top of page

  শ্ৰীমদ্ভাগৱত

                ।।তৃতীয় স্কন্ধ।।

             ।। অনাদি পাতন ।।

             ।।শ্ৰীকৃষ্ণায় নমঃ।।

 

 

 

             ।।মঙ্গলাচৰণ।।

                  ।।পদ।।

 

জয় জগন্নাথ জগতৰ আদি মূল।

যাহাৰ স্মৰণে হোৱৈ পাতক নির্মুল।।

যাৰ নাম নাৱে কৰে সংসাৰৰ পাৰ।

হেনয় কৃষ্ণক কৰো কোটি নমস্কাৰ।।১।।

জয় জয় দৈৱকীনন্দন আদি দেৱ।

ব্রহ্মা মহেশ্বৰো যাক সদা কৰে সেৱ।।

মূৰুখ পণ্ডিত হোৱৈ লৈল যাৰ নাম।

হেনয় কৃষ্ণক কৰো পৰিয়া প্রণাম।।২।।

জয় জয় ঈশ্বৰ কেশৱ সদাশিৱ।

যাৰ মায়াপাশে বন্দী জগতৰ জীৱ।।

মিলে মাোক্ষ যাৰ নাম শ্ৰৱণ কীৰ্ত্তনে।

কৰো প্ৰণিপাত হেন কৃষ্ণৰ চৰণে।।৩।।

নমো দামোদৰ দেৱ দৈৱকীনন্দন।

ভকত অভয় দাতা সত্য সনাতন।।

যাহাৰ মায়াত হোৱে সৃষ্টি স্থিতি লয়।

হেন কৃষ্ণ চৰণে ৰচিবো পদচয়।।৪।।

কৃষ্ণ পদ পঙ্কজক ধৰি হৃদয়ত।

গুৰুৰ চৰণ মনে কৰি শিৰোগত।।

সৃষ্টি স্থিতি লয় মাধৱৰ মোক্ষ লীলা।

কৃষ্ণৰ কিঙ্কৰে পদ শঙ্কৰে ৰচিলা।।৫।।

           

          ।।বসুমতীৰ স্থিতি।।

 

মহা ভাগৱত কথা অমৃত সাক্ষাত।

বামন পুৰাণ কিছু মিশ্র দিলো তাত।।

দুয়ো কথা নিবন্ধিলো একত্র মিসলে।

মধু সমে দুগ্ধ যেন আতি স্বাদ বলে।।৬।।

শুনা সাৱধান মনে সৱে সভাসদ।

তৃতীয় স্কন্ধৰ মহাভাগৱত পদ।।

যেনমতে ভৈল ইটো অনাদি পাতন।

শুনিয়োক আছৈ যাৰ মুকুতিক মন।।৭।।

শুকত পুছন্ত পৰীক্ষিত নৃপবৰ।

শুনিলো অমৃত কথা তোহ্মাৰ মুখৰ।।

যতেক শুনোহো শুনিবাক যায় মতি।

অমৃত পিয়ন্তে যেন নখণ্ডে তৃপিতি।।৮।।

সম্প্রতি ছেদিয়ো ঋষি সংশয় মনৰ।

সৃষ্টিৰ মধ্যত মহা পুৰুষ ঈশ্বৰ।।

কেৱলে থাকয় হৰি এক ব্ৰহ্মতত্ত্ব।

কিমতে স্ৰজন্ত হৰি ইটো ত্রিজগত।।৯।।

এহি কথা শুনিবাক মোৰ বৰ চিত্ত।

কহিয়োক মুনি তুমি কৃষ্ণৰ চৰিত্ৰ।।

যেনমতে জগত স্ৰজন্ত নাৰায়ণ।

যিমতে স্ৰজিলা ব্রহ্মা আদি দেৱগণ।।১০।

যেনমতে সাতো স্বর্গ কৰন্ত নির্মাণ।

যেনমতে স্ৰজিলা পাতাল সাতোখন।।

সপ্তদ্বীপা বসুমতী সপত সাগৰ।

যিমতে স্ৰজিলা নদ নদী সৰোবৰ।।১১৷৷

পশু পক্ষী বৃক্ষলতা চৰাচৰ যত।

যিমতে স্ৰজন্ত মেৰু মন্দৰ পৰ্ব্বত।।

যেনমতে ব্রহ্মাণ্ডক কৰন্ত নির্মাণ।

কহিয়োআহ্মাত তুমি ঋষি সৰ্ব্বজান।।১২।।

কোনে ধৰি আছে সসাগৰা বসুমতী।

কি কাৰণে পৃথিৱী নযান্ত অধোগতি।।

কিবা হেতু লৰৈ ইটো পৃথিৱী মণ্ডল।

ছেদিয়োক ঋষি তুমি সংশয় সকল।।১৩।।

শুকমুনি বোলন্ত শুনিয়ো পৰীক্ষিত।

কহো সৃষ্টি কথা তুমি থিৰ কৰা চিত।।

সৃষ্টি স্থিতি লয় মাধৱৰ মুখ্য লীলা।।

আপুনি তড়িলা তুমি আনকো তাড়িলা।।১৪।।

কৃষ্ণৰ চৰণে তুমি পৰম ভকত।।

যদ্যপি জানিতে হোৱা আপুনি শকত।।

তথাপি পুছিলা তুমি লোক উপকাৰে।

ইটো কথা শুনি ভণি তড়োক সংসাৰে।।১৫।।

নৃপতিক প্রশংসিয়া স্থিৰ কৰি মন।

হৃদয়ত চিন্তিলন্ত কৃষ্ণৰ চৰণ।।

জয় কৃষ্ণ জয় কৃষ্ণ মুখে উচ্চাৰিলা।

পুৰাতন কথা কহিবাকআৰম্ভিলা।।১৬।।

কহিবো নৃপতি সৃষ্টি লীলা কথা পাছে।

শুনা যেনমতে বসুমতী ৰহি আছে।।

পৃথিৱীৰ অধে সাত পাতালৰ তলে।

ব্রহ্মাণ্ডক বেঢ়িয়া কেৱলে আছে জলে।।১৭।।

কূৰ্ম্মৰূপে হৰি আছা জলৰ উপৰে।

পঞ্চাশ কোটি প্রহৰ বহল কলেৱৰে।।

কুৰ্ম্মৰ উপৰে সৰ্ব্বৰূপে ভগৱন্ত।

হাজাৰেক ফণা সমে আছন্ত অনন্ত।।১৮।।

সূৰ্য্য সম জ্বলৈ মহা ফণী মণি যত।

শৃঙ্গে সমন্বিতে যেন ধৱল পৰ্ব্বত।।

তাৰ আঠ ফণা আট দিশে গৈল বহি।।

আছে আঠ দিগ্গজ উপৰে তাৰ ৰহি।।১৯।।

দ্বাদশ হাজাৰ প্ৰহৰৰ পন্থ কায়।

দেৱাসুৰ নাগগণে জপন্ত সদায়।।

বলৰ দৰ্পত আতি মহালীলা কৰি।

আঠো আঠ পৰ্ব্বত পিঠিত আছে ধৰি।।২০৷৷

পৰ্ব্বতৰ উপৰত সসাগৰা মহী।

যেন চাঙ্গখান আলগতে আছে ৰহি।।

যি দিশৰ দিগগজ লৰাৱে নিজ কায়।

সি দিশৰ পৰা জানা ভূমিকম্প যায়।।২১।।

যেতিক্ষণে তোলৈ হামি কচ্ছপ অনন্তে।

সাতোখান মেৰু মহী মন্দৰ পৰ্যন্তে।।

সাগৰ সহিতে সৱে কৰৈ টলবল।

দেখিয়ো কৃষ্ণৰ ইটো যোগমায়াবল।।২২।।

........

         ।।মহাপ্রলয়ৰ কথা।।

 

কহিলো তোহ্মাত পৃথিৱীৰ স্থিতি কথা

মহা প্রলয়ৰ আৱে শুনিয়ো ব্যৱস্থা।।

যেৱে গৈলা এক শত বৰিষ ব্ৰহ্মাৰ।

ৰুদ্ৰৰূপে কৰে হৰে জগত সংহাৰ৷৷২৩৷৷

অধে উর্দ্ধে শৰীৰৰ নেদেখি প্রমাণ।

ভ্রুকুটি কুটিল মুখ দেখি হৰে প্রাণ।।

আউল জাউল জটাজুট হাতত ত্রিশূল।

ঘোৰ মূৰ্ত্তি ধৰি কৰে প্ৰজাক নির্মূল।।২৪।।

কিলকিল কৰি হাসৈ নৰ মুণ্ডমালী।

পৰ্ব্বতৰ শৃঙ্গ যেন দান্ত দুই পালি।।

সহস্র সহস্র প্রজা মুখে ধৰি ডাটি।

মৰমৰি মুণ্ড চোবাৱন্ত দান্তে আতি।।২৫।।

জঙ্কাৰন্ত মাথা স্বর্গবাসী যায় দূৰ।

চৰণৰ প্রহাৰে পৰ্ব্বত হোৱে চুৰ।।

ঘোৰ ৰিঙ্গ দিয়া দিগ্গজক খোঞ্চা মাৰি।

উপৰক তুলি নচুৱান্ত ক্ৰিপুৰাৰি।।২৬।।

ৰুধিৰে দিগিধ দেহা কৰি ঘোৰ ধ্বনি।

তিনি গোটা চক্ষু যেন জ্বলন্ত অগনি।।

তেজে ঘোৰ আটাস নির্ঘাত বজ্ৰ পৰে।

স্বর্গ-মর্ত্য পাতাল একত্র হুয়া লড়ে৷৷২৭।।

জগত সংহৰে হৰে পৰম বিক্রম।

অন্তকৰো অন্তক যমৰো মহাযম।।

এহিমতে ৰুদ্রে যেৱে প্রজা সংহাৰয়।

শুনা আৰো যেনমতে মিলিলা প্রলয়।।২৮।।

বাহ্রয় বৰিষ মানে ভৈলা অনাবৃষ্টি।

নোপজয় শস্য নষ্ট হোৱে প্রজা সৃষ্টি৷৷

বাহ্র গোটা সূৰ্য্যে তাপ কৰে একেবাৰে।

বহয় শোষক বায়ু হৃদয় বিদাৰে।।২৯৷৷

সাগৰকো শুষিলা সূৰ্য্যৰ ৰশ্মিজালে।

জগত প্রলয় যায় গ্রাসি আসে কালে।।

বায়ু সূর্য্যে নিশক্ত কৰিলা যেৱে ৰাজ।

অনন্তৰ মুখৰ অগনিহোৱে বাজ।।৩০।।

হাজাৰেক মুখে বিষ বহ্নি বাজ হুই।

পাতালকো দহিয়া উদ্ধক উধাই জুই।।

সাতা পৃথিৱীত বহ্নি লাগিলেক ছানি।

পোড়ৈ সাতো স্বর্গ যেন তুলাত অগনি।।৩১।।

ব্রহ্মাণ্ডক দহিলেক বাহিৰে ভিতৰে।

তপত লোহড়া যেন দেখি নিৰন্তৰে।।

ৰক্তবর্ণ ব্রহ্মাণ্ড বহ্নিৰ পায়া চোট।

দেখি যেন দগধ গোময় পিণ্ড গোট।।৩২।।

জগতক দহি যেৱে বহ্নি ভৈল শান্ত।

বাহ্ৰয় বৰিষ মেঘে বৰিষে একান্ত।।

দোৰ্ঘোৰ শবদে পৰৈ চৌপাশে নির্ঘাত।

মেঘৰ গৰ্জনে ঘনে ঘনে বজ্রপাত।।৩৩।।

বৰিষয় শিলাসৱ পৰ্ব্বত আকাৰ।

কৰৈ মহা প্রলয় প্রাণীৰ ক্ষয়ঙ্কাৰ।।

প্রমত্ত হস্তীৰ শুণ্ডে যেন ধাৰা জল।

অবিচ্ছেদে পৰি চৰাচৰে গৈলা তল।।৩৪।।

দশোদিশে পুৰি জল উৰ্দ্ধক উধাইল।

ব্রহ্মাণ্ড গোটক গৈয়া ক্ষণেকে বুড়াইল।।

অগনিৰ দাহে চূর্ণীকৃত ভৈল অণ্ড।

জলতে মিসাইলা ইটো মহামহীখণ্ড।।৩৫।।

অগনিত পশি জল সমস্তে শুখাইল।

বায়ুত পশিয়া পাচে বহ্নিয়ো লুকাইল।।

মহা বায়ু লীন গৈল মহা আকাশত।

আকাশো পশিল অহঙ্কাৰৰ গৰ্ভত।।৩৬।।

মহত্ত্বত লীন গৈল মহা অহঙ্কাৰ।

মহত্ত্ব পশিলা প্রকৃতিত পুনৰ্ব্বাৰ।।

মহাপ্রকৃতিয়ো পুৰুষতে গৈলা লীন।

নথাকিল আন একো পুৰুষত ভিন।।৩৭।।

নাহি জল নাহি স্থল নাহিকে আকাশ।

নাহি মহা বায়ু মহা সূৰ্যৰ প্ৰকাশ।।

নাহি শীত উষ্ণ ঋতু নাহি ৰাত্রি দিন।

সমস্তে সংসাৰ গৈল ঈশ্বৰতে লীন।।৩৮।।

প্রকৃতিৰো ঈশ্বৰ পুৰুষ স্বতন্তৰ।

নাহি যিটো ব্ৰহ্মৰ বাহিৰ অভ্যন্তৰ।।

জগতৰ জীৱ উদৰতে দিয়া বাস।

কেৱলে ঈশ্বৰ কৃষ্ণ কৰন্ত প্রকাশ।।৩৯৷৷

অনাদি ঈশ্বৰ যিটো ব্ৰহ্ম নিৰঞ্জন।

জ্ঞানময় আনন্দ যে সত্য সনাতন।।

নয়ন কমল মুদি যোগ নিদ্রা ছলে।

আপুনাকে চিন্তি মাত্র আছন্ত কেৱলে।।৪০৷৷

           ।।সৃষ্টি-লীলা৷।

 

অনেক সহস্র যুগ এহিমতে গৈল।

দুনাই ঈশ্বৰৰ সৃষ্টিক ইচ্ছা ভৈল।।

একেশ্বৰে আছো আমি আদি নিৰঞ্জন।

সৃষ্টি নাহি আহ্মাক যে নকৰে শোভন।।৪১৷৷

চৈধ্যয় ভুৱন হৃদয়তে দিলো ঠাই।

প্রকৃতি দেৱীও আছা গৰ্ভতে লুকাই।।

জড় হুয়া আছে তাৰ নাহিকে চেতন।

আমি মহা চৈতন্য পুৰুষ নিৰঞ্জন।।৪২।।

একেশ্বৰে থাকি আমি কৰো কোন কাজ।

শৰীৰৰ পৰা সৱে জীৱ হৌক বাজ।।

মায়াৰ হাতত কৰাঞো জগত প্রকাশ।

কৰো সৃষ্টি-লীলা আৱে বিনোদ বিলাস।।৪৩।।

এহি বুলি মেলি পদ্ম নয়ন অনন্তে।

মায়াক কটাক্ষে চাহিলন্ত ভগৱন্তে।।

জড় প্রকৃতিতো কৰিলন্ত জীৱ দান।

অষ্ট গুণ তেজ ষোহ্ল গুণ ভৈল প্রাণ।।৪৪।।

সৃষ্টি কৰিবাক ঈশ্বৰৰ ইচ্ছা কাজ।

পুৰুষৰ পৰা মহামায়া ভৈল বাজ।।

অনাদি ৰূপিণী ঈশ্বৰৰ অদ্ধ কায়।

ব্যক্ত ভৈলা মহামায়া সৃষ্টিক উপায়।।৪৫৷৷

পৰমা সুন্দৰী দেৱী দিব্য নাৰীৱেশ।

কটাক্ষতে মোহ যায় জগত নিশেষ।।

কেয়ূৰ কঙ্কণ ৰত্নময় হেমহাৰ।

কিৰীটি কুণ্ডলে আতি কৰে জাতিষ্কাৰ।।৪৬।

ৰুণঝুণ কৰি বাজে পাৱত নূপুৰ।

ৰূপ দেখি মদনৰো দৰ্প হোৱে চুৰ।।

চাহন নযায় যে দেৱীৰ মহাজ্যোতি।

কোটি এক শশী সম প্রকাশে প্রকৃতি৷৷৪৭৷৷

প্রণিপাতে পুৰুষক কৰিয়া সেৱলি।

আগত বিনাৱে মায়া কৰি কৃতাঞ্জলি।।

কোন কৰ্ম্ম কৰো আৱে কৰিয়ো আদেশ।

হেন শুনি হাসি বুলিলন্ত হৃষীকেশ।।৪৮৷৷

শুনিয়ো প্রকৃতি একো গুণে নোহা হীন।

তোহ্মাৰে আন্ধাৰে কিঞ্চিতেকো নাহি ভিন৷৷

মোৰ নিজ শকতি সাক্ষাতে দেখো প্রাণ।

সত্বৰে কৰিয়ো মায়া জগত নিৰ্মাণ।।৪৯।।

তোহ্মাক জগাইলো আমি এহি অভিপ্রায়।

জানিয়োক ভালে তুমি মোৰ অৰ্দ্ধ কায়।।

তোহ্মাৰে আহ্মাৰে কিছো নাহি ভিন্নাভিন্ন।

মোতে যাতো লীন যাহা এহি মাত্র হীন।।৫০।।

সত্বৰে কৰিয়ো মায়া জগত প্রকাশ।

আমিও কৰিবো তাতে বিনোদ বিলাস।।

হেন শুনি প্রকৃতি জুৰিলা যোৰহাত।

সৃষ্টিৰ কাৰ্য্যক দায় লাগিল তোহ্মাত।।৫১।

ঈশ্বৰ কটাক্ষে দেৱী ভৈলা গৰ্ভৱতী।

প্রকৃতিৰ পুত্ৰ ভৈলা মহত্ত্ব উতপতি।।

মহত্ত্বৰো তিনি পুত্র ভৈলা অনুপাম।

শুনিয়ো তিনিৰো কহো যাৰ যিবা নাম।।৫২৷৷

তিনি গুণে তিনি তত্ত্ব ভৈল অৱতাৰ।

তামসিক ৰাজস সাত্ত্বিক অহঙ্কাৰ।।

এহি তিনি পুত্র তান জগতে প্রখ্যাত।

শুনা যাত হন্তে যিবা সৃষ্টি ভৈলা জাত।।৫৩৷৷

তামসত হন্তে শব্দ গুণৰ প্রকাশ।

শবদৰো পুত্ৰ ভৈলা নামত আকাশ।।

আকাশত হন্তে পৰশৰ উতপতি।

পৰশৰ পুত্ৰ ভৈলা বায়ু মহামতি৷৷৫৪৷৷

বায়ু হন্তে ৰূপ নামে পুত্ৰ অৱতাৰ।

ৰূপৰ তনয় ভৈলা অগ্নি চমৎকাৰ।।

অগনিৰ পুত্ৰ ভৈলা ৰস মহামতি।

ৰস গুণ হন্তে পাছে জল উতপতি।।৫৫৷৷

জলে উতপতি ভৈলা গন্ধ গুণ নাম।

গন্ধ গুণ হন্তে বসুমতী অনুপাম।।

পঞ্চভূত পঞ্চ গুণ কহিলো ব্যৱস্থা।

আৱে শুনা ৰাজসিক সাত্ত্বিকৰ কথা৷৷৫৬।।

ৰাজসত হন্তে দশেন্দ্রিয় ভৈল জাত।

দশোবিধ নাম ৰাজা কহিবো তোহ্মাত।।

চক্ষু কর্ণ নাসা মুখ চৰ্ম্ম জিহ্বা হাত।

পদ্য গুহ্য লিঙ্গ এহি দশৰো প্ৰখ্যাত।।৫৭।।

এৱে কহো শুনিয়োক সাত্ত্বিকৰ কথা।

যি দেৱ ভৈলা যি ইন্দ্ৰিয়ৰ অধিষ্ঠাতা।।

সৃষ্টি কথা কহো নকৰিবা আন চিত্ত।

ভিন্ন ভিন্ন কৰি কহো শুনা পৰীক্ষিত।।৫৮ ।।

সাত্ত্বিকত হন্তে দশ দেৱ উতপতি।

বায়ু বহ্নি বিষ্ণু ইন্দ্ৰ দিশ প্রজাপতি।।

অশ্বিনীকুমাৰ মিত্ৰ আদিত্য বৰুণ।

এহি অধিষ্ঠাতা দশ দেৱ সত্ত্ব গুণ।।৫৯।।

চক্ষু অধিষ্ঠাতা যে আদিত্য জ্যোতির্ময়।

কর্ণ অধিষ্ঠাতা দিশ জানিবা নিশ্চয়।।

নাসিকাৰ অধিষ্ঠাতা অশ্বিনীকুমাৰ।

বাক্য অধিষ্ঠাতা ভৈলা বহ্নি নাম যাৰ।।৬০৷৷

চৰ্ম্ম অধিষ্ঠাতা বায়ু ভৈল সত্ত্বগুণ।

জিহ্বা অধিষ্ঠাতা যেৱে ভৈলন্ত বৰুণ।

হস্ত অধিষ্ঠাতা ভৈল ইন্দ্ৰ সুৰপতি।

পদে বিষ্ণু গুহ্যে মিত্র লিঙ্গে প্রজাপতি।।৬১৷৷

হৃদয়ত থাকি কৰে ভাল মন্দ কাম।

একে মন চাৰি ৰূপ শুনা তাৰ নাম।।

মন বুদ্ধি অহঙ্কাৰ আৰো জানা চিত।

এহি চাৰি নাম শুনা ভৈলন্ত বিদিত৷৷৬২।।

           ।।মনৰ সৃষ্টি।।

 

শুক নিগদতি ৰাজা শুনিয়ো ব্যৱস্থা।

যি বেলাৰ যিবা নাম তাৰ কহো কথা।।

নানা কৰ্ম্ম কৰিবাক কৰে আলোচন।

একো কৰ্ম্ম স্থিৰ নোহে তাক বুলি মন।।৬৩৷৷

সংকল্প বিকল্প কর্ম কৰয় নিশ্চয়।

বুদ্ধি নাম বুলি তাক জানিবা নির্ণয়।।

সমস্ত কাৰ্য্যক মঞি কৰো বুলি মানে।

অহঙ্কাৰ বুলি তাক জানিবা আপুনে।।৬৪৷৷

নানা সদকৰ্ম্মক কৰয় নিতে নিত।

নিশ্চয়ে জানিবা ৰাজা তাৰ নাম চিত্ত।।

আৰো যে মনৰ কথা শুনিয়ো আপেক্ষি।

কাচিলে নটক যেন ভিন্নৰূপ দেখি।।৬৫।।

মনৰ কল্পনা ইটো সমস্তে সংসাৰ।

জাগন স্বপন নিদ্রা তিনি বৃত্তি সাৰ।।

আছে মন সমস্তে প্রাণীৰ হৃদয়ত।

ঈশ্বৰৰ প্রতিবিম্ব লাগিছে মনত।।৬৬।।

তাকে বুলি জীৱ মন এৰে ভিন্ন নুই।

এক পিণ্ড ভৈলা যেন লোহা অগ্নি দুই।।

মনে দুখ পাইলে জীৱে বোলে মঞি পাঞো।

মনে যৈক যাঞো জীৱে বোলে মঞি যাঞো।।৬৭।।

মনে যিবা কৰে জীৱ বোলে মঞি কৰো।

মনৰ মৰণে জীৱ বোলে মঞি মৰো।।

যেন সূৰ্য্য বিম্ব লৰে জলৰ লগত।

জল স্থিৰ ভৈলে বিম্ব থাকে পূৰ্ব্বৱত।।৬৮।।

মনৰ কৰ্ম্মক যিটো মোৰ বুলি মানে।

কৰ্ম্মপাশে বন্দী জীৱ এহিসে নিদানে।।

আত্মাৰ প্রসঙ্গে মন ভৈল সচেতন।

মনতেসে আছে জানা চৈধ্যয় ভুৱন।।৬৯।।

মনে পাপ পুণ্য স্বর্গ মনেসে নৰক।

মনেসে কৰিছে ভেদ আপোন পৰক।।

যতেক ইন্দ্রিয়গণ মনৰ অধীন।

মনৰেসে আজ্ঞা পালি থাকে ৰাত্রি দিন।।৭০।।

মনে উপজয় জানা মনেসে মৰণ।

মনুষ্যৰ মনে মোক্ষ বন্ধৰ কাৰণ।।

যাৱে নানা দেৱ ধৰ্ম্ম মনৰ প্রবন্ধ।

তাৱে বন্দী থাকে জীৱ নেৰাই কৰ্ম্মবন্ধ।।৭১।

আৰো কহো শুনিয়ো মনৰ কিছু কথা।

ই চাৰিৰো ভৈলা কোন দেৱ অধিষ্ঠাতা।।

মন অধিষ্ঠাতা চন্দ্র শুনা নৃপবৰ।

বুদ্ধি অধিষ্ঠাতা ভৈলা ব্রহ্মা সৃষ্টিকৰ।।৭২৷৷

অহঙ্কাৰ অধিষ্ঠাতা ৰুদ্ৰ যাৰ নাম।

চিত্ত অধিষ্ঠাতা বাসুদেৱ অনুপাম।।

যাৰ মনে লৈল এক শৰণ কৃষ্ণত।

অপ্রয়াসে পাৱে মোক্ষ সি সি সংসাৰত।।৭৩।।

আন ধৰ্ম্ম নাহি আৰ জানা নিষ্ঠ কৰি।

কৃষ্ণ কৃষ্ণ বুলিলেসে সংসাৰক তড়ি।।

কৰিও মনত বশ্য বিদূৰ সম্প্রতি।

কৃষ্ণৰ চৰণ চিন্তি সুখে সাধা গতি।। ৭৪।।

৷৷চৈধ্যভুৱন সৃষ্টি।।

 

থাকোক মনৰ কথা আৱে এহিমানে।

শুনা সৃষ্টি হৰিৰ বিনোদ বিদ্যমানে।।

গন্ধ গুণ পৰশ শবদ ৰূপ ৰস।।

এঘাৰ ইন্দ্রিয় সমে বিকাৰ ষোড়শ।।৭৫।।

পঞ্চভুত প্রকৃতি মহত্ত্ব অহঙ্কাৰ।

চৌবিশ তত্ত্বৰ কথা কৰিবো প্রচাৰ।।

এহি ক্ৰমে স্ৰজিলা চৌবিশ মহা তত্ত্ব।

ব্রহ্মাণ্ড স্ৰজিতে কেহো নুহিকে শকত।।৭৬।

কৃষ্ণক কৰিলা স্তুতি পাছে তত্ত্বগণ।

জীৱৰূপে সৱাতো পশিলা নাৰায়ণ।

জগতৰ কাৰণ চৌবিশ মহা তত্ত্ব।

ঈশ্বৰৰ ইচ্ছায়ে সৱে ভৈলা একমত।।৭৭।।

সৱে মিলি ব্রহ্মাণ্ডক কৰিলা নির্মাণ।

বহলে পঞ্চাশ কোটি প্রহৰ প্রমাণ।

এক কোটি সূৰ্য্যে যেন সম্যকে প্রকাশি।

সুৱৰ্ণৰ ব্ৰহ্মাণ্ড জলতে ফুৰৈ ভাসি৷৷৭৮।।

ব্রহ্মাণ্ড বেঢ়িছে পৃথিৱী আৱৰণে।

তাক বেঢ়ি আছে জলে জানা বিদ্যমানে।।

মহাজ্যোতি আৱৰিয়া আছয় সকল।

জ্যোতিক আৱৰি আছে বায়ু মহাবল।।৭৯৷৷

আৱৰিয়া বায়ুকো আকাশ অনিৰ্বাৰ।

আকাশকো আৱৰিয়া মহা অহঙ্কাৰ।।

বেঢ়ি অহঙ্কাৰকো মহত্ত্ব ৰৈলা পাছে।

মহত্ত্বকো আৱৰি প্রকৃতি দেৱী আছে।।৮০।।

এহিমতে বেঢ়ি আছে সাতো আৱৰণে।

পশিলা ভিতৰে তাৰ দেৱ নাৰায়ণে।।

সৰ্ব্ব শূন্য ব্রহ্মাণ্ড নাহিকে চৰাচৰ।

দেখিয়া কটাক্ষে চাইলা মায়াক ঈশ্বৰ।।৮১।।

ছন্নক কৰিলি তঞি মোৰ আজ্ঞা বাণী।

ব্রহ্মাণ্ডত নাহি একো চৰাচৰ প্রাণী।।

মঞি লীলা কৰিবো তোহোৰ নাহি ইচ্ছা।

যতেক বুলিলো বাক্য সৱে দেখো মিছা।।৮২।।

ঈশ্বৰৰ কটাক্ষে প্রকৃতি ভয়ে ভীত।।

সাত খণ্ড স্বর্গ তৈতে নির্মিলা ত্বৰিত।

সাত দিব্য পুৰী ইটো আতি অনুপাম।

যৈত যিবা বঞ্চিব সৱাৰো শুনা নাম।।৮৩।।

কহিবোহো নৃপতি সমস্তে শুনিয়োক।

কিন্নৰ নৰৰ বাসা হৈবেক ভূলোক।

গন্ধৰ্ব্ব লোকৰ ভুৱ লোকে হুইব স্থিতি।

স্বৰ্ল্লোকত ইন্দ্র দশ দিগপাল পতি।। ৮৪।

মহল্লোকে ধ্ৰুৱ আৰো হৃদি নাৰায়ণ।

জনলোকে থাকিবন্ত মহামুনিগণ।।

তপলোকে মহা মহা সিদ্ধিৰ প্রকাশ।

সত্যলোকে হুইৱ ব্রহ্মদেৱৰ নিৱাস।। ৮৫।।

ব্ৰহ্মাৰো উপৰে হুইব শিৱৰ নিলয়।

হৰৰ উপৰে বিষ্ণুলোক ৰত্নময়।।

ভৈল গৃহ সহস্র যোজন পথ জুৰি।

একে সত্যলোকে তিনি দেৱতাৰ পুৰী।। ৮৬৷৷

সৱাৰো উপৰে কৰৈ বৈকুণ্ঠ প্রকাশ।

চৈধ্য ভুৱনৰ বাজ কৃষ্ণৰ নিৱাস।।

ৰত্নময় বিমানত পৰম নিৰুজ।

শাৰী শাৰী প্ৰকাশৈ ভকত চতুর্ভুজ।।৮৭।।

ৰঙ্গে সঙ্গে লৈয়া লক্ষ্মীসম নাৰীগণ।

মহাপ্রেম ভাৱে কৰে কৃষ্ণৰ কীৰ্ত্তন।।

যিটো স্থানে নাহি মহা কালৰ বিক্রম।

ভকতেসে পাৱৈ সিটো দেৱৰ দুৰ্গম।।৮৮৷৷

সীমা সংখ্যা নাহি যতদূৰ আছৈ জুৰি।

নাহি তাৰ মায়া মোহ ব্রহ্মময় পুৰী।।

জ্ঞানী কৰ্ম্মী কদাচিত নপাৱন্ত গই।।

ভকতৰ নিমিত্তে মাধৱে আছে থই।। ৮৯৷৷

যদি খসি পৰে কোটি কোটি ব্রহ্মাগণ।

বৈকুণ্ঠবাসীৰ নাহি তথাপি পতন।।

.......................

