পৰম ইষ্টদেৱ।।
ভীষ্মক নৃপতি যিটো তোহ্মাৰেসে অনুচৰ
তানে কন্যা আছন্ত ৰুক্মিণী।
তোহ্মাতেসে বিহা দিত ৰাজাৰেসে আছে চিত্ত
তাকো প্ৰভু জানাহা আপুনি।।৪৬৪।।
জ্যেষ্ঠ পুত্ৰ ৰুক্মে জানি তোহ্মাক দিবাকে শুনি
মহাক্ৰোধে বাধিল ৰাজাক।
এতেকে তোহ্মাৰ পাশে আতি মহা অভিলাষে
ৰুক্মিণীসে পঠাইলা আহ্মাক।।
এহি বুলি পত্ৰখানি কৃষ্ণৰ হস্তত দিলা
মুদ মেলি চাহিলা মাধৱে।
বিপ্ৰক বোলন্ত তুমি আপুনি পঢ়িয়ো গুৰু
শুনি মঞি থাকো প্ৰেমভাৱে।।৪৬৫।।
কৃষ্ণ আজ্ঞা শিৰে ধৰি বেদনিধি পত্ৰ ধৰি
পঢ়িবে লাগিলা মৃদু কৰি।
ৰুক্মিণীৰ বাক্যচয় শুনন্তে অমৃতময়
একচিত্তে শুনন্ত মুৰাৰি।।
ৰুক্মিণী বদতি হেৰা ভুৱন সুন্দৰ প্ৰভু
কৰো মঞি কোটি নমস্কাৰ।
শুনি তযু ৰূপ গুণ লাজ কাজ ত্যজি মন
তোহ্াতেসে পশিল আহ্মাৰ।।৪৬৬।।
যিটো প্ৰভু তযুগুণ শুনন্তা জনৰ মানে
নিখিল পাতক কৰে ক্ষয়।
আকে শুনি ভৈলো ভোল খোজো তযু পদকোল
জানি দয়া কৰা কৃপায়।।
ত্ৰৈলোক্যমোহন প্ৰভু শুনি আছো তযু ৰূপ
কোটি মদনেও সম নুই।
এহি শুনি মনে গুণি বৰিলোহো স্বামী বুলি
তোহ্মাকেসে এক চিত্ত হুই।।৪৬৭।।
জানো বোলা অদভুত ৰাজাৰ কন্যায়ে ইটো
আপুনি পঠাৱে স্বামী বৰি।
নুহিকে আশ্চৰ্য্য ইটো তযু ৰূপ গুণ শুনি
চিত্তক ধৰিবো কেনে কৰি।।
কোন মহা ৰূপৱতী কুলৱতী গুণৱতী
আছে ইটো কন্যা সংসাৰত।
কন্যাকালে তুমি হেন সমান স্বামীক পাই
লভজিয়া ভজিবে আনত।।৪৬৮।।
কুলে শীলে ৰূপ গুণে তৰুণ বয়স ধনে
প্ৰভাৱে তোহ্মাক সম নাই।
এতেক তোহ্মাক মঞি নিশ্চয় বৰিলো স্বামী
দেহাক অৰ্পিলো তযু পাই।।
হেন জানি দাসী কৰি প্ৰভু মোক নিয়া হৰি
আপুনি আসিয়া বাহুবলে।
প্ৰমত্ত সিংহৰ ভাগ নোছোক শৃগালে তাক
মোহোক নপাউক শিশুপালে।।৪৬৯।।
যেৱে মই জন্মে জন্মে তোহ্মাক আৰাধি আছো
ভকতি কৰিয়া একচিত্তে।
কৰি মহা যজ্ঞ দান হোম ব্ৰত তীৰ্থ স্নান
দেৱ দ্বিজ পূজি বিধিৱতে।।
তেৱে আসি প্ৰভু হৰি মোহোৰ হাতত ধৰি
হৰি নিয়া কমলনয়ন।
শিশুপাল আদি কৰি চুইবাক নপাউক মোক
তেৱে মোৰ ৰহয় জীৱন।।৪৭০।।
যোনো বোলা বন্ধুগণে শিশুপালকেসে দেয়
মঞি কি কৰিবো এৱে যাই।
শুনা তাৰ কহো কথা মোক যেৱে আছে বেথা
ঝাণ্ট কিৰ আসা যদুৰায়।।
বিৱাহক লাগি প্ৰভু আৰু দুই দিন আছে
অলক্ষিতে আশা একেশ্বৰ।
চতুৰঙ্গ সেনা সাজি পাছত আসোক লড়ি
লাগিবেক দুৰ্ঘোৰ সমৰ।।৪৭১।।
নামত অজিত তুমি লীলায়ে জিনিবা স্বামী
দৈত্য জৰাসন্ধ আদি কৰি।
মৰ্দ্দিয়া সৱাৰো বল ৰাক্ষস বিৱাহে মোক
বিহা কৰি নিয়া প্ৰাণ হৰি।।
যেৱে বোলা শিশুপাল বলক মৰ্দ্দিবো মঞি
তাক লাগি কিছু চিন্তা নাই।
ৰাজাৰ কুমাৰী তুমি অন্তেষপুৰত থাকা
তোহ্মাক পাইবো কোন ঠাই।।৪৭২।।
বন্ধু বান্ধৱক তযু নমাৰিলে কেনে কৰি
বিহা মঞি কৰিবো তোহ্মাক।
ইহাৰ উত্তৰ প্ৰভু শুনিয়োক কহো মঞি
নালাগে বান্ধৱ বধিবাক।।
আহ্মাৰ ৰাজ্যত হেন আছে এক কুলাচাৰ
দেৱ যাত্ৰা বুলি কয় তাক।
বিৱাহৰ পুৰ্ব্বদিনা প্ৰথমে কন্যাক নিয়া
নমস্কাৰ কৰাৱে দুৰ্গাক।।৪৭৩।।
মঞি প্ৰভু সেইদিনা মন্দিৰৰ বাজ হুয়া
যাইবো মহামায়া পূজিবাক।
গৃহক আসন্তে চলি সেহি বেলা বনমালী
অপ্ৰয়াসে হৰিবা আহ্মাক।।
যেৱে বোলা কি কাৰণে এতেক প্ৰবন্ধ কৰা
শিশুপাল সৰ্ব্ব গুণাকৰ।
তাকে বৰা স্বামী কৰি বুলিবাহা যদি হৰি
তেৱে শুনা মোহোৰ উত্তৰ।।৪৭৪।।
উমাপতি সমসৰ মহন্তসকলে যাৰ
বাঞ্ছে পদ পঙ্কজৰ ধূলি।
হেন তুমি মাদৱৰ প্ৰসাদ নপাঞো যেৱে
তেৱে জীৱ তেজিবো সমুলি।।
শিশুপাল নৃপতিক বিষ্ঠাত অধিক দেখো
চক্ষুয়ো নচাঞো টেৰ কৰি।
তোহ্মাৰ ৰাতুল দুই চৰণ হিয়াত কৰি
প্ৰাণক তেজিবো মঞি হৰি।।৪৭৫।।
উপবাস ব্ৰত ধৰি শৰীৰক ক্ষীণ কৰি
এহিমতে কোটি যুগ মানে
তযু পদ প্ৰসাদক যাৱত নাপাঞো মানে
তাৱে মঞি নেৰিবো যতনে।।
হেন জানি কৃপাসিন্ধু ভকত জনৰ বন্ধু
মোৰ প্ৰাণ ৰাখা আসি হৰি।
সত্যে সত্যে সত্যে সত্যে আন মঞি নভজিবো
তোহ্মাকেসে আছো বুকে ধৰি।।৪৭৬।।
শুনিয়োক সভাসদ হুয়া আতি নিশৱদ
ৰুক্মিণীৰ দেখিয়ো ভকতি।
যেৱে আছা দৃঢ়চিত্ত মাধৱত কৰা সত্য
আনক নযাউক মোৰ মতি।।
কৃষ্ণকেসে পূজিবোহো কৃষ্ণকেসে ভজিবোহো
কৃষ্ণৰেসে লৈবো গুণ নাম।
এহি সত্য কৰি মনে অনন্ত কন্দলি ভণে
নিৰন্তৰে বোলা ৰাম ৰাম।।৪৭৭।।
...........
।।কৃষ্ণৰ কুণ্ডিল আগমন।।
।।পদ।।
ব্ৰাহ্মণ বদতি প্ৰভু শুনা যদুপতি।
এহি গোপ্য সন্দেশ পঠাইলা মহাসতী।।
নিবেদিলো আসি তযু চৰণকমলে।
বিমৰিষি যেন যুৱাই কৰাইয়ো সকালে।।৪৭৮।।
শুক নিগদতি শুনিয়োক বিষ্ণুৰাত।
ৰুক্মিণীৰ সন্দেশ শুনিয়া যদুনাথ।।
আনন্দে দ্ৰৱিল তনু শিহৰে সঘনে।
প্ৰেমত লোতক ঝৰে কমলনয়নে।।৪৭৯।।
বিপ্ৰৰ হাতত আপোনাৰ হাত ধৰি।
মধুৰ বচনে হাসি মাতিলা শ্ৰীহৰি।।
দেখিয়োক দ্বিজ মোৰ কেমন অৱস্থা।
ঝড়ে তনু মন শুনি ৰুক্মিণীৰ কথা।।৪৮০।।
যেনমতে মোক চিন্তি ৰুক্মিণী সুন্দৰী।
নিদ্ৰা নযাই ৰাত্ৰি দিনে থাকে চিন্তা কৰি।।
ময়ো সেহিমতে ৰুক্মিণীক চিন্তি আতি।
কৰো উতপাত নিদ্ৰা নাসে দিনে ৰাতি।।৪৮১।।
শুনিয়োক মঞি নিদ্ৰা নযাঞ কি কাৰণে।
তুমি নকহিলে মঞি জানোহো আপুনে।।
মোক বৰি আছন্ত ৰুক্মিণী বৰনাৰী।
প্ৰাণ যান্তে আনক নভজে মোক এৰি।।৪৮২।।
পিতৃ মাতৃগণেও মোহোক দিবে প্ৰতি।
জ্ঞাতি মিত্ৰ আনিয়া লৈলেক অনুমতি।।
ৰুক্ম নামে পাপিষ্ঠেসে বাধিলেক মোক।
শিশুপালে নিব খোজে মোহোৰ ভাৰ্যাক।।৮৪৩।।
উৰ্দ্ধবাহু কৰি হেৰা কৰো অঙ্গীকাৰ।
যিবা ৰাজাগণ আসি সখা হৱে তাৰ।।
সৱাকে উপেক্ষি হৰি আনিবো ৰুক্মিণী।
কাষ্ঠৰ মাজৰ পৰা অগ্নিশিখা যেনি।।৪৮৪।।
সৰ্ব্বাঙ্গ সুন্দৰী সৰ্ব্বগুণে সুলক্ষণী।
মোতেসে একান্তে অৰ্পি আছে প্ৰাণখানি।।
হেন জানি কোনসতে তেজিবো সুন্দৰী।
ভক্তক তেজন্তে মোৰ প্ৰাণ যায় ছাড়ি।।৪৮৫।।
এহি বুলি বিপ্ৰক বোলন্ত যদুপতি।
বিৱাহ নক্ষত্ৰ মিলে পৰশুই ৰাতি।।
শীঘ্ৰে চলো বুলি দাৰুকক মাতি আনি।
ৰথ সাজি আনা আদেশিলা চক্ৰপাণি।।৪৮৬।।
কৃষ্ণৰ বচন শুনি সাৰথি দাৰুক।
শব্য সুগ্ৰীৱ মেঘপুষ্ট বলাহক।।
এহি চাৰি ঘোড়ে ৰথ সাজিয়া তেখনে।
অস্ত্ৰে শস্তৰে বস্ত্ৰে ছত্ৰে কাঞ্চন ভূষণে।।৪৮৭।।
গৰুড়ৰ ধ্বজ নিয়া আগতে চড়াইল।
নমস্কাৰ কৰি নিয়া কৃষ্ণত যোগাইল।।
ৰথ দেখি তেখনে উঠিল দেৱ হৰি।
পাঞ্চজন্য শঙ্খ ফুঙ্কিলা ৰঙ্গ কৰি।।৪৮৮।।
ব্ৰাহ্মণক ৰথত তুলিলা আঙ্কোৱালি।
আগকৰি পাচত বসিলা বনমালী।।
সাৰথিক বোলন্ত ডাকিয়ো শীঘ্ৰ কৰি।
যেন একদিনে পাঞো কুণ্ডিল নগৰী।।৪৮৯।।
হেন শুনি দাৰুক সৰথি চূড়ামণি।
ডাকিলন্ত ৰথখান বিদ্যুত যেহনি।।
কনক কিঙ্কণী মণি বাজে আকাশত।
উৰ্দ্ধমুখে চাহে জগতৰ প্ৰজা যত।।৪৯০।।
দুইগোটা সূৰ্য্য যেন প্ৰকাশে গগনে।
মহাশীঘ্ৰ বেগে ৰথ গৈল ৰাতি দিনে।।
বিদৰ্ভ দেশত গৈয়া ৰজনী পুহাইল।
ৰুক্মিণীত মনে হৰি নিদ্ৰাক নগৈল।।৪৯১।।
মাধৱৰ কথা আৱে এহিমানে থঞো।
ভীষ্মক কৰিল যেন সংহি কথা কঞো।।
পুত্ৰৰ স্নেহত থাকি ভীষ্মক নৃপতি।
শিশুপালে বিহা দিতে কৰিল যুগুতি।।৪৯২।।
বিৱাহৰ কাৰ্যমানে কৰিল সকল।
থানে থানে ভৈল সৱ উৎসৱ মঙ্গল।
নগৰকো অনেক কৰিলা অলঙ্কাৰ।
পদূলি পদূলি ধূপ দীপ জাতিষ্কাৰ।।৪৯৩।।
আঙ্গিনা চোতাল ক্ষুদ্ৰপথ ৰাজপথ।
পঞ্চৰত্নে ছাই সৱে মণ্ডিলা সমস্ত।।
পতাকা তোৰণ ধ্বজ পুতিলা কদলী।
থানে থানে কন্যাগণে কৰন্ত উৰুলি।।৪৯৪।।
পুষ্প গন্ধ চন্দন বসন অলঙ্কাৰ।
পিন্ধি নৰ নাৰী ফুৰে দেখি জাতিষ্কাৰ।।
মহাগৃহচয়ে কৰে নগৰী প্ৰকাশ।
অগৰু ধূপৰ গন্ধে মণ্ডিত সুবাস।।৪৯৫।।
দেৱ দ্বিজ পিতৃক অৰ্চ্চিলা নৰেশ্বৰ।
ব্ৰাহ্মণক ব্ৰহ্মভোজ কৰাইলা বিস্তৰ।।
কৰিল মঙ্গল হৰি চৰত্ৰ কীৰ্ত্তন।
দিলা মহাদান ব্ৰাহ্মাণৰ পূৰি মন।।৪৯৬।।
সুৱৰ্ণ ৰজতমিশ্ৰ গুড়মিশ্ৰ তিল।
ৰত্ন সমন্বিতে অসংখ্যাত ধেনু দিল।।
সমস্ত জানন্ত ৰাজা শাস্ত্ৰত পণ্ডিত।
বিষ্ণু তুষ্ট হোৱন্তোক আন নাহি চিত্ত।।৪৯৭।।
ভীষ্মক ৰজাৰ আৱে আছোক ব্যৱস্থা।
শিশুপাল নৃপতিৰ শুনিয়োক কথা।।
চেদিপ ৰাজ্যৰ পতি ৰাজা দমঘোষ।
পুত্ৰৰ বিৱাহ শুনি মিলিল সন্তোষ।।৪৯৮।।
বেদবিদ বিপ্ৰক আনিলা কৌতুহলে।
বিৱাহৰ শ্ৰাদ্ধ কাৰ্য কৰিলা সকলে।।
পিতৃ দেৱ পূজি ব্ৰাহ্মণক দিলা দান।
নৃপতিগণক কৰিলন্ত সনমান।।৪৯৯।।
সৱাকে সহায় কৰি পাছে আসা বুলি।
বিহা কৰিবাক শিশুপাল গৈলা চলি।।
অসংখ্যাত হয় হস্তী অসংখ্যাত ৰথ।
সুৱৰ্ণ মাণিক জ্বলে সৱাৰো গলত।।৫০০।।
অসংখ্যা পদাতি ঘোঁৰা চতুৰঙ্গ দলে।
কুণ্ডিল নগৰ গৈয়া পাইলা কৌতুহলে।।
শুনি ৰুক্মবীৰে খেদি গৈয়া আগবাঢ়ি।
বিধিৱতে পূজা কৰি নিলন্ত সাদৰি।।৫০১।।
আগে তাক লাগি সাজি আছে বাসা ঘৰ।
তাতে বাসা দিলা নিয়া ৰাজাৰ কুমাৰ।।
শিশুপালে ৰাজা সুখে কৰিলা নিবাস।
ৰুক্মিণীক পাইবো হেন মনত উল্লাস।।৫০২।।
অনন্তৰে জৰাসন্ধ ৰাজা মন্দমতি।
শাল্ব বিদুৰথ দন্তবক্ত সমন্বিতি।।
শিশুপাল নৃপতিৰ হুয়া পক্ষপাত।
পৌন্ড্ৰকক আদি দুষ্ট ৰাজাগণ যত।।৫০৩।।
পথত আসন্তে সৱে হুয়া একঠাই।
কৰিলা শপথ আদি চিত্তক দঢ়াই।।
ৰামক কৃষ্ণক সৱে কৰি শত্ৰু চিত্ত।
শিশুপাল নৃপতিৰ কল্যাণ সাধিত।।৫০৪।।
যেৱে আজি কৃষ্ণ এথা আসে কদাচিত।
বলভদ্ৰ আদি যদুবীৰ সমন্বিত।।
সৱেও যুজিবো তাক বেঢ়ি সমুদায়।
লাজ হুয়া যাইবে কৃষ্ণ কন্যাক নপাই।।৫০৫।।
এহিমতে নিশ্চয় কৰিয়া আথে বেথে।
চতুৰঙ্গ সেনা সাজি আসয় সমস্তে।।
কুণ্ডিল নগৰ গৈয়া পাইলা জাকে জাকে।
ভীষ্মকেও অনুৰূপে পূজিলা সৱাকে।।৫০৬।।
শুক নিগদতি ৰাজা শুনা মন কৰি।
কুণ্ডিলক একেশ্বৰে যেৱে গৈলা হৰি।।
পাছত জানিলা বলভদ্ৰ মহামতি।
ৰুক্মিণীৰ প্ৰতি চলি গৈলা যদুপতি।।৫০৭।।
মনত গুণয় জানো মিলয় অকাৰ্য।
কন্যাৰ নিমিত্তে চলি গৈলা যদুৰাজ।।
শুনি আছে জৰাসন্ধ আদি ৰাজাগণে।
শপথ কৰিয়া আছে যুজিবাক মনে।।৫০৮।।
সৱে শত্ৰগণে তথা হৈবে একথান।
কৃষ্ণ একেশ্বৰে দেখি নকৰিব মান।।
অৱশ্যে কন্যাক হৰি নিব দামোদৰ।
কন্যাৰ কাৰণে ঘোৰ মিলিবে সমৰ।।৫০৯।।
যদ্যপি অকলে তাক পাৰিবে গোপালে।
সিংহক কৰিবে কিবা লক্ষেক শৃগালে।।
তথাপি মোহোৰ খেদি যাইবাক যৱায়।
কৃষ্ণৰ সমান কোন আছে প্ৰাণভাই।।৫১০।।
দৈৱকীয়ো আসি পাছে বুলিলা দুনাই।
একেশ্বৰে প্ৰাণ মোৰ গৈল যদুৰায়।।
ঝাণ্ট কৰি বলাই খেদি যাৱ সমদলে।
গদ সাত্যকিয়ো যাওক তোৰ অনুকূলে।।৫১১।।
প্ৰাণপুত্ৰ মাধৱক ৰাখিবা আপুনি।
কৃষ্ণতেসে আছে জানা মোৰ প্ৰাণখানি।।
হেন শুনি বলভদ্ৰ ভৈল সলোতক।
তিলেকে জড়াইল যত যাদৱ কটক।।৫১২।।
ভ্ৰাতৃৰ স্নেহত আতি আকুল শৰীৰ।
কুণ্ডিলক লাগি চলি গৈলা মহাবীৰ।।
অসংখ্যাত হস্তীৰথ ঘোটক পদাতি।
নাহিকে বিশ্ৰাম চলি যান্ত দিনে ৰাতি।।৫১৩।।
আৱে শুনা ৰুক্মিণীৰ যেন ভৈলা কথা।
ব্ৰাহ্মণক দূত পঠাই মাধৱৰ তথা।।
পাইবো প্ৰাণকৃষ্ণ হেন মনত দঢ়াই।
আসিবন্ত পাৰে বুলি আছে বাট চাই।।৫১৪।।
নিদ্ৰা নাসে নয়ন শয়নে সুখ নাই।
সদায় থাকন্ত মাধৱৰ গুণ গাই।।
কেতিয়া দেখিবো প্ৰভু কমলনয়ন।
স্বপনতো কৃষ্ণকেসে দেন্ত আলিঙ্গন।।৫১৫।।
অনন্তৰে ভৈলা আসি বিহাৰ সন্নিত।
কৃষ্ণ নাসিবাৰ দেখি থিৰ নোহে চিত্ত।।
শিশুপাল ৰাজা আসি ভৈল সমদল।
তাক শুনি দশগুণে দহে শোকানলে।।৫১৬।।
ব্ৰাহ্মণো নাসিল নাসিলন্ত প্ৰাণহৰি।
এহি বুলি বিলাপ কৰন্ত বৰনাৰী।।
হৰি হৰি মঞি কিনো ভৈলো মন্দভাগী।
ৰাত্ৰিগোট আছে মাত্ৰ বিৱাহক লাগি।।৫১৭।।
অদ্যাপি নাসিল প্ৰভু কমললোচন।
কিসক নাসন্ত তাৰ নজানো কাৰণ।।
যিটো ব্ৰাহ্মণত কই পটাইলো সন্দেশ।
অদ্যাপিও তভো আসি নভৈল প্ৰৱেশ।।৫১৮।।
প্ৰথমে আসিবে কিবা কৰিলা যতন।
পাছে কিবা মনত গুণিলা নাৰায়ণ।।
উলটিয়া ৰহিলন্ত কিবা দামোদৰ।
এতেক বিলম্বে লাজ ভৈলা ব্ৰাহ্মণৰ।।৫১৯।।
নিৰ্গুণ পুৰুষ হৰি সৰ্ব্ব গুণাকৰ।
কামিনীমোহন যাক নাহি পটন্তৰ।।
মঞি পাপিষ্ঠীত কিবা দেখিয়া কুনয়।
আতেসে বিলম্ব কৰি নাসন্ত নিশ্চয়।।৫২০।।
ভৈলোহে দু্ৰ্ভাগী কিবা বক্ৰ ভৈলা বিধি।
আতেসে নভৈলা মোৰ মনোৰথ সিদ্ধি।।
মোৰ অনুকুল নভৈলন্ত মহেশ্বৰ।
আতেসে নপাইলো প্ৰাণ স্বামী দামোদৰ।।৫২১।।
কিবা মোত বিমুখ ভৈলন্ত গোৰীপতি।
কৃষ্ণ বিনে কাতো মঞি নকৰো ভকতি।।
এহি কাৰ্য্যে মহামায়া কৰিলে কপট।
আতবা নপাইলো স্বামী কৃষ্ণৰ নিকট।।৫২২।।
এহিমতে বহুবিধ তৰ্কিলা আপুনি।
কৃষ্ণক নেদেখি আতি বিকল ৰুক্মিণী।
কৃষ্ণতেসে আছে তান মন বুদ্ধি প্ৰাণ।।
নুমুদন্ত চক্ষু সতী নাহি স্মৃতি জ্ঞান।।৫২৩।।
লোতকে পূৰিল মুখ আকুল নয়ন।
হা কৃষ্ণ বুলি ফোকাৰন্ত ঘনে ঘন।।
এহিমতে আছে মাধৱক বাট চাই।
একক্ষণ গৈলা জানো কোটি যুগ যায়।।৫২৪।।
পাছে আসি আপোনাতে ভৈল সুমঙ্গল।
তাক দেখি ৰুক্মিণীৰ ভৈলা কৌতুহল।।
বাম বাহু উৰু বাম নয়ন স্পন্দয়।
কৃষ্ণ আসি পাইলা হেন বাৰ্ত্তাক কহয়।।৫২৫।।
সকলো লক্ষণ দেখি জানন্ত আপুনি।
পাইবো কৃষ্ণ স্বামী বুলি থাকিলন্ত গুণি।।
অনন্তৰে ব্ৰাহ্মণ সহিতে নাৰায়ণে।
কুণ্ডিল সমীপ আসি পাইলা ৰঙ্গমনে।।৫২৬।।
বিপ্ৰক বোলন্ত গুৰু নামিয়ো ৰথৰ।
ৰুক্মিণীৰ পাশে চলি যায়োক সত্বৰ।।
আমি আসি পাইলো ৰুক্মিণীত দিয়ো জান।
মোক নেদেখিয়া পাচে তেজে জানো প্ৰাণ।।৫২৭।।
কৃষ্ণৰ বচনে বিপ্ৰ নামিল ৰথৰ।
তৈৰ হন্তে ভুনি তুলি দিলেক লৱড়।।
অন্তেষপুৰক লাগি গৈলা দৰদৰি।
আনন্দে ভূমিত যেন নপাৰন্ত ভৰি।।৫২৮।।
ৰুক্মিণী আছন্ত বসি বিপ্ৰক নিহালি।
আসন্ত ব্ৰাহ্মণ দেখিলন্ত মাথা তুলি।।
হৰিষ বদনে বিপ্ৰ আসে গঞভৰি।
ইঙ্গিত জানিল আসিলন্ত প্ৰাণহৰি।।৫২৯।।
আগবাঢ়ি আসি দেৱী দিলন্ত আসন।
বসিল ব্ৰাহ্মণ আতি প্ৰসন্ন বদন।।
ৰুক্মিণী পুছিলা আতি সকৰুণ কৰি।
কহিয়োক গুৰু কিবা আসিলন্ত হৰি।।৫৩০।।
ব্ৰাহ্মণ বদতি আই তঞি ভাগ্যৱতী।
তোহোৰ ভক্তিত তুষ্ট ভৈলা যদুপতি।।
শুনিল মাত্ৰকে হৰি আসিল লৱড়ি।
পাইবি কৃষ্ণ স্বামী থাক শোক পৰিহৰি।।৫৩১।।
সত্য অঙ্গীকাৰ হৰি কৰিলা আপুনি।
সৱে ৰাজা জিনি হৰি আনিবা ৰুক্মিণী।।
তোহ্মাৰে প্ৰসাদে মোৰ মিলিল মুকুতি।
আনিয়া ঠেকাইলো তিনি ত্ৰৈলোক্যৰ পতি।।৫৩২।।
হেন শুনি ৰুক্মিণীৰ ভৈলা মহোৎসৱ।
আসিলা টিকৰ স্বামী প্ৰাণৰ মাদৱ।।
আনন্দে ব্যাপিল দেৱী ভৈল উনমাদ।
বিপ্ৰক উচিত খুজি নপান্ত প্ৰসাদ।।৫৩৩।।
ব্ৰাহ্মণেসে আনি মোক দিল প্ৰাণ হৰি।
সমস্ত সৰ্ব্বস্ব দিলে নুহি আক সৰি।।
কেৱলে ইহাঙ্ক মঞিচ কৰো নমস্কাৰ।
নমস্কাৰ বিনে কিছো সম নাহি আৰ।।৫৩৪।।
এহি বুলি বিপ্ৰক নমিলা মহাসতী।
কৰযোৰ কৰি পাছে বুলিলন্ত স্তুতি।।
মাধৱক আনি মোক দিলা প্ৰাণদান।
কোন প্ৰিয় মিত্ৰ আছে তোহ্মাৰ সমান।।৫৩৫।।
এহি বুলি দিলা পাচে অসংখ্যাত ধন।
ব্ৰাহ্মণ গৃহক চলি গৈলা ৰঙ্গমন।।
ৰুক্মিণী থাকিল মাধৱক ধ্যান কৰি।
কেতিয়া দেখিবো প্ৰাণবন্ধু দেৱহৰি।।৫৩৬।।
অনন্তৰে বলভদ্ৰ চতুৰঙ্গ দলে।
মাধৱক লাগ আসি পাইলা কৌতুহলে।।
দেখিয়া হৰিষ আতি ভৈলা দুই ভাই।
একেলগে কুণ্ডিলক প্ৰৱেশিলা যাই।।৫৩৭।।
শুনা নৰ নাৰী ভাগৱত কথা সাৰ।
অমৃতসাগৰ আৰ কোনে পাৱে পাৰ।।
পদবন্ধে ৰচিবাক নপাৰি বিশেষ।
কিন্তু কৃষ্ণনাম মাত্ৰ কৰো উপদেশ।।৫৩৮।।
পঙ্কতে উপজে যদি পদ্মপুষ্পচয়।
নালত কণ্টক আতি দেখি লাগে ভয়।।
তভো তাৰ কিছু দোষ নধৰে ভ্ৰমৰে।
মধুপান কৰি তাতে ক্ৰীড়ে নিৰন্তৰে।।৫৩৯।।
মোৰ পদ পদ্মৰ নালৰ সমসৰ।
হৰিকথা পদ্ম মহা মধু পটন্তৰ।।
হেন জানি শুনা যাৰ আছে মনকাম।
অনন্ত কন্দলি কহে বোলা ৰাম ৰাম।।৫৪০।
...........................
