।।ছবি।।

 

শুনা সামাজিক যত      ইটো মহাভাগৱত

ধৰ্ম্মৰ মধ্যত ইসে সাৰ।

কৃষ্ণৰ চৰিত্ৰ যশ        সম্যকে অমৃত ৰস

কৰ্ণভৰি পিয়া বাৰে বাৰ।।

যাৱে নতু ধৰে কালে     আছে যেৱে ভালে ভালে

কৃষ্ণপাৱে পশিয়ো শৰণে।

কৃষ্ণত অৰ্পিয়া চিত্ত      কৃষ্ণসে সুহৃদ হিত

হৈবা হৰি সহায় মৰণে।।৩৭২।।

নমো হেন কৃষ্ণদেৱ     মোত পৰে নাহি কেৱ

জানিলো অধম মূঢ়মতি।

আছা এই হৃদয়ত        তুমি হেন ঈশ্বৰত

নকৰিলো একান্ত ভকতি।।

তুমি দেৱ সদাশিৱ       তুমি জগতৰে জীৱ

ব্ৰহ্মদিৰো তুমি বুদ্ধি সাক্ষী

তুমি মোৰ গতিদাতা     তুমিসে সুহৃদ আত্মা

তথাপি নভজি খাইলো আখি।।৩৭৩।।

মঞি দান দয়াময়       তুমি দেৱ কৃপাময়

কৰা যেন যুৱাই হেন জানি।

তোহ্মাৰ চৰণে ৰতি      হোক হেন দিয়া মতি

তোহ্মাকেসে আছো গুৰু মানি।।

নুহিকো কিছোৰে পাত্ৰ     তোহ্মাৰ চৰণে মাত্ৰ

সৰ্ব্বথা থাকোক মোৰ চিত।

ছাড়ি বিষয়ৰ কাম        নিৰন্তৰে ৰাম ৰাম

বোলা যেৱে তড়িবা কলি।।৩৭৪।।

.............

 

 

।।বসুদেৱৰ যজ্ঞ সমাপন।।

             ।।পদ।।

 