          ।। পাতালৰ সৃষ্টি ।।

 

ৰাজাত কহন্ত শুক মহা মুনিবৰে।

পাতালৰ সৃষ্টি শুনা আত অনন্তৰে।। ৯০।।

দ্বাদশ হাজাৰ পৰ মাজত আকাশ।

তাক কহো যৈত যিবা কৰিবা নিৱাস।।

অতলত ময়ৰ তনয় মহাবল।

পাৰ্ব্বতী সহিতে হৰে লৈলন্ত বিতল।। ৯১।।

সুতলক পাইলে বলি হৰি ভক্তি কৰি।

দ্বাৰতে আছন্ত বিষ্ণু কৰে গদা ধৰি।।

বলিসে ছলিলা মাধৱক ভক্তিভাৱে।

সদায়ে কৰিলা সেৱা গোৱিন্দৰ পাৱে।। ৯২।।

তলাতলে বঞ্চিলন্ত বিশ্বকর্মা ময়।

মহাতলে তক্ষক প্রভৃতি সর্পচয়।।

ৰসাতলে হুইবে দৈত্য দানৱৰ ভাগ।

পাতালত বাসুকী প্রমুখ্যে যত নাগ।। ৯৩৷৷

ত্রিংশ হাজাৰ পৰ তাহাৰ অধত।

আছন্ত অনন্ত কচ্ছপৰ উপৰত।।

চৈধ্যয় ভুৱনে যাৰ নপাৱন্ত অন্ত।

এহিসে কাৰণে তাঙ্কে বোলন্ত অনন্ত।।৯৪।।

সুৰাসুৰ নাগে সেৱা কৰে নিৰন্তৰ।

সহস্রেক ফণা যাৰ দেখি ভয়ঙ্কৰ।।

সাতো পৃথিৱীক ধৰি এগোটা ফণাত।

শ্বেত সর্পক যেন দেখিয় সাক্ষাত।।৯৫৷৷

এহি সাতো পাতালক অনুক্রমে দেখা।।

সাত খণ্ড পৃথিৱীৰ আৱে লৈয়ো লেখা।।

জন্ধু প্লক্ষ কুশ ক্রৌঞ্চ শাক যাৰ নাম।

শাল্মলী পুষ্কৰ দ্বীপ আতি অনুপাম।।৯৬।।

আছৈ সাতো দ্বীপ সাগৰৰ চাৰি কাছে।

সাত খান সাগৰে সাতকো বেঢ়ি আছে।।

লোণ গুড় সুৰা ঘৃত দধি দুদ্ধ জল।

পাছক লাগিয়া সৱে দুগুণ বহল।।৯৭।।

জম্বুদ্বীপ মধ্যে আছে মেৰু পৰ্ব্বতেক।

তাহাৰ মহিমা ৰাজা কহিবো কতেক।।

কৰৈ কান্তি পদ্মৰ কণিকা যেন স্থান।

অধে উৰ্দ্ধে এক লক্ষ প্রহৰ প্রমাণ।।৯৮।।

চৌৰাশী হাজাৰ উপৰক আছে উড়ি।

ষোড়শ হাজাৰ পোত গৈয়া আছে গুড়ি।।

চৌত্রিশ হাজাৰ পৰ বেঢ় উপৰত।

ষোড়শ হাজাৰ বেঢ় তাহাৰ তলত।।৯৯।।

মেৰুৰ মূলক বেঢ়ি পৰ্ব্বত যতেক।

আছৈ তাৰ নাম কহো শুনিয়ে প্রত্যেক।।

বৈকুণ্ঠ কুসুম শৃঙ্গ কুৰুবক ৰঙ্গ।

ত্রিকূট শিশিৰ শঙ্খ কপিল পতঙ্গ।।১০০।।

বৈদুৰ্য্য জাৰুধি নাগ ঋষভ অপৰ।

শিশিৰা সনিখা চক কালকুঞ্জ জৰ।।

আছে আৰো নামত নাৰদ গিৰিবৰ।

পদ্মৰ কর্ণিকা যেন চৌপাশে কেশৰ।।১০১।।

মেৰুৰ চৌপাশে আছে চাৰিটা পৰ্ব্বত।

তাৰ নাম কহো শুনা তোহ্মাৰ আগত।।

চাৰি পাশে চাৰি ধোঙ্কা পৰ্ব্বত সুন্দৰ।

সুপার্শ্ব কুমুদ মেৰু মন্দাৰ মন্দৰ।। ১০২।

চাৰিৰো উপৰে চাৰি বৃক্ষ অনুপাম।

শুনিয়োক নৃপতি চাৰিৰো কহো নাম।।

সুপাৰ্শ্বক শোভা কৰে কদম্বৰ গাছে।

কুমুদ গিৰিত মহা বটবৃক্ষ আছে।। ১০৩।।

মন্দৰ পৰ্ব্বতে আছে মহা বৃক্ষ আম।

মেৰু মন্দাৰত আছে জম্বু যাৰ নাম।।

শুক নিগদতি ৰাজা কহো সপ্রমাণ।

মেৰু মন্দাৰৰ জম্বু বৃক্ষ যেন ঠান।। ০৪।।

শতেক যোজন সিটো উচ্ছিত বহল।

প্রমত্ত হস্তীৰ সম একো গোটা ফল।।

পকা ফল খসিয়া শিলাত পৰে গই।

তাৰ ৰসে মহা নদী এক যায় বই।।১০৫।।

গভীৰ নিৰ্ম্মল জল আতি অনুপাম।

জম্বু ৰসে নদী বহে জম্মু নদী নাম।।

দেৱ ঋষি গন্ধৰ্ব্ব স্নানন্ত নিৰন্তৰ।

জন্ধু নদী সম আন নাহি সমসৰ।।১০৬।।

তাহাৰ তীৰত মাটি আছে যত মান।

বহ্নিত ফুঙ্কিলে সোণা হৱে ষোহ্লাবান।।

দেৱৰ ভূষণ তাক নপাৱয় আন।

কহে শুক মুনি নৃপতিত বিদ্যমান।।১০৭।।

ভাগ ভাগ কৰিয়া বৰিষ নৱ খণ্ড।

আছে আঠ পৰ্ব্বত তাহাৰ সীমাদণ্ড।।

হিমৱন্ত হেমকূট নৈষেধ দক্ষিণে।

নীল শ্বেত শৃঙ্গ আছৈ উত্তৰত ভিন্নে।।১০৮।

পশ্চিমে গন্ধমাদন পূৱে মাল্যৱন্ত।

শুকমুনি ৰাজা পৰীক্ষিতত কহন্ত।।

এহি আঠ পৰ্ব্বত যে আতি অনুপাম।

যিমান উচ্ছিত ৰাজা তাৰ কহো নাম।।১০৯।।

দ্বাদশ হাজাৰ উপৰক আছৈ উড়ি।

দীর্ঘে পূৱ পশ্চিমে সাগৰে আছে জুৰি।।

বহলে হাজাৰ দুই প্রহৰৰ পথ।

নৱ বৰিষৰ নাম শুনিয়ো সমস্ত।।১১০।।

দক্ষিণে ভাৰত কিম্পুৰুষ তাত পৰে।

আছে হৰি বৰিষ তাহাত অনন্তৰে।।

কেতুমালা ভদ্রাশ্ব মধ্যত ইলাবৃত।

আছৈ মেৰু মূলত বৰিষ বিপৰীত।।১১১।।

উত্তৰত ৰম্যক হিৰণ্যময় আছে।

প্রকাশে উত্তৰ কুৰু জানা তাত পাছে।।

সৱাতো অধিক ইটো ভাৰত বৰিষ।

যাত জন্ম লভিবাক দেৱৰে হৰিষ।। ১১২।।

নলাগে আহ্মাক স্বৰ্গৰ কল্পসীমা বাস।

ভাৰতত জন্মিলে অল্পতে হৈবো নাশ।।

ভাৰতত জন্মি যেন পাৱে নৱনিধি।।

দুই দণ্ড ভকতি কৰিলে হোৱে সিদ্ধি।।১১৩।।

ভাৰতৰ নৰে আছৈ কিনো পুণ্য কৰি।

তাসম্বত কেনমতে তুষ্ট ভৈলা হৰি।।

ৰাত্রি দিনে আমি বাঞ্ছা কৰো যাক লাগি।

হেন ভাৰতক পাইলে কিনো পুণ্যভাগি।। ১১৪।।

ছাৰ স্বর্গ সুখ আমি খুজিলো নজানি।

কদাচিতো মুখে নাসে ৰামকৃষ্ণ বামী।।

হা হৰি কৈসানিনো লভিবো ভাৰত।

কৰিবো ভকতি মাত্র কৃষ্ণ চৰণত।। ১১৫।।

এহি বুলি দেৱে ক্ষেণে ক্ষণে বাঞ্ছা কৰে।।

তাক নকহিলো পদ বাহুল্যক ডৰে।।

এহি নৱ বৰিষ কহিলো সৱে সীমা।

শুনা ভাৰতৰ যেন পৰম মহিমা।।১১৬।।

ৰাজাক কহন্ত শুক মহামুনিবৰে।

নাহি পুণ্যভূমি আৰ ভাৰতত পৰে।।

ভাৰতৰ নৰে অপ্রয়াসে সাধৈ গতি।

যদি এক চিত্তে কৰে হৰিত ভকতি৷৷১১৭।।

ভাৰতত জন্ম আতি কলিত অধিক।

যেন তেনমতে মাত্র ভজোক হৰিক।।

এতেকে পৰম গতি দেন্ত নাৰায়ণ।

নোযোৰয় ভাৰতক চৈধ্যয় ভুৱন।।১১৮।।

হেন জম্বুদ্বীপ নৱ বৰিষে সহিত।

ঈশ্বৰৰ ইচ্ছা কাৰ্য্য প্রকৃতি নিৰ্ম্মিত।।

যাত নৱ মুত্তি হৰি কৰিছা নিৱাস।

সৱাতো অধিক জম্বুদ্বীপৰ প্ৰকাশ।।১১৯।।

দীর্ঘে প্রস্থে এক লক্ষ প্রহৰ প্রমাণ।

স্বৰ্গতে অধিক জম্বুদ্বীপ মহাস্থান।

বেঢ়ি আছে চতুর্ভিতে লৱণ সাগৰে।

প্লক্ষ নামে দুনাই দ্বীপ আছে তাত পৰে।।১২০৷৷

তাক বেঢ়ি আছে গুৰ সাগৰৰ জলে।

তাত পৰে কুশ নামে দ্বীপ দুনাই বলে।।

তাক বেঢ়ি আছে মহা সুৰাৰ সাগৰে।

আছে ক্রৌঞ্চ নামে দ্বীপ তাত অনন্তৰে।।১২১৷৷

ঘৃতৰ সাগৰে তাক বেঢ়িছে চৌপাশে।

শাক নামে দ্বীপ আৰো সিপাৰে প্রকাশে।

দধিৰ সাগৰে তাক বেঢ়িছে চৌভিতি।

আছোক ভুঞ্জিবে তাক দেখন্তে তৃপিতি।।১২২।।

শাল্মলী দ্বীপেক আৰো আছে তাত পৰে।

তাকো বেঢ়ি আছে মহা দুগ্ধৰ সাগৰে।

প্রকাশে পুষ্কৰ দ্বীপ তাৰো চাৰি কাছে।

তাক জল সাগৰে চৌভিতি বেঢ়ি আছে।।১২৩।।

সাত দ্বীপ সাত সাগৰৰ এহি স্থিতি।

দুগুণে কাঞ্চন ভূমি আছৈ চতুভিতি।।

তাক বেঢ়ি আছয় পৰ্ব্বত লোকালোক।

তাৰ সিভিতিৰ কথা সৱে শুনিয়োক।।১২৪৷৷

পৰ্ব্বতৰ বাহিৰত ঘোৰ অন্ধকাৰ।

নাহি একো আৰ তাত প্ৰাণীৰ সঞ্চাৰ।।

ভিতৰত লোক তাৰ বাহিৰে অলোক।

পৰ্ব্বতক সিহেতু বোলয় লোকালোক।।১২৫।

অধে উর্দ্ধে বাহিৰত ঘোৰ অন্ধকাৰ।

নাহি চন্দ্র সূৰ্য্য একো প্ৰাণীৰ সঞ্চাৰ।।

মহাজ্যোতিপুঞ্জ আছে তাহাৰ সিভিতি।

দেৱে দেখিবাক যাৰ নপাৱে দীপিতি।।১২৬।।

তাক বেঢ়ি আছে মহাজলে বহুদূৰ।

তাহাৰ ভিতৰে আছে মহাকালপুৰ।।

মহাৰত্নময় তাতে আছৈ গৃহ এক।

লগাই আছে স্ফটিকৰ স্তম্ভ হাজাৰেক।।১২৭।।

গৃহৰ মধ্যত মহা অনন্ত শয্যাত।

একৰূপে ঈশ্বৰ পুৰুষ আছে তাত।।

জলকো চৌভিতি বেঢ়ি আছয় ব্রহ্মাণ্ড।।

বহলে বঞ্চাশ কোটি পৰ মহীখণ্ড।।১২৮৷৷

কহিলো প্রমাণ পৃথিৱীৰ হেন স্থান।

আৱে ব্ৰহ্ম সৃষ্টি কহো শুনা বিদ্যমান।।

এহি মতে ত্রিজগত কৰিলা নির্মাণ।

নকৰে প্ৰকাশ কিছু যেন শূন্য স্থান।।১২৯৷৷

হেন দেখি চিন্তিলন্ত ঈশ্বৰে আপুনে।

ভৈল তাৱক্ষণে তিনি মূৰ্ত্তি তিনি গুণে।।

ৰবি শশী সম সৱে প্রকাশে শৰীৰ।

মহা জ্ঞানৱন্ত ধীৰ স্বভাৱে গম্ভীৰ।।১৩০।।

তমোগুণে ভৈলা ৰুদ্ৰৰূপ মনোহৰ।।

স্ফটিকতে অধিক ধৱল কলেৱৰ।

প্রকাশন্তে আছৈ পঞ্চ বদন সুন্দৰ।।

প্রতি মুখে ত্রিতয় লোচন ৰুচিকৰ।। ১৩১৷৷

জ্বলৈ সুবলিত মহাবাহু যে ৰাতুল।

নানা অস্ত্র আছে তাত ডম্বৰু ত্রিশূল৷৷

কটিত বাঘৰ ছাল গলে মুণ্ডমালা।

ললাটত জটা আতি জ্বলে চন্দ্রকলা।। ১৩২।।

বিকট পিঙ্গল জটাজুটে জ্বলৈ মাথে।

সৰ্বাঙ্গত শোভে সর্প জগতৰ নাথে।।

ডুগ ডুগ ডম্বৰু বজাৱৈ সৰ্ব্বক্ষণ।

হৃদয়ে ধিয়ান্ত সদাশিৱ নিৰঞ্জন।।১৩৩।।

ৰজোগুণে ভৈলা ব্রহ্মা যিটো সৃষ্টিকৰ।।

সুৱৰ্ণ গৌৰাঙ্গ যেন জ্বলে কলেৱৰ।।

গলত উত্তৰি নৱগুণে শোভৈ তাতে।

কৰে কমণ্ডলু জপ্যমালা আউৰ হাতে।।১৩৪।।

হৃদয়ত ধিয়ান্ত ব্ৰহ্মক অবিচ্ছেদ।।

মুখে উচ্চাৰন্ত উচ্চ কৰি চাৰি বেদ।।

আছন্ত গভীৰ ভাৱে পাছে সৃষ্টি কৰে।

ওনা বিষ্ণু অৱতাৰ আত অনন্তৰে।।১৩৫।।

সত্ত্বগুণে ভৈলা বিষ্ণুৰূপ ৰুচিকৰ।

নীল উতপল সম শ্যাম কলেৱৰ।।

শৌভৈ পীতবস্ত্র যেন মেঘত বিজুলী।

চাৰিভুজে চাৰি অস্ত্র ধৰি আছে তুলি।।১৩৬৷৷

ঈষত হসিত মুখ শ্যাম পদ্মকোষ।

নয়ন পঙ্কজ যুগ দেখন্তে সন্তোষ।

কিৰীটি কুণ্ডলে আতি কৰে জাতিষ্কাৰ।

জ্বলে হৃদয়ত মণিময় হেমহাৰ।।১৩৭।।

অৰুণ অধৰ চাৰু দশনৰ শাৰী।

কঙ্কণ কেয়ূৰ ৰঞ্জে মহাভুজ চাৰি।।

আপাদলম্বিত পঞ্চবর্ণ বনমালা।

কটিতটে পঞ্চৰত্ন প্রকাশে মেখলা।।১৩৮।।

পদপঙ্কজত জ্বলৈ ৰত্নৰ নূপুৰ।

যাক দৰশনে হৱে মহাদুখ দূৰ।।

হৰৈ ভকতৰ দুখ অৰুণ চৰণ।

পাতকীয়ো তড়ৈ যাৰ কৰিয়া কীৰ্ত্তন।।১৩৯।।

যাৰ ক্রীড়া বস্তু ইটো তিনিয়ো জগত।

হেন হৰি সত্ত্বগুণে ভৈলন্ত বেকত।।

এহিমতে ভৈলা তিনি গুণে তিনি দেৱ।

নকৰন্ত একো সম্ভাষণ কাকো কেৱ।।১৪০।।

মঞি বৰ তিনিয়ো আছন্ত ৰহি তথা।

কাকো কেৱে কাণপাতি নুশুনন্ত কথা।।

মঞি বৰ বুলিয়া তিনিয়ো দর্প কৰে।

তিনিৰো দেখিয়া ভাৱ হাসন্ত ঈশ্বৰে।।১৪১।।

মহাভাগৱত কথা শুনা সৰ্ব্বজন।

জল বুদবুদ যেন অথিৰ জীৱন।।

কেতিক্ষণে পড়ে প্রাণ তাৰ নাহি স্থিতি।

অদ্যাপি নোপজৈ ঘোৰ মৰণক ভীতি।।১৪২।।

আগতে নেদেখা কিয় দুষ্মহ মৰণ।

সত্বৰে কৃষ্ণৰ পাৱে পশিয়ো শৰণ।।

কৃষ্ণেসে সুহৃদ ইহ পৰলোক গতি।

জানিয়া কৃষক কৰা একান্ত ভকতি।।১৪৩৷৷

ইটো নৰ শৰীৰক নেদেখিবা অল্প।

মনুষ্য হুইবাক নপাই কোটি কোটি কল্প।।

হৰিনাম বিনে জানা ব্যর্থে আয়ু যায়।।

জন্ম চিন্তামণি হেৰা হাততে হেৰায়।।১৪৪৷৷

জানিয়া কৃষ্ণুত কৰা একান্ত ভকতি।

ইটো কলিযুগে নাম বিনে নাহি গতি।।

অধর্মে যুৰিলা ৰাজ্য ভৈল একাকাৰ।

নাহি মলমতিৰ কৰ্ম্মত অধিকাৰ।।১৪৫৷৷

শুনা সামাজিক নৰ এৰা আন কাম।

ৰচিলে শঙ্কৰে ডাকি বোলা ৰাম ৰাম।।১৪৬।।

                        .......................

।।বনমালীৰ প্ৰকাশ।।

।।দুলড়ী৷৷

 

মৈত্রেয় বদতি      বিদুৰ শুনিয়ো

আত অনন্তৰে কথা।

এহিমতে তৈত     অন্যোঅন্য কৰি

আছন্ত তিনি দেৱতা।।

তিনিৰো বচন     তিনি নুশুনন্ত

একমতি কাৰো নাই।

যিটো অনিলয়     পুৰুষ অনাদি

আনন্দে আছন্ত চাই।।১৪৭৷৷

সৃষ্টি নিসিজিল     বুলি বনমালী

তথাতে ভৈলা প্রকাশ।

নীল মেঘ যেন         বিজুলী সঞ্চাৰে

শৰীৰত পীতবাস।।

মহা মনোহৰ      ব্ৰহ্ম কলৱেৰ

ভুৱন মোহন বেশ।

শিৰত ৰত্নৰ      কিৰীটি অমূল্য

নীল আকুঞ্চিত কেশ।।১৪৮।।

ৰত্নৰ তিলক      ললাটত শোভৈ

অলকা পঙ্কতি কান্তি।

প্রফুল্ল পদ্মত      যেন পড়ি আছৈ।

উত্তম ভ্ৰমৰা পান্তি।।

ৰুচিকৰ কর্ণে      মকৰ কুণ্ডল

ৰত্নে কৰৈ জলমল।

তাহাৰ জেউতি     প্রকাশিত আতি

সুশোভন গণ্ডস্থল।। ১৪৯।।

আছে মদনৰো     ধনুক নিন্দন্তে

প্ৰভুৰ ভ্ৰূৱ প্রকাশি।

ঈষত হসিত      বয়ন নয়ন

অৰুণ পঙ্কজ পাসি।।

নাসা তিল ফুল         অধৰ ৰাতুল

দন্ত মুকুতাৰ পান্তি।

ৰুচিৰ চিবুক      কণ্ঠত কৌস্তুভ

নৱ আদিত্যৰ কান্তি।।১৫০৷৷

চাৰি মহাবাহু      ললিত বলিত

কৰতল কিশলয়।

ৰত্নৰ কেয়ূৰ      কঙ্কন বলয়া

শোভা কৰৈ আতিশয়।।

শঙ্খ চক্র গদা     পদ্ম চাৰি হাতে

কৰৈ আতি জাতিষ্কাৰ।

বহল হৃদয়       তাতে ৰত্নময়

মণি মুকুতাৰ হাৰ।। ১৫১।।

বক্ষস্থলে শোভৈ     শ্রীবৎস পঙ্কতি

কটিত ৰত্ন মেখলা।

আপদালম্বিত      সুৱৰ্ণ পদ্মৰ

গলে বৈজয়ন্তী মালা।।

কৰীকৰ সম      উৰু নিৰুপম

শোভৈ পীত পাট ভুনি।

অৰুণ চৰণে      ৰত্নৰ নূপুৰে

ৰুণঝুণ কৰে ধ্বনি।।১৫২।।

প্রকাশৈ আঙ্গুলি     সুবলিত নীল

চম্পাৰ পাকৰি নয়।

প্রতি আঙ্গুলিত     ৰত্নৰ উঝন্টি

জ্বলৈ নখ চন্দ্ৰচয়।।

আৰকত দুই      পদ পঙ্কজক

পেখন্তে অমৃত ঝৰৈ।

ধ্বজ বজ্ৰ যৱ     অঙ্কুশ পঙ্কজ

চিহ্ন সৱে শোভা কৰৈ।। ১৫৩৷৷

প্রভুৰ পাৱৰ      আগতে যে জ্বলৈ

অৰুণ পঙ্কজ কোষ।

যাক দৰশনে      ভকতৰ মনে

পৰম মিলৈ সন্তোষ।।

অমূল্য ৰতন      ইসে মহাধন

জানিয়া হৃদয়ে ধৰি।

দুৰ্ঘোৰ সংসাৰ     সাগৰ নিকাৰ

অপ্রয়াসে যাৱে তড়ি।।১৫৪।।

হেন মনোহৰ      মূৰতি ঈশ্বৰ

ৰহিলা জুৰি আকাশ।

কৌটি কৌটি ৰবি   শশী সম জ্যোতি

শৰীৰ কৰে প্রকাশ।।

মহজ্যোতিপুঞ্জে      জগত জুৰিয়া

তিনি দেৱতাক চাইল।

তিৰিমিৰি দেখি         মুদিলন্ত আখি

চেতন জ্ঞান হৰাইল।।১৫৫।।

বিষ্ণুৰ দায়াত     ভৈলা শান্তমতি

চেতন পাইলন্ত গাত।

পৰম ঈশ্বৰ       জানি সচকিতে

জুৰিলন্ত যোৰহাত।।

দণ্ডৱতে পাছে     পড়িয়া ভূমিত

উঠি উঠি কৰৈ সেৱ।

নমো নমো কৃষ্ণ        অনাদি ঈশ্বৰ

তুমি দেৱতাৰো দেৱ।।১৫৬।।

তোহ্মাক নজানি        পূজৈ আন দেৱ

যত মহা মূঢ় লোক।

যাৰ নাম মাত্রে    স্মৰণে হৰয়

জগতৰে ভয় শোক।।

এহি ৰূপে প্রভু     বিয়াপি আছাহা

অনন্ত কৌটি ব্রহ্মাণ্ড।

তুমি ব্ৰহ্মতত্ত্ব      জগত যতেক

তোহ্মৰেসে ক্রীড়া ভাণ্ড।।১৫৭।।

নানা শাস্ত্ৰসৱে     কৰৈ বুদ্ধি ভেদ

নুবুজি তত্ত্ব তোহ্মাৰ।।

তাকে সত্য মানি        মূঢ় যত প্রাণী

বোলে ব্রহ্ম নিৰাকাৰ।।

জানিলো সম্প্রতি        ব্ৰহ্মময় মূর্তি

তুমি নিৰঞ্জন দেৱ।

পশিলো শৰণে     অৰুণ চৰণে

কৰো লক্ষ কৌটি সেৱ।।১৫৮।।

আত পৰে আউৰ       নাহি নিজ ৰূপ

জানিলো আমি নিশ্চয়।

এহিতো ৰূপক      নজানৈ যিজনে

নতড়ে সংসাৰ ভয়।।

প্রকৃতিৰো তুমি     নিয়ন্তা ঈশ্বৰ

তুমি সনাতন স্বামী।

কৰিয়োক গতি     ত্রিজগত পতি

শৰণে পশিলো আমি।।১৫৯।।

তিনি গুণে তিনি        দেৱক স্ৰজিলা

কৰে আৱে কোন কৃত্য।

কৰিয়ে আদেশ     দেৱ হৃষীকেশ

তোহ্মাৰেসে আমি ভূত্য।।

এতেকে বোলন্তে         লোতক বঝাইল

প্রেম গদ গদ মাত।

মৌন হুয়া ৰৈলা        তিনিও দেৱতা।

পূতাঞ্জলি কৰি হাত।।১৬০৷৷

শুনা নৰলোক     মুকুতি মিলোক

কৃষ্ণৰ লীলা চৰিত।

ইটো নৰ তনু     নকৰা বিফল

ঈশ্বৰত দিয়া চিত্ত।।

দেৱৰ দুর্লভ      ভাৰত ভূমিত

আয়ু যায় আলে জালে।

হাটে বাটে কৈত        মৰণ মিলয়

কেতিক্ষণে ধৰৈ কালে।।১৬১।।

ঘোৰ পৰলোক     যমৰ যাতনা

শুনন্তে ধাতু উৰাই।

হৰি বিমুখৰ      নাহি পাৰকূল

যেন ভৰা নাৱ বুৰই।।

আয়ু ব্যর্থে যায়         জানা যমৰায়।

কেতিক্ষণে ধৰে তল্প।

উপজি মৰিব      যাতনা ভূঞ্জিব

কত কৌটি কৌটি কল্প।।১৬২।।

যাত আছে বুদ্ধি    মনক নিৰোধি

ধৰিয়ো কৃষ্ণৰ পাৱ।

সংসাৰ সাগৰে     ইসে পাৰ কৰে

এৰাৱে যমৰ ঘাৱ।।

কৃষ্ণ গুণ নাম     ধৰ্ম্ম অনুপাম

পুৰিবে সমস্ত কাম।

কৃষ্ণৰ কিঙ্কৰে     ৰচিলা শঙ্কৰে

ডাকি বোলা ৰাম ৰাম।।১৬৩৷৷

................