।।কৃষ্ণক ভীষ্মক ৰজাৰ আদৰণি।।
।।দুলড়ী।।
কুণ্ডিল নগৰ মহা মনোহৰ
পাইলা যেৱে ৰাম হৰি।
কটোৱালে যাই ৰাজাত জনাইল
আতি আথেবেথ কৰি।।
দ্বাৰকাৰ হন্তে বিৱাহ চাহিতে
আসি ভৈলা কৃষ্ণ ৰাম।
আতি কৌতুহলে চতুৰঙ্গ দলে
দিবাক নাহি উপাম।।৫৪১।।
হেন বাৰ্ত্তা শুনি ভীষ্মক ৰাজাৰ
মহাৰঙ্গ ভৈলা মনে।
সমদলে সাজি আগ বাঢ়িবাক
চলি গৈলা তেতিক্ষণে।।
কুলবৃদ্ধগণ লগতে লড়িল
হাতে ফল ফুল ধৰি।
নট ভাট যত চলিল সমস্ত
ৰাজাক চোপাশে বেঢ়ি।।৫৪২।।
অসংখ্য মৃদঙ্গ দুন্দুভি বজাৱে
বাৱে আতি ঢাকঢোল।
বিপ্ৰগণে ছানি কৰে বেদধ্বনি
নুশুনিয় মাত বোল।।
ভীষ্মক নৃপতি ৰাম মাধৱক
আগ বাঢ়িবাক যান্ত।
নগৰৰ যত আছে নৰ নাৰী
নিৰন্তৰে শুনিলন্ত।।৫৪৩।।
ত্ৰৈলোক্যমোহন ৰাম নাৰায়ণ
আসি ভৈলা দুই ভাই।
লৱড়া লৱড়ি কৰে নৰ নাৰী
আনন্দৰ সীমা নাই।।
কোহে পাৰৈ ডাক ঝাণ্টে লউ লাগ
পেসা মাসা খুল ভাই।
আসা মিতা সাজি দেখো গৈয়া আজি
ৰাম কৃষ্ণ যদুৰায়।।৫৪৪।।
শশুৰ খুড়াই জমাই মমাই
দদাই বিনীসি শ্যাল।
ঝাণ্টে আসা লড়ি দেখা নেত্ৰভৰি
আসন্ত ৰাম গোপাল।।
নাৰীগণে আতি মাতে ডাক ছাড়ি
ঝাণ্টে আসা আই বাই।
শাশু সখী পেসী কেনে আছা বসি
দেখো গৈয়া যদুৰায়।।৫৪৫।।
সতিনী মিতিনী ননন্দ বহিনী
মাতে আতি গেৰি পাৰি।
আসা খুড়ী মামী দেখো গৈয়া আমি
ৰথে যান্ত ৰাম হৰি।।
চিৰকাল শুনি আছো তান গুণ
ত্ৰৈলোক্য নাহি উপাম।
সফলো নয়ন কমল বদন
দেখো গৈয়া কৃষ্ণ ৰাম।।৫৪৬।।
নন্দেৰ নন্দন কমল বদন
শুনি আছো যেন ঠাই।
কিনো আজি ভাগ্য মিলিল আহ্মাৰ
দেখিবোহো বিদ্যমান।।
এহি বুলি বুলি লৱড়া লৱড়ি
কৰে সৱে নৰ নাৰী।
কৃষ্ণক চাহিতে চিত্ত উল্লসিত
চলে ঘৰ বাড়ী এৰি।।৫৪৭।।
একোহো সুন্দৰী ৰূপে বিদ্যাধৰী
কটিত মেখলা জ্বলে।
স্তন হল ফল কৰ্ণত কুণ্ডল
চৰণে নূপুৰ বাজে।।
ৰাম মাধৱক চাহিতে লৱড়ে
কাঢ়য় খৰ উশাস।
বসন ভূষণ কেশো নসম্বৰে
শৰীৰো হোৱে উদাস।।৫৪৮।।
নাহি তভো লাজ তেজি নিজ কাজ
চলি গৈল কুলনাৰী।
পুত্ৰ মিত্ৰ ভাই বাধে তভো যায়
শৰ্য্যাতে স্বামীক এৰি।।
এহিমতে যত নৰনাৰীগণ
চলি গৈলা সমুদায়।
হস্তী হয় ৰথ জুৰিলেক পথ
ভৰি দিৱে ঠাই নাই।।৫৪৯।।
যাইবেক নপাৰি কতো নৰ নাৰী
চড়িল গৃহ উপৰে।
কতো বৃক্ষ চড়ি ৰৈল দৃষ্টিভৰি
কৃষ্ণক চাহিতে তড়ে।।
প্ৰজাৰ গিৰত বাদ্য ভণ্ড ৰোলে
লড়ে যেন মহীখণ্ড।
জয় কৃষ্ণ বুলি নচুৱালে তুলি
চিহ্ন চৌণ্ডা ছত্ৰ দণ্ড।।৫৫০।।
কতো বেলি যাই ভীষ্মক নৃপতি
মাদৱক পাইলা লাগ।
ত্ৰাহি কৃষ্ণ বুলি দণ্ডৱতে পৰি
প্ৰণামিলা মহাভাগ।।
দেখি নাৰায়ণে কৰিয়া আশ্বাস
উঠিয়োক ৰাজা বুলি।
বলোক প্ৰণাম কৰিয়া ভীষ্মক
মাতিলন্ত কৃতাঞ্জলি।।৫৫১।।
দুয়ো ভাই মোৰ গৃহক আসিয়া
কৰিয়ো জন্ম সাফল।
পুৰুষ উদ্ধাৰ কৰিয়ো আহ্মাৰ
দেখোহো পদকমল।।
ৰাজাৰ বচনে তুষ্ট ভৈলা হৰি
ধীৰে ধীৰে চলি যান্ত।
যত নৰ নাৰী চাৱৈ নেত্ৰ ভৰি
আনন্দৰ নাহি অন্ত।।৫৫২।।
ত্ৰৈলোক্যমোহন তনু ঘনশ্যাম
তাতে শোভে পীতবাস।
কমল নয়ন মধুৰ বচন
প্ৰকাশে ঈষত হাস।।
প্ৰফুল্লকমল মধুৰবদন
অমৃতৰ পূ্ৰ্ণ পাত্ৰ।
নেত্ৰাঞ্জলি কৰি পীয়ে নৰ নাৰী
এক দৃষ্টি চাৱে মাত্ৰ।।৫৫৩।।
অন্যো অন্যে কথা কহে নৰ নাৰী
কিনো ৰূপ অদভুত।
মদন মোহন পুৰুষ শোভন
সকল গুণে যুগুত।।
ইহানেসে ভাৰ্য্যা হৈবেক যুগুতি
ৰুক্মিণী যেন কামিনী।
কদাচিতো আন পুৰুষৰ যোগ্য
নুহি নুহি সুলক্ষিণী।।৫৫৪।।
পৰমা সুন্দৰী ৰুক্মিণীক যোগ্য
কৃষ্ণেসে উচিত স্বামী।
যেৱে সেহি সিদ্ধি আৱে সাধে বিধি
তেৱেতো জীৱঞো আমি।।
জন্মে জন্মে যত পূণ্য কৰি আছো
আমি সৱে নৰনাৰী।
সেহি পূণ্যে তুষ্ট হোৱন্ত আহ্মাক
ত্ৰৈলোক্য ঈশ্বৰ হৰি।।৫৫৫।।
এতেক কৃপাত কৰন্তো আহ্মাক
তুষ্ট হুয়া জগন্নাথ।
এহি কৃষ্ণে আজি ৰুক্মিণীক বিহা
কৰন্তোক বিধিৱত।।
এহি মহাপ্ৰেমে কহে নৰ নাৰী
কৃষ্ণৰ ৰূপক দেখি।
হৰিয়ো সৱাকে হাসিয়া আহ্মাকে
কটাক্ষে চান্ত নিৰেক্ষি।।৫৫৬।।
শুনা সৰ্ব্বজন ত্ৰৈলোক্যমোহন
কৃষ্ণৰ ইটো চৰিত্ৰ।
এহিসে সকলে ॥ জগত মঙ্গল
শুনন্তে হৰি দুৰিত।।
কৃষ্ণৰ চৰণে শৰণ পশিয়া
অনন্ত কন্দলি ভণে।
দীৰ্ঘ ৰাৱ ছাড়ি বোলা হৰি হৰি
সমজ্যাৰ যত জনে।।৫৫৭।।
.....................
।।কৃষ্ণপ্ৰাপ্তৰ বাবে ৰুক্মিণীৰ পূজা অৰ্চনা।।
।।পদ।।
এহিমতে ৰাজপথে চলন্ত মুৰাৰি।
দীপ ঘট ধৰি আসি অসংখ্যাত নাৰী।।
দুৰ্ব্বাক্ষত সিঞ্চি কৰে কৃষ্ণক জোকাৰ।
ৰুক্মিণী সহিতে হৌক বসতি তোহ্মাৰ।।৫৫৮।।
হেন শুনি অল্প কৰি হাসিলন্ত হৰি।
অনন্তৰে পাইলা গৈয়া ৰাজাৰ ওৱাৰি।।
বহল সমাজে বসি আছে ৰাজাগণ।
ৰাম মাধৱক দেখি মৰিল যেহেন।।৫৫৯।।
যেন সূৰ্য্য শশী আসি ভৈলন্ত উদিত।
তবধে থাকিল সৱে দেখি বিপৰীত।।
ভীষ্মক নৃপতি ষড়ঘৰ সাজি আনি।
ৰাম মাধৱক অৰ্চ্চিলন্ত মহামানী।।৫৬০।।
সুৱৰ্ণৰ সিংহাসন আনি মান্য কৰি।
দিলন্ত নৃপতি বসিলন্ত ৰাম হৰি।।
সুৱৰ্ণৰ ডাৱৰ তুলি চৰণ ধুৱাইল।
পাদোদক জল আনি শিৰত সিঞ্চিল।।৫৬১।।
অৰ্ঘ মধুপৰ্ক আৰো দিলা আচমানি।
দুইকো বহুমানে অৰ্চ্চিলন্ত ভিন্ন ভিন্নি।।
দিব্য পীতবস্ত্ৰ আমি কৃষ্ণক পিন্ধাইল।
মহানীল বস্ত্ৰে বলভদ্ৰক কছাইল।।৫৬২।।
দুইকো অনুৰূপে পিন্ধাইলা অলঙ্কাৰ।
বিচিত্ৰ চম্পক মালা পিন্ধাইলা আৰ।।
কৰ্পূৰ তাম্বুল উপায়ন বস্তু যত।
ভকতি কৰিয়া নিবেদিলা মাধৱত।।৫৬৩।।
ভীষ্মক নৃপতি আতিশয় মহামতি।
জানিলা কৃষ্ণেসে হৈবে ৰুক্মিণীৰ পতি।।
এহি জানি কৃষ্ণক পূজিলা বিধিমতে।
কৃষ্ণেসে সকল বস্তু লৈলা হাতে হাতে।।৫৬৪।।
ৰাম মাধৱৰ অনুচৰ আছে যত।
যত সেনাগণ মানে আছয় লগত।।
সৱাকো ভীষ্মক ৰাজা মহা প্ৰেমভাৱে।
কৃষ্ণদাস বুলি পূজিলন্ত গাৱে গাৱে।।৫৬৫।।
অসংখ্য কটক পাছে পাঞ্চি নৰেশ্বৰ।
তেখনে সাজিয়া দিলা দিব্য বাসাঘৰ।।
তাতে নিয়া ৰাম মাধৱক দিলা থান।
আনন্দে ভুঞ্জাইলা ষড়ৰস অন্ন পাণ।।৫৬৬।।
এহিমতে কৃষ্ণক অতিথি ভাৱে পূজি।
কৃতকৃত্য ভৈলা ৰাম মাধৱক ভজি।।
অনন্তৰে কৃষ্ণ আসি বসিলা সভাত।
নৃপতি গণৰ মাজে মহেন্দ্ৰ সাক্ষাত।।৫৬৭।।
আনো যত ৰাজা মানে মিলিল তহিত।
সৱাকে ভীষ্মক অৰ্চ্চিলন্ত যথোচিত।।
মাধৱৰ তেজে আজি জ্বলে সভাখান।
চন্দ্ৰৰ উদয়ে যেন প্ৰকাশে গগন।।৫৬৮।।
জৰাসন্ধ মানে যত দুষ্ট ৰাজাগণে।।
অধোমুখে চাহি আছে নভাসে নয়নে।।
কেহো ৰাজা বোলে আজি হৈব অথান্তৰ।
ৰুক্মিণীক অৱশ্যে হৰিব দামোদৰ।।৫৬৯।।
লাগিবে সমৰ আজি ঘোৰ অদভুত।
কোন মৰে কোন বাচে নজানি প্ৰস্তুত।।
নপাইবেক কন্যা আজি জানো শিশুপালে।
দেখিল মাত্ৰকে হৰি নিবন্ত গোপালে।।৫৭০।।
কৃষ্ণকেসে দিবে লৱে ভীষ্মকৰ মতি।
এতেকেসে দেখা কেনে কৃষ্ণত ভকতি।।
কৃষ্ণকেসে দিবে লৱে ভীষ্মকৰ মতি।
এতেকেসে দেখা কেনে কৃষ্ণত ভকতি।।
শিশুপাল নৃপতিক কটাক্ষে নচাৱে।
কৃষ্ণকেসে ঘনে ঘনে পূজে প্ৰেমভাৱে।।৫৭১।।
বিষ্ণুত ভকত যত আছে ৰাজাগণ।
কৃষ্ণক দেখিয়া সৱে আনন্দিত মন।।
সৱে সাধে ৰুক্মিণীক পাৱন্ত গোপালে।
নপাউক নপাউক মন্দমতি শিশুপালে।।৫৭২।।
নট ভাট বিপ্ৰগণে চৌপাশে উপাসি।
কৃষ্ণৰেসে গুণ গাৱে অনেক প্ৰশংসি।।
জয় জয় যদুকুল কমললোচন।
প্ৰচণ্ড মাৰ্ত্তণ্ড দুষ্ট দানৱ খণ্ডন।।৫৭৩।।
তোহ্মাৰ সদৃশ প্ৰভু আছে কোনজন।
আছয় নৃপতি যত আছে দেৱগণ।।
আনো সৱ মহিমাক ৰটে নটে ভাটে।
শুনি দুষ্ট নৃপতিসৱৰ কাণ ফাটে।।৫৭৪।।
ভকতৰ মহাৰঙ্গ মিলে শুনি শুনি।
সকলে সমাজে শুনি কৰে হৰিধ্বনি।।
এহিমতে হৰিষে আছন্ত ৰাম হৰি।
ৰুক্মিণীৰ কথা আৱে শুনা ৰঙ্গ কৰি।।৫৭৫।।
অনেক সুন্দৰী নাৰী হুয়া একথান।
বিধিৱতে ৰুক্মিণীক কৰাইলন্ত স্নান।।
অভিনৱ বস্ত্ৰ আনি পিন্ধাইলা দুখানি।
ৰত্নৰ মেখলা কটি বান্ধি আছে টানি।।৫৭৬।।
থানে থানে পিন্ধাইলা বত্ৰিশ অলঙ্কাৰ।
শিৰত সেন্দূৰ নিবন্ধিলা কেশভাৰ।।
নাৰীগণে সূত্ৰ বস্ত্ৰ বান্ধিলা কৰত।
স্তনত কুঙ্কুম দিলা অঞ্জন নেত্ৰত।।৫৭৭।।
সাম ঋক যৰ্জুৰ্ব্বেদ পঢ়ি দ্বিজগণে।
শিৰে ৰক্ষা বান্ধিলেক হৰিৰ কীৰ্ত্তনে।।
অৰ্থৰ্ব্ব বেদৰ মন্ত্ৰে গুৰু পুৰোহিতে।
গ্ৰহ শান্তি হেতু হোম দিলন্ত অগ্নিতে।।৫৭৮।।
অনন্তৰে ভৈলা আসি যাত্ৰাৰ সময়।
সাজ সাজ বুলি ৰুক্মবীৰে আদেশয়।।
দুৰ্গাক প্ৰণামি গৈয়া আসন্তো ৰুক্মিণী।
সাজ ভৈলা সৱে কুমাৰৰ আজ্ঞা শুনি।।৫৭৯।।
ৰাজাৰ বল্লভা শশীপ্ৰভা মহাদই।
যাত্ৰা কৰি সাজ ভৈলা ৰুক্মিণীক লই।।
অনেক মঙ্গল ৰঙ্গ কৰি কুলাচাৰ।
দুৰ্গাক পূজিবে লাগি লৈলন্ত সম্ভাৰ।।৫৮০।।
পিন্ধি গন্ধ চন্দন বসন বিভূষণ।
আগত চলিল ব্ৰাহ্মণৰ বধুগণ।।
যাত্ৰা কৰি চলি গৈলা ৰুক্মিণী সুন্দৰী।।
কৃষ্ণৰ চৰণ দুই হৃদয়ত ধৰি।।৫৮১।।
মৃদঙ্গ গোমুখ শঙ্খ বাৱে তুড়ি ভেৰী।
নাৰীগণে চলি গৈলা লাস বেশ কৰি।।
মহাবীৰগণো যায় চৌপাশে আৱৰি।
পৰম সন্নিধে সৱে অস্ত্ৰ শস্ত্ৰ ধৰি।।৫৮২।।
কৃষ্ণৰ চৰণ মাত্ৰ চিন্তন্ত ৰুক্মিণী।
আন গতি নাহি মোৰ প্ৰাণ হৰি বিনি।।
মাতৃগণ সঙ্গে ৰঙ্গে চলন্ত সুন্দৰী।
সমান বয়সী সখীগণ যায় বেঢ়ি।।৫৮৩।।
সৱেয়ো সুন্দৰী সুকুমাৰী চান্দমুখী।
চন্দ্ৰৰ লগত যেন তাৰা পাৰে জিকি।।
কতো সৱে ধৰি চলে সুৱৰ্ণৰ ঘট।
সুফল পল্লৱ ঘট লই নেত পট।।৫৮৪।।
কতোজনী লৈয়া চলে সুৱৰ্ণৰ ডালি।
উচ্চ কুচভৰে আতি হালয় কঙ্কালি।।
ঘৃতৰ প্ৰদীপ ধৰি চলে দুই শাৰী।
ৰুক্মিণীৰ আগে কতো নেয় নেত পাৰি।।৫৮৫।।
যাত্ৰা কৰি চলি গৈলা ৰুক্মিণী সুন্দৰী।
কৃষ্ণৰ চৰণ দুই হৃদয়ত ধৰি।।
দুৰ্গাক দেখন্তে ভূমিপাৱে যায় ছলি।
বতাসতে হালে তনু লয়নি পুতলি।।৫৮৬।।
ৰত্নৰ নূপুৰ মণি ৰুণঝুণ বাজে।
তেজ ফুটি বাজ যেন হোৱে প্ৰতি খোজে।।
নাৰীগণে ঘনে ঘনে পাৰয় উৰুলি।
চিহ্ন গাউল দণ্ড নচুৱাৱে তুলি তুলি।।৫৮৭।।
নট ভাটে চাটু পটু ৰটয় আশেষ।
নাচয় গাৱয় বাদ্য বাৱয় বিশেষ।।
এহিমতে ৰুক্মিণী চলয় ভঙ্গি ধৰি।
ওৱাৰি ছড়ায়া পাচে পাইলন্ত নগৰী।।৫৮৮।।
লগতে চলিল নগৰৰ নৰ নাৰী।
কৃষ্ণৰ চৰিত্ৰ গাৱে সকল সুন্দৰী।।
মাধৱত লগাই সৱে ৰুক্মিণীক জুড়ি।
মনত হৰিষে নাৰীগণে গাৱে খেড়ি।।৫৮৯।।
শুনি ৰঙ্গে ৰুক্মিণী চলন্ত ধীৰে ধীৰ।
কতোক্ষণে পাইলা গৈয়া দুৰ্গাৰ মন্দিৰ।।
ভৃঙ্গাৰ ধৰিয়া দাসী ধুৱাইলন্ত পাৱ।
আচান্ত কৰিয়া দেৱী ভৈলা শুদ্ধ ভাৱ।।৫৯০।।
পাচেসে পশিলা গৈয়া দুৰ্গাৰ গৃহত।
লগতে পশিলা ব্ৰাহ্মণৰ কন্যা যত।।
বয়সত বৃদ্ধ যত জানন্ত বিধিক।
ভালমতে দুৰ্গাক পূজাইলা ৰুক্মিণীক।।৫৯১।।
শিৱক পূজিল আৰো দেৱ গণপতি।
ভিন্নে ভিন্নে সৱাকো কৰিলা স্তুতি নাতি।
পুষ্প গন্ধ চন্দন সিন্দূৰ দূৰ্ব্বাক্ষত।
দীপ ধূপ বসন ভূষণ নানামত।।৫৯২।।
নানা দ্ৰেব্যে পূজি আৰো প্ৰদীপ পঙ্কতি।
নিবেদিল ৰুক্মিণী মনত কৰি স্তুতি।।
প্ৰণামো অম্বিকা দেৱী হুয়োক প্ৰসন্ন।
লগতে প্ৰণামো তযু স্বামী ত্ৰিলোচন।।৫৯৩।।
তযু পুত্ৰ গণেশকো কৰো নমস্কাৰ।
মনোৰথ সিদ্ধি সৱে সাধিয়ো আহ্মাৰ।।
ত্ৰৈলোক্য ঈশ্বৰ কৃষ্ণ ভুৱন সুন্দৰ।
হোৱন্তোক স্বামী মোৰ প্ৰাণৰ ঈশ্বৰ।।৫৯৪।।
মোক অপ্ৰসায়ে হৰি নিয়োক গোপালে।
নপাওক নপাওক মোক পাপী শিশুপালে।।
এহিমতে মানসিয়া পূজিলা দুৰ্গাক।
পাচে অৰ্চ্চিলন্ত সৱে বিপ্ৰৰ ভাৰ্য্যাক।।৫৯৫।।
আসি আছে আনো সৱ কুলবধূগণ।
সৱাকো অৰ্চ্চিলা দেৱী কৰিয়া সন্মান।।
গন্ধ চন্দন পুষ্প কুঙ্কুম সিন্দূৰ।
আদা সোণ জাতিফল তাম্বুল কৰ্পূৰ।।৫৯৬।।
পিষ্টক গুণ্ডিক ইক্ষুদণ্ড নানা ফুল।
গাৱে গাৱে ৰুক্মিণী দিলন্ত কৌতুহল।।
সৱাকে ৰুক্মিণী পাচে কৰিলা প্ৰণাম।।
সৱেও বুলিলা হৌক সিদ্ধি মনষ্কাম।।৫৯৭।।
শিৱ নিৰ্ম্মাল্যক আনি ব্ৰাহ্মণীসকলে।
ভুঞ্জা বুলি ৰুক্মিণীক দিলা কৌতুহলে।।
দুয়ো হাত পাতি তাক লৈলন্ত সাদৰি।
ভুঞ্জিলন্ত কৰ্পূৰ তাম্বুল ৰঙ্গ কৰি।।৫৯৮।।
মৌনব্ৰত তেজি পাচে হুয়া ৰঙ্গ মন।
দুৰ্গাৰ গৃহৰ হন্তে কৰিলা গমন।।
সখীৰ হাতত ধৰি হাসি লীলা কৰি।
গোৱিন্দৰ গুণ গাই চলিলা সুন্দৰী।।৫৯৯।।
মৃদঙ্গ মন্দিৰা তাল ধৰি সখীচয়।
পঞ্চম উচ্চৰি হৰি গুণক গাৱয়।।
কৃষ্ণকেসে চিন্তি মনে চলন্ত সুন্দৰী।
অনেক যুৱতী চলে চৌপাশি আৱৰি।।৬০০।।
ৰুক্মিণীৰ ৰূপ গুণ দেখে যিটো জনে।
কামে মোহ হুয়া সৱে পৰে সেহি থানে।।
বৃদ্ধো যুৱা ভৈলা যেন বৃক্ষো মঞ্জৰিল।
বাৰৱ বসন্ত আসি তথাতে মিলিল।।৬০১।।
ৰুক্মিণীৰ পদ গন্ধ বায়ু অনুসৰি।
ভ্ৰমৰৰ পংক্তি ফুৰে চৌপাশে আৱৰি।।
মলয়া পৱন বলে নাদয় কোকিল।
মদনৰ ভাৱ যত সকলে মিলিল।।৬০২।।
মদনৰ ভাৱ যেৱে সকলে মিলিল।
আকাশত দেৱগণে পুষ্প বৰিষিল।।
ৰুক্মিণী আসন্ত চলি মাধৱক মনে।
ঘনে ঘনে চান্ত আতি কটাক্ষ নয়নে।।৬০৩।।
কৃষ্ণক বিচাৰি চান্তে পৰে যাত দৃষ্টি।
হৃদয়ে আকুল হুয়া মৰে কামে ফুটি।।
যতেক নৃপতিসৱ হুয়া একসাজু।
মাধৱক ভয়ে সৱে দিয়া আছে বাজু।।৬০৪।।
যোনো আসি ৰুক্মিণীক কৃষ্ণে নেই হৰি।
এহি বুলি সাজি আছে জমজমি কৰি।।
শিশুপাল নৃপতিও আছয় তড়াসে।
অসংখ্য কটক সাজি ফুৰে চতুষ্পাশে।।৬০৫।।
মোৰ যোনো ভাৰ্য্যাক মাধৱে নেই হৰি।
সৱাকে জনায়ে ফুৰে থাক অস্ত্ৰ ধৰি।।
নাই ভয় বুলি শ্বাস দেয় ৰাজাগণে।
এতেকে ৰাজাক কি কৰিবে নাৰায়ণে।।৬০৬।।
যেৱে আজি হৰে তেৱে দেখা কেন কৰো।
সকল ৰাজাই বেঢ়ি মাধৱক মাৰো।।
এহি বুলি হাতী ঘোঁৰা ৰথে চড়ি চড়ি।
অসংখ্যাত ৰাজা চাই আছে দৃষ্টিভৰি।।৬০৭।।
মাধৱো আছন্ত আপোনাৰ ৰথে চড়ি
ভ্ৰূভঙ্গ মাহিকে মহামত্ত লীলা কৰি।।
কতো দূৰে দেখিলেক আসন্ত ৰুক্মিণী।
সৰ্ব্বাঙ্গ সুন্দৰী আতি ত্ৰৈলোক্যমোহিনী।।৬০৮।।
জৰাসন্ধ আদি যত আছে ৰাজাগণ।
দেখি মহা মোহ ভৈল থিৰ নুহি মন।।
পূৰ্ব্বত মোহিনী নাৰী ভৈল যেন হৰি।
যাক দেখি মহা মোহ ভৈল ত্ৰিপুৰাৰি।।৬০৯।।
ৰুক্মিণীৰ ৰূপক দেখিয়া সেহিমত।
কোন মহাজনে থিৰ হৈবেক শকত।।
সৰ্ব্ব সুলক্ষণী মধ্যক্ষিণী বৰবালা।
কুণ্ডলে মণ্ডিত মুখ জ্বলে শশীকলা।।৬১০।।
নিৰ্মল গৌৰাঙ্গ তনু বিদ্যুতৰ পান্তি।
পিন্ধি আছে নেতবস্ত্ৰ কৰে মহাকান্তি।।
হৃদয়ত বাঢ়ে আতি নৱ কুচ দুই।
দুই গুটি চন্দ্ৰ যেন আছে আঁৰ হুই।।৬১১।।
বিচিত্ৰ কৰিয়া বান্ধি আছন্ত কৱৰী।
মালতী মধাই পুষ্প দিয়া ভৰিপুৰি।।
স্বভাবে সহিত মুখ অৰুণ অধৰ।
কোটি বিম্বফলে তাক নপাৱে ওচৰ।।৬১২।।
অল্প অল্প দেকি কুন্দকড়ি দন্তপান্তি।
নয়ন কমল আতি হাসি চন্দ্ৰকান্তি।।
ৰত্নৰ মেখলা পিন্ধি আছে কটি মাজে।
সোণাৰ কিঙ্কিণী তাতে ৰুণঝুণ বাজে।।৬১৩।।
শিথিলে আসন্ত চলি ৰাজহংস যেনি।
ৰুণঝুণ কৰিয়া নূপুৰ কৰে ধ্বনি।।
চৰণকমলে স্থলকমলক গঞ্জে।
নখচন্দ্ৰে ঝিকি পাৰৈ পৃথিৱীকো ৰঞ্জে।।৬১৪।।
কুটল কুন্তলচয় বলাইবাৰ চলে।
সঘনে কৃষ্ণক চান্ত মনত বিকলে।।
হেনয় সুন্দৰ ৰূপ দেখি ৰুক্মিণীৰ।
কোন প্ৰাণী আছে মন কৰিবেক থিৰ।।৬১৫।।
যতেক নৃপতি চাই আছে মোহ হুই।
হৃদয়ত সৱাৰো লাগিল কামজুই।।
শুনা নৰনাৰী ইটো কথা অনুপাম।
কৃষ্ণত ভকতি ভৈলে সিজে সৱে কাম।।৬১৬।।
ভকতক লাগ দেন্ত আপুনি মুৰাৰি।
অনন্ত কন্দলি ভণে ডাকি বোলা হৰি।।৬১৭।।
......................