শুক নিগদতি ৰাজা শুনা একমনে।

যেৱে বসুদেৱক হাসিলা মুনিগণে।।

সৱাকো সম্বোধি পাচে নাৰদ বদতি।

নহাসিবা কেহো বসুদেৱক সম্প্ৰতি।।৩৭৫।।

পুত্ৰ বুলি কৃষ্ণক কৰিয়া অনাদৰ।

আহ্মাত পুছিলা কথা অপূৰ্ণ কৰ্ম্মৰ।।

নাহিকে আশ্চৰ্য্য আথ নুহিবা বিস্ময়।

মায়ায়ে মোহিত মনুষ্যৰ হেন নয়।।৩৭৬।।

যদ্যপি কাছত আছা দেৱ নাৰায়ণ।

সমীপত বাসা অনাদাৰ কাৰণ।।

যেন তীৰবাসী গঙ্গাজল তেজি যায়।

অন্যত্ৰ জলত স্নানে সিদ্ধিক আশায়।।৩৭৭।।

যাহাৰ জ্ঞানক কালে নকৰৈ লুপুত।

মায়ায়ে কৰিছা নিজ মহিমা গুপুত।।

নিচিনে ঈশ্বৰ বুলি দৈৱকীৰ পোক।

হিমে মেঘে ছন্ন হেন বোলে আদিত্যক।।৩৭৮।।

সুখ দুখ তিনি গুণময় অহঙ্কাৰে।

যাহাক সৱেয়ো আৱৰিবেও নপাৰে।।

যিটো মায়া আহ্মাকো মুহিলে আজি দেখা।

ইহাত গৃহস্থ মনুষ্যৰ কোন লেখা।।২৭৯।।

যিটো মায়া কৰে ব্ৰহ্মদিৰো জ্ঞান নাশ।

জানি বসুদেৱক নকৰা উপহাস।।

এহি বুলি নাৰদ প্ৰমুখ্যে ঋষি যত।

কহিবে লাগিলা বসুদেৱৰ আগত।।৩৮০।।

শুনি আছে যত সমজ্যাৰ ৰাজামানে।

তথাতে আছন্ত ৰাম কৃষ্ণ বিদ্যমানে।।

যিবা কৰ্ম্মে কৰে সৱে কৰ্ম্মক নিস্তাৰ।

শুনা বসুদেৱ আৱে কথা কহো তাৰ।।৩৮১।।

শ্ৰদ্ধায়ে যজিবে হৰি যজ্ঞ ঈশ্বৰক।

নাহিকে উত্তম কৰ্ম্ম আত ব্যতিৰেক।।

এহি ধৰ্ম্ম হেতু হোৱে চিত্ত উপশাম।

জ্ঞানীগণে কহে আক উপায় সুগম।।৩৮২।।

এহি ধৰ্ম্মে হৰৈ মহা অন্ধকাৰ বন্ধ।

কিছো কিছো কৰি মিলে মনত আনন্দ।

পৰম নিষ্কামে আতিশয় শুদ্ধ চিত্তে।

ঈশ্বৰক যজিবে প্ৰত্যক্ষে একচিত্তে।।৩৮৩।।

গৃহস্থ দ্বিজৰ ইসে কল্যাণৰ পথ।

আত হন্তে সিজে কাম মোক্ষ ধৰ্ম্ম অৰ্থ।।

যজ্ঞ দান কৰিয়া ত্যজিবে বিচেষ্টাক।

ভোগ কৰি এৰিবেক তনয় ভাৰ্য্যাক।।৩৮৪।।

বিনাশী জানিয়া এৰিবেক স্বৰ্গ আশা।

কৃষ্ণক চিন্তিবে তপোবনে কৰি বাসা।

দেৱঋষি পিতৃৰ তিনিৰো ভিন্নে ভিন্ন।

উপজিলে মনুষ্যত লাগে তিনি ঋণ।।৩৮৫।।

ব্ৰহ্মাচাৰ্য্যে ঋষি ঋণ যজ্ঞে দেৱতাৰ।

উপজিয়া পুত্ৰক পিতৃৰ শুজৈ ধাৰ।।

তিনি ঋণ নুশুজিয়া যিটো মোক্ষ সাধৈ।

নৰকত পৰৈ দৈৱ তাহাকো নবাধৈ।।৩৮৬।।

ইটো কৰ্ম্ম সকৰ্ম্মীৰ কহিলা পৰমাৰ্থ।

তোহ্মাৰ নলাগে তুমি ভৈলাহৈ কৃতাৰ্থ।।

পৰম ঈশ্বৰ হৰি জগতৰ পতি।

তাহাঙ্ক অৰ্চ্চিলা তোৰা পৰম ভকতি।।৩৮৭।।

এতেকেসে তোৰা দুইৰ পুত্ৰ ভৈলা হৰি।

নাহি ভাগ্যৱন্ত আৰো তোমাঠেৰ সৰি।।

বসুদেৱ শুনি মুনিসৱৰ বচন।

পৰি প্ৰণামিলা পাচে সৱাৰো চৰণ।৩৮৮।।

পাত্ৰ হুয়া তুমিসৱে কৰায়োক যজ্ঞ।

নিস্তৰো হেনবা আৱে মঞি মহা অজ্ঞ।।

নাৰদ প্ৰমুখ্যে বাক্য নবাধিলা কেৱ।

সৱাকো বৰিলা পাত্ৰ পাচে বসুদেৱে।।৩৮৯।।

বসনে ভূষণে সৱ ঋষিক অৰ্চ্চিলা।

সেহি কুৰুক্ষেত্ৰে মহাযজ্ঞ আৰম্ভিলা।।

কৃষ্ণৰ জনক ভৈল জগত দীক্ষিত।

দেখি বৃষ্ণিবংশ ভৈলা সৱে আনন্দিত।।৩৯০।।

স্নানিয়া পিন্ধিলা ধৌত বস্ত্ৰ অলঙ্কাৰ।

সুৱৰ্ণ পদ্মৰ মালা গলে জাতিষ্কাৰ।।

বংশত প্ৰধান ৰাম ঈশ্বৰ মাধৱ।

পিতৃৰ দেখিয়া আতি যজ্ঞ মহোৎসৱ।।৩৯১।।

চৰাইলা অঙ্গত আতি ৰত্ন অলঙ্কাৰ।

ভৈল নীল পীত বস্ত্ৰে আতি জাতিষ্কাৰ।।

উদ্ধৱ প্ৰমুখ্যে আছে যত যদুবীৰ।

বসনে ভূষণে সৱে ভূষিল শৰীৰ।।৩৯২।।

তাসম্বাকো লগে লৈয়া পাচে কৃষ্ণ ৰাম।

অধিষ্ঠিল আপুনি যজ্ঞৰ যত কাম।।

ৰুক্মিণী প্ৰমুখ্যে কৃষ্ণপত্নীগণ যত।

ভৈল সালঙ্কৃতা সৱে উৎসৱ মনত।।৩৯৩।।

সিটো মহোৎসৱক দিখেবে অনুৰাগ।

প্ৰৱেশিলা যজ্ঞশালা শিশু কৰি আগ।।

দৈৱকী প্ৰমুখ্যে বসুদেৱ পত্নী যত।

পিন্ধিলন্ত দিব্য ধৌত বস্ত্ৰ শৰীৰত।।৩৯৪।।

কুঙ্কুমে লেপিত তনু জ্বলে অলঙ্কাৰ।

কৰ্ণত কুণ্ডল ডোলে গলে হেমহাৰ।।

গাৱে গাৱে বস্ত্ৰ অৰিহণা ধৰি হস্তে।

প্ৰৱেশিলা যজ্ঞশালা সুন্দৰী সমস্তে।।৩৯৫।।

স্বামীৰ সমীপ চাপি ৰহিল হৰিষে।

বাৱে দেৱে বাদ্য ঢাকি কুসুম বৰিষে।।

মৃদঙ্গ দুন্দুভি ভেৰী তবলৰ ৰোল।

ডিণ্ডিম দগৰ দণ্ডি বীৰ ঢাক ঢোল।।৩৯৬।।

বজাৱে কৰ্ত্তাল তাল আনন্দে মৃদঙ্গ।

নাচৈ নট নৰ্ত্তকী কৰিয়া অঙ্গ ভঙ্গ।।

আতি মহা উৎসৱে চপয় পঢ়ে ভাট।

বাৱে বিদ্যাধৰে অপ্সৰা কৰে নাট।।৩৯৭।।

শৰীৰৰ লাৱণ্য দৰশৈ ভঙ্গি ভাৱে।

সুস্বৰে গন্ধৰ্ব্বী সৱে স্বামীসঙ্গে গাৱে।।

ৰুদ্ৰকবিলাস বাণী বেণুৰ সম্বাদ।

বাৱে মহা বিপঞ্চি পঞ্চম তুলি নাদ।।৩৯৮।।

কোকিলৰ কণ্ঠ সম সুস্বৰ সঙ্গীত।

শুনন্তে অমৃত স্ৰৱৈ মোহ হোৱে চিত।।

ভৈলা বসুদেৱ মৃগচৰ্ম্ম সুসম্ভৃত।

কৰিলন্ত ঋষিসৱে যজ্ঞত দীক্ষিত।।৩৯৯।।

অভিনৱ নবীন লেপিত অঙ্গচয়।

অঞ্জনে ৰঞ্জিল তাৰ নয়ন দূতয়।।

দৈৱকী প্ৰমুখ্যে মহা মহিষী যতেক।

তেসম্বে সহিতে কৰিলন্ত অভিষেক।।৪০০।।

সিঞ্চিলন্ত শান্তি মন্ত্ৰ উচ্চাৰি উৎসৱে।

দশোদিশে পূৰিলেক বাদ্য ভণ্ড ৰৱে।।

দেৱ বাদ্য যতেক আকাশ ছানি বাজে।

চাৱৈ সচকিতে উৰ্দ্ধমুখে সামৰাজে।।৪০১।।

কটিতটে কনক কিঙ্কণী আতি জ্বলে।

ৰত্নৰ নূপুৰ জ্বলে চৰণ কলমে।।

কিৰীটি কুণ্ডল মুখ প্ৰকাশে সভাত।

হেনয় পৰম ভাৰ্য্যা সমে সিবেলাত।।৪০৩।।

কৰন্ত প্ৰকাশ বসুদেৱ আতিশয়।

তাৰাৰ মধ্যত যেন চন্দ্ৰৰ উদয়।।

নাৰদ প্ৰমুখ্যে মহাপাত্ৰ যত মুনি।

পিন্ধিলা পছৰা পাচে পাট পীত ভূনি।।৪০৪।।

গন্ধে পুষ্পে চন্দনে দেখন্তে মনোহৰ।

জ্বলে ৰত্নময় অলঙ্কাৰ কলেৱৰ।।

হুয়া মহাতুষ্ঠ যত আচাৰ্য্য ঋত্বিজ।

প্ৰসন্ন বদনে উচ্চাৰন্ত মন্ত্ৰ বীজ।।৪০৫।।

কৰন্ত প্ৰকাশ চন্দ্ৰ সমান যজ্ঞত।

বঢ়াইলা বহুত বসুদেৱৰ মহত।।

যত স্বৰ্গবাসী পাতালৰ যত নাগ।

উৎসৰ্গি দিলন্ত আসি আপোনাৰ ভাগ।।৪০৬।।

চাই আছে পৃথিৱীৰ যত ৰাজাচয়।

যজ্ঞৰ মহিমা দেখি পৰম বিস্ময়।।

যিটো যজ্ঞ পুৰুষ কাৰণ জগতৰ।

দ্ৰব্য কৰ্মম্ মন্ত্ৰ ইটো তিনিৰো ঈশ্বৰ।।৪০৭।।

অগ্নিহোত্ৰ আদি কৰি যজ্ঞ অসংখ্যাত।

যজিলন্ত বসুদেৱে তাহাঙ্ক সাক্ষাত।।

পুৰি মনোৰথ পাচে সৌৰি সৰ্ব্বজান।

যজ্ঞ সাঙ্গ কৰিয়া দক্ষিণা দিলা দান।।৪০৮।।

ঋত্বিজসৱক পুনু কৰি অলঙ্কৃত।

গো ভূমি কন্যা দিলা আৰো বহু বিত।।

ৰাম হ্ৰদে নাম আগ কৰি যজমান।

কৰিলন্ত ঋষিসৱে অৱভৃথ স্নান।।৪০৯।।

পত্নী সমে সৌৰিও নামিলা ৰাম হ্ৰদে।

দশোদশ পূৰে জয় বাদ্যৰ শবদে।।

দৈৱকী প্ৰমুখ্যে যত কৃষ্ণমাতৃগণ।

দিলা নট নৰ্ত্তকীক বসন ভূষণ।।৪১০।।

কুকুৰ চাণ্ডাল সীমা যত প্ৰাণীমানে।

কৰাইলা তৃপিতি সমস্তকে অন্নপানে।।

আপুনি লক্ষ্মীৰ স্বামী প্ৰৱেশি সভাত।

সুৱৰ্ণ ৰজত দান দেন্ত সঞিহাতে।।৪১১।।

এক গুণ ধন শত গুণ হন্ত দেন্তে।

হাজৰেক গুণ হন্ত বোজা বান্ধি নেন্তে।।

যেন পঞ্চৰত্নে বৰষিল দেৱ হৰি।

অদৰিদ্ৰ ভৈল দুখী ভিক্ষী দেশান্তৰী।।৪১২।।

মহাধনলোবী সৱে এৰিলা আক্ৰোশ।

হেন নাহি যজ্ঞত নভৈল পৰিতোষ।।

পৰিশ্ৰম কৰি ৰাম মাধৱে আপুনে।

মনোৰথ পিতৃৰ পূৰিলা সত্ব গুণে।।৪১৩।।

দেখি বসুদেৱৰ মহিমা আতিশয়।

ত্ৰৈলোক্যৰ লোক ভৈল পৰম বিস্ময়।।

দেৱাসুৰ মনুষ্যে প্ৰশংসা কৰে আতি।

বসুদেৱ মহন্তৰ থাকিল খিয়াতি।।৪১৪।।

আপুনি তনয় যাৰ ভৈলা ভগৱন্ত।

কোনে কৰি পাৱে তাৰ মহিমা অনন্ত।।

দেৱ ঋষি পিতৃ যত কিন্নৰ চাৰণ।

বসনে ভূষণে সৱে সন্তোষিলা মন।।৪১৫।।

কৃষ্ণত অনুজ্ঞা সৱে মাগি মনতুষ্টি।

যজ্ঞক প্ৰশংসা কৰি গৈলা সৱে উঠি।।

বিদৰ্ভ কৌশল কুৰু কৈকেয় সুঞ্জয়।

ইসৱ প্ৰমুখ্যে যত আনো ৰাজাচয়।।৪১৬।।

পুত্ৰ পত্নী সমে সৱে কৰি সতকাৰ।

যাক যেন যোগ্য দিলা বস্ত্ৰ অলঙ্কাৰ।।

পায়া বসুদেৱৰ সন্মান আতিশয়।

পৰম সন্তোষ ভৈল আনন্দ হৃদয়।।৪১৭।।

যজ্ঞৰ মহিমা দেখি প্ৰশংসা অশেষ।

কৃষ্ণত মেলানি লৈয়া চলি গৈলা দেশ।।

ভীষ্ম দ্ৰোণ দৌণী কৃপ কৰ্ণ কুন্তিভোজ।

পুত্ৰ সমে ধৃতৰাষ্ট্ৰ বিদুৰ কাম্বোজ।।৪১৮।।

মহাৰাজা যুধিষ্ঠিৰ ভীম ধনঞ্জয়।

নকুল কনিষ্ঠ সহদেৱ মহাশয়।।

সম্ব্নধী বান্ধৱ আৰো সুহৃদ যতেক।

সৱাকো তুষিলা বস্ত্ৰ ভূষণে প্ৰত্যেক।।৪১৯।।

তেসম্বো আলিঙ্গি স্নেহে সবংশে কৃষ্ণক।

সলোতক নেত্ৰে চলি গৈলন্ত দেশক।।

সত্যৱতী কুন্তী শান্তি দ্ৰৌপদী গান্ধাৰী।

আসিয়াছে কৌৰৱ পাণ্ডৱ যত নাৰী।।৪২০।।

দৈৱকী ৰোহিণী কৰি সৱাকো সন্মান।

বস্ত্ৰ অলঙ্কাৰে কৰাইলন্ত পৰিধান।।

মহস্নেহে ধৰিয়া সৱাকো সাৱটিল।

সজলে নয়ন অন্যো অন্যে আলিঙ্গিল।।৪২১।।

কৃষ্ণত মেলানি মাগি প্ৰশংসি অশেষ।

সুহৃদ বিৰহ দুখে চলি গৈল দেশ।।

যতেক সুহৃদ গোপগণ আদি কৰি।

যশোদা প্ৰমুখ্যে যত গোপৰ সুন্দৰী।।৪২২।।

তাসম্বাক দিলা দিব্য বস্ত্ৰ অলঙ্কাৰ।

সৱাতো অধিক কৰি কৰিলা সৎকাৰ।।

এহিমতে সাঙ্গ কৰি যজ্ঞ মহোৎসৱ।

অপ্ৰয়াসে কৰি মনোৰথ মহাৰ্ণৱ।।৪২৩।।

সপুত্ৰ বান্ধৱে বসুদেৱ মহাশয়।

ভৈল কৃতকৃত্য আতি আনন্দ হৃদয়।।

ত্ৰৈলোক্যৰ লোকে সৱে প্ৰশংসে সাদৰে।

কেশৱৰ প্ৰসাদে অচলা লক্ষ্মী ঘৰে।।৪২৪।।

বৰষিল পঞ্চৰত্ন যজ্ঞত প্ৰচুৰ।

তথাপিতো অক্ষয় ভাণ্ডাৰ ভৰপূৰ।।

নিগদতি শুক শুনা নৃপ পৰীক্ষিত।

আত অনন্তৰে শুনা কৃষ্ণৰ চৰিত।।৪২৫।।

…………….