   ।।ত্রিমূৰ্ত্তিৰ প্ৰতি ভগৱৎ নির্দেশ।।

                      ৷।পদ।।

 

শুক নিগদতি শুনিয়োক নৃপবৰ।

আছৈ কৃতাঞ্জলি হুয়া ব্রহ্মা বিষ্ণু হৰ।।

আকাশৰ পৰা পাচে পুৰুষ ঈশ্বৰ।

মেঘৰ গম্ভীৰ ধ্বনি দিলন্ত উত্তৰ।।১৬৪।।

হে ব্রহ্মা হে বিষ্ণু হে ত্ৰিপুৰাৰি।

আজি ধৰি তিনিকো পাতিলো অধিকাৰী।।

জগতৰ ঈশ্বৰ তিনিৰো থৈলো নাম।

সৃষ্টি স্থিতি প্রলয় তিনিৰো তিনি কাম।।১৬৫।।

শুনিয়োক ব্রহ্মা তুমি স্ৰজিয়ো জগত।

সুৰাসুৰ নাগ নৰ পশু পক্ষী যত৷৷

ইটো ব্রহ্মাণ্ডৰ স্ৰষ্টা ভৈলা ৰজোগুণে।

ভাল মতে দিবা দৃষ্টি সৃষ্টিত আপুনে।। ১৬৬।।

মোৰ নিজ অংশ তুমি বিষ্ণু বনমালী।

থাকিবা সততে তুমি জগতকে পালি।।

নিৰ্ব্বলীক অন্যায় নকৰে যেন বলী।

সন্তক ৰাখিবা তুমি দুষ্টক নিদলি।। ১৬৭।।

শুনিয়ো শঙ্কৰ আৱে আদেশ আহ্মাৰ।

জগতৰে প্রলয় তোহ্মাৰ অধিকাৰ।।

কালান্তক ৰুদ্ৰৰূপ ধৰিয়া আপুনে।

সংহাৰিবা ত্রিজগত তুমি তমোগুণে।। ১৬৮৷৷

শুনিয়ে শঙ্কৰ কহো প্রলয়ৰ সীমা।

দেখা কেনে মোৰ কালমুৰ্ত্তিৰ মহিমা।।

হোৱৈ দণ্ড ষাঠি নিশ্বাসতে মনুষ্যৰ।

আঠ আঠ দণ্ডে হোৱে একৈক প্রহৰ।। ১৬৯৷৷

তেহ্ন আঠ প্রহৰে বুলিয় ৰাত্রি দিন।

মেৰুক কৰন্ত যাৱে সূৰ্য্য প্রদক্ষিণ ।।

তেহ্ন ত্রিশ দিনে আসি হোৱে এক মাস।

হোৱে দেৱো মাসে এক ঋতুৰ প্ৰকাশ।। ১৭০৷৷

তিনি ঋতুৱে হোৱে অয়ন সূৰ্য্যৰ।

অয়ন দুতয়ে হোৱে মনুষ্য বৎসৰ।

বৎসৰ তাল্লিশ লক্ষ হাজাৰ বিংশতি।

সত্য ত্রেতা দ্বাপৰ কলিৰ পৰিমিতি৷৷ ১৭১।

এহি চাৰি যুগে এক যুগ দেৱতাৰ

দিব্য সহস্রেক যুগে দিনেক ব্ৰহ্মাৰ।।

তেন হাজাৰেক যুগে ৰজনীৰো সীমা।

ব্ৰহ্মাৰ দিনৰ আৱে শুনিয়ো মহিমা।। ১৭২৷৷

একো দিনে চৈধ্য ইন্দ্র চৈধ্য মনু খসৈ।

দিন মানে জানা ইটো ত্রিজগত বসৈ।।

দিন অৱসানে হোৱে প্রলয় সন্ধ্যাত।

কৰিবা সংহাৰ তুমি শঙ্কৰ তথাত।।১৭৩।।

ৰাত্ৰি অৱসানে ব্রহ্মা স্ৰজিবা নিঃশেষ।

চৈধ্য ইন্দ্র চৈধ্য মনু প্রত্যেক দিৱস।।

হুইবো অৱতাৰ চৈধ্য মনুৰ লগত।

ইন্দ্ৰৰ সহায় হুয়া পালিব জগত।।১৭৪।।

মৎস্য কূৰ্ম্ম আদি মহা বৰাহ বিৰিঙ্গ।

হংস পৃথু কপিল বামন নৰসিংহ।।

জামদগ্নি ৰাম যে শ্ৰীৰাম হলিৰাম।

বুদ্ধ কল্কী আৰো অৱতাৰ অনুপাম।।১৭৫।।

ইসৱ প্ৰমুখ্যে ধৰিবোহো অৱতাৰ।

কৰিবোহো মঞি ইটো ভূমিক উদ্ধাৰ।।

তিনি শত ষাঠি দিন তেহ্নয় দিনৰ।

জানিবা হুইবেক এক বৰিষ ব্ৰহ্মাৰ।। ১৭৬।।

তেহ্ন শত বৎসৰ ব্ৰহ্মাৰ যেৱে গৈলা।

জানা তেৱে মহা প্রলয়ৰ কাল ভৈলা।।

কাল মূৰ্ত্তি ধৰি ব্ৰহ্মাণ্ডকো কৰি নাশ।

জগত সংহৰি উদৰতে দিবো বাস।। ১৭৭৷৷

প্রকৃতিকো লীন কৰি থাকিবো অকলে।

ৰাত্ৰি অৱসানে ব্রহ্মা স্ৰজিবে সকলে।।

কহিলো কালৰ মান তোহ্মাত নিঃশেষে।

কৰা তিনি তিনি কৰ্ম্ম আহ্মাৰ আদেশে।।১৭৮৷৷

শুনা ব্রহ্মা তোহ্মাত কহিলো তত্ত্ব ভেদ।

মোৰ বৰে এতিক্ষণে জানা চাৰি বেদ।।

ওঠৰ পুৰাণ স্মৃতি আঠাৰ ভাৰত।।

মোৰ বৰে তোহ্মাৰ হুইবেক কণ্ঠাগত।। ১৭৯৷৷

দিলো তোহ্মাসাক বৰ জানিবা নিশ্চয়।

নকৰিবা হেলা যেৱে মোক আছে ভয়।।

এহি বুলি অন্তর্ধান ভৈলা মহা হৰি।

স্ৰজিবে লাগিলা ব্রহ্মা আজ্ঞা শিৰে ধৰি।। ১৮০।

চাৰি বেদ চৈধ্য শাস্ত্র ভৈল কণ্ঠাগত।

বেদতে দেখিলা ব্রহ্মা সৃষ্টি ত্রিজগত।।

দৰ্পণত যেন প্রতিবিম্বৰ প্রকাশ।

দেখি স্ৰজিবাক পাছে ব্রহ্মা পাইলা সাস।। ১৮১।

লৈলন্ত গৰুড়ে বিষ্ণু বিষ্ণুলোকে বাস।

বৃষভে গৈলন্ত হৰে পৰ্ব্বত কৈলাস।।

হংসে লড়িলন্ত ব্রহ্মা ব্রহ্মলোকে থান।

কৰিবে লাগিলা পাচে জগত নিৰ্মাণ।।১৮২।।

হৰিসে পৰম গুৰু জানি প্রজাপতি।

কৃষ্ণক কৰিলা মনে সহস্র প্রণতি।

স্ৰজিবাক আৰম্ভিলা পাছে সৃষ্টিকৰে।

যাৰ যেনে সৃষ্টি শুনিয়োক তাত পৰে।।১৮৩।।

প্রথমে স্ৰজিলা সনকাদি সিদ্ধ চাৰি।

তাৰসৱে বোলে সৃষ্টি কৰিতে নপাৰি।।

কৃষ্ণৰ চৰণ চিন্তি ফুৰয় জগতে।

নাৰদৰ জন্ম পাছে ব্ৰহ্মাৰ মনতে।।১৮৪।।

বাজ ভৈলা দেৱঋষি হাতে বীণা ধৰি।

ৰামকৃষ্ণ নাম মুখে উচ্চাৰণ কৰি।।

বীণাত তোলন্ত যত কৃষ্ণৰ চৰিত্র।

আনন্দে ফুৰন্ত কৰি জগত পৱিত্ৰ।। ১৮৫।।

মৰীচি প্রভৃতি যত নৱ প্রজাপতি।।

ভৈলা পাছে ব্ৰহ্মাত দক্ষৰো উতপতি।।

মৰীচিত জন্মিলা কশ্যপ ঋষিৰাজ।

যাহাৰ বৈবংশে জুড়িলেক সামৰাজ।। ১৮৬৷৷

ৰূপে গুণে ধন্যা আতি পৰম পণ্ডিতা।

সতৰয় জনা ভৈলা দক্ষৰ দুহিতা।।

সৱাকো কৰিলা বিহা ঋষি একেদিনে।

যাত যেনে সৃষ্টি ভৈল শুনা ভিন্ন ভিন্ন।। ১৮৭৷৷

অদিতিত হন্তে বাহ্ৰ সূৰ্য্য অৱতাৰ।।

বিৱস্বান ত্বষ্টা পূষা ভগ নাম যাৰ।।

অৰ্য্যমা সৱিতা শত্ৰু আৰো মিত্র ধাতা।

নামে উৰুক্রম আৰো বৰুণ বিধাতা।। ১৮৮।।

বায়ুগণ বৰুণ দিতিত ভৈলা জাত।

দনুত দানৱগণ ঘোটক কাষ্ঠাত।

অধিষ্ঠাত গন্ধৰ্ব্ব ৰাক্ষস সুৰেসাত।

পুৰঞ্জত হন্তে ভৈলা অপেশ্বৰা যত৷৷ ১৮৯৷৷

সেনা গৃধ্ৰ তাম্ৰাত ইলাৰ পুত্ৰ তৰু।

ক্রোধবসা হন্তে সর্প সুৰভীত গৰু।।

সৰমাত কুকুৰ তিমিত জলচৰ।।

পতঙ্গীত হন্তে ভৈল চটক বিস্তৰ।। ১৯০৷৷

যামিনীত হন্তে বিছা ফৰিঙ্গ বহুত।

অৰুণ গৰুড় দুই বিনতাৰ সুত।।

কদ্ৰুৰ ভৈলেক কালী আদি সৰ্প যত।

কশ্যপৰ এত বংশ সতেৰ ভাৰ্য্যাত।। ১৯১৷৷

এৱে আঠ বসুৰ শুনিয়ো যেন নাম।

দ্রোণ প্রাণ ধ্ৰুৱ অৰ্ক অগ্নি অনুপাম।।

দান বাস্তু বিভাবসু এহি আঠ জন।

ব্ৰহ্মাৰ তনুৰ পৰা ভৈলা উতপন্ন।। ১৯২।।

নিগদতি শুক শুনিয়োক নৃপবৰ।

কৰিলন্ত সৃষ্টি পাচে চৈধ্যয় শাস্ত্ৰৰ।।

ভিনে ভিন্নে সৱাৰো শুনিয়ো আৱে নাম।

প্রথমে অথর্ব বেদ ঋগ যজু সাম।। ১৯৩৷৷

শিক্ষা কল্প জ্যোতিষ মীমাংসা ন্যায় নীতি।

ব্যাকৰণ পুৰাণ নিৰুক্ত ছন্দ স্মৃতি।।

এহি চৈধ্য শাস্ত্র থানে থানে লেখি দেখা।

অষ্টাদশ পুৰাণৰ আৱে লৈয়ো লেখা।। ১৯৪।।

যাৰ যেন নাম শুনিয়োক অনুক্রম।

ব্রাহ্ম পদ্ম শিৱ মৎস্য বৈষ্ণৱ পৰম।।

স্কন্ধ কূৰ্ম্ম গৰুড় মার্কণ্ডেয় ভাগৱত।

বামন বৰাহ অগ্নি লিঙ্গ ভৱিষ্যত।।১৯৫৷৷

ব্রহ্মাণ্ড নাৰদী ব্রহ্মৱৈৱৰ্ত্ত অপৰ।

দিলো লেখা দেখা অষ্টাদশ পুৰাণৰ।।

অষ্টাদশ ভাৰতৰ শুনা যেন যোগ।

আদি সভা বন গদা বিৰাট উদ্যোগ।। ১৯৬।।

ভীষ্ম দ্রোণ কর্ণ শৈল্য সৌপ্তিক পৰম।

স্ত্রীপৰ্ব্ব শান্তি অশ্বমেধ ব্যাসাশ্রম।।

স্বর্গাৰোহণ আৰু ঐষিক মুষল।

ভাৰত পদ্মৰ এহি অষ্টাদশ দল।। ১৯৭৷৷

শুক নিগদতি শুনিয়োক নৃপবৰ।

আতি প্রিয়তম নৰতনু ঈশ্বৰৰ।।

যাক স্ৰজিবাক মাত্র ইচ্ছা ভৈলা জাত।

মুখত ব্রাহ্মণ জন্ম ভৈলন্ত সাক্ষাত।। ১৯৮।।

বাহুত ক্ষত্রিয় বৈশ্য উৰুত জন্মিলা।

পদ পঙ্কজত শূদ্র সৱ উপজিলা।।

এহি চাৰি বৰ্ণ পুৰুষত হন্তে জন্ম।

জানা ইহাৰেসে ধৰ্ম্ম চাৰিয়ো আশ্রম।। ১৯৯।।

জপ যজ্ঞ দান তীর্থ ব্ৰত সদাচাৰ।

জ্ঞান ভকতিত মনুষ্যৰ অধিকাৰ।।

মনুষ্য হৈবাক দেৱতাৰো অভিলাষ।

ধৰ্ম্ম অর্থ কাম মোক্ষ সিজে অপ্রয়াস।।২০০।।

দেহৰ মহিমা আৱে শুনিয়ো বেকতে।

ব্রহ্মাণ্ডৰ গুণ মানে আছে শৰীৰতে।।

সমস্তে চৌব্বিশ তত্ত্ব কৰিলা নির্মাণ।

আপুনাৰ ছৱান্নবৈ আঙ্গুল প্রমাণ।। ২০১।।

পিঠিৰ মধ্যত মেৰু মণ্ডল প্রকাশ।

ঊদ্ধে সূৰ্য্য অধে চন্দ্র বায়ুৰ নিবাস।।

ষোহ্ল ষোহ্ল গোটা অস্থি পাঞ্জৰত তাৰ।

অধে উর্দ্ধে আছে তাৰ নৱখান দ্বাৰ।। ২০২।।

দুই কাণ দুইনাক দুই চক্ষু দেখা।

মুখে এৰে উপৰত সাত খান লেখা।।

অধে গুহ্য লিঙ্গ এহি নৱখান দ্বাৰ।

আছৈ আৰো নাড়ী তাতে সত্তৰি হাজাৰ।।২০৩।।

তাহাতে সঞ্চৰি ফুৰৈ প্রাণ বায়ু দশ।

নখ কেশ পৰ্যন্তে চলাৱে অন্ন ৰস।।

পৰম তৃপিতি হোৱৈ ইন্দ্রিয় সকল।

বাঢ়ি যাই শৰীৰত আতি তেজ বল।।২০৪৷৷

নাড়ীৰ মধ্যত তিনি নাড়ী অনুপাম।

সুষুন্মা পিঙ্গলা ইড়া নাড়ী যাৰ নাম।।

সুষুন্মা উত্তম আতি তিনিৰো মধ্যত।

যিটো ব্যাপি হৈছে গৈয়া সূৰ্য্য মণ্ডলত।।২০৫।।

ছয় খান চক্র আছৈ বেঢ়ি শৰীৰত।

গুহ্য লিঙ্গ নাভি হৃদি তালু ললাটত।।

চাৰি দল ছয় দল নাভি দশ দল।

আছৈ অষ্টাদশ পদ্ম হৃদয় নির্মল।।২০৬।।

তালুত ষোড়শ ললাটত দল দুই।

যোগশাস্ত্র মতে ছয় চক্র এহি হুই।।

আপুনি ঈশ্বৰ আছা হৃদয় কমলে।

শুভাশুভ ভূঞ্জান্ত জীৱক কৰ্ম্মফলে।।২০৭।।

শুনিয়োক আৱে মধ্য দেহ যিটো স্থান।

শৰীৰত বিচাৰিয়া লৈয়োক প্রমাণ।।

গুহ্য স্থান হন্তে দুই আঙ্গুল উপৰে।

অণ্ডকোষ হন্তে দুই আঙ্গুলত পৰে।।২০৮।।

তাকে বুলি দেহ মধ্য অগ্নিৰ নিৱাস।

তপ্ত জম্বু নদী যেন সোণাৰ প্রকাশ।।

কোন কোন দশ বায়ু আছে শৰীৰত।

তাহাৰ শুনিয়ো নাম কৰিবো বেকত।।২০৯।।

অধে উৰ্দ্ধে সঞ্চাৰিয়া ফুৰে স্থানে স্থান।

পান অপান ব্যান সমান উদান।।

নাগ কূৰ্ম্ম কৃকৰ বায়ুত অনুপাম।।

দেৱদত্ত ধনঞ্জয় এহি দশ নাম।।২১০।।

সুষুম্না আছয় মেৰু মজ্জাৰ ভিতৰ।

যাত বায়ু পশিলে অজৰ হোৱে নৰ।।

তাহাৰ মুখত ঢাকি আছে কুণ্ডলিনী।

মায়াৰ শকতি যেন দেখিয়া সর্পিণী।।২১১৷৷

অপান বায়ুক সিটো ৰমৈ যোগবলে।

অগ্নিৰ তাপত বায়ু উপৰক চলে।।

সুষুম্নাত তেৱে গৈয়া প্রৱেশে পৱন।

শুনা শৰীৰত আছে যত দেৱগণ।। ২১২।।

মন আদি চৈধ্য ইন্দ্ৰিয়ৰ অধিষ্ঠাতা।

থানে থানে আছৈ তাতে চৈধ্যয় দেৱতা।।

আখিত আদিত্য নাকে অশ্বিনীকুমাৰ।

জিহ্বাত বৰুণ বাক্য বহ্নিৰ সঞ্চাৰ।। ২১৩৷৷

কর্ণে দিশ চৰ্ম্মে বায়ু ভূজে ইন্দ্র স্থিতি।

পদে বিষ্ণু গুহ্যে মিত্র লিঙ্গে প্রজাপতি।।

চিত্তে বাসুদেৱ অহঙ্কাৰে ৰুদ্ৰ স্থিত।

মনত চন্দ্রমা বিধি আছন্ত বুদ্ধিত।।২১৪।।

এহি চৈধ্য জন পুণ্য পাতেকৰ সাক্ষী।

ঈশ্বৰ পুৰুষ হৃদয়ত আছা দেখি।।

মূঢ়জনে বোলে মোক নেদেখিলে কেৱ।

শৰীৰতে আছে দেখা পঞ্চদশ দেৱ।।২১৫।

হেন নৰ শৰীৰক পায়া মন্দমতি।

আয়ু বৃথা কৰে মিছা বিষয়ক প্রতি।।

হৃদয় কমলে কৃষ্ণ আছন্ত সাক্ষাত।

তাহাঙ্ক নভজি নৰে কৰৈ আত্মঘাত।।২১৬।।

কেশৱৰ লীলা ইটো শুনা সভাসদ।

পাপৰ অন্তক মহা ভাগৱত পদ।।

যত মহা ধৰ্ম্ম সৱে আৰে অনুচৰ।

আত পৰে নাহি গতি কলিৰ লোকৰ।।২১৭।।

হেন জানি কৃষ্ণৰ কথাত দিয়া চিত্ত।

তেৱে সুখে পাইবা মোক্ষ দুর্ঘোৰ কলিত।।

ভকত জনৰ নিজ সুহৃদ মাধৱ।

জানিবা হৰিসে পৰলোকৰ বান্ধৱ।।২১৮।।

ইহেন মনুষ্য জন্ম ব্যর্থে যায় আয়ু।

কৈত কেতিক্ষণে পৰৈ ইটো প্রাণ বায়ু।।

যত দেখা ভাৰ্য্যা পুত্র সৱে অকাৰণ।

মিছা মোৰ মোৰ কৰি মৰে নৰগণ।।

যম যাতনাক তড়িবাক কৰা কাম।

শঙ্কৰে ৰচিলা ডাকি বোলা ৰাম ৰাম।।২১৯।।

 ।।জ্যোতিশ্চ ক্ৰৰ কথা।।

 ।।দুলড়ী।।

 

ৰাজা পৰীক্ষিত     সোধন্ত দুনাই

শুনা শুক মহামতি।

তোহ্মাৰ প্ৰসাদে   তিনিয়ো লোকৰ

শুনিলো সৃষ্টি সম্প্রতি।

সূৰ্য্য মণ্ডলৰ      গ্রহ নক্ষত্ৰৰ

কহিয়ো আৱে আমাত।।২২০৷৷

কৃষ্ণৰ চৰিত্ৰ      পৰম অমৃত

শুনিবো মহা উৎসুকে।

হেনশুনিপাছে  কহিবে লাগিলা

ব্যাস সূত মুনি শুকে।।

শুনিয়ো নৃপতি        কহিবো সম্প্রতি

জ্যোতিশ্চক্ৰৰ কথা।

শুনা সাৱধানে     ঈশ্বৰ কেশৱে

কৰিলা যেন ব্যৱস্থা।।২২১।।

দেৱতাসৱক       আদেশিলা হৰি

শুনা দিগপালচয়।

ক্রমে দশোদিশে        পালিয়ে প্রবন্ধে

যেৱে মোক আছে ভয়।।

কৃষ্ণৰ আদেশে     ইন্দ্ৰ পূৰ্ব্ব দিশে

ভৈলন্ত ৰাজা প্রখ্যাত।

অগ্নিকোণে অগ্নি    ভৈলন্ত পালক

ৰাজা যম দক্ষিণত।।২২২।।

নৈৰ্ঋত কোণত     নিৰ্ঋত দেৱতা

পশ্চিমে বৰুণ ভৈলা।

বায়ব্য কোণত      বায়ু অধিপতি

উত্তৰে কুবেৰ ৰৈলা।।

ঐশান কোণত     পালন্ত আপুনি

পাৰ্ব্বতী পতি মহেশে।

উৰ্দ্ধত বিধাতা     অধত অনন্ত

ৰাখন্ত কৃষ্ণ আদেশে।।২২৩।।

এহি দশ দেৱ     পালে দশোদিশ

কৈলো পূৰ্ব্বাপৰ কথা।

সূৰ্য্য মণ্ডলৰ      গ্রহ নক্ষত্রৰ

শুনিয়ো আৱে ব্যৱস্থা।।

লক্ষ প্রহৰৰ       উপৰে সূৰ্য্যৰ

মণ্ডল ফুৰে প্রকাশি।

প্রতিপ্রতি মাসে     ক্রমে সঞ্চৰন্ত

মেষ আদি বাহ্ৰ ৰাশি।।২২৪৷৷

মেষ বৃষ সিংহ         মিথুন কর্কট

কন্যা তুলা বিছা দেখা।

ধনু যে মকৰ     কুম্ভ মীন এহি

বাহ্ৰয় ৰাশিৰ লেখা।।

মেৰু পৰ্ব্বতক     প্রদক্ষিণ কৰি

সূৰ্য্যৰ মণ্ডল ফুৰে।

অযুত যোজন         সূৰ্য্যৰ অধত

ভ্রমন্ত ৰাহু অসুৰে।।২২৫।।

দুইলক্ষ যোজন        উপৰত গৈয়া

চন্দ্র মণ্ডলৰ স্থিতি।

পঞ্চ লক্ষ পৰ     উপৰত কৰৈ

নক্ষত্র মণ্ডলে গতি।।

শুক্রে সাত লক্ষ    বুধে নৱ লক্ষ

যোজনত কৰৈ স্থিতি।

যোজন এঘাৰ         লক্ষৰ উপৰে।

মঙ্গল গ্রহৰ গতি।।২২৬৷৷

তেহ্ৰয় লক্ষৰ      উপৰে আছন্ত

দেৱগুৰু বৃহস্পতি।।

পঞ্চদশ লক্ষ       যোজন উপৰে।

শনৈশ্বৰ ক্ৰূৰমতি।।

ত্রিংশ লক্ষ পৰ     উপৰত গৈয়া

ঋষি মণ্ডলৰ স্থিতি।

প্রদক্ষিণ কৰি      ধ্ৰুৱক সৱেয়ো

বিমানে কৰৈ দীপিতি।।২২৭।।

ত্যাল্লিশ লক্ষৰ        যোজন উপৰে

আছন্ত ধ্ৰুৱ মহন্ত।

তাঙ্ক মান্য কৰি    গ্রহ ঋষি তাৰা

বিমানে সৱে ভ্রমন্ত।।

ৰাহুৰ লগত      কেতুৰ নিবাস

এহি নৱগ্রহ লেখা।

জ্যোতিশ্চক্রৰ      কহিলো প্রমাণ।

নৃপতি প্রত্যেক দেখা।।২২৮।।

চৈধ্য ভুৱনত      জানিবা সমস্তে

কৃষ্ণৰ মূৰতি স্থুল।

আহানে শ্ৰৱণে     কীৰ্ত্তনে সমস্তে

পাতেক কৰে নিৰ্ম্মূল।।

জগত জনক      জানিবা কৃষ্ণক

তিনিও লোকৰ প্রতি।

যাহাৰ ভয়ত      দিগপাল যত

চন্দ্র সূৰ্য্য কৰে গতি।।২২৯।।

হেনয় ঈশ্বৰ      কৃষ্ণক এড়িয়া

আন দেৱতাক ভজৈ।

যেন নাৱ এড়ি    আপুনি অন্ধকে

সাগৰ জলত মজৈ।।

কৃষ্ণৰ চৰিত্র      পৰম অমৃত

আতপৰে নাহি আন।

কৌটি কৌটি তীর্থ       যজ্ঞ জপ তপ

সৱেয়ো নুহি সমান।।২৩০৷৷

কৃষ্ণ গুণনাম      ধৰ্ম্ম অনুপাম

আক সাৰ কৰি ধৰা।

যত দেৱ ধৰ্ম্ম     দূৰতে তেজিয়া

কৃষ্ণতে ভকতি কৰা।।

হেন তত্ত্ব জানি    চিন্তা চক্রপাণি

অনাদৰি আন কাম।

কৃষৰ কিঙ্কৰে      ৰচিলা শঙ্কৰে।

ডাকি বোলা ৰাম ৰাম।।২৩১।।

                          ..................

    ৷৷গ্ৰহ আৰু পদ্মকল্পৰ কথা৷৷

                    ।।পদ।।

 