।।অভকত ৰজাসৱৰ কাম-উন্মাদনা।।
।।ঝুনা।।
ৰথে চড়ি জৰাসন্ধ ৰায়।
আছে ৰুক্মিণীৰ ৰূপ চাই।।
উঠিল তাৰ ঘোৰ কামজ্বৰ।
কাম্পয় হাত পাৱ কলেৱৰ।।৬১৮।।
হাতৰ খসি গৈল ধনু বাণ।
কটিৰ বসন নলৱে থান।।
হৰিল স্মৃতি বুদ্ধি সমুদায়।
পৰিল তিনি ঘৰাকাতি খাই।।৬১৯।।
ৰুক্মিণী হাসি তুলিলন্ত দেখি।
বেঢ়ি হাসে সৱে লগৰ সখী।।
ৰখীয়া কটকেও হাসে বেঢ়ি।
পৰিল জৰাসন্ধ দান্ত তড়ি।।৬২০।।
দন্তবক্ৰ ৰাজা আছয় চাই।
ৰুক্মিণীক দেখি কাম উধাই।।
ৰথৰ হন্তে তিনি পাক খাই।
পড়িল সিও দান্ত নিকটাই।।৬২১।।
হৰিত ভকত যত নৃপতি।
আছন্ত চাহি নাহি কামমতি।।
অভকত যত পৰয় ঢলি।
হাসন্ত জয় জয় হৰি বুলি।।৬২২।।
শাল্ব শিশুপাল পৌন্ড্ৰক ৰায়।
ৰুক্মিণীক দেখি আছয় চাই।।
ধৰিলা মায়াময় যেন আসি।
অস্ত্ৰ শস্ত্ৰ সৱে পৰিল খসি।।৬২৩।।
দেখিয়া ৰুক্মিণী তুলিলা হাসি।
মাথাৰ কিৰীটি পৰিল খসি।।
নৰহে তনু মদনৰ জ্বালে।
পৰিল ৰথৰ হন্তে নিঢালে।।৬২৪।।
বিহুটি হাসে সখীগণে চাই।
ই-হেন ৰাজাৰ দেখা বিলাই।।
ভকতসকলে হাসে উৎসুকে।
জয় হৰি ধ্বনি কৰে আথাকে।।৬২৫।।
আনো যত দুষ্ট নৃপতি কুল।
ৰুক্মিণীক দেখি কামে বাউল।।
ৰথে ঘোড়ে গজে আছয় পৰি।
নিঢালে পৰে হাত ভৰি এৰি।।৬২৬।।
লড়ে হাড় ঘাড় বিহঢ়ে শিৰ।
নাকে কাণে মুখে বহে ৰুধিৰ।।
কতো ৰাজাগণে চেতন পাই।
বিনাৱে আতি ৰুক্মিণীক চাই।।৬২৭।।
কাম সমুদ্ৰত কৰিয়ো পাৰ।
ভৈলোহো সুন্দৰী দাস তোহ্মাৰ।।
তোহ্মাৰ কটাক্ষ ছটাক পাই।
ধৰিল কামদেৱে ছেগ চাই।।৬২৮।।
জানিয়া প্ৰাণ কৰা পৰিত্ৰাণ।
বাৰেক দিয়ো আলিঙ্গন দান।।
শুনিয়া ৰুক্মিণী নচান্ত ঘিণে।
কিসক মৰয় নিলাজগণে।।৬২৯।।
নাহিকে জ্ঞান যেন মাতোৱাল।
চাহিবাকো আক নুহিকে ভাল।।
এহি বুলি বিষ্ণু সুপৰি শান্তি।
চলন্ত ধীৰে মাধৱক চিন্তি।।৬৩০।।
সকল লোকে একমনে শুনা।
অনন্ত কন্দলি ভণিল ঝুণা।।
যেৱে নিস্তাৰিবা দাৰুণ কাম।
নিৰন্তৰে ডাকি ঘোষিয়ো ৰাম।।৬৩১।।
.........................
।।ৰুক্মিণী-হৰণ।।
।।দুলড়ী।।
এহিমতে যত দুষ্ট ৰাজাগণ
আসি আছে সেহি ঠাই।
ৰুক্মিণীৰ হাস্য কটাক্ষ দেখিয়া
মোহ ভৈল সমুদায়।।
অস্ত্ৰ শস্ত্ৰ এৰি পৃথিৱীত পৰি
তেজে ৰথ গজ বাজী।
ৰুক্মিণীক চাই ব্যাকুলে থাকিল
কাম সমুদ্ৰত মজি।।৬৩২।।
ৰুক্মিণী ৰমণী কমলনয়নী
মনোহৰ ৰূপ ধৰি।
কৃষ্ণকেসে মনে আতি লয়লাসে
চলি যান্ত লীলা কৰি।।
মনত গুণন্ত প্ৰভু ভগৱন্তে
এভো আছা বাট চাই।
ঝাণ্টে নিয়া মোক দুখ দূৰ হৌক
দেখো তযু পদ যাই।।৬৩৩।।
এহিমতে গুণি চলন্ত ৰুক্মিণী
লাসে লাসে ধীৰে ধীৰ।
গমনৰ ছলে কৃষ্ণক দেখান্ত
আপোন ৰূপ ৰুচিৰ।।
প্ৰথম তৰুণী বীৰ বিমোহিনী
চলন্ত পদ কমলে।
ইভিতি সিভিতি চান্ত ঘনে ঘন
কৃষ্ণক নানান ছলে।।৬৩৪।।
কতোক্ষণে যাই কৃষ্ণৰ সমীপ
পাইলন্ত ৰুক্মিণী সতী।
ৰথত চড়িয়া গম্ভীৰ স্বভাৱে
আছন্ত জগতপতি।।
বাম কৰে তুলি অলকা পঙ্কতি
ঈষত কটাক্ষ কৰি।
সাক্ষাতে কৃষ্ণক দেখিলা ৰুক্মিণী
আছা দিব্যৰূপ ধৰি।।৬৩৫।।
পীত বসন তনু নৱ ঘন
মুখে শোভে মৃদু হাস।
কমলনয়ন প্ৰসন্নবদন
সকলে গুণে নিৱাস।।
দেখি চন্দ্ৰমুখী কৃষ্ণক নিৰীক্ষি
ৰহিলন্ত সেহি ঠাৱ।
নুহি থিৰ মন জুৰয় নয়ন
উপজিল প্ৰেমভাৱ।।৬৩৬।।
কৈসানি কৃষ্ণৰ ৰথত চড়িবো
নসহয় আৰু প্ৰাণ।
চল চল বুলি মাতে সখীগণে
নাহি আৰ তাত জ্ঞান।।
ভকত বৎসলে দেখিল সকলে
ৰুক্মিণীৰ যেন ভাৱ।
ভৈল সলোতক নয়নকমল
তানো শিহৰিল গাৱ।।৬৩৭।।
ৰথত উঠিবে খোজন্তে ৰুক্মিণী
জানিলন্ত দেৱ হৰি।
আতি আথে বেথে ৰথৰ নামিয়া
লড় দিল বেগ কৰি।।
সখীগণ মাজে আছন্ত ৰুক্মিণী
পাইল গৈয়া একে চাম্পে।
কোলে ধৰি আনি ৰথত তুলিয়া
উঠিলন্ত একে জাম্পে।।৬৩৮।।
যত শত্ৰুচয় আসিয়া আছয়
কাৰো স্মৃতি বুদ্ধি নাই।
ৰুক্মিণীক হৰি নিলন্ত মুৰাৰি
থাকিলন্ত বেন্ত বাই।।
যেন শৃগালৰ মধ্যত আছিল
প্ৰমত্ত সিংহৰ ভাগ।
একেচাবে আসি কাঢ়িয়া নিলেক
কোনে কি কৰিবে তাক।।৬৩৯।।
সেহিমতে হৰি সমস্ত ৰাজাক
কৰি আতি তিৰষ্কাৰ।
ৰুক্মিণীক লই চলি গৈলা প্ৰভু
আনন্দৰ নাহি পাৰ।।
বলভদ্ৰ আদি যদুবীৰগণে
কৃষ্ণক চলিল বেঢ়ি।
বাবে বাদ্য ভণ্ড নচুৱাৱে দণ্ড
জয় হৰি ধ্বনি কৰি।।৬৪০।।
.............
।।সমৰৰ বাবে বিপক্ষ ৰজাগণৰ প্ৰস্তুতি।।
।।ছবি।।
ৰুক্মিণীক হৰি যেৱে লীলায়ে লৈ যান্ত কৃষ্ণ
একোজনে বাধন্তা নভৈল।
হেন দেখি শিশুপাল ৰাজাৰ মুণ্ডত যেন
আকাশী সৰগ ভাগি গৈল।।
কোপে অপমানে দুখে মাতিলে মলিন মুখে
নৃপতি গণক কোপে চাই।
সৱে চাই আছা মোৰ কন্যাক লৈ যান্ত হৰি
গোৱালে গোটেকে লাগ পাই।।৬৪১।।
আছিলা শপথ কৰি কৃষ্ণক যুজিবো বুলি
আৱে কেনে আছা থিয় হুই।
কন্যা দেখি ভৈলা ভোল হৰুৱালা মাতবোল
কিসক নমৰা লাজে গই।।
জৰাসন্ধ আদি কৰি নৃপতিয়ে মাতিলন্ত
ভালেতো বোলয় শিশুপাল।
এতেক ৰজাৰ আগে বিহাৰ কন্যাক নিলে
আমি সৱে ভৈলোহো শৃগাল।।৬৪২।।
সৱে জয় ভৈল নাশ শত্ৰৰ তোলাইলো হাস
তৰতে বুড়াইলো কেন কৰি।
সিহংৰ ভাৰ্য্যাক যেন মৃগে আসি নেয় হৰি
কোন লাজে আছো প্ৰাণ ধৰি।।
ধিক বল পৰাক্ৰম এতেকে নভৈলা সম
শুনিয়ো হাসিবে নাৰীগণে।
হেনজানি এহি থানে আছো আৰু কি কাৰণে
মাধৱক খেদি যাঞো ৰণে।।৬৪৩।।
নকৰিবো আজি বাঙ্কি যুজিবোহো প্ৰাণ টাঙ্কি
যেন যেই হৌক মোৰ ভাগে।।
এহি বুলি জৰাসন্ধ দন্তবক্ৰ মহানন্দ
শাল্ব শিশুপাল আদি কৰি।
ৰথ ধ্বজ গজ বাজী পৃথকে পৃথকে সাজি
য়ুদ্ধক লড়িল দড়দড়ি।।৬৪৪।।
কৱচে ঢাকিয়া তনু দৃঢ়মুঠি ধৰি ধনু
মহা বায়ুবেগে খেদি গৈল।
ধীৰে ধীৰে যান্ত হৰি মহা মত্ত লীলা কৰি
কতো দূৰে দৰশন পাইল।।
কৃষ্ণক দেখিয়া কাড়ি ধনুক টঙ্কাৰ কৰি
মাতে মহা আৰ্ত্তনাদ কৰি।
ৰহ ৰহ অৰে কৃষ্ণ আজিসি মৰিলি নিষ্ঠ
বিহাৰ কন্যাক নেস হৰি।।৬৪৫।।
মাধৱৰ সেনা শুনি উলটি ৰহিল গুণি
আহ্মাকেসে কৰে তিৰস্কাৰ।
চপকৰে হুয়া সাজু দেখিয়া পাতিল বাজু
বোলে ধৰ ধৰ কাট মাৰ।।
মাধৱৰ প্ৰসাদত গৰ্জ্জে যেন ময়মত্ত
আটোপে বাহুত দাম্ফি মাৰি।
সৱাকে পেলাইবো ছেদি ৰুধিৰে বহাইবো নদী
এহি বুলি মোচৰয় দাড়ি।।৬৪৬।।
শুনিয়োক সভাসদ ৰুক্মিণীহৰণ পদ
কৃষ্ণৰ বিজয় মনোময়।
ভকতৰ মহোৎসৱ দুৰ্জ্জনৰ পৰাভৱ
শ্ৰৱণতে মুকিতি মিলয়।।
দুষ্টৰ ঐশ্বৰ্য্য যত কিছু নাহি সাৰস্বত
হৰি হৰিবেক একেতিলে।
দেখিয়োক বিদ্যমান নকৰিবা তাক জ্ঞান
মাধৱক ভজিয়ো সকলে।।৬৪৭।।
তাহাৰেসে মহালাভ তাহাৰেসে মহাযশ
তাহাৰেসে কৈতো নাহি ভয়।
ভকতৰ মহোৎসৱ দুৰ্জ্জনৰ পৰাভৱ
শ্ৰৱণত মুকুতি মিলয়।।
হেন জানি মাধৱক হৃদয়ত ধৰিয়োক
শ্ৰৱণ কীৰ্ত্তন ভাৱ ধৰি।
অনন্ত কন্দলি ভণে গতি নাহি কৃষ্ণ বিনে
নিৰন্তৰে বোলা হৰি হৰি।।৬৪৮।।
..................
।।বিপক্ষ ৰজাগণৰ পৰাভৱ আৰু ৰুক্মবীৰৰ প্ৰাণৰক্ষা।।
।।পদ।।
শুক নিগদতি ৰাজা শুনা পৰীক্ষিত।
যেন বিপৰীত যুদ্ধ মিলিল তহিত।।
ৰথে ঘোড়ে গজে চড়ি যাদৱসকলে।
মাধৱক পাচ কৰি ধাইল কুতূহলে।।৬৪৯।।
নৃপতিগণৰ সেনা দেখি লাগে ডৰ।
প্ৰলয় কালৰ যেন প্ৰচণ্ড সাগৰ।।
কৃষ্ণৰ সেনাক চাই বেঢ়ি সমুদায়।
কৰিলেক শৰবৃষ্টি দশোদিশ চাই।।৬৫০।।
মেঘে যেন পৰ্ব্বতক বৰিষিল ধাৰে।
নেদেখি কৃষ্ণৰ সেনা ঢাকিলেক শৰে।।
ৰুক্মিণীৰ মনে মহা মিলিল বিষাদ।
মনত বোলয় জানো মিলয় প্ৰমাদ।।৬৫১।।
স্বামীৰ সেনাক দেখো ঢাকিলেক শৰ।
ভয় ভৈল গোসানী কাম্পয় কলেৱৰ।।
অভিনৱ লাজে ভয়ে আকুল নয়নে।
কৃষ্ণৰ মুখক মাত্ৰ চান্ত ঘনে ঘনে।।৬৫২।।
মাধৱে দেখন্ত ভয় ভৈলন্ত ৰুক্মিণী।
দুই হাতে সাৱটিয়া চপাইলন্ত আনি।।
প্ৰসন্ন বদনে হাসি বুলিলন্ত বাণী।
নাহি নাহি ভয় স্বস্থ হৈয়োক ৰুক্মিণী।।৬৫৩।।
যত শত্ৰু সেনা দেখা আসি আছে মানে।
তযু সেনাগণে বিনাশিব এতিক্ষণে।
সিংহক কি কৰে দেখা শূকৰৰ পালে।
ৰঙ্গ চাই থাকা পলাইবেক একেতিলে।।৬৫৪।।
হেন শুনি ৰুক্মিণীৰ ভয় ভৈল দূৰ।
আনন্দে উজ্জ্বল মুখ হৰিষ প্ৰচুৰ।।
তিলেক নভৈল মাধৱৰ সেনাগণে।
শৰৰ পাঞ্জাৰ কাটি পেহ্লাইলা তেক্ষণে।।৬৫৫।।
সাত্যকি সঙ্কৰ্ষণ গদ আদি কৰি।
শত্ৰুৰ সেনাক পেহ্লাইন্ত কাটি মাৰি।।
তোল তোল বুলি আতি পাৰয় আটাস।
নৃপতিগণৰ সৱে লাগিল তৰাস।।৬৫৬।।
অসংখ্য নাৰাচ সৱে হানন্ত আথাকে।
হস্তী হয় ৰথক কাটন্ত জাকে জাকে।।
লাঙ্গলে আজুৰি বলভদ্ৰে টানি টানি।
মুষলে কোবায়া সংহাৰিয়া আনে ধুনি।।৬৫৭।।
ৰুক্মিণী সহিতে চলিলন্ত বনমালী।
যদুৰীৰগণে সৱে লৈ যান্ত নিদলি।।
মাধৱে বোলন্ত কেনে দেখিয়ো সুন্দৰী।
আহ্মাৰ সেনাক কোন জন হৈৱে সৰি।।৬৫৮।।
হেন শুনি ৰুক্মিণী হাসিলা মুচুকায়।
মধুৰ বচনে মাতিলন্ত মুখ চাই।।
প্ৰণামি বোলন্ত প্ৰভু শুনা প্ৰাণদেৱ।
তোহ্মাৰ সেনাক জানো সম নাহি কেৱ।।৬৫৯।।
এতেকে তোহ্মাক বৰি আছো স্বামী কৰি।
যেন তেন মতে ৰাখি নিয়ো প্ৰাণ হৰি।।
এহি হৌক বুলি হাসি থাকিল মুৰাৰি।
যদুবীৰগণে খেদি নেয় কাটি মাৰি।।৬৬০।।
ৰাহুত মাহুত ৰথী সাৰথিৰ শিৰে।
ঢাকিলেক পৃথিৱীক দেখি নিৰন্তৰে।।
কিৰীটি কুণ্ডলসৱ আছে শাৰী শাৰী।
তাৰা যেন জিকি পাৰে শোভে বসুন্ধৰী।।৬৬১।।
অসংখ্যাত কাটা হস্তী আছে পৰি পৰি।
ধনু গদা খড়্গ ধৰি আছে মুঠি ধৰি।।
কাটা উৰু ভৰি পৰি আছে কোটি কোটি।
উট খৰ নৰ অসংখ্যাত আছে কাটি।।৬৬২।।
ভয়ঙ্কৰ ৰণস্থলী চাহান নযায়।
আছোক যুজিবে তাক দেখি ধাতু যায়।
হেন দেকি যতেক নৃপতি ভৈল ভয়।
অসংখ্যাত সেনাসৱ গৈলা যমালয়।।৬৬৩।।
যাদৱৰ মূৰ্ত্তি দেখি কাম্পে তৰতৰি।
জৰাসন্ধ আদি সৱে পলাই দড়াদড়ি।।
ৰাজাগণ পলাই যায় আতি ব্যুহ ভঙ্গে।
দেখি যদুবীৰগণে খেদে মহাৰঙ্গে।।৬৬৪।।
জয় জয় কৃষ্ণ বুলি বাৱে ঢাক ঢোল।
তুমুল শবদে গৈয়া পাইল স্বৰ্গকোল।।
আকাশত দেৱগণে কৰে জয় জয়।
কৃষ্ণৰ শিৰত দিব্য পুষ্প বৰিষয়।।৬৬৫।।
যতেক নৃপতি সৱে গৈল যুদ্ধ হাৰি।
ৰুক্মিণী সহিতে ৰঙ্গে চলিল মুৰাৰি।।
শিশুপাল ৰাজা ভৈলা বাতুল পৰায়।
হৰাইল বিহাৰ কন্যা শোকে ধাতু যায়।।৬৬৬।।
শ্ৰীহত ভৈল মনে নখণ্ডয় দুখ।
ধান দিলে হোৱে আখৈ শুকাই আছে মুখ।।
জৰাসন্ধ আদি ৰাজা হুয়া একঠাই।
পাচে তাক সৱে গৈয়া বুলিলা বুজাই।।৬৬৭।।
শুনিয়ো পুৰুষসিংহ ৰাজা শিশুপাল।
এতমান শোক কৰিবাক নুহি ভাল।।
ভাল মন্দ দুয়ো সৰ্ব্বকাল নথাকয়।
হেন জানি মনোকষ্ট এড়া মহাশয়।।৬৬৮।।
বিশেষত ঈশ্বৰে কৰন্ত যেন নয়।
তাহান চেষ্টাক কোনে বাধিবে পাৰয়।।
যেন দাৰুময় কন্যা সাজিয়া কৃহকে।
যেনমতে নচুৱাৱে নাচে সেহি পাকে।।৬৬৯।।
সেহিমতে সুখ দুখ দেখা যত যত।
ঈশ্বৰ ইচ্ছায়ে মিলে জানা স্বৰূপত।।
মঞি হেন দেখা কেন জৰাসন্ধ ৰাজা।
প্ৰতিজোপে সাজি তেইশ আক্ষৌহিণী প্ৰজা।।৬৭০।।
তথাপি সোতৰ বাৰ হাৰো মাধৱত।
একবাৰ মাত্ৰ পাচে জিনিলো ৰণত।।
তভো অনুশৌচ মঞি নকৰো হৰিষ।
জানো কালে হাৰো আমি কৰিবোহো কিস।।৬৭১।।
সংসাৰত আছে প্ৰাণী দেখা যত যত।
সৱেও কালৰ বশ্য জানা স্বৰূপত।।
আজিও দেখিলা কেনে কালৰ মহিমা।
এতেকে নৃপতি কটকৰ নাহি সীমা।।৬৭২।।
কৃষ্ণৰ পালিত ইটো অল্প যদুগণে।
জিনিলেক হাৰি সৱে পলাইলোহো ৰণে।।
এতিক্ষণে হেন জানি তেজা তুমি শোক।
কাল বলে যদুগণে আহ্মাক জিনোক।।৬৭৩।।
যেক্ষণে আহ্মাৰ কাল হৱে অনুকূল।
তেৱেসে যাদৱকুল কৰিবো নিৰ্ম্মূল।।
এহি বুলি প্ৰবোধ কৰিল মিত্ৰগণে।
শিশুপাল চলি গৈলা আপোন ভৱনে।।৬৭৪।।
হতশেষ প্ৰজা যত ৰাজাগণ মানে।
সৱে চলি গৈল আপোনাৰ থানে থানে।।
পাচে ৰুক্মবীৰ শুনিলেক সেহি কথা।
যুদ্ধ হাৰি ৰাজাগণ পলাই আছে যথা।।৬৭৫।।
ধিক ধিক বুলি ৰাজাগণক নিন্দিয়া।
অগনি সমানে ক্ৰোধে গৈলেক জ্বলিয়া।।
এক অক্ষৌহিণী সেনা সাজি সমদলে।
কৃষ্ণক যুজিবে খেদি গৈল সেহি তালে।।৬৭৬।।
পলাই আসে ৰাজাগণ দেখিলেক আগে।
তাসম্বাক নিন্দা বুলিলেক যত লাগে।।
মোৰ প্ৰাণ বহিনী গোৱালে নেই হৰি।
যতেক নৃপতি তাত যায় যুদ্ধ হাৰি।।৬৭৭।।
জানিলো পৰৰ কাৰ্য্য নসাধয় পৰে।
ইটো কাৰ্য্য সাধিবাক লাগয় আহ্মাৰে।।
শুন অৰে ৰাজাগণ বোলো সাৰে সাৰ।
উৰ্ধবাহু হুয়া হেৰা কৰো অঙ্গীকাৰ।।৬৭৮।।
ৰুক্মিণীক নেমেলাই কৃষ্ণক নমাৰি।
সত্যে সত্যে নপশিবো কুণ্ডিল নগৰী।।
এহি বুলি যুদ্ধক লড়িলা দড়দড়ি।
কৱচে ঢাকিলা অনু হাতে ধনু ধৰি।।৬৭৯
সাৰথিক বোলে মোৰ ঝাণ্টে ৰথ ডাক।
কৃষ্ণৰ ওচৰ ঝাণ্টে চপায়ো আহ্মাক।।
আতি দুষ্টমতি গোপালৰ গৰ্ব্বমানে।
চূড় কৰো দেখা তীক্ষ্ণ শৰৰ সন্ধানে।।৬৮০।।
যি গৰ্ব্বে চুৰ আজি কৰো ৰণে জিনি।।
এহি বুলি গালি পাৰি যায় খঙ্গে আতি।