।।নন্দ-বসুদেৱৰ আলাপ।।

শুনা সাৱধান কৰি চিত্তক একান্ত।

যেন ভৈল নন্দ বসুদেৱৰ বৃত্তান্ত।।

বংশে সমে ৰাম কৃষ্ণ উগ্ৰসেন ৰাজা।

নন্দ আদি গোপক কৰিলা সৱে পূজা।।৪২৬।।

কতো দিন তথাতে বঞ্চিলা মহাস্নেহে।

এৰিবে খোজন্তে পীড়ে বন্ধুৰ বিৰহে।।

সুহৃদ বৎসল সিটো যত যদুবংশী।

গোকুলবাসীৰ সিটো গুণক প্ৰশংসি।।৪২৭।।

কৰন্ত সন্মান সিটো গোপক গোপীক।

অন্যোঅন্যে দেখে যেন প্ৰাণতো অধিক।।

একে আসনতে থাকে নন্দ বসুদেৱ।

যশোদা দৈৱকী দুয়ো নেৰৈ কাকো কেৱ।।৪২৮।।

কৃষ্ণ পত্নী সমে সৱ গোপীৰ আলাপ।

কৃষ্ণৰ কথায়ে বঞ্চৈ সংসাৰৰ তাপ।।

ভকতৰ বশ্য কৃষ্ণ ত্ৰৈলোক্য ঈশ্বৰ।

পৰম গৌৰৱে কৰে সৱাকো আদৰ।।৪২৯।।

যশোদা নন্দক থাকে প্ৰবোধি দিনত।

নেৰন্ত গলত বান্ধি পৰম স্নেহত।।

বালক চৰিত্ৰচয় সুমৰি সুমৰি।

কান্দে দুয়ো প্ৰাণীৰ লোতক পৰৈ ঝৰি।।৪৩০।।

শুঙ্গে নাকে যেন স্নেহে চেলেকে জিহ্বাই।

ফোকাৰে নিশ্বাস মুখপদ্ম চাই চাই।।

যশোদা কান্দন্ত ধৰি কৃষ্ণক সাৱটি।

নকৰিলা শুধি দুনাই আহ্মাক পালটি।।৪৩১।।

স্বপুত্ৰে বঞ্চিত হুয়া জীয়োহো অভাগী।

সিটো ধন গোধনক সাঞ্চো কাক লাগি।।

প্ৰাণপুত্ৰ বিয়োগে নগৈলো কিয় মৰি।

এহি বুলি কৰুণা কৰন্ত ব্ৰজেশ্বৰী।।৪৩২।।

মাতৃৰ বিলাপ দেখি নসহে হৃদয়।

লগতে কান্দিলা দুখে কৃষ্ণ কৃপাময়।।

পীতবস্ত্ৰে মুচি মুখ যশোদা নন্দৰ।

বোলন্ত প্ৰবোধ দুইকো কৰিয়া কাতৰ।।৪৩৩।।

কুন্ধচ সংসাৰ ইটো হেনয় কুনয়।

সুহৃদ সংযোগ চিৰকাল নৰহয়।।

জানা মায়াময় ইটো পিতৃ পুত্ৰ দেহ।

নাটক টাটক সৱ বানধৱৰ স্নেহ।।৪৩৪।।

হেন অনুমানি শান্ত কৰিয়োক চিত্ত।

এহি বুলি দোহাঙ্কো বুজান্ত প্ৰতিনিত।।

ৰাত্ৰি ভৈলে বিৰলত বুজান্ত গোপীক।

জানা তুমিসৱ মোৰ প্ৰাণতো অধিক।।৪৩৫।।

সদায় হৃদয়ে কৰো তোমাসাক ধ্যান।

নাহি প্ৰিয়তম তুমিসৱ বিনে আন।।

কান্দে গোপীসৱে সুমৰিয়া কৃষ্ণ কেলি।

প্ৰবোধন্ত ধৰি স্নেহে চাৰি বাহু মেলি।।৪৩৬।।

আঞ্চলে মুচন্ত মুখ কান্দিয়া লগতে।

সমস্তে ৰজনী যায় নিতে এহিমতে।।

একিদন বসুদেৱ আছন্ত সমাজে।

লগতে আছন্ত বসি নন্দ গোপৰাজে।।৪৩৭।।

সমস্তে সুহৃদে আছে লগতে আৱৰি।

বসুদেৱে বোলন্ত নন্দৰ হাতে ধৰি।।

শুনা সখী গোপৰাজা বচন আহ্মাৰ।

ঈশ্বৰ নিৰ্ম্মিত স্নেহপাশ বজ্ৰ সাৰ।।৪৩৮।।

জ্ঞানবলে যোগীগণে নপাৰে ছেদিত।

ইটো কথা ভৈলা সখি তোহ্মাত বিদিত।।

তুমিসে মহন্ত মহা সাধু মধ্যে সাৰ।

কৰি আছা আহ্মাক উত্তম উপকাৰ।।৪৩৯।।

নুসুমৰো আমি সিটো গুণক কিঞ্চিত।

ততাপি আহ্মাত এতমান স্নেহ চিত।।

এতেক দুস্ত্যজ স্নেহ জানিলোহ মনে।

নুশুজিলো তযু গুণ শুনা যি কাৰণে।।৪৪০।।

আপদত আছিলো নাছিল ধন অৰ্থ।

উপকাৰ কৰিবে সিবেলা অসমৰ্থ।।

এৱে শ্ৰীমদে অন্ধ ভৈলো সমুদায়।

নুসুমৰো তুমি হেন মিত্ৰক সদায়।।৪৪১।।

একোমতে নুশুজিলো উপকাৰ ঋণ।

মঞি মিত্ৰবঞ্চক পৰম বুদ্ধিহীন।।

কুশলক আশা যাৰ থাকিবেক ভালে।

জানো ৰাজশ্ৰীক সিটো বাঞ্ছৈ একোকালে।।৪৪২।।

শ্ৰীমদে সুহৃদ বন্ধুক কৰে হেলা।

দেখিও নেদেখে যেন দিনতে অন্ধলা।।

এহিমতে বোলন্ত নন্দৰ হাতে ধৰি।

দ্ৰৱিল হৃদয় সৌৰি সুহৃদ সুমৰি।।৪৪৩।।

যত পূৰ্ব্ব উপকাৰ কহিয়া প্ৰকটি।

কান্দিবে লাগিলা ধৰি সখিক সাৱটি।।

নেত্ৰৰ লোতক বহে নসহে হৃদয়।

কৰন্ত ক্ৰন্দন বসুদেৱ মহাশয়।।৪৪৪।।

কৰিলা আশ্বাস ধিৰ নন্দে হেন দখি।

মোক আৱে বুলিবে নলাগে প্ৰাণসখি।।

কতবা জন্মৰ মোৰ আছে মহাভাগ।

তুমি হেন মহন্তক মিত্ৰ পালো লাগ।।৪৪৫।।

জগত প্ৰসিদ্ধ তুমি মহাভাগৱত।

প্ৰত্যক্ষ দেখিলো আমি যজ্ঞৰ মহত।।

বুলিলা মধুৰ বাক্য অনেক সাদৰি।

কৰন্ত সন্মান তাঙ্ক নিতে ৰাম হৰি।।৪৪৬।।

অনুদিনে বাঢ়ে অন্যোঅন্যে স্নেহপাশ।

আজি কালি কৰিতে গৈলেক তিনি মাস।।

নন্দে আলোচন্ত আমি চলিবো প্ৰভাতে।

লন্ত অনুমতি যদুবংশৰ সৱাতে।।৪৪৭।।

কথাতে গধূলি ভৈলা নজানন্ত তাক।

কালি যাবা বুলি বসুদেৱ দেন্ত হাক।।

কাকো কেৱে এৰিবাক নপাৰে স্নেহত।

পুনু পুনু যদুগণে নেদন্ত সন্মত।।৪৪৮।।

ক্ষণ প্ৰায় প্ৰেমে বঞ্চিলন্ত মাস তিনি।

নন্দক সবংশে অৰ্চ্চিলন্ত ভিন্ন ভিন্ন।।

বসুদেৱ উগ্ৰসেন সাত্যকি উদ্ধৱ।

জগতৰ প্ৰভু ৰাম ঈশ্বৰ মাধৱ।।৪৪৯।।

যশোদা নন্দক সাদৰিয়া বহুভাৱে।

দিলা দিব্য ভূষণ সন্দেশ গাৱে গাৱে।।

পৰম বান্ধৱ গোপ গোপী নিৰন্তৰে।

ভূষিলা সৱাকো বস্ত্ৰ ভূষণে আদৰে।।৪৫০।।

মনুষ্যত অপ্ৰচাৰ অমূল্য ৰতনে।

ভৰাইল শকটসৱ সুৱৰ্ণ ভাজনে।।

যশোদাক আনি পাচে দৈৱকী ৰোহিণী।

দিল দুয়ো অলঙ্কাৰ দিব্য বস্ত্ৰ ভিন্নি।।৪৫১।।

কৃষ্ণপত্নীসৱো আসি কৰি সকতাৰ।

প্ৰাণ শাশু বুলি দিলা ৰত্নৰ সম্ভাৰ।।

কৃষ্ণৰ পৰম প্ৰিয় যতেক গোপিনী।

দিব্য বস্ত্ৰ অলঙ্কাৰ পিন্ধাই ভিন্নি ভিন্নি।।৪৫২।।

সাৱটি সৱাকো কৃষ্ণে কৰিলা সন্মান।

জানা তুমি সৱেসে মোহোৰ জীৱ প্ৰাণ।।

মোক লাগি খেদ আৰো নকৰিবা মনে।

তোমাসাৰ সঙ্গ মঞি নেৰো সৰ্ব্বক্ষণে।।৪৫৩।।

এৱে সবান্ধৱে গোকুলক যায়ো চলি।

গাৱে গাৱে দিলা দুনাই ৰত্নৰ অঞ্জলি।।

কৃষ্ণৰ সন্মানে গোপী সমস্তৰে মন।

ভৈল আতি তুষ্ট আনো যত গোপগণ।।৪৫৪।।

দিলা আগবঢ়াই অনেক সেনা সঙ্গে।

চলিবাক চান্ত গোপৰাজ মহাৰঙ্গে।।

শুনা সভাসদ পদ মহাভাগৱত।

জানা ধন জন বন্ধু সৱ আশাশ্বত।।৪৫৫।।

হাটে বাটে কৈত কেতিক্ষণে পৰে প্ৰাণ।

কৃষ্ণ বিনে নাহি আন যাতনাত ত্ৰাণ।।

নমো নমো হেন কৃষ্ণ মই নমাই মাথ।

শুনি আছো তুমি দেৱ অনাথৰ নাথ।।৪৫৬।।

তাতেসে তোহ্মাত লৈলো শৰণ আপুনি।

যেন যুৱাই কৰা এৱে মোক মনে গুণি।।

দুৰ্ল্লভ মনুষ্য জন্ম বৃথা গৈল মোৰ।

তুমি হেন ঈশ্বৰত ভৈলো সেৱাচোৰ।।৪৫৭।।

মঞি অধমৰ দোষ গুণ নিবিচাৰি।

দায়াশীল দেৱ মোক নিয়োক নিস্তাৰি।।

অঘ বক পূতনাক দিলা দেৱ গতি।

হৃদয়ৰ বন্ধু মোক নেৰিবা সম্প্ৰতি।।৪৫৮।।

তোহ্মাৰেসে অংশ হুয়া মঞি ভৈলো বাম।

বোলা নিৰন্তৰে নৰে জয় জয় ৰাম।।৪৫৯।।

.....................

 

।।ছবি।।

 