শুকত পুছন্ত পাছে ৰাজা পৰীক্ষিত।

কেশৱৰ সৃষ্টি লীলা কৰিলা বিদিত।।

সম্প্রতি ছেদিয়ো ঋষি অপৰ সংশয়।

নিশাকৰ চন্দ্ৰ ভৈল কাহাৰ তনয়।।২৩২।।

কতেক নক্ষত্র তান ভাৰ্য্যা ভৈলা আসি।

আছে কত যোগ তাক কহিয়ো প্রকাশি।।

পদ্মকল্প শুনিবাক মোৰ আছৈ মতি।

যেনমতে চতুর্মুখ ভৈলা প্রজাপতি।।২৩৩।।

মেৰুৰ উপৰে কোন দেৱৰ নিবাস।

কি কাৰণে নাশৈ চড়াই সূৰ্যৰ প্ৰকাশ।।

ইহাক শুনিতে মোৰ পৰম উৎসুক।

ছেদিয়ো সংশয় মোৰ মহামুনি শুক।।২৩৪।।

শুকমুনি বোলন্ত শুনিয়ো মহাশয়।

ভৈলন্ত চন্দ্রমা অত্রি ঋষিৰ তনয়।।

আতি শান্ত ৰতি মতি কৰিয়া উৎসাহ।

দক্ষৰ সাতাইশ কন্যা কৰিলা বিৱাহ।।২৩৫।।

তাসম্বাৰ নাম কহো শুনা ভিন্নি ভিন্নি।

অশ্বিনী ভৰণী আৰ্দ্রা কৃত্তিকা ৰোহিণী।।

মৃগশিৰা মঘা পুষ্যা পূৰ্ব্ব যে ফাল্গুনী।

পুনৰ্ব্বসু অনুৰাধা উত্তৰফাল্গুনী।।২৩৬৷৷

হস্তা চিত্রা স্বাতী আৰো বিশাখা অশ্লেষা।

শ্ৰৱণা ধনিষ্ঠা জ্যেষ্ঠা মূলা শতভিষা।।

অপৰ উত্তৰষাঢ়া পূৰ্ব্বভাদ্রপদ।

পূৰ্ব্বষাঢ়া ৰেৱতী উত্তৰভাদ্রপদ।।২৩৭৷৷

সাতাইশ নক্ষত্র এহি দক্ষৰ নন্দিনী।

শুনিয়ো যোগৰ আৱে নাম ভিন্নি ভিন্নি।।

বিকুম্ভ অসৃক আয়ুষ্মান শূল প্রীতি।

সৌভাগ্য শোভন অতিগণ্ড গণ্ড ধূতি।।২৩৮।।

হৰষণ বৃদ্ধি ধ্ৰুৱ পৰিঘ ব্যাঘাত।

সিদ্ধ সাধ্য বজ্ৰ বৰিয়াণ ব্যতিপাত।।

শিৱ শুক্র শুভ সুর্ণ ব্ৰহ্ম ইন্দ্র নাম।

বৈধৃতি সাতাইশ যোগ কৈলো অনুপাম।।২৩৯।।

শুনিয়োক আৱে দশ দেৱতাৰ স্থান।

পূৰ্ব্ব দিশে ইন্দ্রপুৰী কৰিলা নির্মাণ।।

অগ্নিকোণে অগ্নি যে দক্ষিণ দিশে যম।

নিৰ্ঋৃতি নৈৰ্ঋৃত কোণে বৰুণ পশ্চিম।।২৪০৷৷

বায়ব্য কোণত বায়ু উত্তৰে কুবেৰ।

ঐশান কোণত স্থান লৈলা মহেশ্বৰ।।

ব্ৰহ্মাৰ নগৰ ভৈলা সৱাৰো মধ্যত।

সত্যলোক স্থান বুলি মেৰুৰ মুৰ্দ্ধত।। ২৪১।।

সাত কুম্ভী নামে সভা মহা জ্যোতির্ময়।

হাজাৰ দশেক প্ৰহৰৰ পথ হয়।।

স্বর্গ লঙিঘ আছে ব্রহ্মা সভাৰ জেউতি।

এতেকে সূৰ্যক সেই নিবাৰে সম্প্রতি।। ২৪২।।

এতেকে মেৰুৰ ছায়া কৰৈ অন্ধকাৰ।

কহিলো তোহ্মাত যেন নিশাৰ প্ৰকাৰ।।

নৱ পদ্মকল্প কথা শুনা নৃপবৰ।

ব্ৰহ্মাৰ ভৈলেকে যেৱে পঞ্চাশ বৎসৰ।। ২৪৩।।

মিলিল প্রলয় আসি সেহি সময়ত।

জগতক বাসা কৃষ্ণে দিলা উদৰত।।

ব্রহ্মায়ো পশিয়া পাছে উদৰত ৰৈলা।

দিব্য হাজাৰেক যুগ যেৱে বহি গৈলা।।২৪৪৷৷

ভৈলা ব্রহ্মা আসি নাভি পঙ্কজত জাত।

ঘোৰ প্ৰলয়ৰ জল দেখিলা সাক্ষাত।।

প্রলয়ৰ জলে কৰে পৰম আন্দোল।

বিমোহিত ভৈলা ব্রহ্মা নাহি মাত বোল।।২৪৫।।

মিলিল মনত ত্রাস হৰিল চেতন।

আপোনাক নজানন্ত মঞি কোন জন।।

পদ্মৰ চকাত ব্রহ্মা বসিয়া আছন্তে।

ভৈলা চাৰি মুখ চাৰি দিশ নিহালন্তে।।২৪৬।।

সেহি দিনা হন্তে নাম ভৈলা চতুর্মুখ।

কৈৰ হন্তে আইল পদ্ম মনত অসুখ।।

বিচাৰ কৰিয়া আৱে আৰ লৈবো অন্ত।

নলাত ধৰিয়া বুৰ ব্ৰহ্মায়ে দিলন্ত।।২৪৭।।

এক শত বৰিষ অধক গৈয়া চাইলা।

পদ্মৰ মূলক ব্রহ্মা বিচাৰি নপাইলা।।

পদ্মতে বসিলা ব্রহ্মা অসন্তোষ মনে।

তপ তপ বাণী পাছে শুনিলা গগনে।।২৪৮৷৷

তপ কৰি আছিলন্ত সহস্র বৎসৰ।

ভৈলন্ত বেকত তৈতে পুৰুষ ঈশ্বৰ।।

কৰিলন্ত প্রজাপতি তুতি অসংখ্যাত।

তুষ্ট হুয়া বৈকুণ্ঠক দেখাইলা সাক্ষাত।।২৪৯।।

হৃদয়তে পঢ়াইলন্ত বেদ সমস্তয়।

সেহি দিনা ভৈলন্ত ঈশ্বৰ পৰিচয়।।

কৃষ্ণৰ চৰণ ব্রহ্মা ধৰিলা মনত।

স্ৰজিবাক লাগে মোৰ তিনিয়ো জগত।।২৫০।।

এহি বুলি আলোচন্ত ব্রহ্মা প্রজাপতি।

কোন অঙ্গে কোন দেৱ ভৈলা উতপতি।।

কৃষ্ণ উপদেশে ব্রহ্মা স্ৰজিলা জগত।

ভৈলা চাৰি সিদ্ধ জাত প্রথমে মনত।।২৫১।।

ব্রহ্মায়ে বোলন্ত সৃষ্টি কৰা পুত্র গণ।

চাৰি মহা মুনিৰ নাহিকে তাত মন।।

কৰিলন্ত ব্রহ্মা ক্রোধে ভ্রকুটি কুটিল।

ললাটত হন্তে পাচে ৰুদ্র উপজিল।।২৫২।।

পিতৃৰ আদেশে স্ৰজিলন্ত ভূতগণ।

ব্ৰহ্মায়ে স্ৰজিলা পাছে পুত্র দশ জন।।

কোলাত নাৰদ ভৈলা দক্ষ আঙ্গুলিত।

প্রাণত বশিষ্ট জাত পুলহ নাভিত।।২৫৩।।

ছালত ভৈলন্ত ভৃগু পুলস্তি কর্ণত।

হস্তত জন্মিল ক্রতু অঙ্গিৰা মুখত।।

আখিত ভৈলন্ত অত্রি মৰীচি মনত।

ধৰ্ম্ম উপজিলা পাছে দক্ষিণ স্তনত।।২৫৪।।

পিঠিত অধৰ্ম্ম হৃদয়ত ভৈলা কাম।

জ্বৱ মধ্যে উপজিলা ক্রোধ যাৰ নাম।।

অধৰত লোভ জন্ম মুখত বাক্যৰ।

অণ্ডকোষে উপজিলা সপত সাগৰ।।২৫৫।।

গুহ্যত নিৰ্ঋৃতি ভৈলা কৰ্দ্দম ছায়াত।

শৰীৰত সমস্ত জগত ভৈলা জাত।।

স্বায়ম্ভুৱ মনু পাছে ব্ৰহ্মাত জন্মিলা।

কৰিয়ো মনুষ্য সৃষ্টি ব্রহ্মা আদেশিলা।।২৫৬।।

মাগিলন্ত স্থান মনু পিতৃৰ আগত।

ব্রহ্মায়ো দেখন্ত মহী মজিল জলত।।

পৰম অগাধ জল সাগৰ অপাৰ।

কোনে কৰিবেক আৱে পৃথিৱী উদ্ধাৰ।।২৫৭।।

একোমতে ব্রহ্মা গুণি নপান্ত উপায়।

আছন্ত বিধাতা বসি কৃষ্ণক ধিয়ায়।।

বাজ ভৈলা বৰাহ শিশু নাসিকাৰ হন্তে।

ইটো কিবা বুলি ব্রহ্মা বিস্ময়ে চাহন্তে।।২৫৮।।

ভৈলা মহা কায়া মেৰু মন্দৰ সমান।

বিষ্ণু অৱতাৰ ভৈলা পাইলন্ত প্রমাণ।।

কৰিলন্ত স্তুতি ব্রহ্মা সঙ্গে সুৰ ঋষি।

দিলা সাগৰত জাম্প বৰাহে হৰিষি।।২৫৯।।

সাগৰৰ জল লোম গুৰিত লুকাইল।

ক্ষণেকে তলক গৈয়া পৃথিৱীক পাইল।।

দন্তৰ অগ্ৰত ভূমি আনিলা উদ্ধাৰি।।

হিৰণ্যাক্ষে ধাইলা পাছে কৰে গদা ধৰি।।২৬০।।

মেৰু সম সৱ দেখি তাৰ কলেৱৰ।

পতঙ্গ সদৃশ দেখি আগে বৰাহৰ।।

গদায়ে কোবাইবে তাঙ্ক ঢুকি নপাৱন্ত।

পৃথিৱী দন্তত লৈয়া বৰাহে যুজন্ত।।২৬১।।

কৰিলা অনেক যুদ্ধ দুয়ো বান্ধ ভিড়ি।

ঘোৰ অসুৰক মাৰিলন্ত দান্তে ছিড়ি।।

আনন্দে কৰিলা দেৱে মহা পুষ্প বৃষ্টি।

পৃথিৱীত ভৈলা পাচে মনুষ্যৰ সৃষ্টি।।২৬২।।

ব্রাহ্মণ ক্ষত্রিয় বৈশ্য শূদ্ৰ চাৰি জাতি।

পশু পক্ষী বৃক্ষ মহী ভৰিলেক আতি।।

ব্রহ্মায়ে স্বজন্ত বিষ্ণু পালন্ত সাক্ষাত।

পদ্মৰ কল্পৰ কথা কহিলো তোহ্মাত।।২৬৩।।

আৱে নৰকৰ কথা শুনিয়ো সম্প্রতি।

যেন পাপে যাক পাৱৈ কহো প্রতি প্রতি।।

সাতো পাতালৰ তল জলৰ উপৰ।

সঞ্জমণি নামে সিটো যমৰ নগৰ।।২৬৪।।

অসংখ্যাত নৰক কহিয়া নপাঞো ওৰ।

তাতে মুখ্য চৌৰাশী নৰক মহাঘোৰ।।

তাতে মুখ্য আঠাইশ নৰক মহাঘোৰ।

তাৰ লেখ লৱা পৰীক্ষিত মুখে মোৰ।।২৬৫।।

ৰৌৰৱ সন্দর্শ মহাৰৌৰৱ তামিশ্র।

কুম্ভীপাক কালসূত্র অন্ধতামিশ্র।।

অসিপত্র অন্ধকূপ শুকৰৰ মুখ।

কৃমি ভোজনত পৰে নাহি মহা দুখ।।২৬৬।।

তপ্তসূচী বজ্রকূট শাল্মলী অসংখ্য।

বৈতৰণী প্রাণ নিৰোধন লাল ভক্ষ্য।।

পুঁযদ অবিচি পুঁযবহ দুর্গম।।

আয়ুষ্মান বিসুধন ক্ষাৰ যে কৰ্দ্দম।।২৬৭।।

ৰাক্ষোগণ ভোজন অতর্ব নিৰোধন।

শূলপুট দণ্ডশূক অপৰ নিৱর্তন।।

সূচীমুখ নামে তাৰ নাহি পটন্তৰ।

আঠাইশ নৰক এহি লেখ নৃপবৰ।।২৬৮৷৷

পৰম যাতনা এই পাতকীৰ স্থান।

যাক যেনে পাপে পাৱে কহো বিদ্যমান।।

পৰ ধন পৰ পুত্ৰ ভাৰ্য্যা যিটো হৰে।

তামিশ্র নৰকে দুখ ভুঞ্জি সিটো মৰে।।২৬৯।।

নিজ ভাৰ্য্যা পুত্ৰক বঞ্চিয়া যিটো নৰে।

কৰে অন্ন ব্যঞ্জন ভোজন একেশ্বৰে।।

পৰে অন্ধতামিশ্রত ভুঞ্জৱৈ যাতনা।

যমদূতে কৰৈ শাস্তি হৰাৱৈ চেতনা।।২৭০।।

আনক হিংসিয়া যিটো কুটুম্বক পোষে।

ৰৌৰৱ নৰকে গৈয়া পৰে সেহি দোষে।।

সর্পতো অধিক ক্ৰূৰ ঘোৰ পশু জাতি।

কামুৰি কামুৰি গাৰ মাংস খায় আতি।।২৭১।।

ৰঙ্গে পশু মাৰি যিটো পৰম নিস্থলে।।

নিত পুত্ৰ ভাৰ্য্যা সমে ভুঞ্জে কৌতূহলে।।

মহা ৰৌৰৱত পৰৈ নাহিকে নিস্তাৰ।।

সেহি পশু আঞ্চৰিয়া মাংস খায় গাৰ।।২৭২।।

পোষণ পশুক যিটো মাৰি খায় ৰান্ধি।

ৰাক্ষসতোধিক যমদূতে তাক বান্ধি।।

কুম্ভীপাক নৰকত অনেক বৎসৰ।।

তপত তৈলত পেলাই ভাজে নিৰন্তৰ।।২৭৩।।

কৰে ব্ৰহ্ম বধ যিটো অধম পামৰ।

কালসূত্র নৰকত পৰৈ সিটো নৰ।।

অযুত যোজন তপ্ত তাম্রময় স্থলে।

মৰৈ পুৰি দেই মহাপাতকৰ ফলে।।২৭৪।।

নিজ বেদ পন্থ এৰে বিনা আপদত।

যিটোজনে কৰে ৰতি পাষণ্ড পথত।।

পৰৈ সিটো অসিপত্র বনৰ ভিতৰে।

চাবুকে কোবায়া ফুৰৈ দাৰুণ কিঙ্কৰে।।২৭৫।।

ব্রাহ্মণক মাৰৈ ধৰি যিটো মহাপাপী।

শূকৰ মুখত পেহ্লাই মাৰৈ তাক চেপি।।

যেন ইক্ষু দণ্ড পেড়ৈ কলুত ভেজাই।

কৰৈ আৰ্ওৰাৱ মৰো মৰো ধাতু যায়।।২৭৬।।

ডাঁসে মসে জোকে পোকে ৰুধিৰ পিয়ন্তে।

তাক মাৰি খেদৈ যিটো শৰীৰৰ হন্তে।।

পৰে অন্ধকূপ নৰকত সিটো মৰি।

সর্প জোকে পোতে তৈতে খাৱৈ তাক ধৰি।।২৭৭।।

দৈৱে ভক্ষ্য বস্তু আসি হৱৈ উতপন্ন।

কাহাকো নিদিয়া আপুনি ভোজন।।

পৰৈ সিটো পাপী কৃমি ভোজনত যায়।

নৰকৰ পলু তাক বেঢ়ি বেঢ়ি খায়।।২৭৮।।

চুৰি কৰে বলে বা বিপ্ৰৰ হৰৈ ধন।

সন্দর্শ নৰকে গৈয়া পৰৈ সিটো জন।।

যমৰ কিঙ্কৰে তাক ধৰিয়া বিনাশে।

ছিণ্ডৈ গাৱ মাংস তাৰ তপত সাণ্ডাসে।২৭৯।।

অগম্যাগমন কৰে যিটো মন্দমতি।

যিটো নাৰী কৰে পৰ পুৰুষত ৰতি।।

লোহাৰ প্রতিমা তাৱৈ অগ্নি বর্ণ কৰি।

তাক সাৱটাৱে দূতে দুইকো দণ্ড কৰি।।২৮০।।

একোৱে নবাছে যিটো মহা কামাতুৰ।

চাবুকে কোৱাই দূতে নেই যমপুৰ।।

আজোৰয় বান্ধি কুট বজ্ৰশিমলুত।

ছিণ্ডৈ গাৰ মাংস দুঃখ ভুঞ্জে বিপৰীত।।২৮১।।

যিটো মন্দমতি বেদপন্থ ছন্ন কৰে।

বৈতৰণী নদীত যাতনা ভুঞ্জি মৰে।

খাই জল জন্ত্ত মাংস ছিণ্ডি শৰীৰৰ।।

বিষ্টা মল মূত্র জলে ভাসৈ নিৰন্তৰ।।২৮২৷৷

আচাৰ লজ্জাক ত্যজে যিটো দ্বিজগণ।

পশু বুদ্ধি কৰৈ পাপী সুৰাক ভক্ষণ।।

পূঁয্যাদি নৰকে পৰৈ নাহিকে নিস্তাৰ।

পূঁয বিষ্ঠা মূত্র যত ভক্ষ্য হোৱে তাৰ।।২৮৩।।

যিটোজনে ফুৰৈ যাঠী কান্ধে পশু মাৰি।

প্রাণ নিৰোধত পৰৈ সিটো অহঙ্কাৰী।।

হাতে শৰ ধনু ধৰি দাৰুণ কিঙ্কৰে।

কড়িয়াই মাৰৈ তাক অনেক বৎসৰে।।২৮৪৷৷

যিজনৰ আছৈ বিষয়ত অনুৰাগ।

তামসিক কৰ্ম্ম কৰি কাটে হংস ছাগ।।

বৈসয় নৰকে পৰে দূতে কৰে দণ্ড।

তিল সম কৰে তাৰ তনু খণ্ড খণ্ড।।২৮৫।।

ক্ষত্রিয় ব্রাহ্মণে সুৰা পিয়ে প্রমাদত।

পৰে সিটো পাপী অৰম্পান নৰকত।।

হিয়াত জান্তিয়া তাৰ দূতে চিত কৰি।

অগ্নি বর্ণ লোহাক পিয়াৱে মুখ ভৰি। ২৮৬।।

কামাতুৰ হুয়া যিটো পাপী দ্বিজগণ।

পৰৰ ভাৰ্য্যাক কৰে মুখত চুম্বন।।

হোৱে তাৰ লাল ভক্ষ নৰকত স্থান।

যমদূতে ৰেতস কৰাৱে তাক পান।।২৮৭৷৷

চুৰি কৰি নেই যিটো সৰ্ব্বস্ব নিশেষ।

গৃহ দাহ কৰে যিটো লুটে গ্রাম দেশ।।

ঘোৰ সাৰমেয়াদ নৰকে সিটো পৰৈ।

বজ্ৰদন্ত কুকুৰে বায়সে বেঢ়ি ধৰৈ।।২৮৮।।

অবিচি নৰকে পৰৈ মিছা সাক্ষী বুলি।

শতেক যোজন উপৰক নেই তুলি।।

তল মুণ্ডে শিলাত পেহ্বায়া কৰে দণ্ড।

তিল মান হোৱৈ তাৰ তনু খণ্ড খণ্ড।।২৮৯।।

বিদ্যাতপে ব্রতে যিটো কৰৈ অহঙ্কাৰ।

জীৱন্ততে জানা সিটো মৃতক আকাৰ।।

বিষম যাতনা ক্ষাৰ কৰ্দ্দমৰ কুণ্ডে।

তাতে গৈয়া পৰৈ সিটো পাপী তল মুণ্ডে।।২৯০।।

ভৈৰৱক পূজৈ দিয়া মনুষ্য বলিক।

জ্ঞানী হুইয়া যিটো নৰে হিংসয় প্রাণীক।।

ৰক্ষোগণ ভোজন নামে নৰকে পৰে যায়।

ৰাক্ষসে বিদাৰি তাৰ তেজ মাংস খায়।।২৯১।।

লোভ দিয়া মাৰৈ যিটো পক্ষী ফান্দ পাতি।

শূলপুট নৰকত কৰে তাক শাস্তি।।

গোৰ ত্রিশূলত তাক থৈয়া জান্তি জান্তি।

ঠোটে ঘালে পক্ষী সৱে কৰিয়া আক্রান্তি।।২৯২।।

যিটো মহা দুর্জনে প্রাণীক দেয় ভয়।

দণ্ডশূক নৰকত পৰে দুৰাশয়।।

ঘোৰ সৰ্পৰ্গণে তাক ধৰি গোটে গিলে।

মৰি মৰি উপজে যাতনা আতি মিলৈ।।২৯৩৷৷

প্রাণীক নিৰোধৈ যিটো খান্দি পোতে গাঁত।

পৰে সিটো অৱশ্যে নিৰোধ নৰকত।

যমৰ কিঙ্কৰে গাত খানি পোতে তাক।।

কল যেন পকাৱৈ ধূমৰ দিয়া যাগ।।২৯৪।।

অতিথিক দেখি যিটো চক্ষু পকাই চাৱৈ।

ঠাই নাই বুলি হুলহুলি কৰি ধাৱৈ।।

কঙ্ক বক কাকে তাৰ ঠোটে চক্ষু কাঢ়ে।

মৰো মৰো বুলিয়া সঘনে ৰাৱ ছাড়ে।।২৯৫।।

নেদয় নাখায় ধনী হুয়া মন্দ চিত্ত।

যক্ষে যেন ব্যয় ভয়ে পুতি ৰাখে বিত্ত।।

সূচীমুখ নৰকে পেলায় দূতে ধৰি।

ঢোল যেন চাৱে হাতে গলে লগাই জৰী।।২৯৬।।

হেনয় নৰক শত সহস্র সংখ্যাত।

আছে যমপুৰী ভৰি জানিবা সাক্ষাত।।

শুনা সভাসদ ইটো মহা ভাগৱত।

পুৰাণৰ সূৰ্য্য ইটো কি কৈবো মহত৷৷২৯৭৷৷

হুয়া এক শৰণ যিজনে শুনৈ আক।

পাৱৈ পৰম্পদ সুখে নিস্তৰে মায়াক।।

বৈকুণ্ঠৰ শাস্ত্ৰ আনি পৰম উৎসুকে।

সংসাৰীক কৰি কৃপা প্রচাৰিলা শুকে।। ২৯৮।।

জানি এক চিত্তে নিতে শুনা কৃষ্ণকথা।

ইহেন মনুষ্য জন্ম নকৰিয়ো বৃথা।।

বিজুলী চমক যেন জীৱন অথিৰ।

কৈত কেতিক্ষণে পৰে ইহেন শৰীৰ।।২৯৯।।

প্রাণ বন্ধু কৃষ্ণৰ চৰণে দিয়া চিত্ত।

কৃষ্ণ গুণ নাম ইটো পৰলোক বিত্ত।।

জানি হৰি ভকতিত তেজিয়া আলাস।

আউৰ কি মনুষ্য হুইবা এড়া ইটো আশ৷৷৩০০৷৷

সত্বৰে গলত বান্ধা মাধৱৰ নাম।

শঙ্কৰে ৰচিলা ডাকি বোলা ৰাম ৰাম।।৩০১৷৷

  

     ।।ইতি অনাদি পাতন সমাপ্ত।।

  ।।শ্রীমদ্ভাগৱত।।

                  ।।তৃতীয় স্কন্ধ।।

 

     ।।বিদুৰউদ্ধৱ সংবাদ ও কপিল চৰিত৷৷

                   ।।শ্রীকৃষ্ণায় নমঃ।।

 

           ৷।মঙ্গলাচৰণ।।

               ।।পদ।। 

 

জয় জয় কৃষ্ণ ভগৱন্ত লক্ষ্মীপতি।

জয় জয় পৰিপূৰ্ণ অগতিৰ গতি।।

জয় চিদানন্দ সদানন্দ সুখে ৰতি।

ব্রহ্মা মহেশাদি যাৰ পদে কৰে নতি।।৩০২।।

জয় নন্দ নন্দন গোৱিন্দ গুণধাম।

জয় গোপবধুজন মন অভিৰাম।।

জয় সৰ্ব্ব মঙ্গল উজ্জ্বল তনু শ্যাম।

তযু পাদপদ্মে কৰো অলেখ প্রণাম।।৩০৩৷৷

নমো নমো কোটি কোটি ব্রহ্মাণ্ডনায়ক।

নমো নমো প্রাণনাথ বংশীবজায়ক।।

নমো মহেশ্বৰ কন্দর্পৰো দর্পহাৰী।

প্রণামো গোপাল গোৱৰ্দ্ধন গিৰিধাৰী।।৩০৪।।

মোৰ নিজ ইষ্টদেৱ শ্যাম গুণনিধি।

একে মনোৰথ মোৰ কৰিয়োক সিদ্ধি।।

তযু গুণগান কিছো বর্ণাইবাক চাঞে।

যদি আমি অন্ধে এক কৃপাদৃষ্টি পাঞো।।৩০৫।।

তেৱেসে ৰচিবে পাৰো মঞি আতি মূঢ়।

আৰ ইটো শ্ৰীভাগৱত কথা গৃঢ়।।

এতেকেসে তযু পাৱে কৰো নিৱেদন।

কৰিয়ো উদয় নাথ তযু গুণগণ।।৩০৬।।

জয়তি কমলাসন নাৰদ জয়তি।

জয়তি যোগীন্দ্র শুক মুনি মহামতি।।

জয় ঋষি মৈত্রেয় বিদুৰ হৰিপৰ।

জয়তি নৃপেন্দ্ৰ পৰীক্ষিত বংশধৰ।।৩০৭||

এসম্বাৰ সম্বাদ শুনিয়ে সভাসদ।

ভাগৱত কথা ইটো মিলাৱে সম্পদ।।

আছিলন্ত শ্রীদামোদৰ মহাসন্ত।

ভাগৱত শাস্ত্র মাত্র সদা শুনিলন্ত৷৷৩০৮।।

তান নিজ কিঙ্কৰ পৰম সাধুচয়।

ইদানিকো হৰিগুণ সত্রে প্রৱৰ্ত্তয়।।

তাসম্বাৰ বচনক কৰি শিৰোগত।

তৃতীয় স্কন্ধৰ পদ কৰিবো বেকত।।৩০৯।।

শ্ৰীশঙ্কৰ আদি সাধুসৱ যত।

যদি পদ নিৱন্ধিয়া আছে নানামত।।

তথাপিতো তাৰাৰ উচ্ছিষ্ট যেন পাঞে।

সাধুসকলৰ বাক্যে তাকেসে জোৰাঞে।।৩১০।।

হেন জানি সাধুসৱ এৰি মোৰ দোষ।

হৰিযশ ৰস শুনি হুয়োক সন্তোষ।।

ইটো মহাভাগৱত সৰ্ব্ববেদ সাৰ।

আৰ কোনজনে অর্থ কহি পাৱে পাৰ।।৩১১৷৷

তথাপিতো অন্তর্যামী তুমি কৃপাময়।

যিমতে শিখোৱা তেনে কৰিবো নির্ণয়।।

পোষণ পক্ষীয়ে যেন বাক্য ভাষা কয়।

তাক শুনি সৰ্ব্বলোকে আনন্দ কৰয়।।৩১২৷৷

বিচাৰত কোনো কিছু জ্ঞান নাহি তাত।।

মোৰো সেহি পটন্তৰ কহিলো সাক্ষাত।।

সিংহৰ আক্রান্ত দেখি মুষে কৰে টাই।

গৰুড়ক দেখি যেন পতঙ্গ উৰায়।।৩১৩৷৷

দেখি পদ পূৰ্ব্বাপৰ সাধু সমস্তৰ।

মোৰ সেহি পটন্তৰ জানিবা বিস্তৰ।।

কিন্তু যদি আকাশৰ অন্তক নপায়।

তভো শক্তি অনুৰূপে চটক উৰায়।।৩১৪।।

মই সেহিমতে নিজগতি অৱগাই।

কৰিবো পয়াৰ ভাষ্য টীকা অর্থ চাই।।

বৈষ্ণৱসৱৰ পাৱে কৰিয়া প্রণতি।।

গোপালচৰণ দীন হীন শিশুমতি।।৩১৫৷৷

নিজগুৰু চৰণত কৰি নমস্কাৰ।

ভাগৱত কথাচয় কৰিবো প্রচাৰ।।

কৃষ্ণৰ প্রসাদে ইটো কথা প্রচাৰোক।

শুনি সাধুসৱে যেন দাস বোলে মোক।।৩১৬।।

ইটো কথা এহিমানে ৰহোক সাম্প্রত।

ডাকি ৰাম বোলা মুখে সভাসদ যত৷৷

                   ৷৷ প্ৰস্তাৱনা।।

 

প্রথমতে স্কন্ধৰ সমস্তে অৰ্থচয়।

যেনমতে সৰ্ব্বলোকে সুবোধে বুজয়।।৩১৭।।

সিকাৰণে সংক্ষেপি কহিলা মহাশয়।

শ্ৰীমন্ত শ্ৰীধৰস্বামী গুৰু কৃপাময়।।

তৃতীয় স্কন্ধৰ ইটো তেত্রিশ অধ্যায়।

সর্গ নাম লক্ষণ বর্ণাইবো সমুদায়।।৩১৮।।

ঈশ্বৰৰ ইচ্ছাত ক্ষোভিত গুণচয়।

তাত হন্তে ব্রহ্মাণ্ডৰ ভৈলেক উদয়।।

আকে সর্গ লক্ষণ বোলয় সাধুজনে।

প্রথম অধ্যায়ৰ কথা শুনা সৰ্ব্বজনে।।৩১৯।।

বিদুৰ পৰম ধীৰ গোৱিন্দৰ দাস।

আয়ু ক্ষীণে বন্ধু বান্ধৱৰ এৰি আশ।।

চলি যাইবা বিদুৰ তীর্থক ৰঙ্গ মন।

উদ্ধৱ সহিতে পাছে হৈবা সম্ভাষণ।।৩২০।।

আৱে তাতপর্য কথা শুনিয়ো সাম্প্রত।

দুই সম্প্রদায়ে প্রৱৰ্ত্তিল ভাগৱত।

পদ্মকল্পে নাৰায়ণে ব্রহ্মাত কহিলা।

ব্রহ্মা নাৰদত তেহো ব্যাসত জনাইলা।।৩২১।।

ব্যাসো অধিকাৰী দেখি শুকত কহিলা।

শুকে কৃপা কৰি পৰীক্ষিতক শুনাইলা।।

সনকাদি ঋষিতো কহিলা এহি মত।

অনন্ত স্বৰূপে হৰি এহি ভাগৱত৷৷৩২২।।

তাৰা চাৰি মুনি সাংখ্যায়নক দিলন্ত।

সাংখ্যায়ন হন্তে পৰাশৰে লভিলন্ত।।

তাত হন্তে লভিলা মৈত্রেয় মহাভাগ।

মৈত্রেয়ৰ কৃপাত বিদুৰে পাইলা লাগ।।৩২৩৷৷

নাৰায়ণ সম্প্রদায় সংক্ষেপিয়া কথা।

দ্বিতীয় স্কন্ধত তাক কহিলা সৰ্ব্বথা।।

আৱে দেৱ অনন্তৰ উক্ত অর্থচয়।

বিস্তৰ কৰিয়া তাৰ কহিবো নির্ণয়।।৩২৪।।

প্রথমতে মৈত্রেয় বিদুৰ সমাগম।

চাৰি অধ্যায়ত কহিবোহো মনোৰম।।

প্রপঞ্চৰ নিৰূপম অষ্টম অধ্যায়।

সপ্তমে বৰাহ লীলা পটন্তৰ নাই৷৷ ৩২৫।।

পূর্ণ একে সৃষ্টি কথা কৰি সমাপত।

কপিলৰ জন্ম হৈব চাৰি অধ্যায়ত।।

তাত পাছে নৱমে মাতৃত কৃপাময়।

ভক্তি সমে আত্মজ্ঞান কৰিবা উদয়।।৩২৬।।

এহিমতে ইটো স্কন্ধ তেত্রিশ অধ্যায়ত।

প্ৰৱৰ্ত্তি আছয় তাক কহিলো সাক্ষাত৷৷

                           .........

          ।।বিদুৰউদ্ধৱ সংবাদ।।

 

দ্বিতীয় স্কন্ধৰ অন্তে বুলিলন্ত শুকে

‘পদ্মকল্প কহো ৰাজা শুনিয়ো উৎসুকে।।৩২৭।।

আৱে ঋষি সেহি প্রতিজ্ঞাত অর্থ যত।

ইতিহাস কথা তুলি ৰাজাৰ আগত।।

বিস্তৰ কৰিয়া তাক কহা কৃপাময়।

শুক নিগদতি পৰীক্ষিত মহাৰায়।।৩২৮||

তুমি যিবা আমাত পুছিলা অৰ্থচয়।

আত পূৰ্ব্বকথা এক শুনা মহাশয়।

আছিলন্ত বিদুৰ কৃষ্ণৰ নিজদাস।

হৰি বিনা তাহাৰ আনত নাই আশ।।৩২৯।।

পাছে কতোদিনে বিৰকত আতি ভৈলা।

পৰম সম্পত্তিযুক্ত গৃহ এৰি গৈলা।।

যদি সিটো গৃহ এৰিবাক যোগ্য নয়।

যাতো এহি ভগৱন্ত নিৱাস কৰয়।।৩৩০।।

তোমৰাৰ দূত হুয়া যান্ত মহেশ্বৰ।

ধৃতৰাষ্ট্রে সতকাৰ কৰন্ত বিস্তৰ।।

পাছে দুৰ্য্যোধন নৃপতিৰ গৃহ এৰি।

গোৱিন্দ বিদুৰ গৃহে গৈলন্ত সাদৰি।।৩৩১।।

প্রার্থনা বিনায় তাত থাকা গৈয়া হৰি।

যিহেতু মোহোৰ বুলি মনে আছা ধৰি।।

হেন লাগ গৃহত এড়িয়া অনুৰাগ।

বনে চলি গৈলাহা বিদুৰ মহাভাগ।।৩৩২।।

পাছে মহা ভাগৱত মৈত্রেয়ক পাই।

এহি সৱ অর্থ পাছে পুছিলা বিনয়।।

ইটো কথা শুনি পৰীক্ষিত ৰঙ্গ ভৈলা।

কৰযোৰ কৰি ৰাজা পুছিবাক লৈলা।।৩৩৩৷৷

পৰীক্ষিত বদতি শুনিয়ে মুনিবৰ।

ভগৱন্ত মৈত্রেয় সহিতে বিদুৰৰ।।

কোন স্থানে কোন কালে ভৈলেক সংবাদ।

তাক শুনিবাৰ মোৰ মনত আহ্লাদ।।৩৩৪৷৷

অৱশ্যে জানিলো মুনি মৈত্রেয়ৰ আগে।

গৃঢ় কথা পুছিলা বিদুৰ মহাভাগে।।

যাতো দুই বৈষ্ণৱৰ ভৈলেক সঙ্গম।

এতেকে হৈয়াছে তৈতে কথা মনোৰম।।৩৩৫।।

আৰো এক শঙ্কা মোৰ মিলি আছে মনে।

কি হেতু বিদুৰ গৃহ এৰি গৈলা বনে।।

ইসৱ সংশয় গুৰু বাপ ছেদিয়োক।

নিজ অনুচৰ হেন মানিয়োক মোক।।৩৩৬।।

হৰি হৰি মোহোৰ আছয় মহাভাগ।

যিহেতু তোহ্মাত পুছিবাক পাইলো লাগ।।

এহি বুলি প্রেমে ৰাজা আছিল স্তম্ভিয়া।

কৃষ্ণ পাদ পদ্ম দুই মনে আলিঙ্গিয়া।।৩৩৭।।

নিগদতি সূত শুনিয়োক ঋষিচয়।

এহিমতে ৰাজা যেৱে কৰিলা বিনয়।।

পৰম সন্তুষ্ট ভৈলা ব্যাসৰ নন্দন।

প্রশংসিয়া নৃপতিক বুলিলা বচন।।৩৩৮।।

শুনা নৰ নাৰী হৰিকথা মন কৰি।

তেৱেসে চলিবা ৰঙ্গে বৈকুণ্ঠ নগৰী।।

সাধু সঙ্গে হৰিগুণ গায়ো অৱিশ্রাম।

আন কথা এৰি ডাকি বোলা ৰাম ৰাম।।৩৩৯।।

                           .............