কৃষ্ণৰ মহিমা নজানয় মলমতি।।৬৮১।।
সকল জগত যাৰ গৰ্ভৰ ভিতৰে।
তাঙ্ক যুজিবাক পাপী চলে একেশ্বৰে।।
ধীৰে ধীৰে যান্ত হৰি লাগ পাইল যাই।
ৰহ ৰহ কৃষ্ণ বুলি মাতে গেৰিয়াই।।৬৮২।।
ধনুক আজুড়ি জুৰিলেক তিনি বাণ।
দৃঢ় কৰি মাধৱক কৰিলা সন্ধান।।
হাসিয়া মাতিল পাচে মাধৱক চাই।
ক্ষণিতেক ৰহ কেনে কৰোহো বিলাই।।৬৮৩।।
শুন যদুকুল বিলোপক কৃষ্ণ ধুৰ্ত্ত।
মোৰ ভগিনীক লৈয়া যায় কৃষ্ণ কুত্ৰ।।
কাকে যেন চাম্প দিয়া নেই হবিভাগ।
তাৰ কৈক যাস তই যমে পাইলো লাগ।।৬৮৪।।
কুট নাট যুদ্ধ কৰি ফুৰ ছেগ চাই।
তোহোৰা ভাৱনা চূড় কৰো এহি ঠাই।।
যাৱে নতু হত হৱ মোৰ এহি ঘাৱে।
মোহোৰ ভগিনী ৰুক্মিণীক এৰ তাৱে।।৬৮৫।।
হেন শুনি কৃষ্ণে হাসিলন্ত অল্প কৰি।
ধনু তাৰ ছেদিলন্ত এক শৰ মাৰি।।
ছয় শৰে ৰুক্মকো ভেদিলা লম্ভকৰে।
ৰথ চাৰি ঘোঁৰাক তাড়িল আঠ শৰে।।৬৮৬।।
দুই শৰে সাৰথিক ভেদি তেতিক্ষণে।
তিনি বাণে ধ্বজকো ছেদিলা নাৰায়ণে।।
পাচে আন ধনু ধৰিলেক ৰুক্মবীৰে।
পঞ্চ বাণে কৃষ্ণকো তাড়িলা দৃঢ়তাৰে।।৬৮৭।।
কৃষ্ণ পাচে ছয় শৰ কৰিলা প্ৰহাৰ।
সিয়ো ধনুখান কাটি পেহ্লাইলা তাহাৰ।।
পুনঃ আন ধনু লৈলা ৰাজাৰ কুমাৰে।
তাকো তেতিক্ষণে কাটিলন্ত দামোদৰে।।৬৮৮।।
হেন দখি ৰুক্মক বীৰে পৰিঘ হানিল।
হাসি নাৰায়ণে তাকো পথতে কাটিল।।
শূল পট্টিস খড়্গ শকতি তোমাৰ।
মাৰিবাক লাগি যত ধৰে নিৰন্তৰ।।৬৮৯।।
অলক্ষিতে হাতত কাটিলা নাৰায়ণে।
কৃষ্ণৰ লীলাক বুজিবেক কোন জনে।।
হেন দেখি ৰুক্মবীৰে কোপ অপমানে।
ডেৱ দিয়া ৰথৰ নামিলা তেতিক্ষণে।।৬৯০।।
খাণ্ডা বাৰূ ধৰি মাধৱক ধাই যায়।
প্ৰচণ্ড বহ্নিক যেন পতঙ্গ পৰায়।।
খেদি আসে দেখি শৰ মাৰিল মুৰাৰি।
কাটিলন্ত খড়্গ চৰ্ম্ম তিলসম কৰি।।৬৯১।।
খড়্গ চৰ্ম্ম ছেদ ভৈল হৰিল প্ৰতাপ।
ৰুক্মবীৰ ভৈলেক নিৰ্ব্বিষ ঢোণ্ডাসাপ।।
হেন দেখি চাব দিয়া ধৰি বনমালী।
কাটিবাক লাগি তীক্ষ্ণ খড়্গ লৈলা তুলি।।৬৯২।।
বাম হাতে চুলত ধৰিলা চক্ৰপাণি।
কাটিবে খোজন্ত দেখি ডৰিলা ৰুক্মিণী।।
জ্যেষ্ঠ ভাই কাটা যায় মোহোৰ নিদানে।
থাকিবে কুযশ মোৰ যাৱে ঝীঞোমানে।।৬৯৩।।
এহি মনে গুণি আথে বেথে মহাসতী।
কৃষ্ণৰ চৰণ ধৰি কৰন্ত কাকূতি।।
অৰুণ চৰণ দুই ধৰি মহাশান্তী।
ভ্ৰাতৃৰ সন্তাপে দেৱী কান্দি মাতিলন্তি।।৬৯৪।।
শুনা প্ৰাণেশ্বৰ মঞি বোলো এক বাণী।
তোহ্মাৰ মহিমা ব্ৰহ্মা শঙ্কৰো নজানি।।
হেন দেৱ দেৱ তুমি ত্ৰিজগতপতি।
পতঙ্গ বধিবে প্ৰভু নুহিকে যুগুতি।।৬৯৫।।
বিশেষত ভাই মোৰ জানে সৰ্ব্বজন।
মোহোক চাহন্তে প্ৰভু কৰিয়ো ৰক্ষণ।।
জীয়ন্ততে মৰা ইটো নুবুজয় বল।
মৰাক মাৰিলে প্ৰভু সিজে কোন ফল।।৬৯৬।।
সকলে জগতে মোক নিন্দা কৰিবেক।।
আগতে আছন্তে জ্যেষ্ঠ ভাই কটাইলেক।।
ইটো কুখিযাতি মোৰ হুইবে গুৰুতৰ।
হেন জানি ভ্ৰাতৃদান দিয়ো প্ৰাণেশ্বৰ।।৬৯৭।।
এহি বুলি কৃষ্ণৰ চৰণে ধৰি শান্তী।
ৰাখা ৰাখা প্ৰভু বুলি বিলাপ কৰন্তি।।
শুখাইল সুন্দৰী মুখ কাম্পে হাত পাৱ।
মুখৰো নোহ্লাই মাত গদ গদ ভাৱ।।৬৯৮।।
সুৱৰ্ণৰ মালা পিন্ধি আছয় শিৰত।
সিয়ো খসি পড়িল কৃষ্ণৰ চৰণত।।
চক্ষুৰ লোতক বহি পৰে সৰসৰি।
ৰুক্মিণীৰ শোক দেখি তুষ্ট ভৈলা হৰি।।৬৯৯।।
হাসিয়া বোলন্ত সতী এৰা চৰণৰ।
নকাটিবো তযু ভাই নকৰিবা ডৰ।।
কিন্তু কিছু শাস্তি কৰিবোহো মান সাৰি।
এহি বুলি খড়্গখান থৈলন্ত সামৰি।।৭০০।।
তাহাৰ কেশৰ পাচে এৰিয়া মুৰাৰি।
বস্ত্ৰে পকাই বান্ধিলন্ত গলে দিয়া জৰী।।
চক্ৰ ধৰি মুণ্ডিলন্ত দেৱ হৰি।
দেখি যদু সেনা নাচে জয় জয় কৰি।।
তাহাৰ সেনাত গৈয়া পশি সেহি তালে।
একদিকি কৰি মাৰি নেই সমদলে।।৭০২।।
যেন পদ্ম বনত পশিয়া হস্তীচয়।
অক্ষৌহিণী সেনা তিলেকতে ভৈল ক্ষয়।।
পাচে বলভদ্ৰ আদি যদু বীৰগণে।
কৃষ্ণৰ সমীপ আসি ভৈল ৰঙ্গমনে।।৭০৩।।
ৰুক্মবীৰ গৈলা হাৰি মুণ্ডি গোম্ফ কেশ।
বান্ধি থৈয়া আছে তাক দেখিতে কুবেশ।।
মৃতক স্বভাৱ যেন নাহি ৰাৱ বাৱ।
দেখি বলভদ্ৰৰ মিলাল দয়াভাৱ।।৭০৪।।
আৰো দেখিলন্ত শোকে কান্দন্ত ৰুক্মীণী।
ভাতৃৰ বিৰূপ দেখি আকুলে যেহেনি।।
বোলন্ত মাধৱে কৰিলন্ত বৰ শাস্তি।
বান্ধ মেলি গৃগক পঠায়ো বুলি মাতি।।৭০৫।।
এহি বুলি বলভদ্ৰে মেলিলা বন্ধন।
কৃষ্ণক ঈষত নিন্দা বুলিলা বচন।।
শুনা কৃষ্ণ হেন কেনে কৰিলা অকৰ্ম্ম।
আমি হেন সজ্জনৰ নুহি ইটো ধৰ্ম্ম।।৭০৬।।
ৰুক্মিণীৰ জ্যেষ্ঠ ভাই হোৱে তযু শ্যাল।
তাক কি এনুৱা শাস্তি কৰিবাক ভাল।।
মুণ্ডিলাহা গুম্ফ কশ দেখিতে কুবেশ।
সুহৃদৰো বন্ধুত্ব অধিক ইটো ক্লেশ।।৭০৭।।
থৈলা কুখিয়াতি ইটো পাইলেক ডৰ।
আৰো আক বান্ধিয়া আছাহা দামোদৰ।।
ভ্ৰাতৃৰ বিৰূপ দেখি কান্দন্ত ৰুক্মিণী।
কেন হেন নিদাৰুণ ভৈলা চক্ৰপাণি।।৭০৮।।
কাটিবাৰ দোষ যদি কৰে কদাচিত।
তথাপি উচিত নুহি কুটুম্ব বধিত।।
কিন্তু নিজ দোষে ত্যাগ ভৈলা সিটো জন।
আপুনি মৰাক মাৰি আছে কোন জন।।৭০৯।।
ৰাজ্য মহী ধন জন ভাৰ্য্যাৰ কাৰণে।
আনো নানা কাৰ্য্য কতো স্ত্ৰীৰ নিদানে।।
শ্ৰীমদে অন্ধ হুয়া পাতকীসকল।
মহন্তক অৱহেলি যায় ৰসাতল।।৭১০।।
হেন জানি আক আউৰ নকৰিবা ক্ৰোধ।
তোহ্মাক যুজিলে যদি নাহি আত বোধ।।
বৰ শাস্তি কৰিলাহা পাইলা বৰ লাজ।
আউৰ কিছু নুবুজিবা যাওক নিজৰাজ।।৭১১।।
মাথাত ওৰণী দিয়া কান্দন্ত ৰুক্মিণী।
তাহাঙ্ক প্ৰবোধি পাচে বুলিলন্ত বাণী।।
শুনিয়ো ৰুক্মিণী দোষ নিদিবা আহ্মাৰ।
তযু ভাই অধৰ্ম্মে ভুঞ্জিলা আপোনাৰ।।৭১২।।
সুখ দুঃখ দাতা কতো নাহি আন জন।
যিটো জনে কৰে সেহি ভুঞ্জয় আপোন।।
হেন জানি বষাদ এড়িয়ো মহাসতী।
স্বামীক চাহন্তে থিৰ কৰিয়োক মতি।।৭১৩।।
বিশেষত ক্ষত্ৰিয় জাতিৰ ইটো ধৰ্ম্ম।
ব্ৰহ্মায়ে নিৰ্ম্মিল আতি নিদাৰুণ কৰ্ম্ম।।
ভাই ভাই সংহৰে আনৰ কোন কথা।
যুদ্ধ ভৈলে ক্ৰোধ মিলে নাহি আত বৃথা।।৭১৪।।
অজ্ঞানেসে জানিবা কৰাৱে ইটো কৰ্ম্ম।
স্বৰূপত বিচাৰিলে কিছু নাহি ধৰ্ম্ম।।
এহিটো বিষম মতি অজ্ঞান তোহ্মাৰ।
পৰম মন্দক চন্তা ভাল আপোনাৰ।।৭১৫।।
ৰাজাগণ হাৰি গৈল দেখি ৰঙ্গ ভৈলা।
ভ্ৰাতৃৰ মুণ্ডন দেখি বিষাদ লভিলা।।
আজ্ঞানেসে কৰে জানা মান অপমান।
জানো বোলা কেনে মঞি ভৈলোহো অজ্ঞান।।৭১৬।।
ঈশ্বৰৰ মায়া ইটো সৱাকে মোহয়।
শৰীৰকে আত্মা বুলি যিহেতু মানয়।।
শত্ৰু মিত্ৰ উদাসীন মানে নানা মত।
সমস্ত লোকৰ একে আত্মা স্বৰূপত।।৭১৭।।
যেন একে অগ্নি প্ৰকাশয় নানা ভাৱে।
একে আকশত যেন দেখি সৰ্বব ঠাৱে।।
সেহিমতে একে আত্মা সৱাবো জীৱন।
নজানি অনেক কৰি দেখে মূঢ় জন।।৭১৮।।
নাহকে আত্মাৰ জন্ম কৰ্ম্ম বিনাশন।
পঞ্চভূত দেহাৰেসে জনম মৰণ।।।
আত্মাৰ সংযোগ নাহি শৰীৰ সহিত।
বিয়োগ নাহিকে তাৰ জানা কদাচিত।।৭১৯।।
সংযোগ বিয়োগ যেৱে নাহিকে আত্মাৰ।
জানো বোলা কেনে তেৱে হোৱয় সংসাৰ।।
চক্ষু ৰূপ দুইকো যেন প্ৰকাশয় সূৰ্য্যে।
সেহিমতে আত্মা প্ৰকাশয় সৰ্ব্ব কাৰ্য্যে।।৭২০।।
অমাৱস্যা ভৈলে চন্দ্ৰ ৰশ্মিৰ বিনাশ।
দ্বিতীয়তে পুনু সেহি কৰয় প্ৰকাশ।।
চন্দ্ৰ সম আত্মা নাহি জনম মৰণ।
ৰশ্মি মাত্ৰ দেহা মৰি উপজে সঘন।।৭২১।।
আৰো যেন স্বপ্নত থাকন্ত প্ৰাণীগণে।
অসত্য বস্তুক সত্য কৰি মনে মানে।।
এহিমতে যতেক অজ্ঞানী প্ৰাণীগণে।
আত্মাক নজানি দুঃখ পাৱে ঘনে ঘনে।।৭২২।।
অজ্ঞানতে হন্তেসে উপজে দুঃখ শোক।
হেন জানি ইটো তত্ত্বজ্ঞানে সহিয়োক।।
হৃদয়ত সুন্দৰী ধৰিয়ো ইটো জ্ঞান।
স্বস্থ হুয়ো ৰুক্মিণী তেজিয়ো অপমান।।৭২৩।।
শুক নিগদতি ৰাজা শুনা মহাজ্ঞানী।
বলোৰ বিমল বাক্য শুনিয়া ৰুক্মিণী।।
গুছিল মনৰ মল তুষ্ট ভৈল চিত্ত।
আত্মজ্ঞান চিন্তি তনু ভৈল ৰোমাঞ্চিত।।৭২৪।।
যিটো আত্মজ্ঞান সেহি কমললোচন।
আগতে আছন্ত দেৱ দৈৱকীনন্দন।।
আনন্দে তড়িল তনু গুণন্ত সুন্দৰী।
যিটো আত্মজ্ঞান তাঙ্ক পাইলো স্বামী কৰি।।৭২৫।।
শুনা নৰনাৰী ইটো কথা অনুপাম।
যদি দেখা আত্মা হৰি সমস্ততে সম।।
তথাপিতো ভজিলেসে ভজন্ত মুৰাৰি।
অভজা জনক মাৰাৱন্ত শাস্তি কৰি।।৭২৬।
পাষণ্ড ৰুক্মৰ মুণ্ড মুণ্ডিলা আপুনি।
ৰুক্মিণীৰ বাক্যেসে ৰাখিলা প্ৰাণখানি।।
ভকতৰ বাক্যক ৰাখন্ত নাৰায়ণে।
জানি আক মনত দৰিয়ো সাধুগণে।।৭২৭।।
জানি আন সেৱা নকৰিবা কদাচিত।
কৃষ্ণৰ ভকতি মাত্ৰ ধৰিয়ো হৃদিত।।
অনন্ত কন্দলি ভণে ছাড়া মিছা কাম।
গুচোক পাতেক ডাকি বোলা ৰাম ৰাম।।৭২৮।।
.....................
।।কৃষ্ণৰ দ্বাৰকালৈ প্ৰত্যাৱৰ্ত্তন।।
।।ছবি।।
অনন্তৰে নাৰায়ণে পৰম আনন্দ মনে
চলি গৈলা দ্বাৰকা নগৰী।
আকাশত দেৱগণে জয় জয় জোকাৰন্ত
ঘনে ঘনে কুসুম সিঞ্চৰি।।
বলভদ্ৰ আদি কৰি চতুষ্পাশে বলে বেঢ়ি
অসংখ্য যাদৱী সেনাগণে।
বাৱে জয় ঢাক ঢোল শবদ তুমুল ৰোল
আনন্দে ভৰিল ত্ৰিভুৱনে।।৭২৯।।
জয় জয় কৃষ্ণ বুলি নচুৱাৱে তুলি তুলি
চিহ্ন ছত্ৰ দণ্ড শাৰী শাৰী।
নিৰন্তৰে নৰনাৰী চাৱৈ চতুৰ্দ্দিশে বেঢ়ি
আনন্দে নয়ন ভৰি ভৰি।।
ত্ৰৈলোক্য মোহিনী শান্তী ৰুক্মিণী কৰন্ত কান্তি
কৃষ্ণৰ আগতে ৰথে বসি।
পৰম মোহন হৰি দেখি এক দৃষ্টি কৰি
ঘনে ঘনে চান্ত হাসি হাসি।।৭৩০।
প্ৰাণ খানি ৰক্ষা কৰি চলি যেৱে গৈল হৰি
ৰুক্মবীৰে গুণয় মনত।
মুণ্ডিলেক মোক ধৰি কন্যাক নিলেক হৰি
মোৰ সত্যবাক ভৈল হত।।
আউৰ কোন লাজে মঞি কুণ্ডিলক চলি যাইবো
এহি মনে গুণি বাৰে বাৰ।
পাচে ভোজকট নামে নগৰক প্ৰতি গৈয়া
তহিতে ৰহিল দুৰাচাৰ।।৭৩১।।
সুমৰি কৃষ্ণৰ কৰ্ম্ম শৰীৰে উধাই মৰ্ম্ম
ৰাত্ৰি দিনে গুণে দুৰাশয়।
কৃষ্ণকো নামাৰো যাৱে ৰুক্মিণীকো নানো যাৱে
কুণ্ডিলক নযাইবো নিশ্চয়।।
এহি বুলি ৰুক্মবীৰে ক্ৰোধ কৰি নিৰন্তৰে
তথাতে ৰহিলা ৰুষ্ট চিত্ত।
কৃষ্ণ পাচে মহাৰঙ্গে ৰুক্মিণীক লৈয়া সঙ্গে
দ্বাৰকাত ভৈল উপস্থিত।।৭৩২।।
সকল নগৰ ছানি মিলিল মঙ্গল ধ্বনি
দৈৱকী গৈলন্ত আগবাঢ়ি।
ৰুক্মিণীক দেখি আতি আনন্দৰ সীমা নাই
গৃহক নিলন্ত আগ কৰি।।
বসুদেৱ উগ্ৰসেন আনো যত যদুগণ
সৱাৰো মিলিল মহোৎসৱ।
সমস্ত ভূপতি জিনি আতি অপ্ৰয়াসে হৰি
ৰুক্মিণীক আনিলা মাধৱ।।৭৩৩।।
..............
।।কৃষ্ণ-ৰুক্মিণীৰ বিৱাহ।।
।।দুলড়ী।।
অনন্তৰে হৰি ভকত বৎসল
ৰুক্মিণীক হৰি আনি।
বিধিৱতে বিহা কৰিতে যুগুতি
কৰিলন্ত চক্ৰপাণি।।
কৌৰৱ সঞ্জয় কৈকেয় বংশৰ
আছা যত ৰাজাগণ।
দূতক পঠায়া বিৱাহ চাহিতে
অনাইলন্ত নাৰায়ণ।।৭৩৪।।
ভীষ্মকো আসিল বিৱাহ দিবেক
ৰঙ্গে সবান্ধৱে সাজি।
অসংখ্যাত ধন অমূল্য ৰতন
লৈয়া ৰথ গজ বাজী।।
অনেক ৰাজ্যৰ প্ৰজা গজ বাজী
যুড়িলা দ্বাৰকাপুৰ।
গজ মদ জলে পথক লিপিল
মিলিল ৰঙ্গ প্ৰচুৰ।।৭৩৫।।
সৱাকো মাধৱে যথোচিত ভাৱে
কৰিল বহু সৎকাৰ।
কৃষ্ণৰ বিৱাহ চাহিতে উৎসাহ
সৱাৰো ৰঙ্গ অপাৰ।।
মুকুন্দৰ পুৰী দ্বাৰকা নগৰী
প্ৰকাশন্ত আতিশয়।
কনক তোৰণ শাৰী শাৰী জ্বলে
আৰো ছত্ৰ ধ্বজচয়।।৭৩৬।।
সফল তাম্বুল কদলী পুতিল
প্ৰতি দ্বাৰে শাৰী শাৰী।
পূৰ্ণ স্বৰ্ণঘট সকল পল্লৱ
ডালি লৈ চাউলে ভৰি।।
অগৰু ধূপৰ গন্ধ মনোহৰ
ঘৃতৰ প্ৰদীপ পান্তি।
বিচিত্ৰ বসন ধৰি ঘট ফল
সঘনে দেয় উৰুলি।
বিপ্ৰগণে ছানি কৰে বেদধ্বনি
জয় জয় কৃষ্ণ বুলি।।
দুন্দুভি মৃদঙ্গ শবদ কাহাল
অসংখ্য শঙ্খৰ ধ্বনি।
গীতা ভাগৱত হৰিৰ কীৰ্ত্তন
সকল নগৰে চানি।।৭৩৮।।
যেন মহোৎসৱ ভৈলা দ্বাৰকাত
কবিহেক তাক কোনি।
পাচে বিধিৱতে ৰুক্মিণীক বিহা
কৰিলন্ত চক্ৰপাণি।।
অনেক যৌতুক ভীষ্মকে দিলন্ত
হাতে হাতে লৈলা হৰি।
আনো নৰ নাৰী দিলন্ত যৌতুক
আপোনাৰ মন পূৰি।।৭৩৯।।
যত ৰাজাগণে আনি আছে মানে
সৱেয়ো দিল যৌতুক।
হস্তী হয় ৰথ ধন অলঙ্কাৰ
সুৱৰ্ণ মণি অনেক।।
সৱেয়ো বোলন্ত কিনো মহাভাগ্যে
মিলিল আসি আহ্মাৰ।
লক্ষ্মী মাধৱৰ বিৱাহ দেখিলো
তড়িলো ঘোৰ সংসাৰ।।৭৪০।।
হৰিয়ো সৱাকে পৰম কৌতুকে
কৰিলা বহু সৎকাৰ।
দিব্য পুষ্পমালা চন্দন ভূষণ
দিলা নানা অলঙ্কাৰ।।
ব্ৰাহ্মণক দান দিলা পূৰি মন
নট ভাট যত মানে।
বসনে ভূষণে সৱাকে তুষিলা
লক্ষ্মীপতি জনাৰ্দ্দনে।।৭৪১।।
কৃষ্ণৰ বিৱাহ দেখি ৰজাগণে
আনন্দৰ সীমা নাই।
গৈল নিজ ঠাই কৃষ্ণত মেলাই
কৃষ্ণৰ মহিমা গাই।।
ঘৰে ঘৰে গৈয়া ভাৰ্য্যাৰ আগত
কহিলেক ৰাজাগণে।
যেন মহোৎসৱে ৰুক্মিণীক বিহা
কৰিলন্ত নাৰায়ণে।।৭৪২।।
আনো ৰাজাগণ ৰাজকন্যা যত
সৱেয়ো ভৈলা বিস্মিত।
নট ভাটগণে শুনিলেক মানে
গাই ফুৰে সেহি গীত।।
জয় চক্ৰপাণি জয়তি ৰুক্মিণী
সৰ্ব্বগুণে আতি ধন্যা।
কৃষ্ণ সম কেহো পুৰুষ নাহিকে
ৰুক্মিণী সদৃশ কন্যা।।৭৪৩।।
......................