শুক নিগদতি ৰাজা      শুনা গোকুলৰ প্ৰজা

যাইবে যেৱে সৱে ভৈল সাজ।

কৃষ্ণক গলত বান্ধি       নন্দ যশোদায়ে কান্দি

আছিলা লোতক ভৈল বাজ।।

প্ৰাণ পূতাই থাকিয়োক     পৰিচ্ছেদা দেখা মোক

আমি চলি যাঞো নিজ থান।

কৃষ্ণৰ বিৰহ বহ্নি       উধাই শৰীৰত ছানি

এৰিবে খোজন্তে যায় প্ৰাণ।।৪৬০।।

পিতৃক মাতৃক ধৰি       লগতে কান্দন্ত হৰি

আনো যত সুহৃদ সমাজ।

ভিজায়া নেত্ৰৰ জলে      কৃষ্ণক ধৰিয়া গলে

কথমপি ভৈল তৈৰ বাজ।।

অনেক কাতৰ কৰি পিতৃক-মাতৃক ধৰি

তুলিলন্ত সাৱটি ৰথত।

হে কৃষ্ণ নমো বুলি      পৰশে চৰণ ধূলি

গোপগণে য়াহন্তে পথত।।৪৬১।।

বিয়োগে দহৱৈ হিয়া      কৃষ্ণমুখ নিৰীক্ষিয়া

কান্দৈ মহাপ্ৰেমে ব্ৰজবাসী।

যতেক ভকত গোপী      কৃষ্ণৰ সমীপে আসি

ধৰৈ পাদপদ্মক উল্লাসি।।

ঘষে আনি আখি মুখে     মহা বিয়োগৰ দুখে

কান্দি কান্দি বোলে প্ৰেম বাক।

আমি হুয়া নিজ চেড়ী     প্ৰাণ প্ৰভু যাঞো এৰি

পৰিচ্ছেদা দেখিলো তোহ্মাক।।৪৬২।।

কমললোচন স্বামী   দুনাই নেদেখিবো আমি

বেঢ়ি কৰে কৃষ্ণক ক্ৰন্দন।

লগতে কান্দন্তে যান্ত      কতো ধৰ নিচুকান্ত

মহাস্নেহে দৈৱকী নন্দন।।

যতেক যাদৱগণ        সৱাৰো আকুল মন

বিয়োগত ব্ৰজৰ বধূৰ।

সাৱটিয়া গাৱে গাৱে      অনেক বিনয় ভাৱে

আগবঢ়াই থৈলা কতো দূৰ।।৪৬৩।।

ব্ৰজবাসী চলি যায়       তম্ভিয়া তাহাক চায়

আছে হাতে লোতক মচন্তে।

কৃষ্ণমুখ নিৰীক্ষিয়া       বিৰহে দহৱে হিয়া

যায় গোপী সমস্ত কান্দন্তে।।

কৃষ্ণক দেখিলে মানে      কৰযোৰে সাৱধানে

কতদূৰ গৈল পাচগুৰি।

আৰ ভৈলা কৃষ্ণপ্ৰাণ      নেদেখি ধৰিলা ধ্যান

কৃষ্ণৰ মূৰ্ত্তিক মনে ধৰি।।৪৬৪।।

নিশ্বাস ফোকাৰে মুখে     কৃষ্ণ কৃষ্ণ ৰড়ে দুখে

নাই আন বচন কিঞ্চিত।

বহৱৈ লোতক ধাৰা      কৃষ্ণৰ চৰণ পৰা

কাৰো আৰো নবজায় চিত্ত।।

কৃষ্ণত মজিল মন       কৃষ্ণ সৱে প্ৰাণ মন

কৃষ্ণ বিনে নজানন্ত আন।

কৃষ্ণক হৃদয়ে ধৰি       কৃষ্ণক মনত স্মৰি

গৈলা ব্ৰজবাসী নিজ থান।।৪৬৫।।

ব্ৰজৰ লোকৰ ভাৱ       দেখি শিহৰাইল গাৱ

অনন্তৰে যত যদুবংশী।

পৰম বিস্ময় মতি       চলে দ্বাৰকাক প্ৰতি

গোপী গোপসৱক প্ৰশংসি।।

মাধৱক মধ্য কৰি       যায় চপকাৰে চলি

পৰম বৈষ্ণৱ বৃষ্ণিগণ।।

আতিশয় প্ৰীতিভাৱে      কৃষ্ণগুণ নাম গাৱে

নেৰৈ মনে কৃষ্ণৰ চৰণ।।৪৬৬।।

প্ৰেমৰসে দ্ৰৱে চিত্ত       হৱৈ তনু ৰোমাঞ্চিত

ভিজে মুখ নয়নৰ জলে।

সংসাৰক কৰি শুদ্ধি      এহিমতে যদুবংশী

পাইলা যদুপুৰ সমদলে।।

তীৰ্থযাত্ৰা সময়ত        ভৈল মহা মহোৎসৱ

কহে সৱ প্ৰকটি লোকত।

শুনিয়া বিস্ময় মন       ভৈল সৱ প্ৰজাগণ

সিটো বসুদেৱৰ মহত্ত্ব।।৪৬৭।।

পিতৃৰ পৰম যশ        ভকতিত হুয়া বশ

জগততে কৰালা প্ৰখ্যাত।

বহুবিধ লীলা কৰি       এহিমতে দেৱহৰি

হৰিষে বঞ্চিলা দ্বাৰকাত।।

ঈশ্বৰ গৰুড়কেতু        জগত নিস্তাৰ হেতু

ভৈল দৈৱকীত অৱতাৰ।

মহিমা কহিবো কত      ভৈল কথা সমাপত

ইটো কুৰুক্ষেত্ৰৰ যাত্ৰাৰ।।৪৬৮।।

.........

 

।।দুলড়ী।।

 

শুনা সভাসদ      হুয়া নিশবদ

হুয়ো সাৱধান চিত্ত।

কলিৰ পাপক      সংসাৰ তাড়ক

কৃষ্ণৰ লীলা চৰিত।।

মিলাৱে ভুকুতি     মুকুতিৰ মতি

শ্ৰৱণে কৃষ্ণৰ কথা।

শুনিয়ো অৱশ্যে    ইহেন মনুষ্য

জন্ম নকৰিয়ো বৃথা।।৪৬৯।।

নমো নমো কৃষ্ণ    ইষ্ট দেৱ হৰি

ভূমিত নমায়া মাথ।

কৰোহো মিনতি    অগতিৰ গতি

কৰা মোক প্ৰাণনাথ।।

তুমিসে পৰম      গুৰু গোপীনাথ

এৱেসে জানিলো আমি।

তুমি প্ৰিয় আত্মা    তথাপি নভজো

কিনো মঞি আধোগামী।।৪৭০।।

যতেক শুনোহো    হিয়াত নথাকে

তথাপি ইসৱ কথা।

মই মূঢ়মতি       নভৈল ভকতি

ইটো জন্ম ভৈল বৃথা।।

হৃদিপদ্ম মধ্যে     আছাহা মাধৱ

বান্ধৱ তভো নাদৰো।

যেন বিষ বিষ্ঠা    বিষয়ৰ চেষ্টা

তাকেসে আচৰি মৰো।।৪৭১।।

অমৃত তেজিয়া     ভূঞ্জোহো গৰল

তৰল মঞি কুমতি।

নপাঞো চেতন     গৰুড়কেতন

তুমি বিনে নাই গতি।।

তযু গুণ যশ      ইসে মহাৰস

তথাপি চিত্তে নুৰুচে।

দিয়োক সুপন্থ      মিছা মনোৰথ

যিমতে মনৰ গুচে।।৪৭২।।

কালগ্ৰাসে গিলে     কৈত মৃত্যু মিলে

গৈলো পৰ অধোগতি।

কৰা কৃপা মোক    অবিলম্বে হোক

তোহ্মাৰ চৰণেৰতি।।

দেহু এহি দান     নবাঞ্ছোহো আন

তোহ্মাত পশি শৰণে।

ছাড়ি আন কাম    ডাকি বোলা ৰাম

সামাজিক যত জনে।।৪৭৩।।

..........

 