।।ছবি।।

 

নিগদতি শুক ঋষি       ধন্য ধন্য মহাযশী

মাধৱৰ দাস নৃপবৰ।

তযু বাণী শুনি আতি     ভৈলো আনন্দিত মতি

আৱে লৈয়ো প্রশ্নৰ উত্তৰ।।

বিদুৰ পৰম সন্ত        যিবা হেতু এৰিলন্ত।

নিজ গৃহ তাহাৰ কাৰণ।

কহো মঞি তযু আগে শুনা তাক অনুৰাগে।

একচিত্ত কৰি একমন।।৩৪০।।

ধৃতৰাষ্ট্ৰ দুৰাশয়        মহাদুষ্ট পুত্ৰচয়।

অধৰ্ম্ম পোষয় যি কালত।

সেহিকালে বিদুৰৰ       মনে ভৈলা চিন্তাজ্বৰ

এৰি গৈলা তাৰাক তাৱত।।

আৰো ঘোৰ কৰ্ম্ম যত    দেখিলন্ত সি থানত

জো গৃহে পাণ্ডৱক থই।

অগ্নি লগাই চতুর্ভিতি      দুৰ্য্যোধন মন্দমতি

তাসম্বাক দহিবাক চাই।।৩৪১।।

সভা মধ্যে দ্রৌপদীৰ      বস্ত্ৰক লৱয় কাঢ়ি

তাকো ধৃতৰাষ্ট্রে নবাধিল।

ইটো পাপ গুৰুতৰ       দেখি আতি বিদুৰৰ

তাসম্বত মন বিহৰিল।।

যুধিষ্ঠিৰ মহামানী        তাঙ্কো মিছা পাশা জিনি

ভ্রাতৃ সমে বনক ডাকিল।

পাছে কৃষ্ণ প্রসাদত       বনবাস দুখ যত

এড়াই পুনু দেশক আসিল।।৩৪২।।

তেৱে কৃষ্ণ পৰায়ণ       যুধিষ্ঠিৰ শুদ্ধ মন।

ৰাজাত খোজন্ত নিতে যাই।

নকৰিবা মনে ৰাগ       আহ্মাৰ পিতৃৰ ভাগ।

আৱে পুনু দিয়োক আন্তাই।।

ধৃতৰাষ্ট্র মন্দমতি        ইসৱ বচন আতি

শুনিয়ো নকৰে অৱধান।

আক দেখি বিদুৰৰ       মনে তাপ নিৰন্তৰ

এড়ি যাইবে চান্ত আন থান।।৩৪ত।।

শুনিয়োক নৰনাৰী       কৃষ্ণকথা মন কৰি

ইসে মাধৱক কৰে বশ্য।

কলিযুগে ইটো সাৰ       নাম বিনে নাহি আৰ।

জানা এহি শাস্ত্ৰৰ ৰহস্য।।

হেন জানি নৰনাৰী      আন কথা পৰিহৰি

জান্তে ধৰা কৃষ্ণগুণ নাম।

বৈষ্ণৱৰ দাস নিজ       গোপালচৰণ দ্বিজ

কহে ডাকি বোলা ৰাম ৰাম।।৩৪৪।।

..................

                      ।।পদ।।

 

শুক নিগদতি ৰাজা শুনা মহাশয়।

আৰো যেন দেখিলন্ত বিদুৰে অন্যায়।।

একদিন গোৱিন্দক পঠাইলা পাণ্ডৱে

সভামাজে হিতবাক্য বুলিলা মাধৱে।।৩৪৫।।

ভীষ্ম আদি কৰি যত শুনন্তা লোকৰ।

কৰ্ণৰ অমৃত সিটো বাক্য কেশৱৰ।।

তাকো নমানিলা দুৰ্য্যোধন পাপশীল।

দেখি বিদুৰৰ মনে বিষাদ মিলিল।।৩৪৬।।

আৰো কিছু শুনিয়োক কথা মহাৰাজ।

বিদুৰক কৰি আছা যিসৱ অকাজ।।

একদিনা ধৃতৰাষ্ট্র হিত পুছিবাক।

গৃহমাজে বিদুৰক ডাকি আনিলেক।।৩৪৭।।

বিদুৰো প্ৰৱেশ ভৈলা কৰি ৰঙ্গমন।

তাঙ্ক পাই ধৃতৰাষ্ট্রে বুলিলা বচন।।

কহিয়োক হিত মন্ত্র বিদুৰ বোপাই।

পাণ্ডৱক ৰাজ্য কিবা দিবাক যুৱাই।।৩৪৮।।

হেন শুনি ৰাজাত বিদুৰ নিগদতি।

শুনিয়ো নৃপেন্দ্র যেন কহে মোৰ মতি।।

পৰম ধার্ম্মিক যুধিষ্ঠিৰ মহাশয়।

যাৰ শত্ৰু কেহো নতু কভু জাত হয়।।৩৪৯।।

মহাভাগৱত হৰিদাস সমুদায়।

তাঙ্ক আৱে ৰাজ্যভাৰ দিবাক যুৱাই।।

তযু মহা অপৰাধ সহিয়া আছন্ত।

বৃকোদৰ ওহি পুনু ফোকাৰি থাকন্ত।।৩৫০।।

যাত হন্তে তুমিয়ো কৰাহা মহাভয়।

পৰম বলিষ্ঠ ভীম বায়ুৰ তনয়।।

যাৱে খঙ্গে তেহো ঘোৰ নতু কৰে দণ্ড।

শতপুত্র সমে নতু হোৱা লণ্ড ভণ্ড।।৩৫১।।

তাৱে তাসম্বাক তুমি দিয়া ৰাজ্যভাগ।

ধৰা হিত বচন নপাওক দুখে লাগ।।

যেনো বোলা মোক তই নেদেখিবি অল্প।

মোৰ শতপুত্র আছে যেন বজ্রকল্প।।৩৫২।।

ইটো মিছা গৰ্ব্ব তুমি থৈয়ো দূৰ কৰি।

যাতো পাণ্ডৱক মোৰ বুলিলন্ত হৰি।।

হৰি যৈত তৈত দেৱ ঋষি অসংখ্যাত।

পৃথিৱীৰো ৰাজা যত থাকয় তথাত।।৩৫৩৷৷

যিটো প্রভু যদুগণ সমে বিদ্যমান।

দ্বাৰকাত আছা নতু যান্ত আন থান।।

এতেকে জানিবা প্রভু ভৈলা যাৰ ভিতি।

আয়ু যশ জয় তাৰ হোৱে প্রতিনিতি।।৩৫৪।।

তাতেসে তোহ্মাক মঞি বোলো নিষ্ঠ কৰি।।

পাণ্ডৱক ৰাজ্যভাগ দিয়োগ সাদৰি।।

বুলিবা ইহাক নধৰিবে দুর্যোধনে।।

তেৱে তাৰ কথা কহো শুনা সাৱধানে।।৩৫৫।।

যাক পুত্ৰ বুলি তুমি কৰা প্রতিপাল।

এহিটো কলিৰ মূৰ্ত্তি অধম চাণ্ডাল।।

মাধৱৰ দ্রোহী দুষ্টসৱ দুৰাচাৰ।।

মহা অভিমানী ধূমকেতু কুলাঙ্গাৰ।।৩৫৬।।

যিহেতু বিমুখ হৈল কৃষ্ণ দেৱতাৰ।

এতেকে জানিবা শ্রী গুচিল ইয়াৰ।।

আৱে সৱে কুলৰ কুশল চিন্তিয়োক।

ইটো দুৰ্য্যোধনক এখনে তেজিয়োক।।৩৫৭।।

সৱ কুল অর্থে আঙ্ক এৰিবাক পাই।

কহিলো শাস্ত্ৰৰ সাৰ তোহ্মাত বুজাই।।

এতেকে বুলিয়া মৌন ভৈলেক বিদুৰ।

শুনি ক্রোধে জ্বলি গৈলা দুর্য্যোধন ক্ৰূৰ।।৩৫৮।।

ঘৃত পাই যেহেন জ্বলিল হুতাশন।

অধৰ কম্পায়া চাই বুলিলা বচন।।

শুনৰে শকুনি দুঃশাসন মোৰ কথা।

ইটো কপটীক কোনে আনিলেক এথা।।৩৫৯।।

দেখা কেনে দাসীৰ পুত্ৰৰ দুষ্ট চিত্ত।।

মোৰ অন্নে জীৱে পাণ্ডৱৰ চিন্তে হিত।।

এতেকে ইহাৰ সমুচিত কৰা কাজ।

ধনু কাঢ়ি লৈয়া নগৰৰ কৰা বাজ।।৩৬০৷৷

এহি বুলি মৌনে ৰহিলেক দুৰ্য্যোধন।

কাৰ্য্য বুজি বিদুৰ উঠিলা তেতিক্ষণ।।

বচন সায়কে যেন মর্ম্মভেদ ভৈলা।

তথাপি বিদুৰে তাক দুখ নমানিলা।।৩৬১৷

মাধৱৰ মায়াক কৰিলা বহুমান।

হৰি হৰি কিনো আতি পৰম অজ্ঞান।

তাসম্বাৰ কুশলক চিন্তো প্রতিনিত।

মায়ায়ে মুহিল তভো নজানয় হিত।।৩৬২৷৷

ইটো সৱ পৰম পাপিষ্ঠ দুৰাশয়।

বৈষ্ণৱৰ দ্রোহে নষ্ট হৈবেক নিশ্চয়।।

মোৰ ইটো ধনুক নাহিকে কিছু ফল।

এহি মনে গুণিয়া বিদুৰ মহাবল।।৩৬৩৷৷

দুৱাৰত থৈলা নিয়া দিব্য ধনুখান।

চিত্তত নকৰি কিঞ্চিতেকো অপমান।।

কৃষ্ণৰ কিঙ্কৰ ধীৰবুদ্ধি মহাসন্ত।

তেতিক্ষণে হস্তিনাপুৰক ছাড়িলন্ত।।৩৬৪৷৷

কৌৰৱ বংশৰ ভাগ্যে পুণ্য আছে যত।

বিদুৰৰ লগে জানা গৈলেক তাৱত।।

বন্ধু বান্ধৱৰ এড়িলেক অনুৰাগ।

জয় কৃষ্ণ বুলি চলিলন্ত মহাভাগ।।৩৬৫।।

দুৰ্য্যোধন নৃপতিৰ অপৰাধচয়।

সহিবাক নপাৰি বিদুৰ মহাশয়।।

এতেকেসে পৰম পৱিত্ৰ গৃহ এৰি।

কৃষ্ণক চিত্তত ধৰি বেগে গৈলা লড়ি।।৩৬৬।।

অন্যথা নাহিকে কিছু তীর্থে তান কাৰ্য্য।

যাতো মাধৱৰ ভক্তি সিজে গৃহমাজ।।

অনন্তৰে পৃথিৱীত পৰ্য্যটি ফুৰন্ত।

হৰি তুষ্ট হেতু নানা ব্ৰত ধৰিলন্ত।।৩৬৭।।

শুদ্ধ বস্ত্র শুদ্ধ দ্রব্য কৰন্ত ভোজন।

কেৱল ভূমিত মাত্র কৰন্ত শয়ন।।

পিন্ধিছা বাকলি বস্তু অবধূত কায়।

চিনিবে নপাৰে বন্ধুসৱো লাগ পাই।।৩৬৮।।

একেশ্বৰে ফুৰা চাই পুণ্য বন যত।

খনো ৰঙ্গে পশে যাই লতাৰ মধ্যত।।

পুণ্য নদী সৰোৱৰ যতেক পৰ্ব্বত।।

কৌতুকে ফুৰন্ত আতি হৰিৰ ক্ষেত্ৰত।।৩৬৯।।

মাধৱৰ দৌলচয় তথাত আছয়।

উপৰত ছত্র চিহ্ন প্রকাশ কৰয়।।

দৰশনে কৃষ্ণক মনত আসি পৰে।

উপজয় ভাৱ নীৰ নেত্ৰৰ নিগৰে।।৩৭০।।

ভিতৰত আছে গোৱিন্দৰ মূৰ্ত্তি যত।

বিদুৰে ফুৰন্ত চাই আনন্দে মনত।।

এহিমতে ভাৰতবৰিষ পৰ্যটন্ত।

যৈত যিবা তীর্থ পান্ত তথাতে স্নানন্ত।।৩৭১৷৷

কতদিনে প্রভাস তীর্থক পাইলা যাই।

বন্ধুগণ নাশ ভৈল শুনিলা তথায়।।

কৌৰৱ পাণ্ডৱ দুইৰো মহা কন্দলত।

পৃথিৱীৰ সমস্তে নৃপতি ভৈলা হত৷৷৩৭২।।

এৱে যুধিষ্ঠিৰ ৰাজা একছত্র কৰি।

মাধৱৰ প্রসাদে পাইলন্ত বসুন্ধৰী।।

এহি কথা শুনি কিছু শোক কৰিলন্ত।

পাছে সৰস্বতীক উজান ধৰিলন্ত৷৷৩৭৩।।

সৰস্বতী আদি কৰি যত তীর্থ আছে।

সৱাতে স্নানিয়া উজাইলন্ত ৰঙ্গে পাছে।।

পৃথুৰ অগ্নিৰ তীৰ্থ ত্রিত যে মনুৰ।

গুহ অসিতৰ শ্ৰাদ্ধদেৱৰ বায়ুৰ।।৩৭৪।।

সুৰভি যে সুদাসৰ আৰো কাৰ্ত্তিৰ্কৰ।

এহি একাদশ তীর্থ আতি শ্রেষ্ঠতৰ।।

এসম্বাত বিধিমতে স্নান কাৰ্য্য কৰি।

আনো তীর্থ সেৱিলন্ত মাধৱক স্মৰি।।৩৭৫।।

ৰাত্রি দিনে নুগুচৈ মুখত ৰাম নাম।

হৃদয়ত কৃষ্ণক স্মৰন্ত অৱিশ্রাম।।

হে কৃষ্ণ কৃষ্ণ বুলি উৎসুকে নাচন্ত।

উপজয় ভাৱ কতো তম্ভিয়া থাকন্ত।।৩৭৬।।

জয় কৃষ্ণ বুলি কতো নাচন্ত বিদুৰ।

নদী নদ দেশ বন এৰাইলা প্রচুৰ।।

মৎস্য যে সৌৱীৰ কুৰু সৌৰাষ্ট্র জাঙ্গল।

এহিসৱ দেশক এৰাইলা কৌতূহল।।৩৭৭৷৷

পাছে গৈয়া যমুনাতীৰত মহাভাগ।

পৰম মহন্ত উদ্ধৱক পাইলা লাগ।।

জীলো জীলো বুলি ধৰিলন্ত গলে বান্ধি।

পুছিলেক গোৱিন্দৰ কথা কান্দি কান্দি।।৩৭৮৷৷

যাদৱ পাণ্ডৱ দুই কুলৰ কুশল।

উদ্ধৱত সমস্তে পুছিলা মহাবল।

উদ্ধৱে কৃষ্ণক মনে স্মৰি প্ৰেমভাৱে।

পূৰ্ব্বাপৰ কথা যত কৈলা সেহি ঠাৱে।।৩৭৯।।

তাঙ্ক প্রতি যিবা আদেশিলা দেৱহৰি।

সিসৱ কথাক পাছে কহিলা সাদৰি।।

এহিমতে তহিতে ৰজনী যেৱে গৈলা।

পূৰ্ব্বদিশ হন্তে আসি সূর্যোদয় ভৈলা।।৩৮০৷৷

তেৱে দুয়ো উঠিলন্ত কৃষ্ণ কৃষ্ণ ৰড়ি।

কান্দি কান্দি দুয়ো দুই দিশে গৈলা লড়ি।।

উদ্ধৱ ৰহিলা বদৰিকাশ্রমে যাই।

বিদুৰো কৃষ্ণৰ আজ্ঞা শিৰত চড়াই।।৩৮১।।

জয় কৃষ্ণ জয় কৃষ্ণ বুলি চলি গৈলা।

পাছে গৈয়া মৈত্রেয়ৰ আশ্ৰমক পাইলা।

শুনিয়োক সভাসদ হুয়া একমন।

তৃতীয় স্কন্ধৰ কথা পৰম শোভন।।৩৮২।।

দেখিয়োক ইটো কেনে সাধুৰ হৃদয়।

ভক্তদ্রোহী ভৈলে নিজবংশক এড়য়।।

আনক এড়িবে আৰ ইটো কোন কথা।

বিদুৰত সাক্ষী তাৰ লৈয়োক সৰ্ব্বথা।।৩৮৩৷৷

জানি দুৰ্জনৰ সঙ্গ এড়িয়ে যতনে।

বান্ধৱ কৃষ্ণৰ পাৱে পশিয়ো শৰণে।।

ইটো ঘোৰ কলিকালে ধৰ্ম্ম ভৈলা নাশ।

এহি জানি কেৱলে ভক্তিত কৰা আশ৷৷৩৮৪।।

হৰি পৰায়ণ ভৈলা যিটো নৰচয়।

তাৰাসে কৃতার্থ হোৱে নাহিকে সংশয়।।

সাধু সঙ্গ লৈয়া কৰা শ্ৰৱণ কীৰ্ত্তন।

এহিসে কেৱলে ভক্তি কৰিবে তাড়ন।।৩৮৫।।

আহ্মাৰ বান্ধৱ গুৰু শ্ৰীমন্ত শঙ্কৰ।

কৰিলন্ত পদ তেহো চাৰি অধ্যায়ৰ।।

সিটো বচনক মঞি মনে আদৰিলো।

এতেকে ঈশ্বৰ কথা সংক্ষেপে কহিলো।।৩৮৬।।

এহি জানি মোৰ সৱে দোষ পৰিহৰি

হৰি কথা বুলি আক শুনা কর্ণভৰি।।

গোপালচৰণে কহে মোৰ গতি নাম।

উচ্চ কৰি সৰ্ব্বলোকে বোলা ৰাম ৰাম।।৩৮৭৷৷

।।মৈত্রেয়-বিদুৰ সম্বাদ।।

।।দুলড়ী।।

 

বদতি যোগীন্দ্র     শুনিয়ো নৃপেন্দ্র

পৰীক্ষিত কথা সাৰ।

কতিপয় দিনে     বিদুৰ যতনে

পাইলা যায় হৰিদ্বাৰ।।

যাত সুৰ নদী     পৰ্ব্বতক ভেদি

বহি আছা অৱিশ্রাম।

পৰম মঙ্গল       জানা সিটো স্থল

দিবাক নাহি উপাম।।৩৮৮||

সেহিস্থানে বসি     আছন্ত হৰিষি

মৈত্রেয় সাধু মহন্ত।

কৰ্ম্ম ব্যগ্র এৰি         চিত্তে মহাহৰি

চিন্তিয়া মাত্র থাকন্ত।।

নাহি কাম ক্রোধ   অগাধ অবোধ

কৃষ্ণৰ একান্ত দাস।

দেখি বিদুৰৰ      প্রেমে ঝৰে নীৰ

চাপিলন্ত যাই পাশ।।৩৮৯।

পাছে ধৈর্য্য ধৰি    কৰযোৰ কৰি

পুছিলন্ত প্রেমভাৱে।।

বদতি বিদুৰ      শুনা মুনিবৰ

আজি কিনো মোৰ ৰঙ্গ।।

কৃষ্ণৰ কৃপাত      আসিয়া সাক্ষাত

লভিলো তোমাৰ সঙ্গ।

জয় কৃষ্ণ ৰঢ়ি     দণ্ডৱতে পৰি

নমিলন্ত যাই পাৱে।।৩৯০৷৷

আৱে মোৰ বাপ    খণ্ডিয়োক তাপ

প্রশ্নৰ দিয়ো উত্তৰ।

সুখক আশায়      কৰ্ম্ম আচৰয়

সংসাৰত যত নৰ।।

নিমিলয় সুখ      নুগুচয় দুখ

কিন্তু ক্লেশ মাত্র পায়।

এতেকে আহ্মাৰ    কোন কৰ্ম্ম সাৰ

কহিয়ো তাক বুজাই।।৩৯১।।

পূৰ্ব্ব কৰ্ম্মফলে     কৃষ্ণ পদমূলে

বিমুখ পামৰ যত।

অধম আচাৰ      পাপৰ ভাণ্ডাৰ।

নিষেধ কৰ্ম্মত ৰত।।

যিটো পথ ধৰি    আৰাধিলে হৰি

ভক্তি সমে দেন্ত জ্ঞান।

আউৰ সংশয়     ছেদিবে লাগায়

কহিয়ো তাৰ নিদান।।৩৯২।।

প্রভু নাৰায়ণ      ইটো বিশ্বখান

যিৰূপে কৰা স্ৰজন।

যেমন পালন্ত      পুনু সংহাৰন্ত

কৈয়ো তাক তপোধন।।

মৎস্য আদি কৰি   নানা তনু ধৰি

লোকৰ খণ্ডিয়া তাপ।

যিটো কৰ্ম্মচয়     কৰা কৃপাময়।

তাক মোত কৈয়ো বাপ।।৩৯৩।।

কৃষ্ণ কথামৃত      পায়া মোৰ চিত্ত

তৃপিতি বাঢ়িয়া যাই।

যেন ক্ষুধাতুৰে     অমৃতক পিয়া

আনন্দৰ সীমা নাই।।

যিটো তত্ত্বগণে     প্রভু নাৰায়ণে

ব্ৰহ্মাণ্ড কৰা নিৰ্মাণ।

যাত প্রাণীচয়      নিৱাস কৰয়

প্রত্যক্ষে দেখি প্রমাণ।।৩৯৪৷৷

জীৱ সমস্তৰ      নাম ৰূপ কৰ্ম্ম

যিমতে কৰে মাধৱ।

ইসৱ প্ৰশ্নৰ       দিয়োক উত্তৰ

চৰণে ধৰো বান্ধৱ।।

যদি বোলা তুমি    ভাৰত পঢ়ন্তে

শুনিছা ইসৱ কথা।

ইহাৰ উত্তৰ       শুনা মুনিবৰ

কহিবো কৰি ব্যৱস্থা।।৩৯৫।।

ব্রাহ্মণ ক্ষত্রিয়      বৈশ্য শূদ্র সৱ

ইসৱৰ যত ধৰ্ম্ম।

ব্যাস পিতৃমুখে     পুনু পুনু তাৰ

শুনিছো সকলে মৰ্ম্ম।।

তাহাৰ শ্ৰৱণে      নাহি মোৰ মন

যাতো অল্প সুখ পায়।

নাৰদাদি ঋষি         পৰম হৰিষি

যাক তযু সত্রে গায়।।৩৯৬।।

কৃষ্ণকথা পুনু      অমৃতৰ নিধি

আত বিৰকতি নাই।

কোননো দাৰুণে    কৃষ্ণ কথামৃতে

বিৰকতি হৈবে পাই।।

পুৰুষৰ কৰ্ণ       পথে প্রৱেশিয়া

ছেদ কৰা গৃহ ৰতি।

হেন কৃষ্ণকথা     নুশুনিবে সদা

কোননো অধম মতি৷৷৩৯৭।।

তযু সখা ব্যাসে        এহি অভিলাষে

কহিলা ভাৰতচয়।

হেনবা কৃষ্ণৰ      কথাত লোকৰ

কিঞ্চিত মতি হোৱয়।।

................

।ছবি।।

 

হৰিকথা ৰসে যদি       প্রৱেশ ভৈলেক মতি

শুনিয়োক তাৰ ফলচয়।

বীভৎস বিষয় যত      তাত কৰি বিৰকত

কৃষ্ণপদে ৰতি জন্মাৱয়।।৩৯৮।

হেন কথামৃত পাই       যাৰ মনে ৰতি নাই।

তাক মঞি শোক কৰো আতি।

শৌচ নিৰশৌচ ভৈলা     বৃথা আয়ু নাশ কৈলা

হৰি হৰি পাপী আত্মঘাতী।।

নভৈলা কিছুৰো পাত্র     মিছাত পঢ়িল শাস্ত্র

জানো তাৰ আছে কৰ্ম্মফল।

তাতেসে কৃষ্ণৰ গুণ      নুশুনয় নিদাৰুণ

নৰকে পৰিবে অমঙ্গল।।৩৯৯৷৷

এতেকে কৃষ্ণৰ কথা      আমাক পিয়ায়ো এথা

উদ্ধাৰিয়া সৰ্ব্ব শাস্ত্ৰ সাৰ।

যেন মধুকৰচয়         পুষ্পৰস উদ্ধাৰয়

সেহিমতে কৰিয়া প্ৰচাৰ।।

প্রভু মোক কৃপা কৰা     কৈয়ো প্রাণ গোৱিন্দৰ

মনোহৰ কথা লীলা যত।

সংসাৰৰ যত তাপ       পাসৰিয়া থাকো বাপ।

ডুবি কৃষ্ণকথা অমৃতত।।৪০০৷৷

নিগদতি শুক ঋষি       শুনা ৰাজা মহাযশী

বিদুৰ পৰম শুদ্ধচিত্ত।

কৰি এহি প্রশ্নচয়        চিত্তে চিন্তে কৃপাময়

প্রেমে তম্ভি ৰহিলা তহিত।।

বিদুৰৰ দেখি ভাৱ       কুসাৰু পুত্ৰৰ গাৱ

প্রেমে ভৈলা সৰ্ব্বাঙ্গ পুলক।

সুমৰি কৃষ্ণৰ বাণী       পাছে ঋষি মহামানী

প্রশংসি বুলিলা বিদুৰক।।৪০১।।

জয় জয় কৃষ্ণদেৱ       তযু পাৱে কৰো সেৱ

কৃপা কৰা অধমক মোক।।

হে কৃষ্ণ যদুপতি        তযু চৰণত ৰতি।

জন্মে জন্মে ৰহিয়া থাকোক।।

তযু ভকতত আতি      সৰ্ব্বক্ষণে হৌক ৰতি

গুণনাম ৰহোক বদনে।

হে কৃপাময় হৰি        বোলো দান্তে তৃণ ধৰি

বন্ধু মোক নেৰিবা মৰণে।।৪০২।।

সমজ্যাৰ যত লোক      নিন্দা নুবুলিবা মোক

তুষ্ট হয়ো কৃষ্ণকথা শুনি।

ইটো মহাভাগৱত        কোনে আৰ পাৱৈ তত্ত্ব

বিচাৰ কৰিয়ো মনে গুণি।।

কিন্তু ভাষ্য টীকা চাই     ইহাৰ পৰীক্ষা লই

তেৱে নিন্দা কৰিব আটাই।

অবিচাৰে নিন্দা যেৱে     পুণ্যক্ষয় হৈবে তেৱে

মোৰ পুনু কিছু দোষ নাই।।৪০৩৷৷

বিশেষত মহন্তৰ         ক্ষমাসে ভূষণ হোৱৈ

জানি মোত হুয়োক প্রসন্ন।

যদি নিন্দে দুষ্ট লোক     তাত মোৰ নাহি শোক

আপোনাৰ দোষে হৈব ছন্ন।।

থাকোক ই কথাচয়       ঘোৰ কলি বঢ়াৱয়।

তাক তড়িবাৰ কৰা কাম।

কৃষ্ণৰ কিঙ্কৰ নিজ       গোপালচৰণ দ্বিজ

কহে ডাকি বোলা ৰাম ৰাম।।৪০৪।।

                 ।।সৃষ্টিলীলা বর্ণন।।

                          ।।পদ।।

 