।।পদ।।
ৰুক্মিণীক বিহা কৰি হৰিষে আছন্ত হৰি
ভকতৰ উৎসাহ বঢ়াই
দিনে দিনে দ্বাৰকাত মিলে মহা মহোৎসৱ
আউৰ আনন্দৰ সীমা নাই।।
বৃদ্ধাসৱো যুৱা লৈ দুখমানে দূৰ গৈল
কৃষ্ণ ৰুক্মিণীৰ দৰশনে।
সাক্ষাতে লক্ষ্মীৰ পতি দেখি লক্ষ্মী সমন্বিতি
মোক্ষ মিলে যাক সুমৰণে।।৭৪৪।।
শুনা পূণ্য সভাসদ মহাভাগৱত পদ
কৃষ্ণৰ বিজয় মহোৎসৱ।
শ্ৰৱণতে হৰে তাপ খণ্ডে দুখ শোক পাপ
এৰাই সকল পৰাভৱ।।
ধন জন পুত্ৰ মিত্ৰ কৰন্ত সুহৃদ হিত
দেখা যত কিছু নোহো সাৰ।
এক তিলে যাইবা মৰি সকলে থাকিবে পৰি
শৰীৰ হৈবেক ছাৰখাৰ।।৭৪৫।।
হেন জানি আৰ মোহ ছাড়িয়া তেজিয়ো দ্ৰোহ
চিন্তিয়োক আপোন কল্যাণ।
কৃষ্ণক দৃহয়ে ধৰা শ্ৰৱণ কীৰ্ত্তন কৰা
কৃষ্ণতে অৰ্পিয়ো ইটো প্ৰাণ।।
পুত্ৰ ভাৰ্য্যা ধন জন তপ জপ পুণ্য যত
সৱে নিৱেদিয়ো কৃষ্ণপাৱে।
অনন্ত কন্দলি ভণে হৰি বোলা ঘনে ঘনে
ইটো প্ৰাণপিণ্ড থাকে যাৱে।।৭৪৬।।
..............
।।স্যমন্তক হৰণ।।
।।সত্ৰাজিতৰ স্যমন্তকমণি লাভ।।
।।পদ।।
প্ৰণামো পৰমানন্দ মুকুন্দ মাধৱ।
ভকত জনৰ যিটো পৰম বান্ধৱ।।
ভুকুতি মুকুতি যাৰ শ্ৰৱণ কীৰ্ত্তনে।
তাহাৰ উৎসৱ আৰো শুনা সৰ্ব্বজনে।।৭৪৭।।
প্ৰথমতে বিহা কৰি ৰুক্মিণী সুন্দৰী।
আৰো সাত কন্যা বিহা কৰিলা মুৰাৰি।।
সত্যা সত্যভামা মিত্ৰবিন্দা জাম্বৱতী।
কালিন্দী লক্ষণা ভদ্ৰা মহা ৰূপৱতী।।৭৪৮।।
ৰুক্মিণী সহিতে অষ্ট মহিষী কৃষ্ণৰ।
আসম্বাৰ বিৱাহ সুনিয়ো মনোহৰ।।
আৰো শতাধিক ষোল হাজাৰ কন্যাক।
নৰকক মাৰি কৃষ্ণে আনি দ্বাৰকাক।।৭৪৯।।
একদিনে বিৱাহ কৰিলা নাৰায়ণে।
ঈশ্বৰ কৃষ্ণৰ লীলা বুজে কোন জনে।।
এতিক্ষণে কহো কৃষ্ণ বিৱাহৰ কথা।
প্ৰদুম্ন্যৰ জন্ম পাচে কহিবো ব্যৱস্থা।।৭৫০।।
শুকে কহিলন্ত পৰীক্ষিত নৃপতিত।
কৃষ্ণক কলঙ্ক দিলা ৰাজা সত্ৰাজিত।।
স্যমন্তক মণি সমে নিজ কন্যাখানি।
ভয়ে হুৱা মাধৱক দিলেক আপুনি।।৭৫১।।
হেন শুনি পৰীক্ষিত মুনিত পুছন্ত।
ত্ৰৈলোক্য ঈশ্বৰ হৰি দেৱ ভগৱন্ত।।
তাঙ্ক কিবা কলঙ্গ দিলেক সত্ৰাজিত।
কহিয়োক গুৰু মোৰ থিৰ হৌক চিত্ত।।৭৫২।।
কেনমতে সত্ৰাজিতে পাইল স্যমন্তক।
কেনমতে কন্যা বিহা দিলেক কৃষ্ণক।।
তযু পদ মুখে হৰি চৰিত্ৰ অমৃত।
যতেক শুনোহো আৰো শুনিবাক চিত্ত।।৭৫৩।।
শুক নিগদতি শুনা সাধু পৰীক্ষিত।
চিৰকাল সূৰ্য্যক অৰ্চ্চিলা সত্ৰাজিত।।
অনেক বৎসৰে তুষ্ট ভৈলা দিবাকৰ।
সত্ৰাজিতে ভকতি কৰিলা নিৰন্তৰ।।৭৫৪।
স্বামী গুচি সূৰ্য্য পাচে সখা ভৈলা তাৰ।
স্যমন্তক মণিগোট দিল আপোনাৰ।।
মণি পায়া কণ্ঠত পিন্ধিলা সত্ৰাজিত।
আদিত্য সদৃশ জ্বলে চিত্ত হৰষিত।।৭৫৫।।
দ্বাৰকাক গৈয়া পাচে ভৈলা উপস্থিত।
তাক দেখি সৱে প্ৰজা ভৈলা সচকিত।।
মণিৰ জ্যোতিক তাক নপাৰি লক্ষিত।
আদিত্য আসন্ত বুলি ভৈলেক শঙ্কিত।।৭৫৬।।
অন্যোঅন্যে বোলে ওৱা কিনো বিপৰীত।
আদিত্য আসন্ত দেখা কৃষ্ণক বন্দিত।।
জ্যোতিৰ প্ৰভাৱে চক্ষু মেলান নযায়।
আথে-বেথে গৈল কতো মাধৱৰ ঠাই।।৭৫৭।।
পাশা খেলি হৰিষে আছন্ত দেৱ হৰি।
কহিবে লাগিলা সৱে নমস্কাৰ কৰি।।
মাধৱক নমিতে আসন্ত দিনপতি।
এহি দেখি আতিশয় বাঢ়িল ভকতি।।৭৫৮।।
নমো নাৰায়ণ ভকতৰ ভয়হৰ।
শঙ্খ চক্ৰ গদা পদ্মধৰ দামোদৰ।।
নমো নাৰায়ণ অৰবিন্দ বিলোচন।
নমো যদু নন্দন গোৱিন্দ সনাতন।।৭৫৯।।
আসন্ত আদিত্য প্ৰভু তোহ্মাক দেখিত।
জ্যোতিৰ প্ৰভাৱে প্ৰভু নপাৰি লক্ষিত।।
জোনো বোলা কৃষ্ণ মঞি দৈৱকীনন্দন।
মোৰ পাশে সূৰ্য্য আসিবন্ত কি কাৰণ।।৭৬০।।
ইটো কোন চিত্ৰ ব্ৰহ্মা আদি দেৱগণ।
তোহ্মাৰ চৰণ চাহি ফুৰে ৰাত্ৰিদিন।।
যদুবংশে গূঢ় ৰূপে আচা তুমি জানি।
এতেক চাহিত সূৰ্য্য আসন্ত আপুনি।।৭৬১।।
ভকতৰ শুনি হেন কৰুণ বচন।
হাসিয়া মাতিলা পাচে কমললোচন।।
নকৰা বিস্ময় কেহো নোহন্ত আদিত্য।
স্যমন্তক মণি পিন্ধি আসে সত্ৰাজিত।।৭৬২।।
চিৰকাল তপ কৰি চিন্তিলা সূৰ্য্যক।
তুষ্ট হুয়া দিলা ৰবি এই স্যমন্তক।।
কৃষ্ণৰ বচনে সৱে গুণিল মনত।
কোন বস্তু স্যমন্তক কৃষ্ণৰ আগত।।৭৬৩।।
সকল ভুকুতি গতি যাহাৰ চৰণে।
তাঙ্ক তেজি আন বৰ সাধে কোনজনে।।
নাহি আৰো সিদ্ধি সত্ৰাজিত ভিন্ন বুদ্ধি।
কৃষ্ণ এৰি ফুৰে আন দেৱতা আৰাধি।।৭৬৪।।
এহি বুলি চাহি সৱে আছে নৰনাৰী।
মণি পিন্ধি সত্ৰাজিত চলে চটি কৰি।।
কৃষ্ণৰ সমীপ দিয়া গৈল দুৰাচাৰ।
তথাপি কৃষ্ণক নকৰিলা নমস্কাৰ।।৭৬৫।।
কতোবেলি পাইলা যাই আপোনাৰ ঘৰ।
কৰাইলা মঙ্গল ৰঙ্গ বাদ্য বহুতৰ।।
দেৱৰ মন্দিৰে নিয়া মণিক থাপিলা।
বিপ্ৰগণে মাতি আনি মণিক পূজিলা।।৭৬৬।।
মণিৰ প্ৰভাৱ আৰো শুনা পৰীক্ষিত।
অষ্ট ভাৰ সুৱৰ্ণ স্ৰৱয় প্ৰতিনিত।।
দুৰ্ভিক্ষ মৰক সৰ্প আদি ব্যাধিচয়।
কিঞ্চিতেকো নাহি যথা মণিক থাকয়।।৭৬৭।।
সেহি মণি পূজি যেৱে আচা সত্ৰাজিত।
অসংখ্যাত অৰ্থ ভৈলা গৰ্ব্ব বিপৰীত।।
মহন্তক দেখি আৰ নকৰে আদৰ।
অৰ্থে অন্ধ কৰিলে নেদেখে পূৰ্ব্বাপৰ।।৭৬৮।।
কতোদিন অনন্তৰে ৰঙ্গে সত্ৰাজিত।
কৃষ্ণৰ পাশক চলি গৈলা কদাচিত।।
তাক দেখি হাসি হৰি বুলিলা বুজাই।
পৰম যুগুতি হিত অমৃত পৰায়।।৭৬৯।।
স্যমন্তক মণি হুনু পাইলা সত্ৰাজিত।
কিন্তু মণি নুহি জানা বোলোহো উচিত।।
কালে দুখ পাইবা সেহি মণিৰ কাৰণে।
জানি হিত বাক্য বোলো ধৰিয়ো যতনে।।৭৭০।।
যত লাগে মানে তযু বৈল মহাধন।
আৰ কিবা মণিত আছয় প্ৰয়োজন।।
উগ্ৰসেন ৰাজাক দিয়োক ইটো মণি।
মহা ছটি কৰি সুখে থাকিয়ো আপুনি।।৭৭১।।
যাদৱ বংশৰ ৰাজা মহেন্দ্ৰ পৰায়।
ইটো স্যমন্তক মণি তাহাঙ্ক জুৱাই।।
যত সিদ্ধি সাধা সৱে দিবে উগ্ৰসেনে।
হেন জানি মণি তুমি দিয়ো ৰঙ্গমনে।।৭৭২।।
শুনি সত্ৰাজিত কোপে নিদিলে উত্তৰ।
অধোমুখ হুয়া চলি গৈলা নিজ ঘৰ।।
কৃষ্ণৰ বচন নকৰিলা দুষ্ট চিত্ত।
দুৰ্গতি আসিয়া তাৰ ভৈলা সন্নিহিত।।৭৭৩।।
বহু ধন পায়া সিটো কৃষ্ণক নৰ্পিল।
পৰম লুবুধ আগে আপুনি ভুঞ্জিল।।
সৰ্ব্ববিঘ্নি হৰে যিটো স্যমন্তক মণি।
কৃষ্ণত বিমুখ সিটো মিলাৱে বিঘিনি।।৭৭৪।।
সুমহ্গলে অমঙ্গল হৱে কৃষ্ণ বিনে।
অমহ্গলে সুমঙ্গল কৃষ্ণৰ কীৰ্ত্তনে।।
সৰ্ব্ব বিঘ্নি চূড় কৰে কৃষ্ণৰ কীৰ্ত্তনে।
তাক নমানিয়া দুখ ভুঞ্জে মূঢ়জনে।।৭৭৫।।
শুনিয়োক কহো সত্ৰাজিতৰ বিলায়।
নামত প্ৰসেন তাৰ আছে কুল ভাই।।
একদিনা সেহি মণি পিন্ধি ৰঙ্গমনে।
একেশ্বৰ মৃগ মাৰিবাক গৈল বনে।।৭৭৬।।
ঘোটকত চৰি গলে পিন্ধি সেহি মণি।
মৃগ মাৰি প্ৰসেন ফুৰন্ত সূৰ্য্য যেনি।।
নিৰ্ভয়ে ফুৰন্তে মহা সিংহে লাগ পাইল।
ঘোটকে সহিত তাক মাৰিয়া পেলাইল।।৭৭৭।।
তাৰ মণি লৈয়া সিংহে শিৰত পিন্ধিল।
সিংহৰ শিৰত যেন আদিত্য জ্বলিল।।
পৰ্ব্বতত চড়ি সিংহ চলে ৰঙ্গমন।
জাম্বুৱন্তে আসি তাক পাইল দৰিশন।।৭৭৮।।
মহামণি দেখি জাম্বুৱন্ত বাঞ্ছা ভৈল।
সিংহক মাৰিয়া তাৰ মণি কাঢ়ি লৈল।।
সূৰ্যসম জ্বলে মণি দেখি মনোহৰ।
লৈয়া গৈল মণি ৰঙ্গে আপোনা বিৱৰ।।৭৭৯।।
সুকুমাৰ নামে তাৰ আছে পুত্ৰখানি।
তাক ওমলাইতে নিয়া দিলা সেহি মণি।।
পাচে প্ৰসেনক নেকেধিয়া সত্ৰাজিত।
পৰম সন্তাপে আতি ভৈলা আকুলিত।।৭৮০।।
মণি পিন্ধি ভাই মৃগ মাৰিবাক গৈল।
দিন বহি গৈল তভো আসিয়া নভৈল।।
জানিলো কল্যাণে আৰ নাহিবে ভৈয়াই।
কান্দে সত্ৰাজিতে শোকে প্ৰাণ ফুটি যাই।।৭৮১।।
কতোবেলি সত্ৰাজিতে মাতিলেক গুণি।
মোৰ ভাই প্ৰসেনক মাৰিলেক কোনি।।
কণ্ঠত আছয় তাৰ স্যমন্তক মণি।
যাক দৰশনে বিঘ্নি পলাই আপুনি।।৭৮২।।
আন একোজনে মাৰিবাক নপাৰয়।
কৃষ্ণে মাৰি মণি নিল জানিলো নিশ্চয়।।
কৃষ্ণকেসে লাগি কিছু নাহিকে উপায়।
নিষ্ঠে নিষ্ঠে কৃষ্ণে মাৰিলেক মোৰ ভাই।।৭৮৩।।
পূৰ্ব্বে মণি খুজিলা নপাই বৰ খঙ্গে।
ছলে বলে পাই মণি নিলে সঙ্গে পাঙ্গে।।
কৃষ্ণৰ সমান আউৰ নাহি একো থানে।
ইহাক প্ৰশংসা আৰো কৰে সাধুজনে।।৭৮৪।।
ভাল বস্তু পাইলে তাক ৰাখিতে নপাৰি।
ভাল কন্যা ভৈল তাক ছলে নেই হৰি।।
নাহিকে কুটুম্ব আৰো বন্ধু মিত্ৰগণ।
ছলে বলে মাৰি সৱাহাৰে লৱে ধন।।৭৮৫।।
খুজিলেক মণি মঞি যাচিয়া নিদিলো।
তাৰ দোষে ভাতৃ মণি দুইকো হৰাইলো।।
স্যামন্তক মণি মোৰ ভৈলা যমকাল।
প্ৰাণ ভাই মৰিল খণ্ডিল মোৰ ভাল।।৭৮৬।।
সংক্ষেপ পদত আৰ কহিবো কতেক।।
নজানি কৃষ্ণক পাপী দেয় অপবাদ।
শুনি মহন্তৰ মনে মিলিল বিষাদ।।৭৮৭।।
অন্যোঅন্যে শুনি লোকে কহে কাণে কাণে।
প্ৰসেনক মাৰি মণি নিলা নাৰায়ণে।।
বেকত বুলিতে নপাৰয় একোজনে।
এহি কথা দিনকে শুনিলা নাৰায়ণে।।৭৮৮।।
নাকত আঙ্গুলি দিয়া গুণন্ত মুৰাৰি।
মোক হেন দুৰ্যশে পাইলেক কেন কৰি।।
যাতো হেন মণি দিবে বুলিলো ৰাজাক।
এতেকে কলঙ্গ হেন দিলেক আহ্মাক।।৭৮৯।।
এহি গুণি দুৰ্যশ এৰাইতে যদুৰায়।
নগৰৰ প্ৰজা বাছি লৈলে ভাল চাই।।
তেসম্বে সহিতে চলি গৈলা বনমালী।
প্ৰসেনৰ ঘোটকৰ খোজক নিহালি।।৭৯০।।
সৱাৰো আগত চলি যান্ত দেৱৰাজ।
খোজে খোজে গৈয়া প্ৰৱেশিলা বনমাজ।।
কতো দূৰে দেখিলন্ত ঘোড়া আছে মৰি।
প্ৰসেন মৰিয়া পৰি আছে দান্ত তড়ি।।৭৯১।।
বিগুটিয়া মাৰি মণি নিলেক কেশৰী।
দেখি প্ৰজাগণে সৱে বোলে হৰি হৰি।।
দেখি সিংহে মণি নিলা মাৰি প্ৰসেনক।
দুষ্ট সত্ৰাজিতে বাদ দেয় মাধৱক।।৭৯২।।
মিছা অপবাদ প্ৰভু পাইলা হৃষীকেশ।
এহি বুলি প্ৰজাগণে কৰে মনে ক্লেশ।।
হাসিয়া মাতিলা প্ৰভু আসা সৱে বুলি।
পুনৰপি গৈল সিংহ খোজক নিহালি।।৭৯৩।।
পৰ্ব্বত মূলত পাচে দেখিলন্ত যাই।
সিংহো মৰি পৰি আছে দান্ত নিকটাই।।
ভালুকে মাৰিয়া মণি নিলা হেন জানি।
তাৰ খোজে চলি গৈলা প্ৰভু চক্ৰপাণি।।৭৯৪।।
অনন্তৰে পাইলা যাই গৰ্ত্ত ভয়ঙ্কৰ।
অন্ধকাৰে ঢাকি আছে আতি ঘোৰতৰ।।
জাম্বৱন্ত নামে যিটো ৰাজা ভালুকৰ।
তাহাৰ আৱাস সিটো গৰ্ত্তৰ ভিতৰ।।৭৯৫।।
আনভিতি খোজ নাহি চাহিল নিহালি।
সৱাকে সম্বোন্ধি বুলিলন্ত বনমালী।।
সৱে ঐত থাকা মঞি চলো বিৱৰক।
ভালুকক জিনি গৈয়া আনো স্যমন্তক।।৭৯৬।।
আপোনাৰ কলঙ্কক গুচাঞো আপুনি।
এহি বুলি ভিতৰ পশিলা চক্ৰপাণি।।
জাম্বৱন্ত গৃহে গৈয়া ভৈলা উপসন্ন।
মণিময় কাঞ্চন প্ৰকাশে থানে থান।।৭৯৭।।
দেকিল তহিতে গৈয়া মণি স্যমন্তক।
ললিতা নামত ধাই ওমলে বালক।।
নাকান্দা নাকান্দা বাপু শুনা মোৰ বাণী।
প্ৰসেনক মাৰি সিংহে লৈলে ইটো মণি।।৭৯৮।।
তোৰ বাপে সিংহক পেশিলা যমলোক।
দেখ স্যমন্তক কেনে আনি দিলা তোক।।
শুনি মণি হৰিতে কৃষ্ণৰ ভৈলা চিত্ত।
কুমাৰৰ পাশে যাই ভৈলা উপস্থিত।।৭৯৯।।
দেখিলেক ধাই মাধৱক আচম্বিত।
অপূৰ্ব্ব পুৰুষ সৰ্ব্বগুণে গুণাম্বিত।।
মণি হৰি নিবে খুজে দেখি ভৈলা ত্ৰাস।
হেৰ মণি নেয় বুলি দিলেক আটাস।।৮০০।।
তাক শুনি জাম্বৱন্ত বীৰ মহাবলী।
আতি আথে বেথে মহাক্ৰোধে গৈলা জ্বলি।।
কোন মণি নেয় বুলি ক্ৰোধে পাৰে গালি।
দেখি মহাৰঙ্গে চাহিলন্ত বনমালী।।৮০১।।
আপোনাৰ স্বামী হৰি নিচিনি ক্ৰোধত।
সামান্য পুৰুষ হেন মানিয়া মনত।।
লগাইলা কন্দল জাম্বৱন্ত ভয়ঙ্কৰ।
মিলিল তুমুল যুদ্ধ স্বামী কিঙ্কৰৰ।।৮০২।।
দুইকো দুই ক্ৰোধে ধৰিলন্ত মালবান্ধে।
বাহুৱে বাহুৱে ভিড়ি পাৱে পাৱে ছান্দে।।
বুকে বুকে মুণ্ডে মুণ্ডে হানে ঠাত ঠাত।
বজ্ৰৰ উপৰে যেন পৰে বজ্ৰপাত।।৮০৩।।
মাল বান্ধ এৰি পাচে অস্ত্ৰ শস্ত্ৰ ধৰি।
দুইকো দুই প্ৰহাৰ কৰন্ত কোপ কৰি।।
অস্ত্ৰ ছন্ন ভৈল দুইৰো নোম নলড়িল।
অনন্তৰে দুইকো দুই শিলা বৰিষিল।।৮০৪।।
দুইৰো বজ্ৰগেহা শিলা কৰিবেক কিস।
বৃক্ষ বৰষিয়া সব চাইল দশোদিশ।।
কৃষ্ণ পূৰ্ণব্ৰহ্ম জাম্বৱন্ত তান দাস।
ছন্ন ভৈল বৃক্ষমানে নুছুইলেক পাশ।।৮০৫।।
পুনৰপি দুইকো দুই ধৰি মালবান্ধে।
কৰিলে দুৰ্ঘোৰ যুদ্ধ অনেক প্ৰবন্ধে।।
মাংসৰ নিদানে যেন শেন পক্ষী দুই।
প্ৰাণক টঙ্কিয়া যুজে জোটাজুটি হুই।।৮০৬।।
মণিৰ নিমিত্তে দুইৰো নাভাঙ্গে সংগ্ৰাম।
এহিমতে আঠাইশ দিৱস অবিশ্ৰাম।।
অন্যোঅন্যে প্ৰহাৰয় অসংখ্যাত মুঠি।
বজ্ৰসম চোটে যেন প্ৰাণ যায় ফুটি।।৮০৭।।
কৃষ্ণৰ মুষ্টিৰ চোটে জাম্বৱন্ত বীৰ।
লড়িল সকলে যোড়া কাম্পে কলেৱৰ।।
ভৈলেক নিৰ্ব্বল তনু বহে ঘৰ্ম্মজল।
যুদ্ধ এৰি বিস্ময়ে গুণন্ত মহাবল।।৮০৮।।
ত্ৰৈলোক্য প্ৰখ্যাত মঞি জাম্বৱন্ত বীৰ।
শ্ৰীৰামৰ অনুচৰ দুৰ্জ্জয় শৰীৰ।
মোক জিনিলন্ত ইটো নুহি আন জন।।
জানিলো অৱশ্যে প্ৰভু এন্তে নাৰায়ণ।।৮০৯।।
এহি বুলি জাম্বৱন্ত আতি তুষ্ট চিতে।
কৃষ্ণৰ চৰণে পৰিলন্ত দণ্ডৱতে।।
অষ্টাঙ্গে প্ৰণাম কৰিলন্ত মহামতি।
কৃতাঞ্জলি হুয়া পাছে আৰম্ভিল স্তুতি।।৮১০।।
শুনা সভাসদ পদ মহা ভাগৱত।
ঈশ্বৰ কৃষ্ণৰ লীলা দেখা কেনমত।।
পাষণ্ডৰ অপবাদে ভৃত্যক যুজন্ত।
মনুষ্যৰ লীলা কৰি জগত মোহন্ত।।৮১১।।
কৃষ্ণক কলঙ্ক দুষ্টে দিলা কেনে দেখা।
আনক নিন্দিলে মনে তাৰ খোন লেখা।।
হেন জানি মন থিৰ কৰা নাৰীনৰ।
নিন্দিলেও ভকতি নেৰিবা মাধৱৰ।।৮১২।।
কলিৰ প্ৰভাৱ আৰো দেখা কেনে আতি।
সন্তৰেসে অপবাদ শুনি দিনে ৰাতি।।
পৃথিৱীৰ দোষ কৰিলেও হানি নাই।
হৰি ভজিবাৰ বাদ শুনি সৰ্ব্বদায়।।৮১৩।।
ইটো পাপীজন জানা দৈৱে হোৱে হত।
কৃষ্ণৰ অমৃত কথা নপশে কাণত।।
পাষণ্ড কৰ্ম্মৰ কথা কহে সৰ্ব্বদায়।
শূকৰে কেৱলে জানা ফুৰে বিষ্ঠা খাই।।৮১৪।।
হেন জানি কৃষ্ণকথা কৰা সৱে পান।
দুষ্টৰ নিন্দাত নকৰিবা অপমাণ।।
কৃষ্ণৰ চৰণ চিন্তি সাধা মন কাম।
অনন্ত কন্দলি ভণে বোলা ৰাম ৰাম।।৮১৫।।
.......................