।।বসুদেৱৰ মহাজ্ঞান প্ৰাপ্তি।।

                ।।পদ।।

শুক নিগদতি শুনা নৃপতি সাক্ষাত।

বহুবিধ লীলা হৰি কৰি দ্বাৰকাত।।

ভকতৰ মনোৰথ পূৰিলা আশেষ।

কৰিবো বেকত সিটো তোহ্মাত নিঃশেষ।।৪৭৪।।

বসুদেৱ দৈৱকী বাক্যত নাৰদৰ।

জানিলা কৃষ্ণক এন্তে পৰম ঈশ্বৰ।।

নোহন্ত আহ্মাৰ পুত্ৰ পুৰুষ পুৰাণ।

হৃদয়ৰ নুগুচে ঈশ্বৰ মহাজ্ঞান।।৪৭৫।।

একদিনা পিতৃগৃহে গৈলা কৃষ্ণ ৰাম।

বসুদেৱ দৈৱকীক কৰিলা প্ৰণাম।।

দেখি দুয়ো প্ৰাণী আতি হৰষিত মন।

বসিবাক লাগি দিলা আনন্দে আসন।।৪৭৬।।

মুনিসমস্তৰ বাক্য শুনিয়া সভাত।

প্ৰভাৱ প্ৰত্যেকে দেখি গৈলোহো সঞ্জাত।।

পৰম ঈশ্বৰ দুয়ো সাক্ষাতে আকলি।

বুলিবে লাগিলা সৌৰি কৰি কৃতাঞ্জলি।।৪৭৭।।

হে কৃষ্ণ কৃষ্ণ মহেশ্বৰ নাৰায়ণ।

হে হলিৰাম দুয়ো দেৱ সনাতন।

নিশ্চয়ে জানিলো আমি নুহিকা মানুষ।

জগতকাৰণ যিটো প্ৰকৃতি পুৰুষ।।৪৭৮।।

তাহাৰো কাৰণ তোৰা জানিলো সম্প্ৰতি।

কাৰণৰো কাৰণ সাক্ষাত নাৰায়ণ।

এতেকে জানিয়া লৈলো তোহ্মাত শৰণ।।৪৭৯।।

যৈতে যিবা কালত যাহাৰ হোৱে খ্যাত।

যাৰ অৰ্থে যিটো কৰৈ কৰাৱে সাক্ষাত।।

যাক কৰৈ সিয়ো সৱে পুৰুষ পুৰাণ।

তাহাৰো কাৰণ হুয়ো দেৱতা ঈশাণ।।৪৮০।।

ইটো নানাবিধ সৃষ্টি কৰি জগতৰ।

আপুনি পশিয়া প্ৰভু তাৰ অভ্যন্তৰ।।

জ্ঞানৰূপ শকতি আপুনি হুয়া হৰি।

জগতৰ জীৱৰ প্ৰাণখ আছা ধৰি।।৪৮১।।

যতেক চৌব্বিশ তত্ত্ব সৃষ্টিৰ নিদান।

যিবা শক্তি কৰৈ সৱ জগত নিৰ্ম্মাণ।।

সিয়ো সৱে শকতিৰ প্ৰেৰক ঈশ্বৰ।

প্ৰহাৰে পুৰুষে যেৱে তেৱে যায় শৰ।।৪৮২।।

বায়ুৰ শকতি যেন চলে তৃণ বন।

সেহিমতে জগতৰ ঈশ্বৰ কাৰণ।

প্ৰকৃতি মহত যত তত্ত্ব নিৰন্তৰ।

জানিলো তুমিসে মাত্ৰ চৈতন্য ঈশ্বৰ।।৪৮৩।।

আকাশে শবদ শুনে ৰসে সম জল।

গন্ধ গুণে সমে ইটো পৃথিৱীমণ্ডল।।

ৰূপে সমে চন্দ্ৰ সূৰ্য্য অগ্নিৰ জেউতি।

পৰশে সহিতে বায়ু তোহ্মাৰে শকতি।।৪৮৪।।

ইন্দ্ৰিয়ৰো তুমি সৱে শকতি বিধাতা।

অধিষ্ঠাতা দেৱৰো তুমিসে অধিষ্ঠাতা।।

বুদ্ধিৰো নিশ্চয়াত্মিকা তুমি লক্ষ্মীপতি।

জীৱৰো তুমিসে অনুসন্ধান শকতি।।৪৮৫।।

ৰাজসিক সাত্ত্বিক তামস অহঙ্কাৰ।

তিনিৰো ঈশ্বৰ তুমি জগত আধাৰ।।

জন্ম মৰণৰো যিটো কাৰণ প্ৰকৃতি।

জীৱকো আৱৰৈ সিটো তোহ্মাৰ শকতি।।৪৮৬।।

জগতক ব্যাপি কৰা আপুনি প্ৰকাশ।

জগতকে বিনাশে তোহ্মাৰ নাহি নাশ।।

যেন ঘট আকাশে কুণ্ডল হৱে ছন্ন।

নুহি নষ্ট কদাচিতো মৃত্তিকা সুৱৰ্ণ।।৪৮৭।।

তুমি সত্য ব্ৰহ্ম মিছা জগত স্ৰজনা।

তোহ্মাৰ মায়ায়ে কৰৈ তোহ্মাৰ কল্পনা।।

প্ৰকৃতিত আছে মাত্ৰ ব্যৱহাৰ ধৰ্ম্ম।

তুমিসি স্বৰূপ পৰিপূৰ্ণ পৰমব্ৰহ্ম।।৪৮৮।।

ইটো মহা তত্ত্বজ্ঞান পৰম নিগূঢ়।

ইহাক নজানে যত জীৱ মহামূঢ়।।

শৰীৰক মঞি বুলি কৰে কৰ্ম্ম যত।

সেহি কৰ্ম্মে অন্ধ হুয়া ভ্ৰমে সংসাৰত।।৪৮৯।।

ইটো তত্ত্ব জ্ঞান কিছো নুবুজো তোহ্মাৰ।

ইজন্মতো নতৰিলো দুৰ্ঘোৰ সংসাৰ।।

জানিলো নোৱাৰো মঞি নিয়মিব চিত্ত।

কিনো অধমৰ মোৰ বুদ্ধি বিপৰীত।।৪৯০।।

এহিমতে বোলন্তে মিলিল অনুতাপ।

কৃষ্ণৰ আগতে সৌৰি কৰন্ত বিলাপ।।

ধাৰায়ে বহৱে দুয়ো নেত্ৰৰ লোতক

কৰন্ত কৰুণা চাই ঈশ্বৰ কৃষ্ণক।।৪৯১।।

নৰহে ঈশ্বৰ জ্ঞান তড়িবো কিমতে।

দুৰ্ল্লভ মনুষ্য জন্ম লভিলো ভাৰতে।।

ভৈলো মহামত্ত মঞি আপোনাৰ অৰ্থে।

তোহ্মাৰ মায়ায়ে আযু গৈল সৱ ব্যৰ্থে।।৪৯২।।

ধন জন পুত্ৰ ভাৰ্য্যা আকে বোলে মোৰ।

শৰীৰক মঞি বুলি ভৈলো সেৱাচোৰ।।

এহি অপৰাধে স্নেহপাশে আছে বান্ধি।

নিৱেদন্ত দুখ বসুদেৱে কান্দি কান্দি।।৪৯৩।।

কতো কোটি জন্ম মঞি ভ্ৰমো সংসাৰত।

কৃমি কীত পক্ষী হুয়া আছো নানামত।।

মঞি মহাদীন দেৱ পৰম অনাথ

কৰা পৰিত্ৰাণ আৱে বাপ জগন্নাথ।।৪৯৪।।

হেনবা বুলিবা আমি তোহ্মাৰ তনয়।

কিসক বোলাহা মোক এতেক বিনয়।।

মোহোৰ আগত কেনে কৰা অনুতাপ।

ইহাৰ সিদ্ধান্ত আৱে শুনিয়োক বাপ।।৪৯৫।।

নুহিকা মোহোৰ পুত্ৰ তুমি নাৰায়ণ।

জগতকাৰণ যিটো তাহাৰ কাৰণ।।

যত দুষ্ট ক্ষত্ৰিয় ভূমিৰ মহাভাৰ।

তাক সংহাৰিবে মোত ভৈলা অৱতাৰ।।৪৯৬।।

ঈশ্বৰৰো ঈশ্বৰ তুমিসে মহাহৰি।

মায়ায়ে মনুষ্য চেষ্টা কৰা অৱতৰি।।

মুনিসমস্তৰ বাক্য শুনিয়া সভাত।

জানিলো প্ৰভাৱ প্ৰভু দেখিলো সাক্ষাত।।৪৯৭।।

ছেদিয়োক স্নেহময় মোৰ মহাপাশ।

বিষমৰ বিষয় গুচোক অভিলাষ।।

সলোতক মুখে দুখে কৰন্ত কাতৰ।

ত্ৰাহি মহা অজ্ঞানিক মোক মহেশ্বৰ।।৪৯৮।।

তযু পাদ পঙ্কজত পশিলো শৰণে।

ভকতৰ ভয় হৰৈ এহিসে চৰণে।।

আৱে দীনবন্ধু মোক কৰা পৰিত্ৰাণ।

দিয়োক উপায় গুচে যিমতে অজ্ঞান।।৪৯৯।।

মঞি ইন্দ্ৰিয়ৰ সুখ সাধো প্ৰতিনিতি।

শৰীৰত মাত্ৰ আত্মবুদ্ধি কৰো আতি।।

তুমি হেন ঈশ্বৰত ভৈল পুত্ৰ বোধ।

কৰিয়ো বান্ধৱ ইটো কুবুদ্ধি নিৰোধ।।৫০০।।

হেনবা বুলিবা নোহো ঈশ্বৰ সাক্ষাত।

তোহ্মাৰেসে পুত্ৰ মঞি জগতে প্ৰখ্যাত।।

ইহাৰ উত্তৰ শুনা জগতৰ স্বামী।

সুমৰিলো সূতিকা গৃহৰ কথা আমি।।৫০১।।

যি কালত দৈৱকীৰ গৰ্ভে ভৈলা জাত।

পৰম ঈশ্বৰ ৰূপ দেখিলো সাক্ষাত।।

দুয়ো প্ৰাণী পৰি স্তুতি কৰিলো কাৰুণি।

উপৰি জন্মৰ কথা কহিলা আপুনি।।৫০২।।

আছিলা সুতপা পৃঞ্চি নামে প্ৰজাপতি।

পৃষ্ণিগৰ্ভ নামে মঞি ভৈলো উতপতি।।

অদিতি কশ্যাপ পাচে ভৈলা তোৰা দুই।

উপজিলো তোহ্মাতে বামণ ৰূপ হুই।।৫০৩।।

বসুদেৱ দৈৱকী সম্প্ৰতি ভৈলা আসি।

নিজৰূপে ভৈলো পুত্ৰ মহিমা প্ৰকাশি।।

তোহ্মাৰ মুখৰ কথা পৰিল মনত।

জানিলোহো তুমিসে ঈশ্বৰ মহাতত্ত্ব।।৫০৪।।

নানাবিধ ধৰা তনু লীলায়ে মাধৱ।

বুজিবেক কোনে যোগমায়াৰ বৈভৱ।।

হৰিয়ো অজ্ঞান মোৰ জ্ঞানে দামোদৰ।

সংসাৰ তাপত মৰো কৰোহো কাতৰ।।৫০৫।।

এতেক বোলন্তে প্ৰেমে পৰশিলে বৰে।

নয়নৰ নীৰ সৰসৰি ঝড়ি পৰে।।

লোতকে বেঢ়িলে কণ্ঠ গদ গদ মাত।

তম্ভিল কৃষ্ণক চাহি কৰি যোৰহাত।।৫০৬।।

পৰীক্ষিত ৰাজাত কহন্ত শুক মুনি।

পিতৃ বসুদেৱৰ কাৰুণ্য বাণী শুনি।।

ভৈলন্ত সন্তুষ্ট কৃষ্ণ দেৱ কৃপাময়।

বুলিলন্ত হাসি হাসি বচন বিনয়।।৫০৭।।

নলাগয় জ্ঞান তুমি স্বভাৱে কৃতাৰ্থ।

যতেক কহিলা মানে এহি পৰমাৰ্থ।।

পৰম মহন্ত পিতৃ পৰিহৰা খেদ।

তথাপিতো কহো জ্ঞান লোৱা পৰিচ্ছেদ।।৫০৮।।

আহ্মাক উদ্দেশি নিৰুপিলা তত্ত্ব যত।

এহিটো পৰম জ্ঞান মোহোৰ সন্মত।।

কিন্তু সমস্ততে কৰা এহি ব্ৰহ্মদৃষ্টি।

তাপ দূৰ হোৱৈ যেন অমৃতৰ বৃষ্টি।।৫০৯।।

মঞি তুমি সৱ যদুৱংশ নিৰন্তৰ।

দেখা শুনা মানে আনো যত চৰাচৰ।।

সৱ ব্ৰহ্মময় ইটো কহিলো তোহ্মাত।

জ্ঞানদৃষ্টি নিৰীক্ষণে দেখিবা সাক্ষাত।।৫১০।।

নিত্য নিৰঞ্জন স্বপ্ৰকাশ আত্মা এক।

মায়া উপাধিৰ পদে দেখিয় অনেক।।

যতেক আকৃতি মানে মায়াময় সৃষ্টি।

হেন জানি কেৱল ব্ৰহ্মত দিয়া দৃষ্টি।।৫১১।।

স্বৰূপত একে মাত্ৰ মৃত্তিকা আকাৰ।

ঘট পট ভেদে দেখি অনেক প্ৰকাৰ।।

এহিমতে অনেক অদ্বৈত আত্মবুদ্ধ।

মায়া উপাধিৰ পদে দেখি বহুবিধ।।৫১২।।

মায়াময় নামৰূপ সৱাকো উপেক্ষা।

অন্তৰ্য্যামী মঞি ঈশ্বৰক মাত্ৰ দেখা।।

থিৰ চিত্তে অভ্যাসিয়ো পিতৃ মহাশয়।

দেখিবা জগত সৱ নাৰায়ণময়।।৫১৩।।

কহিলা ৰহস্য মহা তত্ত্বজ্ঞান বেদ।

শুনি বসুদেৱৰ সংশয় ভৈলা ছেদ।।

ধৰিলা নিবিড় ধ্যান কৰি থিৰ চিত্ত।

গুচিল প্ৰপঞ্চ সৱে ঈশ্বৰ বিদিত।।৫১৪।।

নেদেখন্ত একো আন শৰীৰ পৰ্য্যন্তে।

প্ৰকাশন্ত একমাত্ৰ ব্ৰহ্মক গাৱতে।।

যত নানাবিধ ভেদবুদ্ধি ভৈল দূৰ।

মিলিল আনন্দ মহা মনত প্ৰচুৰ।।৫১৫।।

দ্ৰৱিল হৃদয় ভৈল ৰোমাঞ্চ শৰীৰ।

প্ৰেমৰ ভৰত ঝুৰে নয়নৰ নীৰ।।

মহাপ্ৰীতি পাই পাচে সৌৰি মহাশয়।

থাকিলন্ত তম্ভিয়া লভিয়া মহোদয়।।৫১৬।।

কহে শুক শুনিলা নৃপতি বিদ্যমান।

যেনমতে বসুদেৱে পাইলা মহাজ্ঞান।।

তত্ত্ব উপদেশ প্ৰভু পিতৃক তোষিলা।

শুনা আৱে আৰো ঈশ্বৰৰ মহালীলা।।৫১৭।।

........