মৈত্রেয় বদতি সাধু সাধু কুৰুবৰ।

ধন্য প্রশ্ন কৰিলাহা শাস্ত্র বিচাৰ।

সমস্তে লোকৰ তুমি চিন্তিলা কুশল।

আপোনাৰ কীৰ্ত্তি বিস্তাৰিলা মহাবল।।৪০৫।।

ব্যাস মহাঋষিৰ বীৰ্য্যত ভৈলা জাত।

ঈশ্বৰ কৃষ্ণৰ মহাভকত সাক্ষাত।

এতেকে তোহ্মাৰ ইটো নুহিকে আশ্চর্য্য।

মোক আজি আনন্দ কৰাইলা কুৰুবৰ্য্য।।৪০৬।।

আৰো তুমি আপোনাক হোৱা পৰিচয়।

প্রজাৰ নিয়মকাৰী যম মহাশয়।।

মাণ্ডৱী ঋষিৰ শাপে ভৈলা আসি জাত।

বিচিত্রবীৰ্য্যৰ ক্ষেত্রে কহিলো সাক্ষাত।।৪০৭।

কি কহিবো তোহ্মাৰ ভাগ্যৰ নাহি পাৰ।

নিস্তাৰিলা সুখে বাপ দুৰ্ঘোৰ সংসাৰ।।

বান্ধৱ কৃষ্ণৰ তুমি সদা অনুগত।

বিষ্ণুভক্ত সমস্তৰ পৰম সন্মত৷৷৪০৮৷৷

যাতো তযু আগে জ্ঞান কহিবাক প্রতি।

মোক আজ্ঞা কৰিলা আপুনি যদুপতি।।

এতেকে কৃতার্থ ভৈলা নাহিকে সংশয়।

কিন্তু প্রশ্ন সমস্তৰ শুনিয়ো নির্ণয়।।৪০৯৷৷

প্রথমে কৃষ্ণৰ সৃষ্টি স্থিতি লীলা কথা।

কহো সাৱধান হোৱা বিদুৰ সৰ্ব্বথা।।

সমস্তে জগত প্রভু কৰিলা সংহাৰ।

একেশ্বৰে আছে মাত্র জগত আধাৰ।।৪১০।।

প্রপঞ্চ নাহিকে দেখি মনে সুখ নাই।

পাছে সৃষ্টি কৰিবাক চিন্তিলা উপায়।।

বৈকুণ্ঠৰ নায়ক পুৰুষোত্তম হৰি।

তেতিক্ষণে দুইৰূপে ভৈল লীলা কৰি।।৪১১।।

তাত পাছে মহামায়া কৰিলা নির্মাণ।

মায়াত পুৰুষৰূপে কৈলা বীৰ্য্যাধান।।

তেৱে কাল অনুসাৰে জন্মিলা তনয়।

প্রকাশ স্বৰূপে মহত্তত্ত্ব মহাশয়।।৪১২।।

তেহে জন্মাইলন্ত পাছে চতুর্থ কুমাৰ।

সাত্ত্বিক ৰাজস তামসিক অহঙ্কাৰ।।

সাত্ত্বিকত হন্তে উপজিল দেৱচয়।

অহঙ্কাৰ দ্বাৰে দেৱ ইন্দ্রিয় উদয়।।৪১৩।।

তামসিক অহঙ্কাৰে জন্মিলেক ভূত।

শব্দ তন্মাত্ৰৰ দ্বাৰে আকাশ অদ্ভুত।।

আকাশত স্পর্শসমে বায়ু ভৈলা জাত।

বায়ু হন্তে ৰূপ দ্বাৰে তেজৰ প্রখ্যাত।।৪১৪।।

তেজৰ জন্মিলা পুত্ৰ ৰস হন্তে জল।

জলৰ কুমাৰ গন্ধ সমে ভৈলা স্থল।।

শব্দ আদি কৰিয়া যতেক গুণচয়।

পৃথিৱীত সৱে আছে নাহিকে সংশয়।।৪১৫।।

তন্মাত্রত হন্তে পাছে হোৱে ভূতপতি।

স্বৰূপত জানিবা বিদুৰ মহামতি৷৷

এহিমতে জন্মিয়া আছয় দেৱচয়।

ব্রহ্মাণ্ড স্ৰজিবে কেহো সমর্থ নোহয়।।৪১৬৷৷

নিগদতি তত্ত্বগণ হে কৃষ্ণ স্বামী।

কোটি শতবাৰ হেৰা প্ৰণামোহো আমি।।

নমো নমো দেৱ তযু পদ শত পত্র।

ভকতৰ তাপহাৰী যেন শ্বেতছত্র।।৪১৭।।

যাহাক আশ্রয় কৰি বৈষ্ণৱসকলে।

সংসাৰৰ তাপক হৰয় কৌতূহলে।।

যেন পুনু গৃহ পাই প্রৱাসীসকলে।

পথশ্রম এড়ায়া থাকয় কৌতূহলে।।৪১৮।।

শুনিয়োক কেন দুখ প্রভু কৃপাময়।

সংসাৰৰ তিনি তাপে জীৱক পোৰয়।।

তাৱত তাপৰ নেৰাৱয় জীৱগণ।

যাৱে তযু পাদপদ্মে নপশে শৰণ।।৪১৯।।

এতেকে তোহ্মাৰ তাপহাৰী দুই পাৱে।

লৈলোহো শৰণ আমি সৱে সৰ্ব্বভাৱে।।

যাত হন্তে গঙ্গাদেৱী ভৈলন্ত উৎপতি।

ইহাক নভজি লোক যায় অধোগতি।।৪২০।।

কেৱল ভক্তিক যিটো হৃদয়ত ধৰি।

ধীৰ হুয়া চলে লোক বৈকুণ্ঠ নগৰী।।

হেন চৰণত আমি পশিলো শৰণ।

কৃপা কৰা জয় জয় দেৱ নাৰায়ণ।।৪২১।।

তোহ্মাৰ কৃপালু গুণ কি কহিবো আমি।

ভকত জনক দায়া সদা কৰা স্বামী।।

তাৰাক কৃপায়ে নানা ধৰা অৱতাৰ।

হেন বান্ধৱৰ পাৱে কৰো নমস্কাৰ।।৪২২।।

মিছা দেহ গেহে যাৰ অহঙ্কাৰ ভাৱ।

হৃদয়ে থাকন্তো তাৰ দূৰ যে স্বভাৱ।।

তাতে আমি তত্ত্বগণে কৰিলো আশ্রয়।

প্রসন্ন হুয়োক দেৱ দেৱ কৃপাময়।।৪২৩।।

যেনো বোলা হৃদয়ে থাকন্তে পাদ-পদ্ম।

তেৱে কেন তোহ্মাৰো হোৱয় আতি ছদ্ম।।

শুনিয়োক বাপ তেৱে উত্তৰ ইহাৰ।

বহির্মুখ ইন্দ্রিয়ে হৰিল মন যাৰ।।৪২৪।।

সিটো মহা অজ্ঞানী পৰম পাপীচয়।

তযু ভক্ত সৱাৰো পৃথক নেদেখয়।।

নুহিবা তোহ্মাৰ যত যত মহাসন্ত।

তাৰায়ো সিসৱ উন্মত্তক নচাৱন্ত।।৪২৫।।

মই ধনৱন্ত শ্রেষ্ঠ হেন মতি যাৰ।

সাধুসৱে দেখে তাক বিষ্ঠাৰ আকাৰ।।

এহি হেতু নাহিকয় সাধুসঙ্গ তাৰ।

হৰিকথা শ্ৰৱণে কৌতুক হৈবে আৰ।।৪২৬।।

এতেকে হৃদয়ে থাকন্তেয়ো পদ দুই।

তাতে তাসম্বাৰ আতিশয় দূৰ হুই।।

যাৰাসৱে সৱে পুনু তযু কথা পান।

তাৰা অনায়াসে পাৱে বৈকুণ্ঠত স্থান।।৪২৭৷৷

মহা জ্ঞান যোগাশ্রমে মোক্ষ পাৱে যতী।

সাধুসঙ্গে নৰে অপ্রয়াসে সাধে গতি।।

অহঙ্কাৰী পাপিষ্ঠ পৰম মন্দমতি।

তাৰ পুনু কিছু নাই যায় অধোগতি।।৪২৮।।

এহি সৱ বচন বোলন্ত তত্ত্বচয়।

প্রেমভৰে সমস্তৰে দ্ৰৱিল হৃদয়।।

স্তুতি এৰি তম্ভি ৰহি গদ গদ ভাৱে।

প্রার্থনা কৰন্ত মাধৱক সেহি ঠাৱে।।৪২৯।।

হে প্রভু তোমাৰ কিঙ্কৰ সৱে আমি।

জগত স্ৰজিতে তুমি স্ৰজিলাহা স্বামী।।

সিটো আজ্ঞা পালিতে আহ্মাৰ শক্য নাই।

যাতো তিনি গুণে থাকি এক ঠাই নাই।।৪৩০।।

আৱে প্রভু আমাসাক কৰিয়োক এক।

তেৱে তযু ক্রীড়া ভাণ্ড ব্রহ্মাণ্ড হৈবেক।।

ই পুনু গৰিষ্ঠ কাৰ্য্য কহিলো গোসাঁই।

তযু কৃপা বিনে আক কৰণ নযায়।।৪৩১৷৷

কালে কালে যেমনে তোহ্মাৰ পূজা হয়।

আমাসাৰ ভক্ষ্য অন্ন যিমতে মিলয়।।

প্রজাসৱে তযু আজ্ঞা শিৰোগত কৰি।

নিৰ্ব্বিঘ্নে যেমন ৰহে ভকতি আচৰি।।৪৩২।।

ইসৱ সকলো কাৰ্য্য তোহ্মাতে ৰহয়।

আমাসাক শক্তি যেৱে দিয়া কৃপাময়।।

বিশেষত আমি আদি কৰি জীৱ যত।

তোহ্মাৰেসে পুত্ৰ পৰমাৰ্থ বিচাৰত।।৪৩৩৷৷

এতেকে আহ্মাক বৃত্তি দিবাক যুৱাই।

পিতৃ ভৈল পুত্ৰক পোষয় সৰ্ব্বদায়।।

মৈত্রেয় বদতি শুনা ব্যাসৰ তনয়।

এহিমতে স্তুতি কৰিলন্ত তত্ত্বচয়।।৪৩৪।।

পাছে দেখিলন্ত ভগৱন্ত কৃপাময়।

অন্যোঅন্যে তত্ত্বগণ একত্র নোহয়।।

কাৰ্য্য বুলি তেখনে মায়াৰে মহাহৰি।

একেবাৰে সৱাতে পশিলা লীলা কৰি।।৪৩৫।।

যেতিক্ষণে প্রৱেশিলা প্রভু কৃপাময়।

তেখনে একত্র ভৈলা সৱে তত্ত্বচয়।।

অন্তর্যামী ঈশ্বৰে কৰিলা অধিষ্ঠান।

পাছে সৱে কৰিলেক ব্রহ্মাণ্ড নিৰ্মাণ৷৷৪৩৬।।

সুৱৰ্ণৰ বৰ্ণ অণ্ড কৰয় প্রকাশ।

সহস্র বৎসৰ মানে জলে কৈলা বাস।।

তাত পাছে ঈশ্বৰ পুৰুষে কৰি লীলা।

নাৰায়ণ ৰূপে পাছে অণ্ডে প্রৱেশিলা।।৪৩৭।।

তত্ত্ব সমস্তৰ প্রার্থনাক স্মৰি মনে।

ব্রহ্মাণ্ডক নানা ভাগ কৰিলা তেখনে।।

শুনিয়া বিদুৰ ইটো কথা বৰ সুখ।

প্রথমতে ঈশ্বৰৰ ভেদ ভৈলা মুখ।।৪৩৮।।

বচনে সহিতে তাতে অগ্নি লৈলা ঠাই।

যিটো বাক্য সমস্তকে আনন্দ কৰায়।।

মুখৰ ভিতৰ তাৰ তালু ভেদ ভৈলা।

জিহ্বা সমে বৰুণ তাহাত বাসা লৈলা।।৪৩৯।।

জিহ্বা সমে নানাবিধ ৰস জন্মৱয়।

ইহাকে বিষয় বুলি শাস্ত্ৰত কহয়।।

আৰো ভেদ ভৈলা চক্ষু নাসিকা শ্ৰৱণ।।

চৰ্ম্ম গুহ্য লিঙ্গ হস্ত দুখানি চৰণ৷৷৪৪০৷৷

তাসম্বাত ভালমতে বুজিবা ত্রিতয়।

ইন্দ্রিয় দেৱতা আৰো পৃথক বিষয়।।

ভিতৰতো মন বুদ্ধি অহঙ্কাৰ চিত্ত।

বিষয় ইন্দ্রিয় দেৱ সমে ভৈলা থিত৷৷৪৪১৷৷

ঈশ্বৰত ইটো সৱ কল্পনা কেৱল।

জীৱতেহে বুজিবা বিদুৰ মহাবল।।

আৱে শুনা তিনিলোক জন্মিল যিমতে।

স্বর্গ জন্মিলেক বিৰাটৰ মস্তকতে।।৪৪২।।

চৰণত হন্তে ভৈলা পৃথিৱী প্রকাশ।

নাভিদ্বাৰে উপজিলা বিমল আকাশ।।

আৰো কহো যিবা লোক যাহাৰ আশ্রয়।

সত্ত্বগুণে স্বৰ্গক পাইলন্ত দেৱচয়।।৪৪৩।।

মনুষ্য ৰজস গুণে ভূমিত ৰহিলা।

ভূত প্রেত তমোগুণে আকাশে থাকিলা।।

বৃত্তি সমে চাৰি জাতি ভৈল উতপতি।

তাকো কহো শুনিয়ো বিদুৰ মহামতি।।৪৪৪।।

মুখ হন্তে বৃত্তি সমে জন্মিলা ব্রাহ্মণ।

সত্য শৌচ আদি যাৰ নুগুচয় গুণ।।

বাহু দুইত প্রচণ্ড ক্ষত্রিয় ভৈলা জাত।

তিনিয়ো বর্ণক যিটো ৰাখন্ত সাক্ষাত৷৷৪৪৫।।

উৰুত জন্মিয়া বৈশ্য সৱাকো পোষয়।

চৰণত হন্তে উপজিলা শূদ্ৰচয়।।

যাৰ সেৱা বৃত্তিতে সন্ত্তষ্ট ভগৱন্ত।

এহি চাৰিবৰ্ণ পুৰুষত জন্মিলন্ত।।৪৪৬।।

আৰাসৱে আপোনাৰ স্বধর্ম্ম আচৰি।

পৰম শ্রদ্ধায়ে নিজে ভজে দেৱ হৰি।।

আৱে তিনি পুৰুষৰ কহো শুনা ভেদ।

পৃথকে পৃথকে তাৰ লৈয়ো পৰিচ্ছেদ।।৪৪৭।।

প্ৰকৃতিৰ দ্বাৰে পাছে মহত্ত্ব স্ৰজয়।

প্রথম পুৰুষ বুলি তাহাকে কহয়।।

ব্ৰহ্মাণ্ডৰ মাজে যিটো আছা নাৰায়ণ।

দ্বিতীয় পুৰুষ তাকে বোলে সৰ্ব্বজন।।৪৪৮।।

সমস্ত ভূতৰ যিটো আছা হৃদয়ত।

তৃতীয় পুৰুষ বুলি কহয় শাস্ত্রত।।

এহিমতে তযু আগে সৃষ্টিশীলা যত।

কহিলোহো গুৰুমুখে শুনিলো যিমত৷৷৪৪৯।।

তাতো জানিবাহা মোৰ লৈলে যেন মতি।

নিঃশেষে কহিবে কাৰ আছয় শকতি।।

তথাপি কহিলো মোৰ বাক্য শুদ্ধ হৌক।

কুকথাক কহিবাৰ পাতেক গুচোক।।৪৫০৷৷

যদি হৰিগুণ সাৱশেষে নজানয়।

কিন্তু মতি অনুসাৰে গাৱয় শুনয়।।

তথাপিতো অৱশ্যে বৈকুণ্ঠপুৰে যায়।

কি কহিবো গুণ আৰ কহন নযায়।।৪৫১৷৷

এহিমানে পুৰুষৰ বচনৰ ফল।

হৰিগুণ কীৰ্ত্তন কৰিবে কৌতূহল।।

সাধুসঙ্গে হৰিগুণ শুনিবে সদায়।

কর্ণৰো পৰম লাভ আতপৰে নাই।।৪৫২।।

সমস্ত শাস্ত্ৰৰ এহিমানে মাত্র মৰ্ম্ম।

জানি একচিত্তে তুমি শুনিয়োক ধৰ্ম্ম।।

আতিশয় জ্ঞান নিৰ্ব্বন্ধক নুযুৱায়।

সমুদায় জানিবে ব্রহ্মাৰো শক্য নাই।।৪৫৩৷৷

হৰিয়ো নপান্ত অন্ত অনন্ত গুণৰ।

কি কহিবো তাক নজানিবে আন নৰ।।

কেৱল প্ৰভুৰ পাৱে নমস্কাৰ মাত্র।

আমি পুনু কেহো জানিবাৰ নোহো পাত্র।।৪৫৪৷৷

ইটো ঈশ্বৰৰ মায়া পৰম দুর্জয়।

কটাক্ষতে মায়ায়ে যে সৱাকো মোহয়।।

হেনয় মায়াৰ পতি মোৰ ইষ্টদেৱ।

কোটি কোটিবাৰ তান পদে কৰো সেৱ।।৪৫৫৷৷

এতেক বোলন্তে প্রেমে মৈত্রেয় মহন্ত।

অৰুণ চৰণ চিন্তি তম্ভি ৰহিলন্ত।।

নিগদতি শুক শুনা পৰীক্ষিত ৰায়।

প্রেমে ৰহি মৈত্রেয় আছন্ত সেহি ঠাই।।৪৫৬৷৷

পাছে মহা সুবিনীত বিদুৰ মহন্ত।

কৰযোৰে প্ৰেমভাৱে পুনু পুছিলন্ত।।

বিদুৰ বদতি গুৰু ছেদিয়ো সংশয়।

নিৰ্বিকাৰ হৰি কেনে কৰে কৰ্ম্মচয়।।৪৫৭৷৷

নিগুণৰ ভৈলা কেনে গুণৰ সম্বন্ধ।

শুনি মোৰ মনত মিলিল মহাধন্ধ।।

বিদুৰৰ বাণী এহি শুনি মুনিবৰ।

হাঁসি মুখ চাই তেৱে দিলন্ত উত্তৰ।।৪৫৮।।

মৈত্রেয় বোলন্ত ওবা শুনিয়ে বিদুৰ।

এহিটো বিষ্ণুৰ মায়া মাহিমা প্রচুৰ।।

ঈশ্বৰৰ বন্ধন কার্পুণ্য আদি যত।

মায়াতেসে ঘটে নষ্ট হোৱে বিচাৰত।।৪৫৯।।

মায়া তড়িবাৰ কহো সুগম উপায়।

যাক ধৰি অজ্ঞসৱে সুখে তৰি যায়।।

কৃষ্ণৰ চৰণে লৈয়া একান্ত শৰণ।

সাধুসঙ্গে কৰে যিটো শ্ৰৱণ কীৰ্ত্তন।।৪৬০৷৷

তাৰ কিছু কিছু কৰি মায়া হোৱে ক্ষয়।

সংসাৰ তড়য় তাক জানিবা নিশ্চয়।।

কৃষ্ণ সেৱা বিনে মায়া নিস্তাৰণ নাই।

কেৱল ভক্তিসি আতি মায়া নিবর্তায়।।৪৬১।।

মুৰাৰিৰ গুণসৱ যিজনে শুনয়।

এতেকে সমস্তে তাৰ দুখ দূৰ হয়।।

যেৱে কৃষ্ণসেৱা ৰস মিলিল মনত।

তেৱে তাসম্বাৰ মঞি কি কৈবো মহত্ত্ব।।৪৬২।।

এহি তত্ত্ব কহি মৌন ভৈলা মহামুনি।

বিদুৰৰ আনন্দ মিলিল কথা শুনি।।

দ্বিতীয় স্কন্ধত পৰীক্ষিত মহাৰায়।

শুক আগে পুছিলন্ত যিটো অর্থচয়।।৪৬৩৷৷

বিদুৰেয়ো মৈত্রেয়ক অভিনন্দা কৰি।

আৱেসে ইসৱ প্রশ্ন কৰিলা সাদৰি।।

বদতি বিদুৰ বাপ গুৰু কৃপাময়।

তযু বাক্য খড়্গেমোৰ ছেদিল সংশয়।।৪৬৪।।

অহো মঞি লভিলো দুর্লভ কিনো ৰঙ্গ।

কোন পুণ্য বলে আসি পাইলো তযু সঙ্গ।।

তোহ্মাৰ সদৃশ যিটো ভাগৱতচয়।

তাৰাক সেৱিলে কৃষ্ণপদে ৰতি হয়।।৪৬৫৷৷

মহা প্রেমোৎসৱ আসি মিলিল দুৰ্বাৰ।

বিনাশয় সংসাৰৰ যতেক নিকাৰ।।

হেন সাধুসেৱা তাৱে দুৰ্লভ সদায়।

যাৱে কৃপা নকৰন্ত প্রভু যদুৰায়।।৪৬৬৷৷

কৃষ্ণৰ কৃপাত যেৱে ভৈলা সাধুসঙ্গ। 

তেৱে হৰিকথা শুনে কৰি মহাৰঙ্গ।।

তাত পাছে গোৱিন্দত মিলে প্রেমৰতি।

তেৱে কৃতকৃত্য হৈয়া এড়াৱে দুর্গতি।।৪৬৭৷৷

এতেকেসে ভকতিক লভিবাৰ স্থান।

কহিলোহো সাধুসঙ্গ বিনে নাহি আন।।

এৱে বন্ধ কথা মোত কৈয়ো মুনিবৰ।

কাক প্রজাপালক কল্পন্ত সৃষ্টিকৰ।।৪৬৮।।

পৃথিৱীৰ অধে উর্দ্ধে আছে কত লোক।

তাৰ থিত প্রমাণক বুজায়োক মোক।।

বর্ণাশ্রম বিভাগৰ বিস্তৰ লীলা কথা।

ঋষি সমস্তৰ জন্ম কৰ্ম্ম কৈয়ো তথা।।৪৬৯৷৷

মনু মন্বন্তৰ পালক ৰাজা যত।

তাসম্বাৰ বংশ প্রৱৰ্ত্তয় কোন মত।।

স্বেদজ অণ্ডজ উদ্ভিদজ প্রাণীগণ।

জৰায়ুজ সমে কৈয়ো বিভাগ কথন।।৪৭০৷৷

পাষণ্ডৰ কথা তাৰ কমন প্রবৃত্তি।

জীৱ সমস্তৰ যেন যেন হোৱে গতি।।

গ্রহ নক্ষত্ৰৰ স্থিতি শ্ৰাদ্ধৰ বিধান।

হৰিপূজা বিধি মোত কহা যেন ঠান।।৪৭১।।

গৃহী ব্রহ্মচাৰী বানপ্রস্থী যতীচয়।

তাসম্বাৰ ধৰ্ম্ম কৰ্ম্ম কৈয়ো কেন নয়।।

জগত সংহৰি যেৱে ৰৈলা কৃপাময়।

তেৱে তাঙ্ক সিবেলাত কোনে উপাসয়।।৪৭২।।

যেন মহাৰাজা ৰঙ্গে কৰিলা শয়ন।

চামৰ ধৰিয়া সেৱা কৰে ভৃত্যগণ।

কোনবা উপায়ে তুষ্ট হোৱন্ত ঈশ্বৰ।।

ইসৱ প্ৰশ্নৰ মোক দিয়োক উত্তৰ।।৪৭৩৷৷

অনুব্রত শিষ্যত দয়ালু গুৰুচয়।।

নুপুছা কথাক মাতি আপুনি কহয়।।

এতেকে আমাক নিজভৃত্য বুলি ধৰি।।

ইটো কথাচয় কহিয়োক কৃপা কৰি।।৪৭৪৷৷

তোহ্মাৰ আছয় লাভচয় স্বৰূপত।

যজ্ঞ দান তপ ব্ৰত কৰে যত যত।।

কোটি ভাগো ইহাৰ ৰেণুকো সম নুই।

হৰি ভক্তিদান দিলে যিটো ফল হুই।।৪৭৫৷৷

একেটি জীৱক যিটো নিস্তাৰ কৰয়।।

যত পুণ্য হোৱে তাৰ পাৰ নাহিকয়।।

এতেকে কৃষ্ণৰ কথা কহিয়েক বাপ।

হেনবা আমাৰ ইটো খণ্ডে মহাপাপ।।৪৭৬।

নিগদতি শুক শুনা অভিমন্যুসুত।

এমনে বিদুৰ প্ৰশ্ন কৰিলা বহুত।।

শুনি আনন্দিত ভৈলা মৈত্রেয় মহন্ত।

প্রশংসিয়া হাসি বিদুৰক বুলিলন্ত।।৪৭৭।

শুনা একমনে সাধু সভাসদ যত।

পৰম বান্ধৱ ইটো মহাভাগৱত।

ভকতৰ ধন আতপৰে আন নাই।

এতেকে সদায় লোৱা হেলা নুযুৱাই।।৪৭৮৷৷

এহি জানি নিন্দা কৰিবাক যোগ্য নয়।

যাতো পূৰ্ব্ব সাধুসৱে এমনে কৰয়।।

আক দেখা পদত যি কিছু অর্থ নাই।

কহিছো সংক্ষেপে তাক বাহুল্য গুচাই।।৪৭৯।

নমো নমো ইষ্টদেৱ নন্দৰ তনয়।

মোক নিজদাস বুলি ধৰা কৃপাময়।।

মোৰ ইটো মন শত্ৰু মাতঙ্গ পৰায়।

তযু কীৰ্ত্তি গঙ্গোদকে মজোক সদায়।।৪৮০।।

মজিয়া ৰহোক বৈষ্ণৱৰ প্রসঙ্গত।

এহিমানে প্রার্থো মঞি তযু চৰণত।।

নিৰৱধি বদনে ৰহোক গুণ নাম।

কৰযোৰ কৰো ডাকি বোলা ৰাম ৰাম।।৪৮১৷৷

।।ছবি।।

 

বদতি মৈত্রেয় ঋষি       ধন্য ধন্য মহাযশী

তযু কীৰ্ত্তি জগততে ৰৈলা।

জানিলোহো স্বৰূপত       ইটো কুৰুবংশ যত

সাধুক সেৱিবে যোগ্য ভৈলা।।

পৰম বৈষ্ণৱ যম        ভক্ত মধ্যে নিৰুপম

হৰিৰ কথাত মহাৰত।

হেন তুমি আসি আত     আপুনি ভৈলাহা জাত

ই বংশৰ কি কৈবো মহত্ত্ব।।৪৮২৷৷

গুচোক লোকৰ দুখ      মিলোক পৰম সুখ

সিকাৰণে মহা যত্ন কৰি।

আৰম্ভিবো ভাগৱত       যাক ঋষি সমস্তত

আপুনি কহিলা দেৱ হৰি।।

কোন ৰূপে ভগৱন্ত       কোন ঋষি সমস্তত

কহিলন্ত ইটো ভাগৱত।

তুমি বা কিমতে পাইলা    যদি হেন মনে বোলা

শুনা তেৱে আৰ কহো তত্ত্ব।।৪৮৩।।

পাতালপুৰত হৰি        অনন্ত স্বৰূপ ধৰি

লীলায়ে আছন্ত মহেশ্বৰ।

ধৱল সুন্দৰ কায়        উপমাৰ নাহি ঠাই

তামসিক মূৰ্ত্তি মাধৱৰ।।

দিব্য ৰত্ন মণিময়       প্রকাশে কিৰীটিচয়

হাজাৰেক ফণাৰ উপৰে।

কমল নয়ন হৰি        চান্ত অল্প অল্প কৰি

দেৱতাসৱক দায়াতৰে।।৪৮৪।।

নানাবিধ দ্রব্য লৈয়া      নাগনাৰীগণে গৈয়া

প্রেমভাৱে চৰণ পূজয়।

নানামতে স্তুতি বুলি      কৰি সৱে কৃতাঞ্জলি

অনুৰূপ পতিক বাঞ্ছয়।।

চিত্তে ধৰি বাসুদেৱ       ধ্যানপথে কৰি সেৱ

প্রেমে গদ গদ কৰি বাণী।

হাজাৰেক মুখ ভৰি      নিতে নৱ নৱ কৰি

কৃষ্ণকথা থাকন্ত বখানি।।৪৮৫।।

এহিমতে কৃপাময়        অনন্ত আছয় তয়।

চাৰি সিদ্ধ পৰম যতনে।

গঙ্গাদ্বাৰে বুৰ যাই       পাইলা পাছে সেহি ঠাই

ভাগৱত শুনিবাক মনে।।

দেখি গৈয়া নাৰায়ণ      প্রেমভাৱে আলিঙ্গন

দণ্ডৱতে পৰি প্রণামিলা।

পুলকিত ভৈলা কায়      আনন্দৰ সীমা নাই

জটা জলে চৰণ তিয়াইলা।।৪৮৬।।

পাছে মুনি সমস্তত       কৈলা মহাভাগৱত

অনন্তৰ ৰূপে ভগৱন্ত।

তেসম্বে আসিয়া এথা      মহাভাগৱত কথা।

সাংখ্যায়ন ঋষিত কহিলন্ত।।

সাংখ্যায়ন মহাভাগে      আমাৰ গুৰুৰ আগে

প্রচাৰিলা তুষ্ট হুয়া মনে।

মোত পাছে মুনিবৰ      কৃপাময় পৰাশৰ

কহিলন্ত পৰম যতনে।।৪৮৭৷৷

মঞি আজি নিষ্ঠ কৰি     গোৱিন্দক মনে স্মৰি

সেহি শাস্ত্র কহিবো তোহ্মাত।

যাতো তুমি মহাসন্ত      অনুগত শ্ৰদ্ধাৱন্ত

মাধৱৰ ভকত সাক্ষাত।।

সম্প্রদায় যেনমত        কহিলোহো তাৰ তত্ত্ব

পদ্মকল্প শুনা আতপৰে।

যত সভাসদগণ         কৃষ্ণপদে দিয়া মন

হৰি হৰি বোলা নিৰন্তৰে।।৪৮৮।।

..................