।।কৃষ্ণ-জাম্বৱতীৰ বিবাহ।।
।।দুলড়ী।।
অৱনত শিৰে জাম্বৱন্ত বীৰে
কৃষ্ণক কৰন্ত স্তুতি।
অৱেসে চিনিলো পৰম ঈশ্বৰ
তুমি জগতৰ পতি।।
তুমিসে সৱাৰে তেজ বল প্ৰাণ
তুমিসে বিষ্ণু পুৰাণ।
স্ৰষ্টাৰেসে স্ৰষ্টা তুমি সৰ্ব্বদ্ৰষ্টা
তুমিসে কাল ঈশান।।৮১৬।।
তুমি পৰমাত্মা পৰম পুৰুষ
জীৱৰো তুমিসে গতি।
হেৱা প্ৰভু তুমি নজানি যুজিলো
পশুজাতি মন্দমতি।।
যৈসানি শ্ৰীৰাম ৰূপে অৱতৰি
আছিলা তুমি মুৰাৰি।
তোহ্মাৰ পদৰ মঞি অনুচৰ
আছিলোহো সেৱা কৰি।।৮১৭।।
যাৰ অল্পকোপে কটাক্ষ ছটাত
কম্পিয়া ঘোৰ সাগৰ।
মাজে দিলা পথ কুম্ভীৰ মগৰ
কম্পি গৈলা জলচৰ।।
অগাধ সাগৰে সেতু বন্ধ কৰি
প্ৰকাশিলা যশৰাশি।
যাহাৰ শ্ৰৱণে জগতত সৱে
মহাপাপ যায় নাশি।।৮১৮।।
যাৰ শৰে কাটি ভূমিত পেলাইল
ৰাৱণৰ দশ শিৰ।
লঙ্কাকো দহিলা দেৱকো তাড়িলা
হৰিলা ভাৰ ভূমিৰ।।
সেহি প্ৰভু তুমি মোৰ ইষ্টদেৱ
ক্ষমিয়ো দোষসকল।
ৰাতুল চৰণে পশিলো শৰণে
ৰাখিয়ো ভৃত্যু বৎসল।।৮১৯।।
পৰম ভকত জাম্বৱন্ত হেন
শুনিয়া স্তুতি বচন।
মহাতুষ্ট ভৈলা দৈৱকীনন্দন
সজ্জন মনোৰঞ্জন।।
জাম্বৱন্তৰ সৱে শৰীৰ মাজিলে
পঙ্কজ অমৃত কৰে।
মেঘৰ গম্ভীৰ মধুৰ বচনে
মাতিলন্ত দায়াতৰে।।৮২০।।
মাধৱৰ বদতি শুনা ঋক্ষপতি
ভকত তুমি সুজান।
এহি স্যমন্তক মণিৰ কাৰণে
আসিলো তোহ্মাৰ থান।।
মিছা অপবাদ দিয়া আছে মোক
কৃষ্ণে নিলে মণি বুলি।
সেহি আপোনাৰ কলঙ্ক গুচাইতে
আসিলো গৰ্ত্তক চলি।।৮২১।।
কৃষ্ণৰ বচন শুনি ৰঙ্গমন
ভৈল ঋক্ষ মহাজ্ঞানী।
জাম্বৱতী নামে সৰ্ব্ব সুলক্ষিণী
আছে তান কন্যাখানি।।
মাধৱতে আতি পৰম উৎসৱে
বিহা দিলা বিধিৱতে।
মণি স্যমন্তক দিলন্ত যৌতুক
কৃষ্ণে লৈলা হাতে হাতে।।৮২২।।
কন্যা মণি লৈয়া দ্বাৰকাক লাগি
চলি গৈলা দেৱহৰি।
পৰম আনন্দে জাম্বৱন্ত বীৰে
থৈলা নিয়া আগ কৰি।।
শুক নিগদতি শুনা পৰীক্ষিত
কহো আৰ আগকথা।
যেহি দিনা কৃষ্ণ গৰ্ত্তক চলিল
সৱাহাঙ্কে থৈয়া তথা।।৮২৩।।
বাৰ দিন মানে সৱে সেহি থানে
আছিলেক বাট চাই।
গৰ্ত্তৰ ভিতৰ গৈলা দামোদৰ
নাসিলা আৰু দুনাই।।
নাসিবাৰ দেখি গৰ্ত্তক উপেক্ষি
প্ৰজাগণ যতমানে।
দ্বাৰকাক তেৱে চলি গৈলা সৱে
কান্দি আতি দুঃখ মনে।।৮২৪।।
কৃষ্ণৰ মন্দিৰে কান্দি ধীৰে ধীৰে
বাৰ্ত্তা কহিলেক যায়।
মণিক নপাই গৰ্ত্তক পশিলা
নাসিলন্ত যদুৰায়।।
বাৰ দিন মানে সৱে সেহি থানে
আছিলোহো বাট চাই।
কিবা অথন্তৰে নাসিলা মুৰাৰি
কৰিয়ো যেন যুৱাই।।৮২৫।।
হেন কথা শুনি দৈৱকী ৰুক্মিণী
বসুদেৱ আদি কৰি।
জ্ঞাতি মিত্ৰ বন্ধু সৱেয়ো কান্দয়
পৃথিৱীত লুটি পাৰি।।
হা প্ৰাণকৃষ্ণ ভৈলো আৱে নষ্ট
পাইলেক বৰ প্ৰমাদে।
সকল নগৰী ক্ৰন্দন গেৰি
জুৰিল আতি বিষাদে।।৮২৬।।
সত্ৰাজিতক প্ৰসেনৰ নাৰী
কৰে আতি তিৰস্কাৰ।
তোহোৰ কাৰণে মণিৰ নিদানে
নাসিলা প্ৰাণ আহ্মাৰ।।
হতলক্ষ্মী ভৈলি পুত্ৰ মুণ্ড খাইলি
ঝাণ্টে মৰ সত্ৰাজিত।
কেনমতে পাপী কৃষ্ণক কলঙ্ক
দিলা হেন বিপৰীত।।৮২৭।।
ৰুক্মিণীৰ আতি পৰম সন্তাপ
নয়নে নছাড়ে নীৰ।
হা কৃষ্ণ বুলি ফুঙ্কিতে কান্দন্ত
স্বস্থ নাহি দৈৱকীৰ।।
চিন্তায়ে আকুল ভৈল বসুদেৱ
মনে কিছু স্বস্থ নাই।
কেনমতে হৰি আসিবন্ত বুলি
নপান্ত একো উপায়।।৮২৮।।
ঘৰে ঘৰে সৱে দুৰ্গাক পূজন্ত
কৃষ্ণক পাইবাক প্ৰতি।
নানা উপহাৰে ভকতি কৰিয়া
দেৱীত বিনাৱে স্তুতি।।
মনো মহামায়া কৰিয়োক দায়া
দিয়া দেৱী প্ৰাণ দান।।৮২৯।।
এহিমতে সৱে ষোল দিন মানে
মহাকষ্টে নৰ নাৰী।
কৃষ্ণক সুমৰি দণ্ডে যুগ যায়
কান্দে অন্ন পান এৰি।।
দুৰ্গাৰ মন্দিৰে আসি বিপ্ৰগণ
বেদ পঢ়ে স্বৰ তুলি।
নৰ নাৰী সৱে আশংসা কৰন্ত
আসন্তোক কৃষ্ণ বুলি।।৮৩০।।
হেন সময়ত ত্ৰৈলোক্য ঈশ্বৰ
পাইলা আসি দেৱ হৰি।
সৰ্ব্ব কাৰ্য্য সাধি কণ্ঠে মণি পিন্ধি
কন্যাখানি আগ কৰি।
কৃষ্ণ আসিবাৰ শুনি মহোৎসৱ
মিলি গৈল তেতিক্ষণে।
আগবাঢ়ি গৈয়া যদুবংশে সৱে
আনিলেক ৰঙ্গমনে।।৮৩১।।
দেখিলেক সৱে সদায়ে হসিত
কৃষ্ণৰ কমল মুখ।
দ্বাৰকাবাসীৰ ভৈল মহোৎসৱ
খণ্ডিল সমস্ত দুখ।।
দৈৱকী ৰোহিণী বসুদেৱ আদি
এৰাইল শোক অপাৰ।
মৰা যেন আইল হৰাইবাৰ পাইল
হৰিষ ভৈল সৱাৰ।।৮৩২।।
জাম্বৱতী সমে গৃহত প্ৰৱেশ
ভৈলা ৰঙ্গে দেৱহৰি।
নাচয় গাৱয় খেড়ি খেলাৱয়
মহাৰঙ্গে নৰ নাৰী।।
শুনা নৰলোক ইটো দুখঃ শোক
মহন্তৰ কেনে দেখা।
কৃষ্ণত বিমুখ পাতকীৰ দুখ
কোনে কৰে তাৰ লেখা।।৮৩৩।।
হেন জানি ঘোৰ সংসাৰ দুঃখত
নমৰিবা আৰ য়েৱে।
কৃষ্ণৰ অৰুণ চৰণ যুগল
সাৱটি ধৰিয়ো তেৱে।।
আন দেৱ দেৱী সেৱিবাৰ আউৰ
দূৰ কৰা পৰিশ্ৰম।
ওচৰতে আসি গিলিবাক লাগি
চুম্পি আছে কাল যম।।৮৩৪।।
যমৰ যাতনা আছে নতু শুনা
আতেসে নোপজে ভয়।
পিঠি হাত বান্ধি নৰকে পেহ্লাইবে
কৰিবেক শাস্তিচয়।।
যিটো মুখে হৰি নাম নুসুমৰে
বৃথা বোলে আন বাণী।
চৱৰৰ চোণ্টে দান্ত সৰাই আছে
জিহ্বা কাটিবেক টানি।।৮৩৫।।
তপ্তশলা বাই কাণত বিন্ধিবে
নুশুনিলে হৰিকথা।
আনো যত শাস্তি কৰিবেক তাক
কৰিবে কোন ব্যৱস্থা।।
হেন যমপুৰ মনত সুমৰি
কেনমতে যাস নিন্দ।
আনক নোৱাৰা প্ৰবন্ধ কৰিয়া
নোবোলা কেনে গোৱিন্দ।।৮৩৬।।
গোৱিন্দে নামেসে নৰক তাড়িবে
জানি ধৰা একচিত্তে।
অনন্ত কন্দলি কহে নৰ নাৰী
হৰি বোলা ভালমতে।।৮৩৭।।
.............
।।কৃষ্ণ সত্যভামাৰ বিৱাহ আৰু শতধনু বধ।।
।।পদ।।
অনন্তৰে সভাত বসিল নাৰায়ণ।
উগ্ৰসেন আদি যত আছে মহাজন।।
সত্ৰাজিতক তথা নিয়াইল আপুনি।
সৱাতে কহিলা কৃষ্ণে মণিৰ কাহিণী।।৮৩৮।।
সিংহে আগে মণি নিলে প্ৰসেনক মাৰি।
জাম্বৱন্তে নিলে পাচে সিংহক সংহাৰি।।
পাচে তাৰ খোজগুৰি পশিলো বিৱৰ।
আঠইশ দিৱস যুদ্ধ বৈল ভয়ঙ্কৰ।।৮৩৯।।
পাচে যুদ্ধ হাৰি বুলিলেক তুতি বাক।
মণিসমে কন্যা বিহা দিলেক আহ্মাক।।
সৰ্ব্বজনে আহ্মাক বুলিলা হেন কৰি।
মণি নিলে নাৰায়ণে প্ৰসেনক মাৰি।।৮৪০।।
আপোনাৰ কলঙ্কক গুচাইলো আপুনি।
হেৰা সত্ৰাজিত আৱে লৈয়ো তযু মণি।।
সৱাক দেখাই মণি দিল তাৰ হাতে।
মহালাজে আধোমুখে লৈলা সত্ৰাজিতে।।৮৪১।।
সকল সমাজে সুমৰন্ত হৰি হৰি।
মিছা অপবাদ প্ৰভু পাইলা কেন কৰি।।
মণি লৈয়া সত্ৰাজিত গৈলা নিজঘৰ।
মনত মিলিল অনুতাপ নিৰন্তৰ।।৮৪২।।
আপোনাৰ দোষে পাপী পাইলা মহাকষ্ট।
মনত গুণয় আৱে ভৈলা সৱে নষ্ট।।
মিছা কাৰ্য্যে কৃষ্ণক বুলিলো অপবাদ।
মহন্তজনৰ মনে মিলিল বিষাদ।।৮৪৩।।
কোন কৰ্ম্ম কৰিয়া গুচাইবো ইটো দোষ।
কেনমতে কৃষ্ণ মোত হৈৱন্ত সন্তোষ।।
কি কৰ্ম্ম কৰিলে ভাল হৈবন্ত আহ্মাৰ।
কিমতে এৰাঞো ইটো লোকৰ ধিক্কাৰ।।৮৪৪।।
অদীৰ্ঘদৰশী মঞি আতি ক্ষুদ্ৰ জন।
মহা মূঢ়মতি মঞি পৰম কৃপণ।।
যাৱে জীৱো তাৱে নিন্দিবেক নৰ নাৰী।
কৃষ্ণৰ কলঙ্ক পাপী দিলো কেন কৰি।।৮৪৫।।
লোকৰ শপনি আৱে কিমতে এৰাঞো।
কৃষ্ণৰ হাতত কেনমতে ৰক্ষা যাঞো।।
এহিমতে ৰাত্ৰি দিনে গুণে সত্ৰাজিত।
শয়নে ভোজনে তাৰ স্বস্থ নাহি চিত্ত।।৮৪৬।।
মনে গুণে বোলে আছে কন্যা একখানি।
স্ত্ৰীৰত্ন মধ্যে আতি ত্ৰৈলোক্যমোহিনী।।
আঙ্কে নিয়া যাচি বিহা দেঞো মাধৱক।
যৌতুক কৰিয়া দেঞো মণি স্যমন্তক।।৮৪৭।।
কন্যা মণি পাইলে কোপ পাসৰিব হৰি।
এহিসে উপায়ে তাঙ্ক তোষিবাক পাৰি।।
আন একোমতে তান নুহিবৈক শান্তি।
এহি মনে নিষ্ট কৰিলেক গুণি গান্থি।।৮৪৮।।
অভতক পাপী তাৰ শুদ্ধ নাহি হিয়া।
কৃষ্ণক তোষিব খোজে কন্যা মণি দিয়া।।
একচিত্তে মাধৱত নলৱে শৰণ।
কেনমতে তুষ্ট তাত হৈব নাৰায়ণ।।৮৪৯।।
অনন্তৰে সত্ৰাজিতে নিজ জীউ খানি।
মাধৱক যাচি নিয়া দিলেক আপুনি।।
যৌতুক কৰিয়া দিল মণি স্যমন্তক।
অনেক মিনতি বাক বুলিলা কৃষ্ণক।।৮৫০।।
ত্ৰৈলোক্যমোহিনী কন্যা দেখিলা মুৰাৰি।
নামে সত্যভামা ৰূপে নাই পটন্তৰি।।
কৃতবৰ্ম্মা অক্ৰূৰ প্ৰমুখ্যে বীৰগণে।
খুজি আছে তাঙ্ক আতি অনেক যতনে।।৮৫১।।
মহাশান্তী কন্যা সৰ্ব্বগুণে গুণৱতী।
দেথি তুষ্ট ভৈলা আতি ত্ৰিজগতপতি।।
বিধিমতে কৃষ্ণে তাঙ্ক কৰিলা বিৱাহ।
মিলিল পৰম ৰঙ্গ অনেক উৎসাহ।।৮৫২।।
পাচে সত্ৰাজিতক বুলিলা হৰি বাণী।
নলৈবো তোহ্মাৰ মঞি স্যমন্তক মণি।।
সূৰ্য্যত ভকত তুমি পৰম ধাৰ্মিক।
কিমতে ধৰিবো ইটো দেৱৰ মণিক।।৮৫৩।।
কটাক্ষে বোলন্ত কৃষ্ণে নুবুজয় আনে।
তোহ্মাতে থাকোক মণি ধৰিয়ো আপোন।।
থাকোক তোহ্মাত মণি কিছু নাহি ভয়।
আমি পুনু ফলভাগী জানিবা নিশ্চয়।।৮৫৪।।
বিশেষত পুত্ৰ আৰু নাহিকে তোহ্মাৰ।
তযু যত ধন মানে সকলে আহ্মাৰ।।
গূঢ় অভিপ্ৰায় হেন বুলিল মাধৱে।
মণি লৈয়া সত্ৰাজিত গৈল নিজ ঠাৱে।।৮৫৫।।
শুক নিগদতি আৰো শুনা পৰীক্ষিত।
মাধৱৰ আজ্ঞা বাধি আছে সত্ৰাজিত।।
তাৰ যেন গতি ভৈল শুনা সাৱধানে।
কৃষ্ণবিমুখৰ সুখ নাহি কোনে থানে।।৮৫৬।।
একদিনা হেন শুনিলন্ত নাৰায়ণে।
পাণ্ডৱক দাহ কৰাইলেক দুৰ্য্যোধনে।।
কুন্তীয়ো মৰিল সেই অগনিত পুৰি।
শুনি মহা বিষাদ কৰিল ৰাম হৰি।।৮৫৭।।
যদ্যপি জান্ত প্ৰভু আপুনি সমস্তে।
গৰ্ত্ত খানি পাণ্ডৱ পলাইল অব্যহিতে।।
তভো কুল ব্যৱহাৰ জানিতে উচিত।
হস্তিনাপুৰক গৈলা ৰামে সমন্বিত।।৮৫৮।।
ভীষ্ম দ্ৰোণ কৰ্ণ বিদূৰৰ পাশে যাই।
গান্ধাৰীকো যাই বুলিলন্ত দুয়ো ভাই।।
তুমি সৱে আছন্তে কিসক হেন ভৈল।
কুন্তী পেশীসমে পাঞ্চ ভাই দাহ গৈল।।৮৫৯।।
হা কুন্তী পেসী যুধিষ্ঠিৰ ধৰ্ম্মময়।
হা ভীম ধনঞ্জয় মাদ্ৰীৰ তনয়।।
হুমহুমি অনেক কান্দিলা ৰাম হৰি।
লগতে কান্দন্ত ভীষ্ম বিদুৰ গান্ধাৰী।।৮৬০।।
হস্তিনাপুৰত যেৱে আছা কৃষ্ণ ৰাম।
শুনা দ্বাৰকাত পাচে ভৈলা যেন কাম।।
সত্যভামাক বিহা কৰাইতে নপাই।
কৃতবৰ্মা অক্ৰূৰৰ নযায় নুপুহায়।।৮৬১।।
ছিদ্ৰ পাইল মাধৱ নাহিকে দ্বাৰকাত।
এক্ষণে কৰায়ো সত্ৰাজিতক নিপাত।।
শতধনু নামে এক আছে দুষ্টজন।
মাতি আনি দুয়ো তাক বুলিলা বচন।।৮৬২।।
দেখ শতধনু কেনে দুষ্ট সত্ৰাজিত।
আতপৰে কপটী নাহিকে পৃথিৱীত।।
আগে কন্যা দিবো বুলি কদাৰ্থি আহ্মাক।
যাচি নিয়া মাদৱক দিলেক কন্যাক।।৮৬৩।।
স্যমন্ত মণিৰ গৰ্ব্বে কাহাকো নগণে।
সিটো মণি তুমি নোলোৱাহা কি কাৰণে।।
জানো বোলা জীৱন্তে দিবেক কিয় মণি।
প্ৰসেনৰ পাচে যাউক নপঠোৱা কেনি।।৮৬৪।।
হেনয় বচনে তাৰ মতিভেদ ভৈল।
মণিৰ লোভত ধৰ্ম্মজ্ঞান নষ্ট কৈল।।
আয়ুক্ষীণ ভৈল পাপী পাচ নুগুণিল।
শয়নত যায়া সত্ৰাজিতক বধিল।।৮৬৫।।
নাৰীগণে আৰ্ত্তৰাৱে কান্দে গেৰি পাৰি।
অনাথীৰ মতে আতি পৃথিৱীৰ পৰি।।
মণি লৈয়া শতধনু পলাই আথে বেথে।
পগুগণ মাৰি নিদাৰুণ ব্যাধ মতে।।৮৬৬।।
সত্যভামা আসি পাচে দেখিলন্ত পুনু।
পিতৃক বধিয়া মণি নিলৈ শতধনু।।
শোকো ব্যাপিলেক আতি ভৈলা বিমোহিত।
হা মৰিলোহো বুলি পৰিল ভূমিত।।৮৬৭।।
হা বাপ বাপ বুলি কান্দিল বিস্তৰ।
মণিৰ কাৰণে তুমি গৈলা যমঘৰ।।
খুড়াও মৰিল এহি মণিৰ কাৰণ।
বংশচ্ছেদ ভৈলো মঞি জীউ কি কাৰণে।।৮৬৮।।
বিহা দেন্তে বাপে মণি দিলন্ত স্বামীত।
মণি থৈলা নাৰায়ণে মৰাইল পিতৃক।।
মোৰ স্বামী চলি গৈলা হস্তিনাপুৰক।
কোনে আসি মাৰিবেক পিতৃৰ বৈৰীক।।৮৬৯।।
কোনে গৈয়া জনাইবেক আসিৱন্ত হৰি।
প্ৰেতকাৰ্য্য পিতৃৰো সাধিবো কেনে কৰি।।
এহি বুলি সোণাৰ জঙ্কাতে তৈল ভৰি।
পিতৃৰ শৱক তাতে থৈলা যত্ন কৰি।।৮৭০।।
হস্তীনাপুৰক পাচে গৈলা মহাশান্তী।
কান্দি কান্দি সতী পিতৃবধ কহিলন্তি।।
আপুনি ঈশ্বৰ হৰি সমস্তে জানন্ত।
মনুষ্যৰ লীলা কৰি জগত মোহন্ত।।৮৭১।।
হেন শুনি পৰম ঈশ্বৰ ৰাম হৰি।
মনুষ্য চেষ্টায়ে মাতিলন্ত শোক কৰি।।
হৰি হৰি মোহোৰ শশুৰ সত্ৰাজিত।
তযু শোক অগ্নি মোক দহে বিপৰীত।।৮৭২।।
দেখিতে আহ্মাৰ অদভূত কেনে কষ্ট।
পৰম সুহৃদ সত্ৰাজিত ভৈল নষ্ট।।
চক্ষুৰ লোতক দুইৰো পৰে সৰসৰ।
কৰিলা বিলাপ তাপ নিশ্বাস ফোকাৰি।।৮৭৩।।
একে পাণ্ডৱৰ শোকে দহে কলেৱৰ।
আৰো শশুৰৰ শোক ভৈল গুৰুতৰ।।
এথা কিবা কৰো ঝাণ্টে দ্বাৰকাক যাঞো।
গুৰু বৈৰী মাৰি শোক সন্তাপ এৰাঞো।।৮৭৪।।
এহি বুলি সত্যবামা সমে ৰাম হৰি।
মহাবেগে পাইল আসি দ্বাৰকা নগৰী।।
শতধনু বধিলে কৰিল অঙ্গীকাৰ।
তাৰ হাতে স্যমন্তক মণি আপোনাৰ।।৮৭৫।।
কৃষ্ণৰ উদ্যোগ হেন শুনি শতধনু।
মহাভয় ভৈল তাৰ কাম্পে সৰ্ব্বতনু।।
গৈল পাচে পাপী কৃতবৰ্ম্মাৰ মন্দিৰে।
মাতিবে লাগিলা আতি প্ৰণতি কাতৰে।।৮৭৬।।
মোক বধিবাক লাগি আইলা ৰাম হৰি।
হুয়োক সহায় আৰু মৰো যুদ্ধ কৰি।।
শুনি কৃতকাৰ্ম্মৰ খলকি গৈল বুক।
কোন জন হৈব ৰাম কৃষ্ণৰ সমুখ।।৮৭৭।।
বোলন্ত হুইবেক মঞি নপাৰো সহায়।
পৰম ঈশ্বৰ ৰাম কৃষ্ণ দুই ভাই।।
সিটো দুইৰ অপৰাধ কৰি কোন জনে।
কল্যাণে থাকিব সিটো ইতিনি ভুৱনে।।৮৭৮।।
যাক দ্বেষ কৰি কংস হতলক্ষ্মী ভৈলা।
সবন্ধু বান্ধৱে মৰি যমপুৰে গৈলা।।
জৰাসন্ধ হাৰি গৈল সপ্তদশ বাৰ।
তোহোৰ বচনে মন্দ চিন্তিবো তাহাৰ।।৮৭৯।।
কৃতবৰ্ম্মা বীৰ যেৱে নভৈল সহায়।
পাচে বুলিলেক যাঞো অক্ৰূৰৰ ঠাই।।
মোৰ আৱে অনুকুল হুয়ো দানপতি।
শুনিয়া অক্ৰূৰে তাক বুলিল যুগুতি।।৮৮০।।
যিটো জানি আছে ৰাম মাধৱৰ বল।
সিটো কেনমতে তাঙ্ক কৰিবে কন্দল।।
যিটো দেৱে লীলা কৰি সমস্ত জগত।
স্ৰজন্ত পালন্ত সংহাৰন্ত নানা মত।।৮৮১।।
যাহাৰ মায়ায় সৱে হুয়া বিমোহিত।
ব্ৰহ্মা মহেশ্বৰ যাৰ নুবুজে চৰিত।।
ভকতত পৰে যাক নজানয় আনে।
তাহঙ্ক যুজিবো মঞি তোহোৰ বচনে।।৮৮২।।
সাত বৎসৰতে যিটো গোৱৰ্দ্ধন গিৰি।
উভাৰিয়া এক হাতে আছিলেক ধৰি।।
লীলা কৰি সাতদিন আছিলেক ধৰি।
বেঙ্গৰ চটাক শিশুসৱে যেন কৰি।।৮৮৩।।
নমো নমো ভগৱন্ত হেন কৃষ্ণ দেৱ।
অদভুত কৰ্ম্ম যাৰ নুবুজন্ত কেৱ।।
প্ৰণামো অনন্ত পৰমাত্মা নাৰায়ণয
কৰিয়ো নিস্তাৰ প্ৰভু পশিলো শৰণ।।৮৮৪।।
শুনি শতধনু হেন অক্ৰূৰৰ বাণী।
তান্তে থাপি থৈলা পাচে স্যমন্তক মণি।।
অন্তৰ্য্যামী কৃষ্ণ তাৰ থাকিয়া মনত।
থোৱাইলন্ত মণি আপোনাৰ ভকতত।।৮৮৫।।
পাচে শতধৰা মহা ঘোটকত উঠি।
শতেক যোজন পথ গৈল একে ছুটি।।
শতেক যোজন পথ চলে সমুদায়।
বৰদত্ত ঘোৰা আৰ খোজকো নাযায়।।৮৮৬।।
অনন্তৰে ৰাম নাৰায়ণ ভৈলা সাজ।
ৰথৰ উপৰে তুলি গৰুড়ৰ ধ্বজ।।
দুয়ো ভাই জানি খেদি গৈলা সেহি ছেগে।
পাচে পাচে যত ৰছ চলে মহা বেগে।।৮৮৭।।
মেঘৰ গৰ্জ্জন যেন গৰ্জ্জে ৰথখান।
ক্ষণিকতে গৈয়া তাক ভৈলা দৰিশণ।।
মিথিলাৰ উবপনে একলে পলাই।
তহিতে পাৰিল ঘোৰা হামুকাৰি খাই।।৮৮৮।।
ঘোৰাক এডিয়া লড় দিলে ভূমিপাৱে।
হেন দেখি চক্ৰধৰি নামিলা মাধৱে।।
মাহাত্ৰাসে শতধৰা পলাই ভূমিপাৱে।