।।দৈৱকীৰ মৃত-পুত্ৰ আনয়ন।।

 

বলিৰ সভাৰ পৰা মৰা পোক আনি।

দৈৱকীক দিলন্ত যিমতে চক্ৰপাণি।।

পৰম আশ্চৰ্য্য সিটো কৃষ্ণৰ চৰিত্ৰ।

শ্ৰৱণ মাত্ৰকে কৰে পাপীকো পৱিত্ৰ।।৫১৮।।

অনন্তৰে দৈৱকীয়ো বসি আছা তথা।

সুমৰিলা গুৰু পুত্ৰ আনিবাৰ কথা।।

সান্দীপনি গুৰুৰ মৃতক পুত্ৰ আনি।

দিলা গুৰুদক্ষিণা এহেন্তে চক্ৰপাণি।।৫১৯।।

মোৰো মাৰি আছে কংসে ছয়গুটি পোক।

হেন আলোচন্তে মনে উপজিল শোক।।

অধোমুখ ভৈলন্ত লোতক পৰে ঝৰি।

কৰন্ত ক্ৰন্দন পুত্ৰসৱক সুমৰি।।৫২০।।

এহিমতে মৰ্ম্মে কতো আছিলন্ত দুখে।

বুলিলন্ত পুত্ৰ দুইক সলোতক মুখে।।

হে কৃষ্ণ কৃষ্ণ বাপ দেৱ নাৰায়ণ।

হে হলিৰাম তুমি শিৱ সনাতন।।৫২১।।

জানিলোহো তোৰাসৱ নুহিকা মানুষ।

জগত ঈশ্বৰ দুয়ো পৰম পুৰুষ।

খণ্ডিবাক লাগিয়া ভূমিৰ মহাভাৰ।

মোহোৰ গৰ্বত আসি ভৈলা অৱতাৰ।।৫২২।।

ৰাজা হুয়া আছে যত দানৱ দুৰ্জ্জন।

নীচৰ উৎসৱ বঢ়াই পীড়ে সাধুজন।।

তাৰ ভৰে ভৈলা ভূমি পৰম পীড়িত।

তাৰ নাশ হেতু ভৈলা আপুনি বিদিত।।৫২৩।।

তযু মায়া পুৰুষ তাহাৰ মায়া অংশ।

সত্ত্ব ৰজ তম তিনি গুণ তান বংশ।।

তাৰ লয়লেশে হোৱে সৃষ্টি স্থিতি লয়।

হেন মহেশ্বৰ তুমি দেৱ কৃপাময়।।৫২৪।।

জানিয়া তোহ্মাত মঞি পশিলো শৰণ।

মোক শোক সাগৰে তাড়িয়ো নাৰায়ণ।।

তোহ্মাৰ প্ৰভাৱ মঞি কহি নপাঞো সীমা।

শুনি আছো তুমিসৱ অচিন্ত্য মহিমা।।৫২৫।।

মৰা পোক সান্দীপনি মাগিলন্ত দান।

চিৰকাল ভৈল সাগৰত গৈল প্ৰাণ।

তথাপিতো মৃতক পুত্ৰক চক্ৰপাণি।

দিলা গুৰু দক্ষিণা যমৰো পৰা আনি।।৫২৬।।

মোৰো মাৰি আছে কংশ পুত্ৰ ছয়গুটি।

তাসম্বাক সুমৰন্তে প্ৰাণ যায় ফুটি।।

ময়ো মাগো পুত্ৰদান দিয়োক সত্ত্বৰ।

উদ্ধাৰিয়ো শোকশল্য হৃদয়ৰ মোৰ।।৫২৭।।

যেনমতে পাঞো সিটো ছয়খানি পোক।

হেন কৃপা বাপ আৱে কৰিয়োক মোক।।

কতেক কহিবো সিটো পুত্ৰৰ সন্তাপ।

কৃষ্ণৰ আগত পৰি কৰন্ত বিলাপ।।৫২৮।।

পুত্ৰক সুমৰি মহা মৰ্ম্ম যায় চড়ি।

দুয়ো নয়নৰ পৰে লোতক নিগৰি।।

মহাদুখে অধোমুখে কৰন্ত ক্ৰন্দন।

প্ৰবোধন্ত ৰাম কৃষ্ণে কৰিয়া বন্দন।।৫২৯।।

তাপ ত্যজি মাতৃ সুস্থ কৰিয়ো হৃদয়।

আনি দিবো এখনে তোহ্মাৰ পুত্ৰচয়।।

শুনি দৈৱকীৰ চিত্ত ভৈল উপশান্ত।

দেখি দুয়ো ভাই ৰথে চড়ি লড়ি যান্ত।।৫৩০।।

ৰঙ্গে ৰাম কৃষ্ণ গৈয়া যোগমায়া বলে।

একে নিমিষেকে আসি পশিলা সুতলে।।

.................

।।ৰাম-কৃষ্ণৰ সুতলপুৰীত প্ৰৱেশ।।

 

ভূৱনমোহন দিব্য ৰূপ হৃষীকেশ।

বলিৰ সভাৰ ভৈলা দুভায়ে প্ৰৱেশ।।৫৩১।।

যেন একদায়ে কোটি চন্দ্ৰমা উদয়।

শ্যাম শৰীৰত পীত পট প্ৰকাশয়।।

ঝলকে ৰত্নৰ অলঙ্কাৰ কলেৱৰে।

যেন নীল অম্বুদত বিদ্যুত সঞ্চাৰে।।৫৩২।।

মাথে মণিময় মহা মুকুত অমূল্য।

ৰত্নৰ তিলকে জ্বলে অলকাকপোল।।

নয়ন পঙ্কজ ৰঞ্জৈ বদন মণ্ডল।

ভ্ৰূৱযুগ যেন ধনু অধৰ ৰাতুল।।৫৩৩।।

ঈষত হসিত মুখ দশন মাণিক।

কণ্ঠত কৌস্তুভ নৱ সূৰ্য্যতো অধিক।।

কঙ্কণ কেয়ূৰ জ্বলে বুজ চতুষ্টয়।

শোভে আতি আৰকত নখ চন্দ্ৰচয়।।৫৩৪।।

শ্যাম বক্ষস্থলত চমকে হেমহাৰ।

চিকিমিকি কৰৈ কান্তি মণি মুকুতাৰ।।

কটিতটে পাট ভূনি কনক মেখলা।

আজানুলম্বিত গলে বৈজয়ন্তী মালা।।৫৩৫।।

একান্ত ভকতে যত লৱৈ গুণনাম।

পিন্ধিয়া পদ্মৰ মালা কৰি অনুপাম।।

তাহাৰ সুৰভি মধু লোভে মধুকৰে।

মহামত্ত হুয়া সৱে বেঢ়িয়া গুঞ্জৰে।।৫৩৬।।

হোড়ৰ ৰঞ্জিত চাৰু চৰণ কমল।

উত্তম আঙ্গুলি ৰত্ন উজ্ঝণ্টি উজ্জ্বল।।

আৰকত নখচয় চন্দ্ৰমাৰ পান্তি।

ৰাতল কমল পদতলে কৰে কান্তি।।৫৩৭।।

ধ্বজ বজ্ৰ পঙ্কজ অঙ্কুশে অলঙ্কৃত।

হোৱে ভকতৰ যিটো মনত বিদিত।।

কোটি কন্দৰ্পৰো দৰ্প দেখি হোৱৈ চূৰ।

হেন ব্ৰহ্মময় মহা মূৰ্ত্তিক প্ৰভুৰ।।৫৩৮।।

..........