             ৷।ব্ৰহ্মাৰ জন্ম।।

                    ।।পদ।।

 

মৈত্রেয় বদতি শুনা কৌৰৱ নন্দন।

জগত সংহাৰ কৰি প্রভু নাৰায়ণ।।

জীৱক উদৰে ধৰি যোগনিদ্রা ছলে।

অনন্ত শয্যাত যেৱে শুলা কৌতূহলে।।৪৮৯।।

তেৱে ইটো তিনিলোক জলে বিয়পিল।

হাজাৰেক যুগ তাতে আছা কৃপাশীল।।

পুনু সৃষ্টিকাৰ্য্যে ভগৱন্তে মন দিলা।

তেতিক্ষণে নাভিহন্তে পদ্ম বাজ ভৈলা।।৪৯০।।

পৰম শ্ৰীমন্ত পদ্ম দেখি বিপৰীত।

যেহেন সাক্ষাতে সূৰ্য্য ভৈলন্ত উদিত।।

তাহাৰ কান্তিয়ে জল প্রকাশ কৰয়।

পাছে সেহি পদ্মে জন্মিলন্ত বিধি তয়।।৪৯১।

কর্ণিকাত বসি চান্ত সচকিত হুই।

প্রলয়ৰ বায়ুৱে পদ্মক কম্পাৱই।।

নজানিয়া স্থিতি মনে বিতর্কিবে লৈলা।

মঞি যতে আছো ইটো কৈত জাত ভৈলা।।৪৯২।।

জলমাজে দেখো ইটো পদ্ম একেশ্বৰ।

জানো আৰ তলে আছে আধাৰ সুন্দৰ।।

এহি বুলি পদ্ম নালে পশি প্রজাপতি।

শতেক বৎসৰ বিচাৰিলা অৱহিতি।।৪৯৩।।

নপাই তাৰ অন্ত দুনাই উঠি আসিলন্ত।

পদ্মৰ উপৰে বসি বিস্ময়ে গুণন্ত।।

কতোক্ষণে ‘তপ তপ’ শুনিলা বচন।

গাৱ চালি তেতিক্ষণে চাইলা ৰঙ্গমন।।৪৯৪৷৷

সেহিবেলা সৃষ্টিকৰ কৃষ্ণৰ কৃপাত।

চাৰি দিশে চাৰিমুখ লভিলা সাক্ষাত।।

পাছে সাৱধান হুয়া বায়ু নিৰোধিয়া।

হাজাৰ বৎসৰ তপ আছিল তপিয়া।।৪৯৫৷৷

তেৱে বিধি হৃদয়ত ঈশ্বৰক পাইলা।

চক্ষু মেলি বাহিৰত সাক্ষাতে দেখিলা।।

গুচিলন্ত দুখ চাহিলন্ত দৃষ্টিভৰি।

ৰূপক বর্ণাঞো তুমি শুনা মন কৰি।।৪৯৬।।

পদ্মৰ মৃণাল সম অনন্ত আসন।

তান কোলে বসিয়া আছন্ত নাৰায়ণ।।

মৰকত শিলাময় পৰ্ব্বতৰ কান্তি।

জিনি শ্যাম শৰীৰ প্ৰকাশ কৰে আতি৷৷৪৯৭।।

সন্ধ্যাৰ মেঘৰ ছায়া জিনি পৰকাশ।

প্রভুৰ শৰীৰে জ্বলে দিব্য পীতবাস।।

সুৱৰ্ণ কিৰীটি মাথে দেখি মনোহৰ।

অলকা তিলক সমে কপাল সুন্দৰ।।৪৯৮৷৷

মুখে মন্দ মন্দ হাস অধৰ ৰাতুল।

দশন মুকুতা যেন নাসা তিলফুল।।

মকৰ কুণ্ডল প্রকাশয় গণ্ডস্থল।

বিৰাজে কণ্ঠত দিব্য কৌস্তুভ উজ্জ্বল।। ৪৯৯।।

ৰতন মুকুতা পুষ্পময় মালাচয়।

শ্রীবৎস অঙ্কিত বক্ষস্থল প্ৰকাশয়।।

অলঙ্কাৰ সমে প্রকাশয় ভুজচয়।

পৰ্ব্বতৰ বেণুবাস তুল নাহিকয়।।৫০০৷৷

কদম্ব পুষ্পৰ কেশৰৰ তিনি কান্তি।

মেখলা সহিতে পীতবস্ত্রে কৰে ভ্রান্তি।।

উৰু দুই ৰামকল জঙঘা সুৱলিত।

দশ নখ জ্বলে যেন চন্দ্রমা উদিত।।৫০১।।

ভকতৰ মন পূৰি ৰাতুল চৰণ।

উপৰক তুলি দেখাৱয় ঘনে ঘন।।

যেন মৰকত শিলাময় যে পৰ্ব্বত।

দুই ভিতি ভুজ হেন থাকয় সতত।।৫০২।।

আনো যত যত থাকিবেক ঠাই ঠাই।

তেৱে সিটো মূৰ্ত্তি সমে উপমাক পায়।।

হেন ৰূপ দেখি বিধি বিতর্কি আছয়।

ক্ষণেকতে দেখে যেন মহা কৃপাময়।।৫০৩।।

চন্দন বৃক্ষৰ সম দেখি ভুজগণ।

ফল মূল প্রায় ভৈল কেয়ূৰ কঙ্কণ।।

তাকো চতুর্ভিতি সপেঁ বেটিয়া থাকয়।

অনন্ত শয়নে সিটো বেঢ়িয়া আছয়।।৫০৪৷৷

পুনু দেখিলন্ত বিধি পৰ্ব্বতৰ নয়।

কিৰীটি সহস্র শৃঙ্গ সমান জ্বলয়।।

কণ্ঠত কৌস্তুভ মণি আতি চমৎকাৰ।

পৰ্ব্বতৰ মাজে যেন ৰতন অপাৰ।।৫০৫৷৷

অপাদলম্বিত বনমালা মনোহৰ।

তাত পৰি গুঞ্জৰয় বেদ মধুকৰ।।

মৈনাক পৰ্যন্তে গিৰি জলে বেঢ়িছয়।

প্রলয়ৰ জলে ভাগৱন্তো সেহি নয়।।৫০৬৷৷

গিৰি বৃক্ষৰূপ দেখি নিহালি চাহন্ত।

পাচে প্রজাপতি হৰি বুলি জানিলন্ত।।

তেখনে জানিলা ঈশ্বৰৰ নাভিহন্তে।

পৰম শ্ৰীমন্ত পদ্ম আছে প্রকাশন্তে।।৫০৭৷৷

আপুনি সহিতে আনো আছয় যতেক।

সমস্তকে সৃষ্টিকৰে দেখিলা প্রত্যেক।।

গুচিলেক দুখ সেহিৰূপে দিয়া মতি।

কৰযোৰে স্তুতি আৰম্ভিলা প্রজাপতি।।৫০৮।।

ঈশ্বৰক জানি ভৈলা কৃতার্থ আপুনি।

এহিমতে অৰ্থক দৰশি মনে গুণি।।

অজ্ঞানীক শোক কৰি বুলিলা বচন।

ডাকি ৰাম ৰাম বোলা সভাসদগণ।।৫০৯।।

                         ......................

৷।ব্ৰহ্মাৰ স্তুতি।।

।।দুলড়ী।।

 

বিধি নগদতি      প্রভু লক্ষ্মীপতি

ভগৱন্ত কৃপাময়।

বহুকাল সেৱি     আজিসে তোহ্মাক

ভৈলো মঞি পৰিচয়।।

হৰি হৰি ইটো     সংসাৰৰ লোক

কিনো ভৈল দুৰাশয়।

হেন বান্ধৱক      ঈশ্বৰ কৃষ্ণক

একোজনে নজানয়।।৫১০।।

এহি মহা দোষে         পৰে নৰকত

দুখ পালে নানা মত।

একে তুমি মাত্র    ভজিবাৰ ঠাই

যিহেতু সত্য সতত।।

আন অসত্যত     প্রয়োজন নাই

কহিলো কৰি নির্ণয়।

যদি কিছু আছে    বিচাৰত পুনু

সিটো সত্য নৰহয়।।৫১১৷৷

জানো মায়া গুণে        বহুৰূপ ধৰি

তুমিসে কৰা প্রকাশ।

এহিসে নিমিত্তে     সি সৱাকো দেখি

সত্যৰ কিছু আভাস।।

হেন যদি বোলা     তুমিয়ো নভৈলা

ভালমতে পৰিচয়।

যিটো দেখিলাহা    মোহোৰ ৰূপক

ইটো পুনু গুণময়।।৫১২।।

নিগুণ ব্রহ্মেসে     সত্য কৰি কহে

জগতৰ যত লোক।

ইহাৰ উত্তৰ       দেঞো আৱে মঞি

প্রাণনাথ শুনিয়োক।।

হে ভগৱন্ত।       একান্ত ভকত

সমস্তৰে পূৰি মন।

ইটো চিদানন্দ     ৰূপক প্রকাশ

কৰি আছা নাৰায়ণ।।৫১৩।।

আতপৰে পুনু      ব্ৰহ্মৰূপে যিটো

ভিন্ন কৰি নাহি কয়।

এহি দেহ হন্তে।         আয়াযাত কৰে

নানা অৱতাৰচয়।।

যাৰ নাভি পদ্মে        ভৱনে সাম্প্রত

মঞি ভৈলো আসি জাত।

আতি নিৰূপম     মহা মনোৰম

ইৰূপ পাইলো সাক্ষাত।।৫১৪।।

এতেকেসে মঞি     ইহাক আশ্রয়

কহিলোহো কৃপাময়।।

অদ্বৈত যি হেতু    সি কাৰণে আক।

উপাসিৱে যোগ্য হয়।।

শুনা নৰ নাৰী    একচিত্ত কৰি।

ভাগৱত অৱিশ্রাম।।

গোপাল চৰণে     কহে সৰ্ব্বক্ষণে।

ডকি বোলা ৰাম ৰাম৷৷৫১৫৷৷

................

                     ।।পদ।।

 

যদি বোলা ইয়ো ৰূপ উপাধি সহিত।

ইহাৰ উত্তৰ কহো কৰিয়া নির্ণীত।।

ভুৱন মণ্ডলে প্রভু তযু দাস আমি।

সমাধিত ইটো ৰূপে দেখা দিলা স্বামী।।৫১৬।।

এহি হেতু নাহি জানা উপাধি সঞ্চাৰ।

সৰ্ব্বক্ষণে ভগৱন্ত কৰো নমস্কাৰ।।

যোনো বোলা তেৱে কিয় কতো সৱে নৰে।

আছোক প্রণাম মোক আদৰো নকৰে।।৫১৭।।

তেৱে আৰ শুনিয়োক উত্তৰ শোভন।

দুৰ্জ্জনৰ সঙ্গক লৈলেক যিটোজন।।

তাৰ সঙ্গে কুতর্ক শাস্ত্রক নিষ্ট কৰি।

বোলে ইটো সংসাৰত নাহিকয় হৰি।।৫১৮।।

তোহ্মাক নাদৰে সেহি দুষ্ট পাপীচয়।

মৰি মৰি কোটি কল্প সংসাৰে পৰয়।।

যিটো ভাগ্যৱন্ত সৱে আদৰে ভজন্ত।

তাৰা পুনু অপ্রয়াসে কৃতার্থ হোৱন্ত।। ৫১৯৷৷

সাধু সঙ্গে তযু পাদ কৰিয়া আশ্রয়।

কর্ণভৰি কথামৃত যি নৰে শুনয়।।

উপজয় সপ্রেম ভকতি বিতোপন।

দৃঢ় কৰি ধৰে এহি ৰাতুল চৰণ৷৷ ৫২০।।

তেৱে তাসম্বাৰ হৃদি কৰি পৰিহাৰ।

যাইবাক নপৰা প্ৰভু কৰিলোহো সাৰ।।

তাৱতেসে দেহ গেহ ভাৰ্য্যা পুত্র যত।

এসম্বাত শোক মোহ থাকে নানা মত।।৫২১।।

যাৱে সৰ্ব্বভয়হৰ তোহ্মাৰ চৰণে।

শৰণ নলয় নৰে কায়বাক্য মনে।।

যেৱে পাদ পঙ্কজত কৰিলে আশ্রয়।

তেৱে ভাৰ্য্যা পুত্র আদি দেখে বিষ্ঠাপ্ৰায়৷৷৫২২৷৷

যিসৱ পামৰে এৰি শ্ৰৱণ কীৰ্ত্তন।

সকাম কৰ্ম্মক মাত্র কৰয় যতন।।

সিসৱক দৈৱে তাৱে বঞ্চিলেক আতি।

মহামন্দমতি আতি ভৈলা আত্মঘাতী।।৫২৩।।

তোহ্মাৰ প্রসঙ্গে সৰ্ব্ব অশুভ হৰয়।

তাহাত বিমুখ হৈয়া পাপী দুৰাশয়।।

অল্প সুখ অর্থে আতি লোভাবিষ্ট হুই।

সৰ্ব্বকালে সুখ কাম্যকৰ্ম্ম আচৰয়।।৫২৪।।

ক্ষুধা তৃষ্ণা বাত পিত্ত শীত উষ্ণ ভয়।

দুস্মহ কামাগ্নি আৰো হৃদয় দহয়।।

এহি সৱে তাসম্বাক সহজে পীড়য়।

তাক দেখি মোৰ মনে দুখ উপজয়।।৫২৫।।

যদি বোলা অজ্ঞানীৰ হৌক হেনমত।

বিৱেকীসকল পুনু মুকুত সতত।।

তাসম্বাৰ ভকতিত কোন প্রয়োজন।

ইহাৰ উত্তৰ তেৱে শুনা নাৰায়ণ।।৫২৬৷৷

দিৱসত কৰি ফুৰে নানাবিধ কাম।

দণ্ডেকো তোহ্মাৰ নুশুনয় গুণ নাম।।

ৰাত্রি ভৈলে পশু যেন শুতিয়া থাকয়।

মনোৰথে নিদ্রাভঙ্গে সুখ নিমিলয়।।৫২৭৷৷

যিবা অর্থ চিন্তে তাক দৈৱে বিনাশয়।

পাচে তাৰ অর্থে মহাপাতক লভয়।।

যদি বহু শাস্ত্র জানে হোৱয় পণ্ডিত।

পুৰ্ব্বপৰ অৰ্থ যত কৰয় নির্ণীত।।৫২৮৷৷

তথাপিতো সাধুসঙ্গে হৰিগুণগণ।

শুদ্ধভাৱে নকৰয় শ্ৰৱণ কীৰ্ত্তন।।

সিসৱো সংসাৰে মৰি উপজি ফুৰয়।

আন অজ্ঞানীৰ কিবা কহিবে লাগয়।।৫২৯৷৷

ভকতৰ হৃদয়ত থাকা সৰ্ব্বদায়।

শ্ৰৱণেসে তোহ্মাৰ পদক লাগ পায়।।

শ্ৰৱণক এৰি ভজে আপোনাক মনে।

যেহিৰূপ চিন্তে তুমি দেখোৱা তেখনে।।৫৩০৷৷

ভক্তৰ মধ্যত নিষ্কামীসে আতি ভাল।

কামাতুৰ হুয়া যদি পূজে লোকপাল।।

নানাবিধ দ্রব্যচয় কৰিয়া একত্র।

মহাশুদ্ধভাৱে পূজে পঢ়ি বেদমন্ত্র।।৫৩১।।

তথাপিতো তাত তুমি নুহিকা সন্তুষ্ট।

নিষ্কামৰ অল্প জল পুষ্প পত্রে তুষ্ট।।

এতেকেসে তপ ব্রত তীর্থ যজ্ঞচয়।

তোহ্মাত অৰ্পণ বিনে ফল নধৰয়।। ৫৩২।।

তযু পাদপদ্ম যদি কৰিলে আশ্রয়।

তেৱে কদাচিতো নষ্ট নুহি ধৰ্ম্মচয়।।

নমো নমো হেন সৰ্ব্বকৰ্ম্ম ফলদাতা।

নমো ভগৱন্ত ভকতৰ পিতামাতা।। ৫৩৩।।

নমো নমো জগতৰ সৃষ্টি স্থিতিকাৰী।

নমো নমো প্রলয়ত জগত সংহাৰী।।

তীর্থ ব্ৰত ধৰ্ম্ম কৰ্ম্ম একো নবাছয়।

নামৰ কীৰ্ত্তনে মাত্র মুকুতি সাধয়।।৫৩৪।।

হেন দিব্য ঐশ্বৰ্যক প্রকাশি যতনে।

প্রণাম কৰন্ত বিধি কায়বাক্য মনে।।

অৱতাৰ গুণ কৰ্ম্ম বিড়ম্বনা নাম।

দৈৱকীনন্দন ভক্তবশ্য পূর্ণকাম।।৫৩৫।।

গোৱৰ্দ্ধনধাৰী বক কংস অন্তকাৰী।

বৃন্দাবনচাৰী দিব্য পাৰিজাতহাৰী।।

ইসৱক আদি আনো গুণ কৰ্ম্মচয়।

মৰণ সময়ে যাৰা কীৰ্ত্তন কৰয়৷৷৫৩৬।।

তেতিক্ষণে সিটো সৰ্ব্বপাতক এৰায়।

অবিনাশী ব্ৰহ্ম স্বৰূপক পাৱে যায়।।

নমো নমো হেন কৃপাময় গুণশালী।

নমো নমো অজ পূৰ্ণৰূপ বনমালী৷৷৫৩৭৷৷

হৰি হৰি মোৰ মনে ইটো বৰ দুখ।

হেন বান্ধৱত লোক ভৈলেক বিমুখ।।

নিষেধ কৰ্ম্মক মাত্র আচৰে সৰ্ব্বথা।

বিষ্ণু সেৱা নকৰিয়া জন্ম কৰে বৃথা।। ৫৩৮।।

যিবা আশা কৰে তাক কালে বিনাশয়।

নমো নমো মহাকাল মূৰ্ত্তি ব্রহ্মময়।

আন সামান্যৰ কিবা কহিতে লাগয়।

যিটো কালহন্তে মোৰ ভয় নুগুচয়।।৫৩৯।।

কিন্তু সৰ্ব্ব ভয়হাৰী অনন্ত দৈত্যাৰি।

নমো যজ্ঞ ভগৱন্ত দিব্য ৰূপধাৰী।।

তুমিসে পুৰুষোত্তম বহুৰূপ ধৰা।

ভকতৰ প্রীতি সাধি নানা কর্ম কৰা।।৫৪০।।

মৎস্য কূৰ্ম্ম বামন বৰাহ আদি কৰি।

এহি সৱ দেহ তুমি ধৰা মহাহৰি।।

নমো নমো হেন দেৱ লোক অভিৰাম।

আৱে এহি দৃশ্য মূৰ্ত্তি কৰোহো প্রণাম।। ৫৪১।।

যদি প্রভু তযু তমোবৃত্তি নিদ্রা নাই।

তভো ৰঙ্গে জীৱক উদৰে দিয়া ঠাই।।

শুতিয়া ৰহিলা এহি অনন্ত শয্যাত।

তেৱে নাভিপদ্মে লোক পদ্ম ভৈলা জাত।।৫৪২।।

সেই পদ্ম হন্তে মঞি ভৈলো উতপতি।

নমো কোটিবাৰ হেন অগতিৰ গতি।।

এহিমতে নানা স্তুতি কৰি সৃষ্টি কৰে।

কৰযোৰে প্রার্থনা কৰন্ত আতপৰে।। ৫৪৩৷৷

হে প্রভু তুমি মাত্র সুহৃদ লোকৰ।

মোক এহিমতে জ্ঞান দিয়ো মহেশ্বৰ।।

পূৰ্ব্বৱতে যেনমতে এহি তিনিলোক।

স্ৰজিবাক পাৰো হেন কৃপা কৰিয়োক।।৫৪৪।।

আৰো আমি তযু আজ্ঞা কৰি শিৰোগত।

স্ৰজিবো বিষম কৰি প্রাণীগণ যত।।

সিটো পাপ যেনমতে এৰাইবাক পাৰো।

হেন কৃপা কৰা নাথ চৰণত ধৰো।।৫৪৫।।

তোহ্মাৰেসে ৰূপ ইটো বিচিত্র জগত।

তাক মঞি নিৰ্ম্মাণ কৰিবো নানামত।।

তথাপিতো বাক্য যেন বিফল নোহয়।

ইমত কৰুণ নাথ কৰিবে লাগয়।।৫৪৬।।

জয় জয় ভগৱন্ত দেৱ কৃপাময়।

মায়াশয্যা ছাড়ি প্রভু উঠিতে লাগয়।।

উঠা প্রেম নয়ন পঙ্কজ পৰকাশি।

চান্দমুখে মধুৰ বচন বুলি হাসি।। ৫৪৭।।

সকলো লোকৰ প্রভু মিলায়ো আহাদ।

আমাৰো খণ্ডোক বাপ দুৰ্ঘোৰ বিষাদ।।

বদতি মৈত্রেয় ঋষি শুনিয়ো বিদুৰ।

এহিমতে ব্রহ্মা স্তুতি কৰিলা প্রচুৰ।।৫৪৮।।

মন বচনৰ শক্তি যিমানে আছয়।

এহিমান বুলি মৌন ভৈলা মহাশয়।।

তম্ভিয়া ৰহিলা বিধি যেন শ্রান্তপ্রায়।

প্রেমে নয়নৰ নীৰ ধাৰে বহি যায়।।৫৪৯।।

ব্ৰহ্মাৰ ভাৱক দেখি জগত ঈশ্বৰ।

উপজিল মনে আতি কৃপা বহুতৰ।।

আনন্দ নয়নে চাই দুখ দূৰ কৰি।

গম্ভীৰ বচনে মাতিলন্ত দেৱহৰি।।৫৫০৷৷

ভগৱন্ত বদতি শুনিয়ো প্রজাপতি।

সৃষ্টি অর্থে আলাসক এৰিয়ো সম্প্রতি।।

কৰিয়ো উদ্যোগ ছাড়ি বিষাদ বিফল।

তযু মনোৰথ যত সাধিবো সকল।।৫৫১৷৷

যদি বোলা মঞি তেৱে নজানো কমনে।

তাহাৰ উত্তৰ তেৱে শুনা একমনে।।

পুনু বিদ্যা তপস্যাক কৰিয়ো আশ্রয়।

হৃদয়ত তেৱে সৱে দেখিয়ো নিশ্চয়।।৫৫২।।

সাৱধান হৈয়া ধৰা সুদৃঢ় ভকতি।

সকলো প্রাণীত মোক দেখা মহামতি।।

তেৱে তযু সমস্তে গুচিবে মোহচয়।

লভিবা পৰমানন্দ গুচিবে সংশয়।।৫৫৩।।

আৱে মঞি তোহ্মাক কৰোহো আশীৰ্বাদ।

নানা কর্ম কৰন্তেয়ো নপাওক প্রমাদ।।

বহুবিধ প্রজা স্রজন্তেয়ো তযু দেহে।

কিঞ্চিতেকো দুখ নৌক মোৰ অনুগ্রহে৷৷ ৫৫৪।।

আৰো পাপী ৰজোগুণে নুচুইবে তোহ্মাক।

মোত মন দিয়া এৰাইবাহা দুখ শোক।।

দুৰ্ব্বিজ্ঞেয় মোক আজি নিশ্চয় জানিলা।

যাতো ভূত-গুণহীন কৰিয়া মানিলা।।৫৫৫৷৷

শুনিয়োক পুত্র তুমি কহো নিষ্ঠ বাণী।

যিটো মহাস্তোত্র তুমি কহিলা বখানি।

যিটো তপ আচৰিয়া ত্যজিলা সংশয়।

ইসৱ মোহোৰ কৃপা জানিবা নিশ্চয়।। ৫৫৬।।

যিটো গুণে মহাপ্রীতি ভৈলোহো তোহ্মাক।

যিহেতু নির্গুণ কৰি বৰ্ণাইলা আহ্মাক।।

এহি স্তুতি কৰি মোক ভজে যিটোজন।

তাহাত অল্পতে হঞো পৰম প্রসন্ন।।৫৫৭।।

তোহ্মাত ভৈলোহো তুষ্ট ইটো চিত্র নয়।

মোৰ প্রীতি বিনে আন শ্রেষ্ঠ নাহিকয়।।

মঞি যদি প্রীতি ভৈলো কহো নিষ্ঠ কৰি।

কোটি যজ্ঞ তীর্থ ব্ৰত নুহি আক সৰি।।৫৫৮।।

মোৰ প্রীতিফল জানা সমস্ত কৰ্ম্মৰ।

কহিলো সন্মত ইটো বৈষ্ণৱসৱৰ।।

যাতো মঞি সমস্তৰে আত্মা কৃপাময়।

মোহোৰ সম্পর্কে প্রিয় ভাৰ্য্যা পুত্ৰচয়।।৫৫৯।।

এহি জানি সাধুসৱ এৰি আনমতি।

ৰাত্রি দিনে কৰা মাত্র সুদৃঢ় ভকতি।।

আন কৰ্ম্মে ধৰ্ম্মে তাৰা এড়িয়া যতন।।

মোৰ গুণ গায়া সেৱে ৰাতুল চৰণ।।৫৬০৷৷

তেৱে উপজয় প্রেম আনন্দ মিলয়।।

ভাৰ্য্যা পুত্র দেহ গেহ সৱে পাসৰয়।।

এতেকে তুমিয়ো মোৰ ভকতিক ধৰি।

ভৈলাহা কৃতার্থ আক জানা নিষ্ঠ কৰি।।৫৬১৷৷

তথাপি আহ্মাৰ প্রীতি সাধি মহামতি।

পূৰ্ব্বৱতে সৃষ্টিসৱ কৰিয়ো সম্প্রতি।।

মোত লীন জীৱসৱ কৰিয়ো প্রকাশ।

আত পূৰ্ব্ব ধৰি তযু আছয় অভ্যাস।।৫৬২।।

ভকতিক ধৰি যত কৰা কৰ্ম্মচয়।।

সমস্তে সম্পূর্ণ হৈৱে নাহিকে সংশয়।।

বদতি মৈত্রেয় শুনা বিদুৰ প্রস্তুত।

এহিমতে নাৰায়ণে বুলিলা বহুত৷৷ ৫৬৩৷৷

পৰম আনন্দে ব্রহ্মা চাহিয়া আছন্ত।

সেহিৰূপে অন্তর্ধান ভৈলা ভগৱন্ত।।

পাছে ব্রহ্মা উচ্চাৰিয়া ৰাম কৃষ্ণ নাম।

অদৃশ্য ৰূপক পৰি কৰিলা প্রণাম।। ৫৬৪।।

              ।।সৃষ্টি বর্ণন৷৷

 

নিগদতি শুক শুনা পৰীক্ষিত ৰায়।

পাছে যেন বুলিলন্ত বিদুৰে দুনাই।।

বিদুৰ বদতি গুৰু কৈয়ো কৃপা কৰি।

যেৱে তৈতে অন্তর্ধান ভৈলা দেৱহৰি।।৫৬৫৷৷

তেৱে ব্রহ্মা ঈশ্বৰৰ ধৰিয়া বচন।

কতেক প্রকাৰে স্ৰজিলন্ত প্রজাগণ।।

দেহে স্ৰজিলন্ত যত মনেয়ে যতেক।

তাক ভালমতে মোত বুজায়ো প্রত্যেক।।৫৬৬৷৷

আনো যিৱা মঞি পুছি আছো অর্থচয়।

তাক অনুক্রমে কহি ছেদিয়ো সংশয়।।

শুক নিগদতি ৰাজা শুনা ৰঙ্গমন।

এমনে বিদুৰে যেৱে কৰিলা প্রার্থন।।৫৬৭৷৷

শুনি আনন্দিত ভৈলা কুসাৰুনন্দন।

পূৰ্ব্ব প্রশ্ন চিত্তে ধৰি বুলিলা বচন।।

মৈত্রয় বদতি ধন্য ধন্য কুৰুবৰ।

শুনিয়োক আৰ সৃষ্টি যেন আতপৰ।।৫৬৮৷৷

পাছে প্রজাপতি ধৰি প্ৰভুৰ আদেশ।

সেহি মহাৰূপে কৰি মনত প্ৰৱেশ।।

কৰিলন্ত তপ দিব্য শতেক বৎসৰ।

পৰম আনন্দ ভৈলা মনে সৃষ্টিকৰ৷৷৫৬৯৷৷

পাছে তপহন্তে উঠিলন্ত ব্রহ্মা তয়।

প্রলয়ৰ বায়ু যেন পদ্মক কাম্পয়।।

তপস্যাৰ ফলে ব্রহ্মা জাজ্বল্য সমান।

জলে সমন্বিতে বায়ু কৰিলন্ত পান।। ৫৭০৷৷

জল গুচিলন্ত পদ্ম ভৈলেক প্রকাশ।

দেখিয়া ব্ৰহ্মাৰ মনে মিলিল উল্লাস।।

আকাশত ব্যাপি আছে বৃহত কমল।

এহি তিনি লোকক কল্পিবো কৌতূহল।।৫৭১৷৷

এহি মানে চিন্তি পাছে পদ্মকোষে বসি।

তাতে তিনিলোক বিভাগিলা মহাযশী।।

অধিক নকৰি বিভাগিলা তিনিলোক।

আৰ হেতু কহো কুৰুবৰ্য্য শুনিয়োক।।৫৭২।।

যাতো তিনিলোক প্রতিদিনে নাশ হয়।

এহি হেতু আক মাত্র স্ৰজিবে লাগায়।।

ইহাৰ উপৰে যিটো লোক চাৰিখান।

ব্ৰহ্মাৰ বয়স মানে থাকে বিদ্যমান।।৫৭৩।।

ব্ৰহ্মাৰ সম্পূর্ণ আয়ু যেৱে ভৈল ক্ষয়।

সমস্ত লোকক তেৱে কালে বিনাশয়।।

কালৰ মহিমা শুনি বিদুৰ মহন্ত।

তাক জানিবাক প্রতি পুনু পুছিলন্ত।। ৫৭৪।।

বিদুৰ বদতি বাপ কৃপা কৰিয়োক।

কালৰ লক্ষণ আৱে চিনাই কহিয়োক।।

কিবা স্থূল সূক্ষ্মৰূপ কৈয়ো ভাল কৰি।

পৰম আনন্দে মঞি শুনো কর্ণভৰি।।৫৭৫।।

মৈত্রেয় বদতি শুনা ব্যাসৰ নন্দন।

কালৰ লক্ষণ কহো শুনা একমন।।

ইদানিক কালমায়া সংক্ষেপি কহিবো।

পাঞ্চ অধ্যায়ত প্ৰপঞ্চিয়া নিৰূপিবা।।৫৭৬৷৷

পৰিণাম কৰে যিটো মহতাদি তত্ত্ব।

তাকে কাল বুলি কহে সমস্ত শাস্ত্রত।।

আৰো সেহিকালে কৰে ত্রিবিধ প্রলয়।

নিত্য নৈমিত্তিক যে প্রাকৃত বুলি কয়।।৫৭৭।।

কালে গুণে থাকি দশবিধ সৃষ্টি হয়।।

তাকে ভিন্নে ভিন্নে কহো শুনা মহাশয়।।

আদ্য সর্গ মহত্তত্ত্ব দ্বিতীয় অহঙ্কাৰ।

পঞ্চ তন্মাত্ৰক যে তৃতীয় কৈলো সাৰ।।৫৭৮৷৷

জ্ঞান কৰ্ম্মেন্দ্রিয়ক চতুর্থ বুলি সর্গ।

পঞ্চম ইন্দ্রিয় অধিষ্ঠাতা দেৱবৰ্গ।।

পঞ্চপৰ্ব্বা অবিদ্যাক ষষ্ঠ সৃষ্টি কয়।

সাৱধান মনে শুনিয়োক মহাশয়।। ৫৭৯।।

ছয়বিধ বৃক্ষসৃষ্টি বুলিয় সপ্তম।

আঠাইশ প্রকাৰে পশু হোৱয় অষ্টম।।

ৰজোগুণে অধিক কৰ্ম্মত সদা ৰত।

হেনয় মনুষ্য সর্গ জানা নৱমত।।৫৮০৷৷

সনতকুমাৰ আদি যত দেৱগণ।

আৰাক দশম সর্গ বোলে সৰ্ব্বজন।।

এহি দশবিধ সৃষ্টি কহিলো তোহ্মাত।

সৱাকো স্ৰজিলা ব্রহ্মা কহিলো সাক্ষাত।।৫৮১।।

আৰো যেনমতে হুয়া আছে প্রাণীগণ।

বিংশতি অধ্যায়ত তাক কৰিবো বর্ণন।।

আৱে শুনিয়োক যেন কালৰ ব্যৱস্থা।

যত কহো সৱে ঈশ্বৰৰ লীলা কথা।।৫৮২৷৷

শুনা নৰ নাৰীগণ হুয়া একমন।

তৃতীয় স্কন্ধৰ কথা পৰম গহন।।

পদ অর্থ গম্ভীৰত নিন্দা নুযুৱাই।

স্বভাৱতে গৃঢ় ইটো মোৰ দোষ নাই।।৫৮৩৷৷

কিন্তু আৰ শ্ৰৱণত আছে মহাফল।

অল্পকালে পাইবা কৃষ্ণ চৰণ কমল।।

ভাগৱত শাস্ত্র ইটো কোটি সূৰ্য্য প্রায়।

চাপিয়ো সমীপ যাৰ আছে ভাগ্যোদয়।।৫৮৪।।

একান্ত সাধুৰ সঙ্গ কৰিয়া যতন।

ইটো ভাগৱত শাস্ত্ৰ কৰিয়ো শ্ৰৱণ।।

একখানি শাস্ত্র মাত্র বুজা নৰগণ।

দৈৱকীৰ পুত্রে যাক কৰিছা বর্ণন।। ৫৮৫।

ভজনীয় দেৱ এক দৈৱকীৰ সুত।

তান পাৱে সেৱা মাত্ৰ কৰ্ম্ম অদভুত।।

মন্ত্রো এক ঈশ্বৰ কৃষ্ণৰ নামচয়।

এহিমানে শাস্ত্র অর্থ কৰিয়ো আশ্রয়।।৫৮৬।।

তেৱে নিতে বাঢ়ি যাইবে কৃষ্ণৰ ভকতি।

লভিবা পৰমানন্দ এড়ায়া দুর্গতি।।

কহে মূঢ় গোপালচৰণ হীনকাম।

সৰ্ব্বজনে মুখ ভৰি বোলা ৰাম ৰাম।।৫৮৭।।

৷৷কাল-বিভাজন।।

।। দুলড়ী।।

 