চক্ৰ ধৰি কৃষ্ণে খেদি যান্ত ক্ৰোধভাৱে।।৮৮৯।।
পাচে ছেগ চাই চক্ৰ কৰিলা প্ৰহাৰ।
আগলতে শিৰ কাটি পেলাইলা তাহাৰ।।
ৰামক বঞ্চিবে প্ৰতি দেৱ চক্ৰপাণি।
বস্ত্ৰ গুচাই নিৰন্তৰে বিচাৰিলা মণি।।৮৯০।।
মণি নাপাই আসি পাচে ৰথত চড়িল।
সজল নয়নে বলভ্ৰদক বুলিল।।
বৃথা কাৰ্য্যে আসি শতধন্বাক বধিলো।
বিচাৰি চাহিয়া আত মণিক নপাইলো।।৮৯১।।
হেন শুনি বলভদ্ৰে বুলিলন্ত গুণি।
কোনোবা ৰাজ্যত ইটো থৈয়া আছে মণি।।
অৱশ্যে মণিক পাইবা এৰিয়ো কষ্টক।
মণিক জিজ্ঞাসি তুমি যায়ো নগৰক।।৮৯২।।
মনত বোলন্ত মোক ভাণ্ডিলা মুৰাৰি।
ইহাৰ লগত মঞি যাঞো কেন কৰি।।
মাধৱে বোলন্ত দাদা আশা যাঞো ঘৰ।
ছলচিত্ত কৃষ্ণক মাতন্ত হলধৰ।।৮৯৩।।
মোৰ মহামিত্ৰ আছে মিথিলাৰ পতি।
তাঙ্ক দেখিবাক মোৰ ইচ্ছা আছে আতি।।
তুমি ৰথে চড়ি দ্বাৰকাক যায়ো বুলি।
ৰথৰ নামিয়া বলভদ্ৰ গৈলা চলি।।৮৯৪।।
মিথিলাত বলভদ্ৰ ভৈলন্ত প্ৰৱেশ।
শুন বিদেহৰ ভৈলা উৎসৱ অশেষ।।
শুনিলা মাত্ৰকে উঠি সকল বান্ধৱে।
আগবাঢ়ি বলোক নিলন্ত মহোৎসৱে।।৮৯৫।।
মহা সতকাৰে পূজিলন্ত বিধিৱতে।
তুষ্ট হুয়া বলৰাম ৰহিলা তহিতে।।
কতিপয় বৎসৰ থাকিলা সেহি থানে।
তথাতে শিখিল গদা আসি দুৰ্য্যোধনে।।৮৯৬।।
নিতে মহা সতকাৰে পূজন্ত জনকে।
থাকিলন্ত ৰাম তৈত পৰম কৌতুকে।।
অনন্তৰে কেশৱ আসিল দ্বাৰকাক।
সত্যভামাত যত কহিলা কথাক।।৮৯৭।।
তযু পিতৃবৈৰী শতধন্বাক বধিলো।
কিন্তু তাত স্যমন্তক মণিক নপাইলো।।
আউৰ প্ৰিয়া সন্তাপ নকৰা তুমি মনে।
এহি বুলি তাহাঙ্ক ভাণ্ডিল নাৰায়ণে।।৮৯৮
পাচে সত্ৰাজিতৰ কৰাইলা ক্ৰিয় কাজ।
সুহৃদ বান্ধৱগণ সমে যদুৰাজ।।
কৰিল অনেক বৃষোৎসৰ্গ কুতুহলে।
পৰলোক ক্ৰিয়াক কৰাইলা যদুৰাজে।।৮৯৯।।
প্ৰিয়া সত্যভামাৰ পূৰিলা মনোৰথ।
ভকতৰ বশ্য হেন দেখায়া লোতক।।
শশুৰৰ ক্ৰিয়া কাৰ্য্য কৰালা মুৰাৰি।
হৰিষে আছন্ত ভকতৰ ভয়হাৰী।।৯০০।।
অনন্তৰে কৃতবৰ্ম্মা অক্ৰূৰ দুয়োজন।
শতধন্বা বধ শুনি ভৈল ভয় মন।।
দুয়ো প্ৰযোজক জানি মনে স্বস্ব নাই।
দ্বাৰকাৰ পৰা দুয়ো গৈল আন ঠাই।।৯০১।।
অক্ৰূৰ পলাইল কৃষ্ণৰেসে অনুমতি।
কৃতবৰ্ম্মা বীৰ ভকতৰ পক্ষপাতি।
এতেকে এৰাইল দুয়ো কৃষ্ণৰ হাতত।
নুহি সৰ্ব্বস্বক ভাণ্ডিবেক কেনমত।।৯০২।।
তাতেসে অক্ৰূৰে বাৰাণসী ক্ষেত্ৰে গৈয়া।
কৰিলন্ত যজ্ঞচয় সুৱৰ্ণে মণ্ডিয়া।।
সুৱৰ্ণৰ বেদী যত সুৱৰ্ণৰ দান।
তাতেসে জানিবা দানপতি নাম তান।।৯০৩।।
হেন শুনি কাণাকণি কৰে নৰ নাৰী।
মণি দিয়া অক্ৰূৰক পঠাইলা মুৰাৰি।।
এতেক সুৱৰ্ণ তেহো পাইল কোন থানে।
কলক মণ্ডপে যজ্ঞ কৰে ৰাত্ৰি দিনে।।৯০৪।।
সত্যভামা বলভদ্ৰ আদি বান্ধৱৰ।
সৱাৰে মনক জানি বন্ধু দামোদৰ।।
কেহো বন্ধুজন মোত নযায় প্ৰত্যয়।
পাচে অক্ৰূৰক নিয়া কৰাইলা নিশ্চয়।।৯০৫।।
ঈশ্বৰৰ মত ইটো সকল ঘটয়।
শুনা পৰীক্ষিত আত নকৰা সংশয়।।
যেনমতে অক্ৰূৰক নিয়াইলা মুৰাৰি।
প্ৰপঞ্চি কহিবো তাক শুনা ৰঙ্গ কৰি।।৯০৬।।
যেহি দিনা অক্ৰূৰ গুচিল দ্বাৰকাৰ।
সেহি দিন ধৰি ভৈল অনিষ্ট অপাৰ।।
শৰীৰৰ পীড়া ভৈল সকলো লোকৰ।
মনৰ নুগুচে সৰ্ব্বক্ষণে চিন্তাজ্বৰ।।৯০৭।।
কাম্পে বামবাহু উৰু স্পন্দন নয়ন।
ভূমি কম্পে বজ্ৰপাত হয় ঘনে ঘন।।
হেন দেখি এহি কথা কহে বৃদ্ধগণে।
কৃষ্ণৰ মহিমা নজানয় একোজনে।।৯০৮।।
মণিমন্ত মহন্তৰ নিৱাস ইটো হৰি।
তাহানে নিৱাস ইটো দ্বাৰকা নগৰী।।
অক্ৰূৰ গুচিল কাজে অনিষ্ট মিলয়।
তান ইচ্ছা বিনে ইটো কথা নঘটয়।।৯০৯।।
কেহো বৃদ্ধে বোলে হেন কথা আছো শুনি।
কাশী দেশত বৃষ্টি নভৈল যৈসানি।।
অক্ৰূৰৰ জনক শ্বফল্ক যাক বুলি।
তেহো পাচে গৈল কাশী নগৰক চলি।।৯১০।।
ৰাজাৰ মন্দিৰে পাচে ভৈলন্ত অতিথি।
ৰাজাৰ দুহিতা আছে আতি ৰূপৱতী।।
সিটো কন্যাখানি গৰ্ভে আছিলেক মানে।
ধেনু একশত দান দিল প্ৰতিদিনে।।৯১১।।
উপজিল কন্যা নাম থৈলন্ত গান্দিনী।
তাক শ্বফল্ককে ৰাজা বিহা দিল আনি।।
অনেক বৎসৰ নাছিলেক বৰিষণ।
কন্যা দিল মানে বৃষ্টি ভৈল ঘনে ঘন।।৯১২।।
দখি কাশীপতিৰ হৰিষ ভৈল মন।
হেনয় শ্বফল্ক আছিলেক মহাজন।।
তান পুত্ৰ অক্ৰূৰৰ তেহ্নয় স্বভাৱ।
সম্প্ৰতি দ্বাৰকা ছাড়ি গৈলা ভিন্ন ঠাৱ।।৯১৩।।
যেহি যোহি থানে থাকি শ্বফল্কতনয়।
নাহি তাপ মাৰী মৰ্ক দেৱৰ বিষয়।।
বৃদ্ধৰ মুখত হেন শুনি সত্যবাণী।
তথাপিতো কতো সিটো বোলে মনেগুণি।।৯১৪।।
স্যমন্তক মণি লৈয়া পলাইল অক্ৰূৰ।
এতেকেসে উতপাত মিলয় প্ৰচুৰ।।
মহামণি স্যমন্তক যথাত থাকয়
নাহি তাত তাপ মাৰী ব্যাদি দুঃখচয়।।৯১৫।।
শুনা নৰ নাৰীগণ একমন কৰি।
কৃষ্ণৰ চেষ্টাক কেহো বুজিবো নপাৰি।।
আপোনাৰ শশুৰক মৰাইল অক্ৰূৰে।
তভো তাঙ্ক কিছু নুবুলিল দামোদৰে।।৯১৬।।
আৰো তান্তে থৈলা প্ৰভু মণি স্যমন্তক।
নভজিয়া মৰো যেন বান্ধৱ কৃষ্ণক।।
পিতৃয়ে পুত্ৰক যেন পালন্ত সততে।
হেনয় বন্ধুক তেজিবোহো কেনমতে।।৯১৭।।
অন্য ভক্তি এৰি যিটো ভজে মাধৱক।
যদি তাৰ প্ৰমাদত সিজিল পাতক।।
তথাপি ভৃত্যক নছাড়ন্ত নাৰায়ণে।
হৃদয়ত থাকি তাপ গুচান্ত তেখনে।।৯১৮।।
হেন জানি একচিত্তে ভজিয়ো কৃষ্ণক।
কণতো নানিবা আন দেৱৰ মন্ত্ৰক।।
কৃষ্ণৰ কিঙ্কৰ কহে অনন্ত কন্দলি।
বৈকুণ্ঠক সাজা ঝাণ্টে ডাকি হৰি বুলি।।৯১৯।।
............................
।।কৃষ্ণৰ দ্বাৰা অক্ৰূৰৰ হাতত স্যমন্তক মণি অৰ্পণ।।
।।ছবি।।
অনন্তৰে দামোদৰ জ্ঞাতি বন্ধু বান্ধৱৰ
সৱাৰো বুজিয়া অভিপ্ৰায়।
দূত পঠাই দ্বাৰকাক মাতি আনি অক্ৰূৰক
সভাতে বুলিলা যদুৰায়।।
প্ৰথমতে পূজি তথা কহি নানা প্ৰিয় কথা
অক্ৰূৰত পুছিয়া চাহন্ত।
সৱাৰে চিত্তৰ সাক্ষী সমস্তে আছন্ত দেখি
হাসি নিজ মনে আলোচন্ত।।৯২০।।
পৰম বৈষ্ণৱ আতি অক্ৰূৰৰ জানো মতি
নাহি বাঞ্ছা মণিত ইহান।
যেৱে ইচ্ছা আছে মানে মাতিল মাত্ৰকে কেনে
শীঘ্ৰে আসি ভৈলা মোৰ থান।।
মই যেৱে দেঞো যাচি তভো তান বাঞ্ছা নাই
তাক মঞি জানো স্বৰূপতে।
মণিকো থৈবাৰ ঠাই এহো বিনে আন নাই
ব্যক্ত কৰি থঞো আন হাতে।।৯২১।।
এহি বুলি হাস্য কৰি প্ৰসন্ন বদনে হৰি
বোলন্ত শুনিয়ো দানপতি।
শতধনু দুষ্টে আনি তোহ্মাত থৈ আছে মণি
হেন মঞি শুনিছো সম্প্ৰতি।।
আগধৰি আছো জানি লোক কৰে কাণাকাণি
অক্ৰূৰত আছে মহামাণি।
মণিৰ গুচনে আত ভৈল মহা উতপাত
দ্বাৰকাত অনেক বিঘিনি।।৯২২।।
সত্ৰাজিত অপুত্ৰক তাৰ মণি স্যমন্তক
আনে আক লৈবাক নপাৰি।
সত্যভামায়েসে আৰ স্বৰূপত অধিকাৰ
তান পুত্ৰে আছে ক্ৰিয়া কৰি।।
জল পিণ্ড দিয়া তাৰ শুজিল সকলে ধাৰ
সত্যভামানেৰেসে পুত্ৰগণে।
আন ধন যতমানে তেৱেসে পাইলেক সৱে
মণিকেসে খোজো ৰাত্ৰ দিনে।।৯২৩।।
তথাপিতো ইটো মণি আৰু ধৰিবেক কোনি
নজানিয়া বাঞ্ছয় ইহাক।
স্বৰূপে বুলিল বাণী তোহ্মাতে থাকোক মণি
মঞি প্ৰবোধিবো তাসম্বাক।।
দাদা বলভদ্ৰে দেখা নযান্ত প্ৰত্যয় মোত
মণি পায়া ভাণ্ডিল মুৰাৰি।
একেশ্বৰে মোক এৰি মিথিলাক যাঞো বুলি
গৃহক নাসিলা ৰোষ কৰি।।৯২৪।।
হেন জানি মহামানী দেখায়ো স্যমন্ত মণি
বান্ধৱৰ সাধিয়ো কল্যাণ।
খণ্ডি যাওক দুখভয় দেখায়োক মহশয়
কলঙ্কত কৰা মোক ত্ৰাণ।।
বেকতে ধৰিয়ো মণি যজ্ঞ কৰা প্ৰতিদিন
আৰ তযু আছে কাক ভয়।
কনক মণ্ডপ মাজে সুৱৰ্ণৰ সৱ সাজে
কৰিয়ো অনেক যজ্ঞচয়।।৯২৫।।
পূৰি নিজ মনোৰথ কৰিয়ো উৎসৱ যত
বৈষ্ণৱ বিপ্ৰক দিয়ো দান।
নাহি মোত কিছু ভয় দেখায়োক কৃপাময়
সৱাৰো গুচোক অপমান।।৯২৬।।
...........
।।দুলড়ী।।
হেন সাম্য বাণী মাধৱৰ শুনি
অক্ৰূৰ হৰিষ ভৈলা।
বস্ত্ৰৰ মেলিয়া হাতে মণি লৈয়া
কৃষ্ণৰ হাতত দিলা।।
মণি মনোৰম জ্বলে সূৰ্য্য সম
দেখি কৃষ্ণ ৰঙ্গ ভৈলা।
সৱাকো দেখাই কলঙ্ক গুচাই
পুনু অক্ৰূৰতে থৈলা।।৯২৭।।
বন্ধু বান্ধৱৰ দুখ দূৰ গৈল
হৰিষ ভৈল অপাৰ।
সেহি দিন ধৰি যত তাপ মাৰী
দূৰ ভৈল দ্বাৰকাৰ।।
কৃষ্ণৰ আদেশে মণি লৈয়া পাচে
অক্ৰূৰ গৃহক গৈলা।
আতি মনোৰমে থাকি নিজাশ্ৰমে
অনেক যজ্ঞ যজিলা।।৯২৮।।
নিতে অষ্টভাৰ সুৱৰ্ণ উপজে
মহামণি স্যমন্তক।
অক্ৰূৰৰ তাত কিছু মোহ নাই
সমস্তে দেন্ত কৃষ্ণক।।
মাধৱৰ যাত্ৰা উৎসৱ মঙ্গল
কৰন্ত প্ৰতি দিৱসে।
দেন্ত বৈষ্ণৱক দুখী দৰিদ্ৰক
বিপ্ৰক আতি হৰিষে।।৯২৯।।
কৃষ্ণৰ চৰিত আতি বিপৰীত
বুজিবেক কোনজনে।।
সৱাকে বঞ্চিয়া ভক্ত অক্ৰূৰত
থৈলন্ত মণি আপুনে।।
ভকতৰ পৰে মাধৱৰ আন
মিত্ৰ বন্ধু আৰ নাই।
হেন ভগৱন্ত ঈশ্বৰ কৃষ্ণক
ভজিয়োক সমুদায়।।৯৩০।।
হেন ভগৱন্ত ঈশ্বৰ কৃষ্ণৰ
মহিমা ইটো প্ৰধান।
সৰ্ব্ব সুমঙ্গল পাপৰ অনল
স্যমন্তক উপাখ্যান।।
যিবাজনে আক শুনে ভক্তিভাৱে
মনে স্মৰে যিটোজন।
কলঙ্ক দুস্কৃতি তড়িয়া দুৰ্গতি
চলয় বিষ্ণুভুৱন।।৯৩১।।
শুনা সভাসদ ভাগৱত পদ
ঈশ্বৰ কৃষ্ণৰ লীলা।
মহাভাগ্যে আসি ভাৰত ভূমিত
মনুষ্য তনুক পাইলা।
আৱে আন কথা শুনি আক বৃথা
জানি কৰা কি কৰাণে।
কৃষ্ণনাম বিনে ঘোৰ যাতনাত
তড়াইবেক আন কোনে।।৯৩২।।
বেদতে প্ৰমাণ হৰি বিনে আন
নাম জপে দিনে ৰাতি।।
তাসম্বাক দেখি নাথাকা উপেক্ষি
ঝাণ্টে লোৱা কৃষ্ণ নাম।
কহে কৃষ্ণ গতি অনন্ত কন্দলি
ডাকি বোলা ৰাম ৰাম।।৯৩৩।।
....................
।।কৃষ্ণৰ লগত কালিন্দী আৰু মিত্ৰবিন্দাৰ বিবাহ।।
।।পদ।।
শুক নিগদতি শুনিয়োক পৰীক্ষিত।
কহো আৰ মাধৱৰ বিৱাহ চৰিত্ৰ।।
একদিনা পাণ্ডৱক দেখিবাক প্ৰতি।
ইন্দ্ৰপ্ৰস্থ নগৰক গৈলা যদুপতি।।৯৩৪।।
জতুগৃহ দাহে পলাই ফুৰিল পাণ্ডৱে।
কুন্তী মাতৃসমে আতি অলক্ষিত ভাৱে।।
পাচে গৈয়া দ্ৰৌপদীৰ স্বয়ম্বৰ শালা।
মৎস্য ভেদি ধনঞ্জয়ে দ্ৰৌপদীক পাইলা।।৯৩৫।।
লক্ষেক নৃপতি যুজিলেক সেহি ঠাৱে।
কৃষ্ণৰ প্ৰসাদে তাক জিনিল পাণ্ডৱে।।
পাঞ্চভাই বিহা কৰিলন্ত এক নাৰী।
ব্যাসৰসন্মতে মাতৃ বচনে আদৰি।।৯৩৬।।
কতোদিনে আসি আছে দ্ৰুপদৰ থানে।
পাছে নিজৰাজ্যে আসি ভৈলা ৰঙ্গমনে।।
ইন্দ্ৰপ্ৰস্থে পাণ্ডৱক আসিবাৰ শুনি।
বন্ধুগণ সমে ৰঙ্গে গৈলা চক্ৰপাণি।।৯৩৭।।
নষ্ট ভৈল পাণ্ডৱক শুনিলোহো আগে।
হেন বান্ধৱক দেখিবোহো কত ভাগে।।
আপুনি ঈশ্বৰ হৰি জানন্ত যদ্যপি।
ভকতক স্নেহে প্ৰভু চলিলা তথাপি।।৯৩৮।।
উদ্ধৱ সাত্যকি সমে চতুৰঙ্গ দলে।
পাণ্ডৱৰ ৰাজ্য গৈয়া পাইলা কৌতুহলে।।
যুধিষ্ঠৰ আদি বসিয়াছা পাঞ্চফাই।
শুনিলন্ত আসি ভৈল দেৱ যদুৰায়।।৯৩৯।।
পাঞ্চভাই আসনত উঠি একেবাৰে।
আগবাঢ়ি মাধৱক আনিলা সাদৰে।।
প্ৰাণ যেন মুখ্য সাৰ ইন্দ্ৰিয়ত কৰি।
সেহিমতে প্ৰাণবন্ধু আসিল শ্ৰীহৰি।।৯৪০।।
হেন দেখি পৰম পুৰুষ মুকুন্দক।
আলঙ্গিয়া পাঞ্চভাই পাইলা আনন্দক।।
নষ্ট ভৈল পাতক কৃষ্ণৰ অঙ্গ সঙ্গে।
সপ্ৰেম সহিতে মুখ চান্ত মহাৰঙ্গে।।৯৪১।।
যুধিষ্ঠৰ ভীমক নমিলা বনমালী।
অৰ্জ্জুনক সাৱটি ধৰিলা সখি বুলি।।
সহদেৱ নকুলক আশ্বাসিলা হৰি।
সিয়ো দুই মাধৱক নমিলন্ত পৰি।।৯৪২।।
ৰত্নৰ আসনে বসি প্ৰকাশন্ত হৰি।
দেখিলা সুন্দৰী আসি দ্ৰুপদ জীয়াৰী।।
অভিনৱ কন্যা লাজে গৈয়া ধীৰে ধীৰে।
মাদৱৰ চৰণ নমিলা জানু শিৰে।।৯৪৩।।
সাত্যকিক যুধিষ্ঠৰে কৰিলা সন্মান।
বিচিত্ৰ আসনে বসিলন্ত থানে থান।।
অনন্তৰে কুন্তী আসি ভৈলা সেহি ঠাই।
তাঙ্ক দেখি উঠি প্ৰণামিলা যদুৰায়।।৯৪৪।।
কৃষ্ণ দৰশনে আনন্দিত ভৈলা কুন্তী।
ভ্ৰাতৃপুত্ৰ বুলিয়া সাৱটি ধৰিলন্তি।।
চিৰঞ্জীৱ হোৱা বুলি দিলন্ত আশিস।
আনন্দে লোতক ধাৰা বহে আসৰিষ।।৯৪৫।।
কুন্তীক সম্বোধি বাৰ্ত্তা পুছন্ত মুৰাৰি।
ইটো দুখ পেসী সহিলাহা কেন কৰি।।
পঞ্চপুত্ৰ থৈয়া পেসা গৈল পৰলোক।
তযু দুঃখ শুনি মোৰ নুগুচয় শোক।।৯৪৬।।
পুৰি মাৰিলেক শুনিলোহো দুৰ্য্যোধনে।
মহাশোকো আসি মই দেখিলো আপুনে।।
ভীষ্ম বিদুৰক আমি নিন্দিলো বিস্তৰ।
কি কহিবো দুঃখ যত পাইলো নিৰন্তৰ।।৯৪৭।।
কৃষ্ণৰ বচন হেন শুনি মহাশান্তি।
গদগদ ভাৱে আতি মাতিলন্ত কুন্তী।।
বহুতৰ ক্লেশক সুমৰি মহাশান্তি।
দুখৰ বিলাপ মাধৱত বিনাৱন্তি।।৯৪৮।।
তৈসানি যে প্ৰভু মোৰ হৈলেক কল্যাণ।
ভাই অক্ৰূৰক পাঞ্চি পঠাইলা যৈসান।।
তৈসানি জানিলো মোক সুমৰন্ত কৃষ্ণে।
তড়িবো দুৰ্গতি মঞি জানো নিষ্টে নিষ্টে।।৯৪৯।।
তোহ্মাক সুমৰি আছো সেহিকাল ধৰি।
নুহিতো অনাথা মঞি নাথ আছে হৰি।।
এতেকে দুঃখত মঞি ভৈলো পৰিত্ৰাণ।
তোহ্মাত অপৰ মোৰ বন্ধু নাহি আন।।৯৫০।।
সমস্তৰে আত্মা প্ৰভু তুমি নাৰায়ণ।
নাহিকে তোহ্মাত শত্ৰু মিত্ৰ উদাসীন।
তথাপি সুমৰে যিটো তোহ্মাৰ চৰণ।
হৃদয়ত থাকি তাৰ হৰা দুখগণ।।৯৫১।।
সুহৃদৰ বাৰ্ত্তা কহিয়োক যদুৰায়।
সুখে কি আছয় পিতৃ বসুদেৱ ভাই।।
আনো জ্ঞাতি মিত্ৰ কিবা আছন্ত কল্যাণে।
সৱাৰে কুশল কহিলন্ত নাৰায়ণে।।৯৫২।।
অনন্তৰে যুধিষ্ঠিৰে মাতিলন্ত হাসি।
জানিলো আহ্মাৰ কত আছে পুণ্যৰাশি।।
যোগেশ্বৰগণো দুঃখে নপাৱন্ত যাক।
হেন কৃষ্ণ তুমি আমি দেখোহো তোহ্মাক।।৯৫৩।।
সদায়ে আহ্মাৰ থাকে বিষয়ত মতি।
তথাপি কৃষ্ণক দেখো কিনো ভাগ্যৱতী।।
হেন শুনি নাৰায়ণে মহাৰঙ্গ চিত্তে।
বাৰিষাৰ চতুৰ্ম্মাহ বঞ্চিলা তহিতে।।৯৫৪।।
ৰাজা যুধিষ্ঠিৰে ৰাখিলাহা ভক্তি কৰি।
কতোদিন মোৰ ৰাজ্যে ৰহিও শ্ৰীহৰি।।
ইন্দ্ৰপ্ৰস্থ নগৰৰ যত নৰনাৰী।
সৱাৰো নয়নানন্দ জানয় মুৰাৰি।।৯৫৫।।
পাণ্ডৱক লাগি কৃষ্ণে সজাইলা নগৰ।
বিশ্বকৰ্ম্মা বুলি আদেশিলা যোগশ্বৰ।।
যেতিক্ষণে কৃষ্ণে মাত্ৰ কৰিলা আদেশ।
তাৱক্ষণে নিৰ্ম্মিলন্ত নগৰ বিশেষ।।৯৫৬।।
বহল নগৰ ভৈল দেখি বিপৰীত।
নানাবিধ চিত্ৰ তাত দেখিয় বহুত।।
মধ্যত নৰ্ম্মিলা মহাৰাজৰ আৱাস।
ইন্দ্ৰৰ মন্দিৰ যেন হৰৰ কৈলাস।।৯৫৭।।
ভকতজনৰ বন্ধু দেৱ হৃষীকেশ।
তাতে নিয়া পাণ্ডৱক কৰাইলা প্ৰৱেশ।।
পৃথিৱীৰ ইন্দ্ৰ ভৈল যুধিষ্ঠিৰ ৰাজা।
পৰম উৎসৱে নৃত্য কৰে যত প্ৰজা।।৯৫৮।।
সেহি বোলা অগ্নি আসি অৰ্জ্জুনৰ থান।
ইন্দ্ৰৰ খাণ্ডৱ বন মাগিলন্ত দান।।
দিবেক খাণ্ডৱ বন অগনিক প্ৰতি।
কৃষণ ভৈলা অৰ্জ্জুনৰ ৰথৰ সাৰথি।।৯৫৯।।
ইন্দ্ৰ আসি যুদ্ধ কৰিলন্ত বৰ টানে।
কৃষ্ণৰ প্ৰসাদে সুখে জিনিলা অৰ্জ্জুনে।।
শৰ ছায়ে খাণ্ডৱক ঢাকিল সমুলে।
মহাসুখে অগ্নি তাক দহিল সকলে।।৯৬০।।
তুষ্ট ভৈল বহ্নি সৱে এড়াইলা ৰোগক।
ভুঞ্জিল অনেক মাংস তোষিয়া মনক।।
আদৰিয়া অৰ্জ্জুনক প্ৰশংসি বিস্তৰ।
গাণ্ডীৱ ধনুক দিলা মহামনোহৰ।।৯৬১।।
শৰে পুনু অক্ষয় দিলন্ত তূণ দুই।
কৱচেক দিলা তাক অস্ত্ৰে নেভেদয়।।
ৰথ এক দিল আনো শুক্ল চাৰি হয়।
ধ্বজ এক দিল তিনি ভুৱন বিজয়।।৯৬২।।