।।বলিৰ কৃষ্ণ ভজনা।।

সাক্ষাতে দেখিয়া বলি ভৈল সচকিত।

ত্বৰিতে উঠিলা বলি সবংশি সহিত।।

মহা আনন্দত আতি হৃদয় দ্ৰৱিল।

শিহৰি শৰীৰ নীৰ নেত্ৰৰ ঝড়িল।।৫৩৯।।

জগতৰ আত্মা যিটো পৰম দৈৱত।

মোৰ নিজ প্ৰাণনাথ ভৈল গৃহাগত।।

এতেকে দেখিলো ব্ৰহ্মাদিৰো আদি মূল।

মিলিল সম্ভ্ৰম আতি আনন্দে আকুল।।৫৪০।।

সপুত্ৰ বান্ধৱে বলি কৃষ্ণ কৃষ্ণ ৰড়ি।

কৰিলা প্ৰণাম পদ পঙ্কজত পৰি।।

ভাগ্যৱন্ত বলি মেলি আপোনাৰ চুলি।

মলচি লৈলন্ত দুই চৰণৰ ধূলি।।৫৪১।।

সুৱৰ্ণৰ সিংহাসন আথেবেথে মাথে।

বসিবাক লাগি পাৰি দিলা দৈত্যনাথে।।

বসিলা আনন্দে দুয়ো দৈৱকীনন্দন।

হৰিষে ধৰিলা বলি দুহানে চৰণ।।৫৪২।।

ধুৱাইবে লাগিলা সুৱৰ্ণৰ পাত্ৰ আনি।

সুৱৰ্ণ ভৃঙ্গাৰে বিন্ধ্যৱলী দেন্ত পানী।।

ব্ৰহ্মায়ে সহিতে ইটো সমস্ত ত্ৰৈলোক্য।

পৱিত্ৰ হোৱন্ত আছে যিটো পাদোদক।।৫৪৩।।

তাক ঘৰে পাইলা দুইৰো চৰণ পখালি।

সবান্ধৱে আনন্দতে নাচে শিৰে ঢালি।।

যতেক ভকত দৈত্য বলিৰ সভাৰ।

কৃষ্ণ দৰশনে আনন্দৰ নাহি পাৰ।।৫৪৪।।

যথাত চিটিকি পৰৈ কৃষ্ণ পাদোদক।

পৰি পৰি ঘসৈ তৈতে আপোন মস্তক।।

আজোৰা আজুৰি কৰি কতো ঘসৈ শিৰে।

শিহৰৈ শৰীৰ নীৰ ঝড়ৈ প্ৰেমভৰে।।৫৪৫।।

কৃষ্ণমুখ দেখি আতি ভৈল কৃতকৃত্য।

তড়িলো তড়িলো বুলি কতো কৰৈ নৃত্য।।

কৃষ্ণক দেখিতে আতি উৎসুক লোকৰ।

উভতি আসিল সৱে বলিৰ নগৰ।।৫৪৬।।

ৰাম মাধৱক দেখি হৰি হৰ ৰড়ি।

নিস্তৰিলো বুলি নমৈ দণ্ডৱতে পৰি।।

সমস্তকে কেশৱে চাহন্ত কৃপাদৃষ্টি।

শৰীৰত পৰৈ যেন অমৃতৰ বৃষ্টি।।৫৪৭।।

যেন মনে মিলৈ আতি মুকুতিৰ সুখ।

হৰশিত হুয়া থাকৈ কৃষ্ণক সমুখ।।

আনন্দৰ নাহি সীমা দানৱ ৰাজাৰ।

কৃষ্ণক পূজিবে লাগি মিলাইলা সম্ভাৰ।।৫৪৮।।

ৰত্নময় পাত্ৰচয় চিকিমিকি কান্তি।

সুৱৰ্ণৰ গছাত প্ৰদীপ দুই পান্তি।।

অগৰু সুগন্ধি ধূপ চন্দন কৰ্পূৰ।

দধি দুৰ্ব্বাক্ষত ধূপ সন্দেশ প্ৰচুৰ।।৫৪৯।।

তাল নাৰিকল কল দিব্য ফল ফুল।

শাৰী শাৰী সুৱৰ্ণৰ ঠগিত তাম্বুল।।

ঘনখীৰ খীৰিচা অমৃত অদি কৰি।

দিলা দিব্য ষড়ৰস ৰত্নপাত্ৰ ভৰি।।৫৫০।।

দিলা দিব্য বস্ত্ৰ ৰত্ন ভূষণ অমূল্য।

দণ্ড ছত্ৰ চন্দ্ৰতাপ চামৰ চৌদল।।

মহাৰাজ বিভূতি চৌভিতি আৱৰিল।

জয় কৃষ্ণ ধ্বনি দশোদিশক পূৰিল।।৫৫১।।

মৃদঙ্গ গোমুখ শঙ্খ শবদ তুমুল।

কৃষ্ণক অৰ্চ্চন্ত বলি আনন্দে আকুল।।

দণ্ডৱতে পৰি নমি অনেক যতনে।

দিলা মধুপৰ্ক পাদ্য কৃষ্ণৰ চৰনে।।৫৫২।।

গন্ধ পুষ্পে আভৰণে কৰি সতকাৰ।

উচৰ্গিয়া দিলা জলে সমস্তে সম্ভাৰ।।

যত চিত্ত বিত্ত দেহ পুত্ৰ পৰিবাৰ।

কৃষ্ণৰ চৰণে অৰ্পিলন্ত বাৰেবাৰ।।৫৫৩।।

সৰ্ব্বভাৱে ইন্দ্ৰসেনে কেশৱক ভজি।

তম্ভিয়া আছন্ত প্ৰেমসাগৰত মজি।।

শিহৰে শৰীৰ নীৰ নেত্ৰৰ নিগৰে।

কৃষ্ণবন্ধু বুলি বলি মাটিত বাগৰে।।৫৫৪।।

কৃষ্ণক ভজিয়া বলি ভৈল কৃতকৃত্য।

আনন্দে নধৰে চিত্ত উঠি কৰে নৃত্য।।

ভকত দানৱে বায় চৌপাশে আৱৰি।

কৃষ্ণগুণ গায়া নাচৈ চাপৰি চাপৰি।।৫৫৫।।

অঞ্জলি ভৰিয়া সিঞ্চৈ কৰ্পূৰৰ ধূলি।

দশোদিশে পূৰৈ জয় কৃষ্ণ কৃষ্ণ বুলি।।

ভকতিৰ বলে বলি আকুল হৃদয়।

যৈত পৰৈ দৃষ্টি তৈত দেখে কৃষ্ণময়।।৫৫৬।।

কতো হাসৈ কান্দৈ কতো মৌন হুয়া থাকে।

মই কৃষ্ণ বুলি কতো মানৈ আপোনাকে।।

প্ৰেমে মত্ত হুয়া কৰৈ কৃষ্ণক ভাৱনা।

মাৰৈ স্তনপানে শুষি সম্যকে পূতনা।।৫৫৭।।

উলটাৱে শকট ভৰিৰ লগাই আগ।

হ্ৰদৰ খেদাৱে দমি দুষ্ট কালিনাগ।।

শিলাত পেলাৱৈ গল চেপি চক্ৰবাত।

কেশী কংশ ধেনুকৰ কৰৈ কন্ধপাত।।৫৫৮।।

বলিষ্ঠ অৰিষ্ট দুষ্ট মুষ্টিক চাণূৰ।

পেহ্লাৱে সংহৰি অঘ বক বৎসাসুৰ।।

যশোদা বান্ধিলা কঙ্কালত দিয়া বল।

উভঞ্জে অৰ্জ্জুনে মাজে টানি উড়ুখল।।৫৫৯।।

কৃষ্ণময় হুয়া ফুৰৈ নাহিকে চেতন।

পাসৰিল গৃহ শৰীৰকো ইন্দ্ৰসেন।।

এহিমতে মহা প্ৰেমৰস যায় চৰি।

কৃষ্ণৰ আগতে আছৈ দণ্ডৱতে পৰি।।৫৬০।।

দৈতেন্দ্ৰৰ মহাপ্ৰেম ভকতিক চাই।

ভৈলন্ত আশ্বৰ্য্য ৰাম কৃষ্ণ দুই ভাই।।

কতোক্ষণে সন্ধুক্ষণ হুয়া দৈত্যনাথে।

কৃষ্ণপাদ পদ্ম দুইক তুলি লৈলা মাথে।।৫৬১।।

কতো আখি মুখে ঘসৈ কতো গলে বান্ধৈ।

প্ৰেমভৰে নিৰ্ভৰ আনন্দে কতো কান্দৈ।।

দ্ৰৱ হুয়া হৃদয় নেত্ৰৰ পৰৈ পানী।

লোতকে নিৰোধে কণ্ঠ গদগদ বাণী।।৫৬২।।

শিহৰে শৰীৰ প্ৰেম ভকতিৰ সুখে।

দোভাইকো কৰন্ত তুতি সলোতক মুখে।

নমো নমো অনন্ত মহন্ত দেৱ হৰি।

ফণা একাদশে জগতকে আছা ধৰি।।৫৬৩।।

হেনয় বহুত মূৰ্ত্তি তুমি হলধৰ।

তোহ্মাৰ চৰণে মনে মনো নিৰন্তৰ।।

নমো নমো কৃষ্ণ তুমি জগতবিধাতা।

তুমিসি পৰমব্ৰহ্ম প্ৰভু পৰমাত্মা।।৫৬৪।।

কোটি কোটি ব্ৰহ্মাণ্ডৰ সৃষ্টি স্থিতি লয়।

তোহ্মাৰ মায়ায়ে অঙ্গে কৰন্তে আছয়।।

পৰম দুৰ্ল্লভ তোৰা দুইৰ দৰশন।

তাৰেসে সুলভ জাত আপুনি প্ৰসন্ন।।৫৬৫।।

মহা তামাসিক আমি দুষ্ট দৈত্যচয়।

আহ্মাকো দিলাহা দেখা কিনো কৃপাময়।।

ভৈলা গৃহাগত আতি মিলিল আহ্লাদ।

দিলা মোক দেৱতাৰ পৰম প্ৰসাদ।।৫৬৬।।

যতেক সাত্ত্বিক দেৱ ভকত মহন্ত।

জানিলো আমিসি ততোধিক ভাগ্যৱন্ত।।

যক্ষ ৰক্ষ ভূত প্ৰেত পিশাচ যতেক।

বিদ্যাধৰ সিদ্ধ সৰ্প দানৱ অনেক।।৫৬৭।।

গন্ধৰ্ব্ব প্ৰমথ দুষ্ট দৈত্য অসংখ্যাত।

বৈৰভাৱে পাইল সিদ্ধি মাধৱ তোহ্মাত।।

দ্বেষ্যভাৱে স্নেহে কতো স্মৰি কামভাৱে।

ৰাজসিক তামসিক সিটো গতি পাৱে।।৫৬৮।।

শুদ্ধ সত্ত্ব দেৱগণো নেদেখন্ত যাক।

আমাৰেসে নিজবন্ধু জানিলো তোহ্মাক।।

হেনবা বুলিবা শুদ্ধ সত্য ভৈল হেঠ।

ৰাজসিক তামসিক সিসে ভৈল শ্ৰেষ্ঠ।।৫৬৯।।

নুহিকে আশ্চৰ্য্য ইটো প্ৰভু চক্ৰপাণি।

তযু যোগমায়াক নজানে মহাজ্ঞানী।।

ইসে হুই ইসে নুই নোৱাৰে তৰ্কিত।

ব্ৰহ্মা মহেশ্বৰ যাৰ মায়ায়ে মোহিত।।৫৭০।।

নবাচে আচাৰ জাতি তোহ্মাৰ ভকতি।

যেই সেই ভজৈ মাত্ৰ তাকো দেন্ত গতি।।

যদি বৈৰভাৱে পাৱে পৰম হৰিক।

তথাপিতো নাথ মোক কৰিয়ো সাত্ত্বিক।।৫৭১।।

তোহ্মাৰ আগত বাপ কহিলো স্বৰূপ।

হেন মন কৰৈ এৰো গৃহ অন্ধকূপ।।

সুতল সম্পত্তি যত তাতো এৰি আশ।

ফল মূল ভক্ষি তৰুতলে কৰো বাস।।৫৭২।।

হৌক ভিক্ষা ভোগন বসন কানিকণ্ঠা।

তযু পদ পঙ্কজক চিন্তিবো সৰ্ব্বথা।

মুখে লৈবো নাম হৃদয়ত ৰূপ ধৰি।

ৰহোক তোহ্মাৰ গুণ নাম কৰ্ণ ভৰি।।৫৭৩।।

মহন্তে সহিতে সদা থাকিবো আলাপে।

তেৱেসে নপাইবে বাপ সংসাৰৰ তাপে।।

দূৰ কৰা নাথ মোৰ সুতল সম্পত্তি।

তোহ্মাৰ চৰণে মাত্ৰ ৰহোক ভকতি।।৫৭৪।।

সদায়ে নেৰোক মনে ভকতিৰ স্বাদ।

পাৱে পৰি মাগো হেৰা এতেক প্ৰসাদ।।

হেনবা বুলিবা তই অল্প পূণ্যৱন্ত।

কেনমতে হৈবে একমান ভাগ্যৱন্ত।।৫৭৫।।

আপুনি শিখায়ো তেৱে তুমি কৃপাময়।

যেনমতে হোৱৈ হেন মোৰ ভাগ্যোদয়।।

তোহ্মাৰ চৰণ শিক্ষা ধৰৈ যিটো নৰ।

সেহিটো ভকত নোহো বেদৰ কিঙ্কৰ।।৫৭৬।।

তুমিসে পৰম গুৰুহৃদীশ্বৰ মোৰ।

হুয়োক সদয় তড়ো সংসাৰ দুৰ্ঘোৰ।।

এহি বুলি কৃষ্ণৰ চৰণে থৈয়া মাথ।

পৰম কৰুণা কৰি কান্দৈ দৈন্যনাথ।।৫৭৭।।

ধাৰাসাৰে পৰে নয়নৰ নীৰ ঝৰি।

লোতকে তিয়াইলা মাধৱৰ দুই ভৰি।।

দৈত্যেন্দ্ৰৰ দেখি প্ৰেমভাৱ আতিশয়।

স্নেহে ৰাম মাধৱৰ দ্ৰৱিল হৃদয়।।৫৭৮।।

পৰৈ জল কমল নেত্ৰৰ সৰসৰি।

কৰিলন্ত আশ্বাস বলিক তুলি ধৰি।।

শুনা সামাজিক পদ মহাভাগৱত।

ধন জন জীৱন সমস্তে আশাশ্বত।।৫৭৯।।

নকৰিয়ো আয়ু ব্যৰ্থ বিষয়ৰ ভোলে।

চিন্তামণি বেচা যায় যেন কাচ মোলে।।

নমো নমো কৃষ্ণ হেৰা পৰম বান্ধৱ।

মোৰ গতিদাতা তয়ু চৰণ পল্লৱ।।৫৮০।।

তুমিসি সুহৃদ নিজ জীৱনে মৰণে।

ইহাক জানিয়া প্ৰভু পশিলো শৰণে।।

ক্ৰিমি কীট পশু পক্ষী হুয়া লতা তৃণ।

ভ্ৰমো সংসাৰত কৰ্ম্ম গতি এতদিন।।৫৮১।।

কত কোটি জন্মে আসি পাইলো নৰদেহ।

ই জন্মত নাথ মোত নছাড়িবা স্নেহ।।

সুমৰন্তে কাম্পে তনু যাতনা দুৰ্ঘোৰ।

তোহ্মাৰ চৰণে ৰতি নছাড়োক মোৰ।।৫৮২।।

কৰ্ণে কৃষ্ণকথা মুকে নছাড়োক নাম।

তেৱেসে নিস্তাৰো ডাকি বোলা ৰাম ৰাম।।৫৮৩।।

...............