অসুৰৰ বিশ্বকৰ্ম্মা বুলি যাক ময়।
অগনিত পোড়ন্তে ৰাখিল ধনঞ্জয়।।
সিয়ো পাচে সাজি দিল দিব্য সভাখান।
আত জল থল নিচিনিল দুৰ্য্যোধন।।৯৬৩।।
এহিমতে তহিতে আছন্ত যদুপতি।
পাণ্ডৱৰ সম্পত্তি বঢ়ান্ত দিনে ৰাতি।।
একদিনা কৃষ্ণ ধনঞ্জয় ৰঙ্গমনে।
মৃগ মাৰিবাক গৈলা যজ্ঞৰ কাৰণে।।৯৬৪।।
কপিধ্বজ ৰথত চড়িয়া ধনঞ্জয়।
হাতত গাণ্ডীৱগোট লৈলন্ত অক্ষয়।।
কৃষ্ণ সমন্বিতে ফুৰিবাক ৰঙ্গমনে।
মৃগ মাৰিবাক মনে প্ৰৱেশিলা বনে।।৯৬৫।।
নানাবিধ পশু তাতে পৰি যূথে যূথে।
বৰ বৰ সৰ্পচয় পৰি আছে তাতে।।
ভয়ঙ্কৰ বন আতি দেকি লাগে ভয়।
মৃগ মাৰিফুৰন্ত মাধৱ ধনঞ্জয়।।৯৬৬।।
শৰ হানি মাৰিলা অনেক ব্ৰ্যাঘ্ৰচয়।
অসংখ্যাত বৰাহ মাৰিলা ধনঞ্জয়।।
মহিষ সৰভ গণ্ড হৰিণ গৱয়।
মাৰিলন্ত অনেক কটলা পশুচয়।।৯৬৭।।
ভাল ভাল বিচিত্ৰ পৱিত্ৰ পশু চাই।
অসংখ্য কিঙ্কৰে সাঙ্গি বান্ধি লৈয়া যায়।।
পৰ্ব্ব মিলি আছে জানি পঠাই দিলা বীৰে।
মাংস যজ্ঞে হৰিক যজিলা যুধিষ্ঠিৰে।।৯৬৮।।
পশু মাৰি শ্ৰান্ত হুয়া আছে ধনঞ্জয়।
তৃষায়ে পীড়িল মুখ শুখাইল হৃদয়।।
যমুনাক লাগি দুয়ো গৈয়া তাৱক্ষণে।
দুয়ো সখি স্নান কৰিলন্ত ৰঙ্গমনে।।৯৬৯।।
দুয়ো পাচে কৰিলন্ত দিব্য জলপান।
কন্যা এক ফুৰে দেখিলন্ত বিদ্যমান।।
ত্ৰৈলোক্যমোহিনী কন্যা সৰ্ব্বাঙ্গে সুন্দৰী।
দেখি অৰ্জ্জুনক হাসি বুলিলন্ত হৰি।।৯৭০।।
পুছিয়োক সখি কন্যা ফুৰে কিবা কাৰ্য্যে।
কাহাৰ নন্দিনী কেনে আছে জলমাজে।।
আপুনি সমস্তে জানা যিটো তান পতি।
পুছাৱন্ত তানে বাক্যে শুনিবাক প্ৰতি।।৯৭১।।
কৃষ্ণৰ বচনে ধনঞ্জয় মহাবীৰ।
আগবাঢ়ি কন্যাত পুছন্ত ধীৰে ধীৰ।।
কোন তুমি কমললোচনী সুলক্ষণী।
কৈৰ হন্তে আসি আছা কাহাৰ নন্দিনী।।৯৭২।।
কিবা কাৰ্য্যে জলমাজে ফুৰা একেশ্বৰী।
মঞি হেন জানো ফুৰা স্বামী বাঞ্ছা কৰি।।
স্বৰূপ কৰিয়া মোত কহিয়ো সুন্দৰী।
আমি কৃষ্ণ ধনঞ্জয় জানা নিষ্ঠ কৰি।।৯৭৩।।
কালিন্দী বদতি অৰ্জ্জুনৰ বাক্য শুনি।
জানিয়োক মঞি সূৰ্যদেৱৰ নন্দিনী।।
ভকত বৎসল কৃষ্ণ যাক বুলি হৰি।
তাহাঙ্কেসে স্বামী বাঞ্ছি আছো তপ কৰি।।৯৭৪।।
যাহাক বুলিয় কৃষ্ণদেৱ শ্ৰীনিবাস।
যাহাক স্মৰণে কৰ্ম্মবন্ধ হৱৈ নাশ।।
তাহানেসে পদ ধৰি আছোহো হৃদিত।
আন পুৰুষক নবৰিবো কদাচিত।।৯৭৫।।
অনাথৰ নাথ যিটো মুকুন্দ অনন্ত।
মোত তুষ্ট হোৱন্তোক প্ৰভু ভগৱন্ত।।
তাহান চৰণ দুই থাকিবো ধিয়াই।
এহি কাজে জলে এথা আছো তপসাই।।৯৭৬।।
নাম মোৰ কালিন্দী জানিবা মহামতি।
যমুনা জলত মঞি থাকো দিনে ৰাতি।।
জলৰ মধ্যত পিতৃ সাজি দিল ঘৰ।
বোলন্ত কৃষ্ণক চিন্তি থাকা নিৰন্তৰ।।৯৭৭।।
যাৱদেকে অচ্যুতক নপাঞো দৰশন।
তাৱদেকে তান মঞি চিন্তিবো চৰণ।।
এহিমতে কালিন্দী বুলিলা হেন ঠান।
অৰ্জ্জুনে কৃষ্ণত গৈয়া সৱে দিলা জান।।৯৭৮।।
শুনি অল্প কৰি হাস্য কৰিলা মুৰাৰি।
আসিয়োক কালিন্দীক মাতিলা সাদৰি।।
ৰঙ্গ ভৈল কালিন্দীৰ পূৰ্ণ ভৈল কাম।
কৃষ্ণৰ চৰণে গৈয়া কৰিল প্ৰণাম।।৯৭৯।।
কৰে ধৰি ৰথ মাজে তুলিলা মুৰাৰি।
যুধিষ্ঠিৰ পাশক চলিলা ৰঙ্গ কৰি।।
সূৰ্য্যৰ নন্দিনী কালিন্দীক পাইলা হৰি।
দেখি মহাৰঙ্গ ভৈল সকল নগৰী।।৯৮০।।
কুন্তীক দ্ৰৌপদীৰ আনন্দৰ সীমা নাই।
কতো দিন কৃষ্ণ আচিলন্ত সেই ঠাই।।
পাঞ্চভাই অনেক কৰন্ত সতকাৰ।
কৃষ্ণমুখ দেখি আনন্দৰ নাহি পাৰ।।৯৮১।।
অনন্তৰে বান্ধৱত কৰিয়া মেলানি।
দ্বাৰকাক চলি গৈলা দেৱ যদুমণি।।
সাত্যাকি প্ৰমুখ্যে বীৰগণে যায় বেঢ়ি।
মহাৰঙ্গে পাইলা গৈয়া দ্বাৰকা নগৰী।।৯৮২।।
দ্বাৰকাত ভৈলা মহা পৰম উৎসৱ।
সূৰ্য্যৰ নন্দিনী কন্যা পাইলন্ত মাধৱ।।
বন্ধু বান্ধৱৰ আনন্দৰ সীমা নাই।
পাঞ্চশব্দ ৰাৱে নৃত্য কৰি গীত গাই।।৯৮৩।।
পূণ্য ঋক্ষ চাহি বিধিৱতে নাৰায়ণে।
কালিন্দীক বিহা কৰিলন্ত ৰঙ্গমনে।।
মিলিল অনেক মহোৎসৱ কৌতূহল।
কৰিলন্ত বিহা হৰি পৰম মঙ্গল।।৯৮৪।।
পঞ্চম বিৱাহ আৱে শুনা মাধৱৰ।
শ্ৰৱণতে হৰে পাপ অনেক জন্মৰ।।
হাতত মিলয় আসি পৰম মুকুতি।
হেন কৃষ্ণকথাত নোপজে কাৰ ৰতি।।৯৮৫।।
ৰাজ পটেশ্বৰী বসুদেৱৰ ভগিনী।
মিত্ৰবিন্দা নামে কন্যা তাহান নন্দিনী।।
ত্ৰৈলোক্যমোহিনী কন্যা সৰ্ব্বাঙ্গ সুন্দৰী।
মাধৱক স্বামী বৰি আছে শিশু ধৰি।।৮৯৬।।
পিতৃৰ মাতৃৰ মাধৱত দিবে মতি।
দুই গোটা ভাই তান আছে দুষ্টমতি।।
বিন্দ অনুবিন্দ নামে দুই মহাবাৰী।
পৰম দুৰ্জ্জন বাক্য নুশুনে পিতৃৰ।।৯৮৭।।
মাধৱত বিহা দিবে নেদয় কন্যাক।
কদৰ্থিয়া নিন্দা বাক্য বোলে মাধৱক।।
দুৰ্য্যোধন নৃপতিৰ থাকে আজ্ঞা পালি।
পাতিলেক স্বয়ম্বৰ মাধৱক হেলি।।৯৮৮।।
পৃথিৱীৰ ৰাজাৰ যত ভৈল এক ঠাই।
এহি কথা শুনি খেদি গৈলা যদুৰায়।।
এক চাম্প দিয়া কন্যা আনিলন্ত হৰি।
যতেক নৃপতি থাকিলেক দান্ত তৰি।।৯৮৯।।
বিধিৱতে আনি পাচে কৰিলা বিৱাহ।
দ্বাৰকাত ভৈলা মহা আনন্দ উৎসাহ।।
ষষ্ঠ বিৱাহক শুনা কৃষ্ণৰ সম্প্ৰতি।
নগ্নজিত নামে ৰজা অয্যোধাৰ পতি।।৯৯০।।
বিষ্ণুত ভকত ৰাজা আনি দানী মানী।
সত্যা নামে কন্যা ভৈল তাহান নন্দিনী।।
ৰূপে মহালক্ষ্মী পাৰ্ব্বতীৰ সৰিবৰি।
অগ্নিক পূজন্ত শিশু হন্তে ব্ৰত ধৰি।।৯৯১।।
মাধৱৰ ৰূপ গুণ শুনি মহাশান্তি।
তাঙ্ক স্বামী পাইবাক চিন্তন্ত দিনে ৰতি।।
কৃষ্ণৰেসে গুণ নাম গাৱন্ত সঘনে।
কৃষ্ণকেসে হৃদয়ত চিন্তে ৰাত্ৰি দিনে।।৯৯২।।
পৰমান্নে অগনিত কৰন্ত আহুতি।
মোৰ স্বামী হোৱন্তোক দ্বাৰকাৰ পতি।।
জীউৰ ইঙ্গিত ৰাজা জানিল পূজিত।
শুনি আছে মাধৱৰ যতেক চৰিত।।৯৯৩।।
কৃষ্ণকেসে দিবাক ৰাজাৰ ভৈল মতি।
পৰম ঈশ্বৰ হুয়া আছে উতপতি।।
কেনমতে পাইবো হেন কৃষ্ণক জামাই।
মনে গুণি ৰাজা পাচে চিন্তিল উপায়।।৯৯৪।।
মত্ত সাত বৃষক আনিল বাল চাই।
অতি তীক্ষ্ণ শৃঙ্গ দেখি অন্তক পলায়।
এহি সাত বৃষ যিটো পাৰে জিনিবাক।
কৰিলো নিশ্চয় কন্যা বিহা দিবো তাক।।৯৯৫।।
হেন শুনি গৈল যত ৰাজাগণ মানে।
বৃষক জিনিবে নোৱাৰিলা একোজনে।।
সাত গোট বৃষ তাক দেখি লাগে ভয়।
ত্ৰিশূল সদৃশ তীক্ষ্ণ দেখি শৃঙ্গচয়।।৯৯৬।।
আতিচণ্ড বীৰৰ গন্ধক নসহয়।
নুহি নাক বিন্দা সৱে প্ৰচণ্ড দুৰ্জ্জয়।।
যেহি ৰাজা আসে কন্যা খুজিবাক মনে।
গন্ধমাত্ৰ পাইলে খেদি যায় তাৱক্ষণে।।৯৯৭।।
দেখ নেদেখ বেহে মাৰে ব্ৰজ দিয়া।
ভাঙ্গে ঘাড় হাড় পৰে বিমূৰ্চ্ছিত হুয়া।।
অস্ত্ৰ শস্ত্ৰ মাৰিবাক নপৰায় তাক।
বাহুবলে একেশ্বৰ লাগে জিনাবক।।৯৯৮।।
যত মহাৰাজা মানে নিৰন্তেৰ গৈল।
বৃষক জিনিতে কাৰো শকতি নভৈল।।
কাৰো তুণ্ড মুণ্ড গণ্ড ভাঙ্গিল ঢকাত।
কাৰো উৰু কটি পিঠি ভাঙ্গে ভৰি হাত।।৯৯৯।।
কতো ৰাজা মৰি পৰি গৈল সেহি থানে।
বৃষতে হাৰিল পৃথিৱীৰ ৰাজামানে।।
নগ্নজিত ৰাজাৰ মনত মহাৰঙ্গ।
আৱে জানো পাইবো মাধৱৰ পদসঙ্গ।।১০০০।।
আপুনি মাধৱ আসিবন্ত মোৰ ঠানে।
ইটো সাত বৃষক জিনিবে অকেক্ষণে।।
কৃষ্ণক বিৱাহ দিবো জীয়াই সত্যাক।
এহি কৃপা কৃষ্ণ আসি কৰন্ত আহ্মাক।।১০০১।।
এহি বুলি নিতে ৰাজা হৰিক চিন্তন্ত।
ঘনে ঘনে কৃষ্ণৰ যেন নাম উচ্চাৰন্ত।।
সত্যায়ো চিন্তন্ত মাধৱক দিনে ৰাতি।
বাপে জীয়ে গোৱিন্দত কৰয় ভকতি।।১০০২।।
মাধৱত বিহা দিতে কৰে সাজপাৰ।
হৰিষে আছন্ত ৰাজা আনন্দ অপাৰ।।
দেখা নৰ নাৰী হৰিভক্তৰ স্বভাৱ।
ছলে ছন্দে পাষণ্ডক বঞ্চে সৰ্ব্বঠাৱ।।১০০৩।।
সৱাক তেজিয়া কৰে কৃষ্ণতেসে ৰতি।
হেন জানি মাধৱত হোৱা একমতি।।
তান পদ ৰাতুল হৃদয়ে ধৰা তুলি।
ডাকি হৰি বোলা ভণে অনন্ত কন্দলি।।১০০৪।।
.....................
।।কৃষ্ণৰ সৈতে সত্যাৰ বিৱাহ প্ৰস্তুতি।।
।।দুলড়ী।।
অনন্তৰে কৃষ্ণ ভকত-বৎসল
শুনিল এহি কথাক।
সাত গোট বৃষ জিনিবে পাৰিলে
লভয় দিব্য কন্যাক।।
আপুনি জানন্ত প্ৰভু ভগৱন্ত
ভকতৰ যেন মতি।
তাকে সাম্ফলিত অৰ্জ্জুন সহিত
চলি গৈলা যদুপতি।।১০০৫।।
অনেক কটক হস্তী হয় ৰথ
চলিল কৃষ্ণক বেঢ়ি।
দ্বাৰকাৰে হন্তে অয্যোধ্যা নগৰী
পাইলা গৈয়া দেৱ হৰি।।
ত্ৰৈলোক্য ঈশ্বৰ কৃষ্ণ আসি ভৈল
শুনা ৰাজা নগ্নজিত।
ভৈল মহাতুষ্টি আসনৰ উঠি
চলি গৈল সচকিত।।১০০৬।।
আগবাঢ়ি আসি নিলন্ত হৰিষি
অনেক উৎসৱ কৰি।
বিচিত্ৰ মন্দিৰে ৰত্ন সিংহাসনে
বসিলন্ত যায়া হৰি।।
মহা অৰিহণে কৃষ্ণৰ চৰণে
পূজিয়া অয্যোধ্যাপতি।
নিস্তৰিলো বুলি দণ্ডৱতে পৰি
প্ৰণামিলা মহামতি।।১০০৭।।
ত্ৰৈলোক্য মোহন কমললোচন
আসিল দেৱ মুৰাৰি।
শুনা আথেবেথে অন্তেষপুৰৰ
ওলাইলা সত্যা কুমাৰী।।
কৃষ্ণক দেখিত চিত্ত উল্লাসিত
গৈলা সমজ্যাৰ মাজে।
কুন্দৰুখ জালে নয়ন বলাই
কৃষ্ণ দখিলা পাছে।।১০০৮।।
সৰ্ব্বাঙ্গ সুন্দৰ শ্যাম কলেৱৰ
জ্বলে তাত পীতবাস।
প্ৰফুল্ল কমল বদন মণ্ডল
সদায় নুগুচে হাস।।
নাসা তিলফুল অধৰ ৰাতুল
ভ্ৰৱযুগ কাম চাপ।
বহল হৃদয় দেখি মনোময়
যুৱতীৰ মিলে তাপ।।১০০৯।।
গলে বনমালা কটিত মেখলা
হৃদয়ে শ্ৰীবৎস পান্তি।
ললাত মধ্যত চন্দন তিলক
উপৰে অলকা পান্তি।।
কণ্ঠত কৌস্তুভ শিৰত কিৰীটি
শ্ৰৱণে জ্বলে কুণ্ডল।
কেয়ূৰ কঙ্কণে জ্বলে ভুজদণ্ড
দেখি আতি জলমল।।১০১০।।
কনক পিঠিত চৰণ তুলিয়া
ৰত্ন সিংহাসনে বসি।
সকলে সভাক প্ৰকাশি আছন্ত
যেন পূৰ্ণিমাৰ শশী।।
অৰুণ কমল চৰণ যুগল
জ্বলে আতি কান্তি কৰি।
ধ্বজ বজ্ৰ যৱ অঙ্কুশে ৰঞ্জিত
সুমৰণে যাক তড়ি।।১০১১।।
কমলনয়ন জগতমোহন
হেন মাধৱক দেখি।
ৰাজাৰ কুমাৰী চান্ত দৃষ্টি ভৰি
আনক নভাসে আখি।।
মনত বোলন্ত মোৰ সম তেৱে
ভাগ্যৱতী নাহি কেৱ।
স্বামী কৰি যৱে ইহান চৰণ
কৰিবাক পাও সেৱ।।১০১২।।
যেৱে শিশু ধৰি আছো ব্ৰত ধৰি
অগনিত হোম কৰি।
তেৱে আসি মোক দায়া কৰন্তোক
স্বামী হোন্ত দেৱহৰি।।
স্বপনতো মঞি বৰিয়া আছোহো
স্বামী হুইবা দামোদৰ।।
এহি মোৰ বাঞ্ছা সাধন্তোক কৃষ্ণে
নলাগয় আন বৰ।।১০১৩।।
এহি বুলি সতী দেৱী নাগ্নজিতী
কৃষ্ণক আছন্ত চাই।
ভৈল প্ৰেমভাৱ শিহৰিল গাৱ
আনন্দৰ সীমা নাই।।
কোটি কামদেৱো ওচৰ নপাৱে
সাক্ষাতে লক্ষ্মীৰ পতি।
হেন মাধৱক ভাগ্যো লাগ পাই
প্ৰণাম কৰিলা সতী।।১০১৪।।
অন্তেষপুৰত যত মহাদই
সৱেও চাৱে নিৰেক্ষি।
অন্যোঅন্যে কহে হেনতো সুন্দৰ
পুৰুষক নতু দেখি।।
যেৱে সত্যা সতী হোৱে ভাগ্যৱতী
তেৱে তাঙ্ক পাইবা স্বামী।
ইহান চৰিত্ৰ আতি বিপৰীত
শুনি আছো সৱে আমি।।১০১৫।।
....................
।।ছবি।।
অনন্তৰে অৰ্চ্চা কৰি কৃষ্ণক আঞ্জলি ধৰি
নগ্নজিতে বুলিলা বিনয়।
শুনিয়োক নাৰায়ণ জগত কাৰণ প্ৰভু
ভকত বৎসল কৃপাময়।।
আপোন আনন্দে তুমি সদায় সম্পূৰ্ণ স্বামি
আসি ভৈলা গৃহক আহ্মাৰ।
আমি মহা অল্পতৰ তুমি মহা মহেশ্বৰ
কিবা আৱে সাধিবো তোহ্মাৰ।।১০১৬।।
যাৰ পাদপদ্ম ধূলি শিৰত বহন্ত তুলি
ব্ৰহ্ম হৰ লক্ষ্মী দিগপালে।
হেন পূৰ্ণব্ৰহ্মা কৃষ্ণ আসিলা মোহোৰ ঘৰে
নজানো কমন পূণ্যফলে।।
কালে কালে যিটো প্ৰভু ভকতক পালিবাক
নানা লীলা তনুক ধৰন্ত।
মোৰ আৱে কোন কৰ্ম্মে তুষ্ট ভৈলা সেহি তুমি
পৰম ঈশ্বৰ ভগৱন্ত।।১০১৭।।
শুকমুনি নিগদতি শুনিয়োক পৰীক্ষিত
ৰাজাৰ বচন শুনি হৰি।
মেঘৰ গম্ভীৰ ধ্বনি কৃষ্ণে বুলিলন্ত বাণী
অমৃত বচনে হাস্য কৰি।।
গোৱিন্দ বদতি ৰাজা ক্ষত্ৰিয়ৰ চাচনাক
মহাজনে কৰে গৰিহিত।
উত্তম ক্ষত্ৰিয়ৰ যাচনাত দোশ বৰ
অধমকো নুহিকে উচিত।।১০১৮।।
তথাপিতো তুমি সমে কুটুম্বিতা কৰিবাক
হেৰা আসি আছো মাগিবাক।
আছে তযু কন্যাখানি মাগো মোক দিয়া জানি
ধন দিবে নপাৰো তোহ্মাক।
কৃষ্ণৰ বচন শুনি মনত আছন্ত গুণি
সিটো মহাৰাজ নগ্নজিত।
পৰম অমৃত সম শুনি আতি মনোৰম
ভৈল আনন্দত কৃতকৃত্য।।১০১৯।।
মনে ভৈল অনুৰাগ আনন্দত মহাভাগ
সম্বোধিয়া দিলন্ত উত্তৰ।
হে প্ৰভু দামোদৰ ই তিনি ভুৱনে সাৰ
তোহ্মাৰ সদৃশ আছে বৰ।।
তুমি দেৱ দেহৰি ভকতৰ প্ৰিয়কাৰী
তোহ্মাৰ মহিমা কৈবো কিক।
ব্ৰহ্মা হৰে সৱে যাক কোনে সম হৈব তাক
তুমি দেৱ সৱাতো অধিক।।১০২০।।
...............
।।দুলড়ী।।
মুকুন্দৰ হেন বচন শুনিয়া
নগ্নজিত মহাভাগ।
ভৈলা আনন্দিত যেন কৃতকৃত্য
মনে ভৈলা অনুৰাগ।।
সম্বোধি বোলন্ত হে নাথ কৃষ্ণ
কি দিবো মঞি উত্তৰ।
তোহ্মাত অধিক কন্যাৰ বাঞ্ছিত
আছে আৰ কোন বৰ।।১০২১।।
যাৰ হৃদিমধ্যে থাকা মহালক্ষ্মী
সকল গুণ মন্দিৰ।
তুমি কৃষ্ণ বিনে ই তিনি ভুৱনে
কোন ধিক আছে আউৰ।।
কিন্তু এক হেন শঙ্কা এক আগে
থৈয়া আছো বিপৰীত।
পুৰুষৰ বীৰ্য্য পৰীক্ষা কৰিত
কন্যাৰ বৰ উচিত।।১০২২।।
দেখিয়োক ইটো সাতগোটা বৃষ
আসৰিশ দুৰাশয়।
ত্ৰিশূল সদৃশ তীক্ষ্ণ শৃঙ্গচয়
দেখন্তে লাগয় ভয়।।
বিনা অস্ত্ৰে জিনি বান্ধিয়া থৈবাক
যিটো পাৰে আসম্বাক।
শুনা প্ৰভু হৰি আছো প্ৰজ্ঞা কৰি
তাকেসে দিবো কন্যাক।।১০২৩।।
এহি সাত বৃষে অনেক ৰাজাৰ
ভাঙ্গিলেক হাড় ঘাৰ।
কেহোৱে নোৱাৰি সৱে গৈলা হাৰি
কতো গৈল যমদ্বাৰ।।
যদি এহি সাত বৃষক জিনিয়া
বান্ধিয়া থোৱা মুৰাৰি।
তেৱে মোৰ বাক্য সত্য হৱে প্ৰভু
কন্যা দিবো ৰঙ্গ কৰি।।১০২৪।।
কৰিয়ো সকাল জনম সাফল
ভকতবৎসল হৰি।
লীলায়ে বৃষক জিনিয়া কন্যাক
লৈয়ো প্ৰভু দাসী কৰি।।১০২৫।।
।।ছবি।।
শুনিয়োক সভাসদ মহাভাগৱত পদ
কৃষ্ণৰ চৰিত্ৰ অনুপাম।
ত্ৰৈলোক্য ঈশ্বৰ হুই কন্যাক মাগন্ত গই
ভকতৰ সাধি মনকাম।।
ভকতৰ দ্ৰব্য জানি আপুনিও চক্ৰপাণি
দেখা খুজি লৱন্ত আপুনে।
ধৰ্ম্ম অৰ্থ কাম মোক্ষ হাততে আনিয়া দেন্ত
দেখিয়ো নেদেখে মূঢ় জনে।।১০২৬।।
অকামেবা সকামেবা মোক্ষকামে অনুক্ষণে
কৃষ্ণকেসে ভজিয়োক জানি।
সুদৃঢ় ভকতি কৰি শ্ৰৱণ কীৰ্ত্তন কৰি
হৃদয়তে পাইবা চক্ৰপাণি।।
আন দেৱ দেৱী সেৱা জানিবা সকলে মায়া
জন্ম মৃত্যু নুগুচে সঘনে।
শ্ৰীকৃষ্ণ বিনে ইষ্ট নাই জানা নিষ্ঠে নিষ্ঠ
ধৰা তান ৰাতুল চৰণে।।১০২৭।।
ভকতৰ দ্ৰব্য যত মাধৱৰ আশা তাত
নিদিলেও খোজন্ত আপুনি।
হেন জানি শাক অন্ন যিবা মিলে ৰঙ্গমনে
কৃষ্ণত অৰ্পিয়ো মনে জানি।।
যত ধন ধন জায়া সকলে জানিবা মায়া
আৰ লোভ কৰা উপশাম।
অনন্ত কন্দলি ভণে গতি নাই কৃষ্ণ বিনে
নিৰন্তৰে বোলা ৰম ৰাম।।১০২৮।।
..................
।।কৃষ্ণৰ লগত সত্যা আৰু ভদ্ৰাৰ বিৱাহ।।
।।পদ।।
ৰাজাৰ বচনে হেন শুনি নাৰায়ণে।
কঙ্কালত বস্তৰ কাছি উঠি তাৱক্ষণে।।
ভকতৰ বাক্য সাধিবাক প্ৰভু হৰি।
আসনৰ উঠি গৈয়া বাহু ডাম্ভি মাৰি।।১০২৯।।
পৰম বিস্ময়ে সামৰাজে আছে চাই।
কৃষ্ণক দেখিয়া সাতো বৃষ গৈলা ধাই।।
চৰণে বিদাৰে মহী গৰ্জ্জয় অপাৰ।
তীক্ষ্ণ শৃঙ্গ আগে মাথি হোৱয় দোহাৰ।।১০৩০।।