 

।।দুলড়ী।।

শুক নিগদতি      বলিৰ ভকতি

দেখি মহেশ্বৰ হৰি।

পৰম কৃপায়ে      কৰিয়া আশ্বাস

দৈত্যেন্দ্ৰক তুলি ধৰি।।

পাইলা যে পৰম    সিদ্ধি দৈত্যেশ্বৰ

আৰো কৰা অনুতাপ।

মহাপ্ৰেম ইটো      ভকতিত ভৈলো

ময়ো বশ্য বলি বাপ।।৫৮৪।।

আউৰ অনুশৌচ    কৰিবে নলাগৈ

লভিলা সংসাৰ পাৰ।

তোহ্মাক দেখিলে    শুনিলে কহিলে

জগতে হৈব উদ্ধাৰ।।

জিনিলা দুৰ্জ্জয়     মায়াক তুমিসি

জানা নাহি আউৰ বাৰ।

যিবা কাৰ্য্যে আৱে   আসি আছো আমি

শুনা প্ৰয়োজন তাৰ।।৫৮৫।।

মৰীচিৰ ছয়      তনয় আছিল

প্ৰথম মুনৰ দিনে।

ভৈলা সৱে দেৱ    তাসম্বাৰ আৱে

নাম শুনা ভিন্নে ভিন্নে।।

স্মৰ পৰিষ্বঙ্গ      উদ্গীথ পতঙ্গ

ক্ষুদ্ৰভৃক আৰো ঘৃণী।

এহি ছয়জন       পৰম পৱিত্ৰ

আছা কাম ক্ৰোধ জিনি।।৫৮৬।।

যৈসানি ব্ৰহ্মায়ে    নিজ দুহিতাক

ক্ৰীড়া কৰিবাক চান্ত।

দেখি ছয়ো দেৱ    ব্ৰহ্মাক নিন্দিয়া

উপহাস্য কৰিলন্ত।।

জগতৰ তুমি      পিতামহ হুয়া

কৰা গৰিহিত কাম।

শুনি প্ৰজাপতি     জাজ্বল্য সমান

কোপে নিকলিল ঘাম।।৫৮৭।।

অসুৰ যোনিক যাহা বুলি ব্ৰহ্মা

শাপ দিলা কোপ মনে।

হিৰণ্যকশিপু       দৈত্যৰ তনয়

আসি ভৈল ছয়জনে।।

পাচে দৈৱকীৰ     গৰ্ভত ছয়কো

উপজাইল যোগমায়া।

ধৰি কংসৰায়     সৱাকো মাৰিলা

অধৰ্ম্ম একো নচায়া।।৫৮৮।।

সম্প্ৰতি তোহ্মাৰ    কাষতে আছন্ত

ছয়ো মোৰ জ্যেষ্ঠ ভাই।

আসম্বাৰ লাগি     সদায় ক্ৰন্দন

কৰন্ত দৈৱকী আই।।

সৱাহাঙ্কে আজি     দ্বাৰকাক নিবো

খণ্ডাইবো মাৱৰ শোক।

মোহোৰ প্ৰসাদে     শাপ এৰাই আজি

ছয়ো পাইবে স্বৰ্গলোক।।৫৮৯।।

এহিসে কাৰণে     তোহ্মাৰ সভাক

আসি আছো দৈত্যপতি।

শুনি উঠি বলি    ছয়কো আগতে

যোগাইলা কৰি ভকতি।।

কৃষ্ণৰ চৰণ       দুই হাতে ধৰিয়া

শিৰত আছিল তুলি।

আজিসি সমস্ত     পাপ দূৰ ভৈল

জন্ম সাম্ফলিলো বুলি।।৫৯০।।

পাচে দৈত্যেন্দ্ৰক    আশ্বাস বুলিয়া

উৎসাহ আতি বঢ়াইলা।

ছয়ো ভাইক পাচে   ৰথত তুলিয়া

ত্বৰিতে দ্বাৰাকা পাইলা।।

দৈৱকী মাধৱ আগতে ছয়োকে

যোগাই ৰঙ্গে কৃষ্ণ ৰাম।

দিলো মৰা পুত্ৰ    বুলিয়া মাতৃক

কৰিলা দুয়ো প্ৰণাম।।৫৯১।।

..............

 

।।দুলড়ী।।

পাচে ছয়ো ছৱালক  নিৰেখি নিৰেখি চাই

চিনিলন্ত দৈৱকী নিশ্চয়।

মাৰিল পাতেকী কংসে   যিটো ছয়গুটি পোক

সেহি সৱে মোহোৰ তনয়।।

মহাস্নেহে স্ৰৱৈ স্তন   হৰিষিত তনু মন

এহি মোৰ প্ৰাণপুত্ৰ বুলি।

আথে বেথে ধৰি গলে   ভিজাইল নেত্ৰৰ জলে

সাৱটি ধৰিয়া বুকে তুলি।।৫৯২।।

ইগুটি থন্ত কতো    সিগুটিক লন্ত তুলি

উৎসুকে পিয়ান্ত কতো খীৰ।

লুণ্ডি ঘুণ্ডি মহাসুখে  কৰন্ত চুম্বন মুখে

ঘনে ঘনে ঘ্ৰাণে পুত্ৰশিৰ।।

কৌতুকৰ নাহি অন্ত    উৎসুকে নাচন্ত যেন

বিষ্ণুমায়া মুহিলেক চিত্ত।

দুনাই মৰা পুত্ৰ পাই   আনন্দৰ সীমা নাই

ভৈলন্ত দৈৱকী কৃতকৃত্য।।৫৯৩।।

একে দৈৱকীৰ স্তন  পৰম অমৃতময়

আৰো মাধৱৰ পিতা শেষ।

পৰম সন্তোষে তাক    ছয়ো কৰিলন্ত পান

দূৰ ভৈল পাতেক নিঃশেষ।।

কৃষ্ণ অঙ্গ পৰশনে   পাচে সিটো ছয়োজনে

ঘোৰ ব্ৰহ্ম শাপক তাড়িল।

নুহিকো মনুষ্য আমি    ছয়ো মৰীচিৰ পুত্ৰ

হৃদয়ত ইহাক স্মৰিল।।৫৯৪।।

সেহি সময়ত পাচে প্ৰকাশিয়া দশোদিশ

আসিল বিমান ছয়খণ্ড।

কৰৈ নৃত্য বিদ্যাধৰী   গাৱে গীত অপেশ্বৰী

বাৱে সুললিত বাদ্যভণ্ড।।

বসুদেৱ দৈৱকীক      ছয়ো প্ৰণামিয়ো পাচে

কৃষ্ণক নমিলা পাৱে পৰি।

বলোক প্ৰণাম কৰি    অনুমতি লৈয়া পাচে

লড়ি গৈল বিমানত চড়ি।।৫৯৫।।

ছয়গোট সূৰ্য্য যেন  প্ৰকাশি স্বৰ্গক যায়

চাই আছে লোক সমস্তয়।

দেখিয়া দৈৱকী সতী    মনত গুণন্ত ইটো

কিনো ভৈল মহা বিপৰ্যয়।।

আসিল মৃতক ছয়   তনয় দুনাই মোৰ

এখনে আছিল স্তন খায়া।

আহ্মাক প্ৰণামি পৰি   হেৰা স্বৰ্গে যায় লড়ি

বুজিলো কৃষ্ণৰ সৱে মায়া।।৫৯৬।।

কৈৰ পৰা আশে জীৱ   কাক বোলে পুত্ৰ জীউ

মায়া মোহ একোৱে নজানি।

এহি বুলি মহাসতী      পৰম বিস্ময় মতি

থাকিলন্ত কৃষ্ণৰ জননী।।

বোলন্ত উৎসুকে শুকে   শুনিলা নৃপতি তুমি

মহেশ্বৰ কৃষ্ণৰ মহিমা।

এবম্বিধ মাধৱৰ      অনন্ত চৰিত্ৰ আছে

কোনে কহি পাৱৈ তাৰ সীমা।।৫৯৭।।

কহে অনন্তৰে সূত     শুনিয়ো শৌনক মুনি

কৃষ্ণকথা শুনিবাৰ ফল।

বৰ্ণাইল ব্যাসৰ পুত্ৰ     কৃষ্ণৰ চৰিত্ৰ যত

জগতৰ হৰে পাপ মল।।

ইসি সুখময় নিজ     এহিসে মোক্ষৰ বীজ

ভকতৰ কৰ্ম্ম অলঙ্কাৰ।

কৃষ্ণত নিৱেদি চিত্ত    আক যিটো শুনে নিত

বৈকুণ্ঠে নিবাস হোৱে তাৰ।।৫৯৮।।

..............

 

।।দুলড়ী।।

শুনা সামাজিক     কৃষ্ণৰ চৰিত্ৰ

আসনত থাকি সুখে।

এহিসে পৰম      পুৰুষাৰ্থ জানি

শুনা মহন্তৰ মুখে।।

হৰি ভকতিৰ      পথত থাকিয়া

শুনৈ ভণৈ যিটো নৰ।

হৰৈ কলিমল      মিলৈ মহাবল

সংসাৰ তাপত তড়ে।।৫৯৯।।

নমো নমো হেৰা   মহশ্বৰ হৰি

মৰষা দোষ আহ্মাৰ।

হুয়া মহামূঢ়      তযু কথা গূঢ়

ৰচিলো আৰ পয়াৰ।।

তুমিসি পৰম      গুৰু হৃদীশ্বৰ

দিলা যেন মোক মতি।

তাতেসে আশ্ৰয়     কৰি কৃপাময়

কহিলো কথা সম্প্ৰতি।।৬০০।।

টাটেকীয়া যেন     জড় পুতলাক

যন্ত্ৰত তুলি নচাৱে।

তুমিসি চৈতন্য     বোলৱা বচন

প্ৰভু মোক সেহি ভাৱে।।

এতেকে তোহ্মাৰ        চৰণে শৰণ

পশিলো প্ৰভু উদ্ধাৰা।।

অদ্যাপিও মোক    মোহপাসে বান্ধি

মাধৱ বন্ধু নামাৰা।।৬০১।।

কত কোটি জন্ম    যাতনাত ভ্ৰমো

নেৰাইলো সংসাৰ তাপ।

হে কৃপাময়       মই অধমক

উদ্ধাৰা মাধৱ বাপ।।

তুমি সুহৃদৰ      পৰম আতমা

মহাগুৰু হৃষীকেশ।

চৰণত ধৰো      যেনমতে তড়ো

দিয়ো দেৱ উপদেশ।।৬০২।।

যৈতে তৈতে জন্ম   হৌক যদুনাথ

মোৰ নিজ কৰ্ম্মফলে।

তৈতে তৈতে মঞি     জানিবা ঈশ্বৰ

তোহ্মাক হৃদি কমলে।।

তোহ্মাতেসে ৰতি      কৰিবেক মতি

বচনে উচ্চৰি নাম।

কৃষ্ণৰ কঙ্কৰে       তেৱেসে নিস্তৰে

ডাকি বোলা ৰাম ৰাম।।৬০৩।।

................

 

।।ইতি কৃষ্ণৰ কুৰুক্ষেত্ৰ যাত্ৰা সম্পূৰ্ণ।।