বদতি মৈত্রেয়      বিদুৰ শুনিয়ো

স্থূল সূক্ষ্ম কাল যত।

সূৰ্য্যৰ গতিয়ে     সমস্তকে জানি

শাস্ত্ৰৰ ইটো সন্মত।।

যাহাক বিভাগ     কৰিতে নপাৰি

পৰমাণু নাম তাৰ।

সি পুনু লোকৰ    দৃশ্য নুহিকয়।

ইটো কথা কৈলো সাৰ।।৫৮৮।।

পৰমাণু দেহ    যেৱে সূৰ্য্য ব্যাপে

সেহি পৰমাণু কাল।

সূক্ষ্ম কাল কহি    স্থুল কহো আৱে

ইটো কথা যত ভাল।।

দুই পৰমাণু       ভৈল এক ঠাই

তাহাক অণু বোলয়।

তিনি অণু যেৱে    মিলিয়া ৰহিলে।

ত্ৰ্যসৰেণু তাকে কয়।।৫৮৯।।

সূৰ্য্যৰ কিৰণে      কুন্দ্রাক্ষৰ জালে

যেৱে ভৈলা উপগত।

সেহিবেলা তেৱে    সিটো ত্ৰ্যসৰেণু

তাক দেখি ভালমত।।

তিনি ত্ৰ্যসৰেণু     সংযোগক পুনু

ত্রুটি বোলে সৰ্ব্বজন।

শতেক ত্রুটিয়ে     বেধ কাল হয়ে

বিদুৰ কৰিবা মন।।৫৯০।।

তিনি বেধ মিলি    হোৱে এক লৱ

লৱৰ ভৈলা তৃতয়।

তাহাক নিমেষ     বোলয় শাস্ত্রত

জানিবা তুমি নিশ্চয়।।

তৃতীয় নিমেষ     হয় ক্ষণ কাল

পাঞ্চক্ষণে কাষ্ঠা এক।

কাষ্ঠা পাঞ্চ দশে    হোৱয় লঘুতা

বুলিবা মনে প্রত্যেক।।৫৯১।।

পোন্ধৰ লঘুৱে     নাড়িকা হোৱয়

নাড়িকাক বোলে দণ্ড।

বাঢ়ি টুটি লৈয়া    ছয় সপ্ত দণ্ডে

প্ৰহৰ দুই প্রচণ্ড।।

সন্ধ্যা দুই দণ্ড     এৰিয়া বুজিবা।

তেৱেসে কথা লাগয়।

নাডিকাৰ আৱে    প্রমাণ কহঞো।

যেমনে লোক বুজয়।।৫৯২।।

ছয় তোলা তামে        পাত্রটি কৰিব

জলচোল যেন ধৰে।

কুড়ি ৰতি স্বর্ণে    শলকা কৰিয়া

দিবেক তাৰ ভিতৰে।।

আঙ্গুল চাৰিক     হৈবেক শলকা

ৰন্ধ্রে প্রৱেশিয়া জল।

যেখনে পাত্রটি     ভৰি পূৰি আতি

সমূলে কৰয় তল।।৫৯৩।।

তেৱে সেহি কাল   নাড়িকা বোলয়।

কহিলো কৰি নিশ্চয়।

পল ছিদ্র যদি     অধিক হোৱয়।

শীঘ্ৰে তেৱে নিমজয়।।

অল্প ভৈল পুনু     বিলম্বেসে মজে

বুজিবা এহি নির্ণয়।

চাৰি চাৰি প্ৰহৰে        মনুষ্যসৱৰ

জানা দিন ৰাত্রি হয়।।৫৯৪৷৷

পোন্ধৰ দিৱসে     সপক্ষ বুলি কয়

শুক্ল কৃষ্ণ অনুমানে।

দুই পক্ষ ভৈলে     তাক মাস বোলে

জ্যোতিষ যিসৱে জানে।।

এক মাস ভৈলে         পিতৃ সমস্তৰ

হোৱে তেৱে দিন ৰাতি।

বাহ্র মাস মিল         দেৱতাসৱৰ

অহোৰাত্র হোৱে আতি।।৫৯৫।।

ছয় ছয় মাসে     অয়ন দূতয়

দক্ষিণ আৰো উত্তৰ।

বাহ্ৰ মাস যেৱে    ভৈলেক সম্পূর্ণ

তাৰ নাম সম্বৎসৰ।।

শতেক বিংশতি     মনুষ্যৰ আয়ু

বুজায়া কৈলাো সকলে।

এহিমতে কালে     সমস্ত লোকৰ

আয়ুক হৰে সকলে।।৫৯৬।।

ঈশ্বৰ কৃষ্ণৰ      শ্ৰৱণ কীৰ্ত্তন

নকৰে যিটো সদায়

তাহাৰ বিলাই     কহন নযায়।

জনম বিফলে যায়।।

এহি কালমৃতযু     তড়িবাক প্রতি

যাহাৰ আছয় মন।

ঈশ্বৰ কৃষ্ণৰ      শ্ৰৱণ কীৰ্ত্তন

কৰোক আতি যতন।।৫৯৭।।

বিদুৰ বদতি      শুনিয়ো বান্ধৱ

পিতৃ দেৱ মনুষ্যৰ।

আয়ু যেনমত      কহিলাহা তাক

ই তিনিলোক ভিতৰ।।

ইহাত বাহিৰে      ব্রহ্মা আদি কৰি

যতেক জীৱ আছয়।

তাসম্বাৰ আয়ু     কহিয়ো মোহোৰ

ছেদিয়ো ঘোৰ সংশয়।।৫৯৮।।

তুমি মহামুনি      ভালমতে জানা

কালৰ গতি যিমত।

দিব্য চক্ষু বলে     ব্রহ্মাণ্ডকো দেখা

যাতো মহা যোগী যত।।

এতেকে ইহাৰ      কথা কৈয়ো মোত।

যদি মনে আছে দায়া।

প্ৰভুৰ চৰিত্র       শুনায়া মোহোৰ

খণ্ডায়োক মোহ মায়া।।৫৯৯।।

................

 

।।ছবি।।

 

বদতি মৈত্রেয় মুনি       থাকিয়ো বিদুৰ শুনি

যেন ঠান প্রশ্নৰ উত্তৰ।

ব্রহ্মা আদি দেৱ যত     আছয় তাহাৰ কহো।

আয়ুৰ প্রমাণ আতপৰ।।

সত্য যুগে দিব্য চাৰি     হাজাৰ বৎসৰ হয়।

দুই সন্ধ্যা হোৱে আঠ শত।

তৃতীয় হাজাৰ ত্রেতা      সন্ধ্যা দুই ছয়শত

হাজাৰ দুতয় দ্বাপৰত।।৬০০।।

দুই সন্ধ্যা চাৰি শত      হাজাৰেক কলিযুগ

দুই সন্ধ্যা হোৱে দুই শত।

দেৱৰ বৎসৰ ইটো       যুগ সন্ধ্যা নাম যত

অনুৰূপে বুজা এহিমত।।

সমুদায়ে হোৱে দিব্য      দ্বাদশ হাজাৰ বর্ষ

সংক্ষেপিয়া কহিলো বুজাই।

আৱে চাৰি যুগে যেন         ধৰ্ম্মসৱ প্ৰৱৰ্ত্তয়

তাক বুজা মনে অৱগাই।।৬০১।।

সত্যে চাৰি পাদ ধৰ্ম্ম     মনুষ্যত আছিলেক

সিকালত অধৰ্ম্ম নাছিল।

ত্রেতা যুগ ভৈল যেৱে     অধর্ম্ম বাঢ়িয়া তেৱে

ধৰ্ম্ম এক পাদ বিনাশিলা।।

দ্বাপৰত ধৰ্ম্ম পাদ   অর্দ্ধেক ভৈলেক নাশ

বাঢ়ি ঘোৰ অধৰ্ম্ম প্ৰচুৰ।

কলিযুগে সত্য নাম      এক পাদ ৰহিলেক

অন্তে পাছে সিয়ো হৈবে দূৰ।।৬০২।।

এক হৰিনাম মাত্র       কলিত থাকিবে ধৰ্ম্ম

আন ধৰ্ম্ম সৱে যাইবে তল।

দেখিয়ো বিদুৰ বাপ      কেন বিপৰ্যয় ভৈল

কাল ঈশ্বৰৰ মহাবল।।

এনয় হাজাৰ যুগে       ব্ৰহ্মাৰ দিনেক হয়।

ৰাত্ৰিয়ো জানিবা সেহিমানে।

নিশাভাগে প্রজাপতি      সৃষ্টিকাৰ্য্য পৰিহৰি

শুতিয়া থাক সাৱধানে।।৬০৩৷৷

নিশা অৱসানে পুনু       তিনি লোক প্রৱৰ্ত্তয়

চতুর্দশ মনু হোৱে জাত।

একযে সত্তৰি যুগে       একৈক মনুৰ কাল

ধৰ্ম্ম তাতে প্ৰৱৰ্ত্তে সাক্ষাত।।

একো একো মন্বন্তৰে      ধৰ্ম্ম ৰাখিবাৰ পদে

অৱতাৰ হুয়া ভগৱন্ত।

মনু মনুপুত্র ঋষি        দেৱ ইন্দ্র সমন্বিতে

নানাবিধ ধৰ্ম্মক পালন্ত।।৬০৪।।

একো দিৱসতে সৃষ্টি      ব্ৰহ্মাৰ বোলয় সৱে

যাত তিনিলোক উপজয়।

আনো দেৱ ঋষি পিতৃ     মনুষ্য গন্ধৰ্ব্ব পশু

পক্ষী আদি যাহাত জন্মায়।।

এহিমতে দিনমানে        সৃষ্টি প্ৰৱৰ্ত্তিয়া থাকে

পাছে আসি ৰাত্ৰি প্ৰৱৰ্ত্তয়।

অনন্ত মুখৰ হন্তে        মহা অগ্নি উঠি পাছে

তিনিলোক ক্ষণেকে দহয়।।৬০৫।।

অগ্নি তাপ পায়া আতি    মহৰ্লোক হন্তে পাছে

ভৃগু আদি উদ্ধক চলয়।

জনলোকে প্রৱেশিয়া       এড়ায়া সমস্তে পীড়া

মহাসুখে তথাতে থাকয়।।

দুষ্মহ অগনি যেৱে       পুৰিয়া ভৈলেক শান্ত

তাত পাচে শতেক বৎসৰ।

বায়ু বহে নিৰন্তৰ        আতিশয় খৰতৰ

মহা ঘোৰ প্রলয় কালৰ।।৬০৬।।

শতেক বৎসৰ তেৱে      সম্বৰ্ত্তক মেঘগণে

অবিচ্ছেদে জল বৰিষয়।

পায়া অসংখ্যাত জল      বাঢ়িয়া সপত সিন্ধু

তিনিও ভুৱন বুৰাৱয়।।

প্রলয় কালৰ বৰ        উৎপাত আটোপ চণ্ড

বায়ু লাগি উত্থলয় জল।

আন্দোল কহ্লোল ৰোল     বৰ বৰ হোৱে ঢউ।

ব্রহ্মাণ্ডকো কৰে যেন তল।।৬০৭।।

চন্দ্ৰ আদিত্যৰ কান্তি      সমস্তে গুচয় আতি

ব্যাপে আসি ঘোৰ অন্ধকাৰ।

অনন্ত আসনে হৰি       যোগনিন্দ্ৰা ছল কৰি

শুতি ৰহা জগত আধাৰ।।

জন তপ সত্যবাদী       যত যত মহাঋষি

জয় জয় বুলি স্তুতি কৰে।

শুতি থাকা কৃপাময়      তাৰাসৱে উপাসয়

কৰযোৰে পৰম সাদৰে।।৬০৮।।

নমো নমো কৃষ্ণ স্বামী     তযু দাস ভৈলো আমি

কৰা কৃপা দুখী হেন জানি।

ৰাতুল চৰণ দুই        হৃদয়ে উদয় হৌক

মুখে ৰৌক ৰামকৃষ্ণ বাণী।।

ভাৰতে মনুষ্য কায়      লভিয়া বঞ্চিত ভৈলো

তোহ্মাৰ ভক্তিতে মঞি পাপ।

হে বন্ধু যদুৰায়         আক স্মৰি ধাতু যায়

মনে সদা নখণ্ডয় তাপ।।৬০৯।।

কাম ক্ৰোধ লোভ মোহ    ইসৱে বেঢ়িয়া খাই

কাল নিতে নিতে হৰে আয়ু।

লভিয়া মনুষ্য গাত্ৰ       কিছুৰো নভৈলো পাত্ৰ

গৈলা প্ৰায় ইটো প্ৰাণ বায়ু।।

এভো কৃপাময় মোক      হেন কৃপা কৰিয়োক

যেহেন সদায় স্মৰো নাম।

যত সভাসদচয়         পৰিহৰি লাজ ভয়

ডাক ছাড়ি বোলা ৰাম ৰাম।।৬১০।।

...............

।।ব্ৰহ্মাৰ উৎপত্তি আৰু সৃষ্টি বৰ্ণন।।

 

                   ।।পদ।।

 

মৈত্ৰেয় বদতি শুনিয়োক মহাশয়।

এহিমতে বুজিবাহা দিন ৰাত্ৰি হয়।।

আপোনাৰ থানে ব্ৰহ্মা শতেক বৎসৱ।

আজ্ঞা পালি থকা প্ৰভু ঈশ্বৰ কৃষ্ণৰ।।৬১১।।

যেতিক্ষণে গৈল প্ৰায় নিজ আয়ু যত।

কালে সংহৰিলে হেন দেখন্ত মনত।।

এহিসৱ জানি যিটো বুদ্ধিমন্ত নৰ।

বিৰকত হুয়া ভক্তি কৰোক কৃষ্ণৰ।।৬১২।।

আৱে তিনিগোটা কল্প শুনা আতপৰ।

ব্ৰহ্মকল্প পদ্মকল্প বৰাহ কল্পৰ।।

বেদময় ব্ৰহ্ম যিটো দিনা ভৈলা জাত।

তাৰ নাম ব্ৰহ্মকল্প কহিলো তোহ্মাত।।৬১৩।।

পূৰ্ব্ব অৰ্দ্ধ বয়স যিদিনা সাঙ্গ ভৈলা।

তাক বুলি পদ্মকল্প সিটো পুনু ৰৈলা।।

যাতো ঈশ্বৰৰ নাভি সৰোবৰ হন্তে

জন্মিলেক লোকপদ্ম প্ৰকাশ কৰন্তে।।৬১৪।।

এতেকেসে তাক পদ্মকল্প বুলি কয়।

সেহি পদ্ম হন্তে ব্ৰহ্মা উপজিলা তয়।।

পাছে অৰ্দ্ধ বয়স যিদিনা উপগত।

বৰাহ কলপ হেন বোলয় লোকত।।৬১৫।।

যাতো আত পৰম ঈশ্বৰে কৰি লীলা।

শূকৰ আকৃতি ধৰি ভূমি উদ্ধাৰিলা।।

আতেসে বৰাহ কল্প নাম হেন খ্যাত।

পৰম ৰহস্য কথা কহিলো তোহ্মাত।।৬১৬।।

কালগ্ৰাহে ব্ৰহ্মা আদি কৰি লোক যত।

তাহাৰ আয়ুৰ লেখা কৈলো এহিমত।।

আৱে কহো কাল ভয় শূন্য যিটো দেৱ।

কোটি কোটি ব্ৰহ্মা যাৰ পদে কৰে সেৱ।।৬১৭।।

অনন্ত অনাদি পৰিপূৰ্ণ মহাহৰি।

কালো যাৰ আজ্ঞা বহে শিৰোগত কৰি।।

অখণ্ড মহিমাযুক্ত পৰম উত্তম।

কৃপাময় ভূমা বিভু সত্য নিৰূপম।।৬১৮।।

হোৱয় পঞ্চাশ কোটি বহল মধ্যত।

দশ গুণে বেঢ়ি আছে আৱৰণ যত।।

হেনমত অসংখ্য ব্ৰহ্মাণ্ড সৱ যাৰ।

লোকৰন্ধ্ৰে দেখি পৰমাণুৰ আকাৰ।।৬১৯।।

সদানন্দ সনাতন দেৱনাৰায়ণ।

সমস্তে জীৱৰ যিটো পৰম কাৰণ।।

হেন ঈশ্বৰত নাহি কালৰ মহত্ত্ব।

নিজানন্দ সুখে মাত্ৰ সৰ্ব্বদায়ে ৰত।।৬২০।।

কিন্তু যিটো শতেক বৎসৰ বিধাতাৰ।

প্ৰভুৰ নিমেষ হেন কৰি উপচাৰ।।

আয়ুক গণিবে পুনু কেহো নপাৰয়।

যাতো পৰব্ৰহ্ম কৃষ্ণ অনন্ত অব্যয়।।৬২১।।

কালৰূপী ঈশ্বৰৰ কহিলো মহত্ত্ব।

শুনা আৱে ব্ৰহ্মা স্ৰজিলন্ত যত যত।।

প্ৰথমত বিধি জয় জয় কৃষ্ণ স্মৰি।

স্ৰজিবে লাগিলা প্ৰজা চিত্ত থিৰ কিৰ।।৬২২।।

পঞ্চপৰ্ব্বা অবিদ্যাক স্ৰজিলা গুৰুতৰ।

তম মোহ মহামোহ তামিস্ৰ অপৰ।।

অন্ধ-তামিস্ৰ সমে এহি পাঞ্চ হয়।

তাসম্বাৰ লক্ষণ শুনিয়ো মহাশয়।।৬২৩।।

স্বৰূপক পাসৰাৱ তম নাম যাৰ।

মোহে দেহাদিত কৰাৱয় অহঙ্কাৰ।।

মহামোহে ভোগাদিত ইচ্ছা জন্মাৱয়।

ভোগ প্ৰতি স্নেহতে তামিস্ৰ ক্ৰোধে হয়।।৬২৪।।

বিষয়ৰ নাশে বোলে মঞি গৈলো মৰি।

এহিটো তামিস্ৰ অন্ধ জানা নিষ্ট কৰি।।

পঞ্চপৰ্ব্বা অবিদ্যাক প্ৰথমে স্ৰজিলা।

পাপ-সৃষ্টি দেখি মনে ভাল নমানিলা।।৬২৫।।

পাচে ঈশ্বৰত ধ্যানে শুদ্ধ কৰি মন।

সেহি দিব্য মনে স্ৰজিলন্ত চাৰিজন।।

সনক সনন্দ আৰু সনতকুমাৰ।

সনাতম নামে চাৰি মহিমা অপাৰ।।৬২৬।।

পৰম সুন্দৰ দেহা অধিক জ্বলয়।

মধ্যাহ্ন কালৰ যেন আদিত্যৰ নয়।।

ভৈলে সৱে নৈষ্ঠিক ব্ৰহ্মত মাত্ৰ মন।

তাসম্বাক দেখি ব্ৰহ্মা বুলিলা বচন।।৬২৭।।

শুনিয়োক পুত্ৰসৱ মোহোৰ উত্তৰ।

এহি স্থানে তোৰা সৱে প্ৰজা সৃষ্টি কৰ।।

এহি শুনি একোজনে নকৰিলা ইচ্ছা।

যাতো তাৰাসকলে সমস্তে দেখি মিছা।।৬২৮।

পুত্ৰৰ অৱজ্ঞা দেখি ব্ৰহ্মাৰ তেখনে।

পৰম দুষ্মহ ক্রোধে জ্বলি গৈলা মনে।।

সুৱৰ্ণ গৌৰাঙ্গ তন ক্ৰোধত জ্বলয়।

মূৰ্ত্তিমন্ত অগ্নি যেন প্রকাশ কৰয়।।৬২৯।।

পাছে বুদ্ধিবলে ক্রোধে কৰিলা স্তম্ভন।

তাতে ভ্ৰূৱমধ্য হন্তে ভৈলা দৰশন।।

ক্রোধে মূৰ্ত্তি ধৰি জন্মিলেক ততকাল।

নীল ৰক্তবর্ণ মহাপ্রচণ্ড ছৱাল।।৬৩০।।

সমস্ত দেৱৰ আদ্য তাক বুলি হৰ।

উপজিয়া কান্দিবে লাগিলা খৰতৰ।।

পাছে বুলিলন্ত বাণী বিধাতাক চাই।

মোৰ নাম দিয়া পিতৃ আৰো দিয়া ঠাই।।৬৩১।।

হেন শুনি ব্রহ্মাৰ হৰিষ ভৈলা মন।

হাসিয়া বোলন্ত বাপ এৰিয়ো ক্রন্দন।।

নাম ধাম মঞি তোক কহিবো সকল।

মোৰ আশীৰ্ব্বাদে হৌক তোহোৰ কুশল।।৬৩২।।

আৱে তযু নাম থঞো শুনা মহাশয়।

যিহেতু কান্দিলা তুমি বালকৰ নয়।।

এতেক তোহ্মাৰ হৈবে ৰুদ্ৰনাম খ্যাত।

আৰো এৱে একাদশ নাম লোৱা তাত।।৬৩৩।।

ঋতধ্বজ ঊৰ্দ্ধৰেতা ভৱ মুন্য কাল।

মনু বামদেৱ ধৃতব্ৰত সৰ্ব্বকাল।।

শিৱ মহিনস নাম মহান আৱৰ।

এৱে একাদশ পত্নী লোৱা তুমি হৰ।।৬৩৪।।

উমা ইৰা অম্বিকা ৰসলোমা ইৰাৱতী।

সুধা দীক্ষা চণ্ডী সর্পি আৱৰ স্ব ধৃতি।।

এহিসৱ দিলো ভাৰ্য্যা আৰু দেঞো থান।

বায়ু জল মহী অগ্নি হৃদি ইন্দ্রি প্রাণ।।৬৩৫।।

সূৰ্য্য চন্দ্র তপ আকাশত দিলো ঠাই।

এহি একাদশ থানে থাকিবা সদায়।।

আৱে তুমি এহি সৱে যুক্ত হুয়া আতি।

স্ৰজা বহু প্রজাগণ হৌক তযু খ্যাতি।।৬৩৬।।

কৃষ্ণৰ কিঙ্কৰ আমি তান আজ্ঞাধৰ।

বিলম্ব নকৰি নানাবিধ সৃষ্টি কৰ।।

হেন যেৱে আদেশ কৰিলা সৃষ্টি কৰে।

এহি হৌক বুলি বাক্য ধৰিলেক হৰে।।৬৩৭।।

তেখনে স্ৰজিলা নানাবিধ প্রজাচয়।

আপুনি যেমন প্রজাগণো সেহিনয়।।

ভূত প্রেত পিশাচ প্রচণ্ড মহাখল।

সমস্তৰ গাৱে আছে অসংখ্যাত বল।।৬৩৮।।

কতো সৱ নীলা দেখি কতো ৰক্ত গাৱ।

সমস্তৰে উগ্ৰ তীব্ৰ দুৰ্জ্জন স্বভাৱ।।

কতো বঙ্ক পাৱ কতো তিনি চাৰি ভৰি।

চক্ষু প্রকাশয় ঘোৰ অগ্নি সূৰ্য্যসৰি।।৬৩৯।।

ৰুদ্রে স্ৰজিলন্ত এহিমতে প্রজাচয়।

চতুর্ভিতি বেঢ়ি যেন জগত গিলয়।।

হেন অসংখ্যাত যুথ দেখি সৃষ্টিকৰ।

চমকিত হুয়া বুলিলন্ত খৰতৰ।।৬৪০।।

শুনিয়োক হৰ আৱে মোহৰ বচন।

ইসৱ প্ৰজাত কিছু নাহি প্রয়োজন।।

মঞি সমন্বিতে ইটো দশো দিশচয়।

উগ্র দৃষ্টিপাতে যেন দহিবে খোজয়।।৬৪১।।

তোহ্মাৰ কুশল হৌক মোৰ বোল ধৰা।

জগতৰ হিত চিন্তি তপক আচৰা।।

তপস্যাৰ বলে সেই সৱ লোক যত।

পূৰ্ব্বৱতে স্ৰজিবাক পাৰিবা সতত৷৷৬৪২৷৷

তপস্যা ভৈলেহে আনো সৱ প্রজাচয়।

অনায়াসে ভগৱন্ত কৃষ্ণক পাৱয়।।

এহি জানি মোৰ বচনত দিয়া মন।

কৃষ্ণত ভকতি ধৰি স্ৰজা প্রাণীগণ।।৬৪৩।।

ভকতিসে পুৰুষক শান্ত কৰাৱয়।

কহিলো তোহ্মাত ইটো শাস্ত্ৰৰ নির্ণয়।।

মৈত্রেয় বোলন্ত শুনিয়োক মহামতি।

হেন হিত উপদেশ দিলা প্রজাপতি।৬৪৪।।

শুনি পশুপতি ভৈলা আনন্দ অপাৰ।

প্রদক্ষিণে ব্রহ্মাক কৰিলা নমস্কাৰ।।

শিৰত লৈলন্ত তুলি চৰণৰ ধূলি।

কৰিবো তোহ্মাৰ মঞি ৰাজ্য এহি বুলি।।৬৪৫।।

ব্ৰহ্মাত অনুজ্ঞা লৈয়া তপোবনে গৈলা।

দেখি বিধি পৰম আনন্দ মন ভৈলা।।

পুনু প্রজা স্ৰজিবাক চিন্তিলা সাক্ষাত।

শৰীৰৰ হন্তে দশ পুত্র ভৈলা জাত।।৬৪৬।।

নাৰদ অঙ্গিৰা অত্রি পুলস্তি বশিষ্ঠ।

দক্ষ ভৃগু মৰীচি পুলহ তপোনিষ্ঠ।।

ক্রতু সমে এহি দশ তনয় জন্মিল।

মহাভাগৱত সৱে তনয় সুশীল।।৬৪৭।।

সৱে বিষ্ণুতেজ যুক্ত পৰম সামর্থ।

যিবা স্থানে যিবা জাত তাৰ শুনা অর্থ।।

পৰম বৈষ্ণৱ ঋষি নাৰদ প্রখ্যাত।

হাতে বীণা ধৰি কোলাহন্তে ভৈলা জাত।।৬৪৮।।

মাথাত পিঙ্গল জটা শোভে আতিশয়।

পৰম শ্ৰীমন্ত দেহা জ্বলে স্বর্ণময়।।

কোমল আঙ্গুলি চালি বীণা বজাৱয়।

গোপাল কৃপাল নাম মুখে উচ্চাৰয়।।৬৪৯।।

প্ৰেমৰ ভৰত বাক্য গদ গদ কৰে।

আনন্দতে কতোহো নেত্ৰৰ নীৰ ঝৰে।।

এহিমতে নাৰদ জন্মিয়া আছে তথা।

আনো যৈত উপজিল তাৰ শুনা কথা।।৬৫০।।

অঙ্গুষ্ঠে জন্মিলা দক্ষ বশিষ্ঠ প্রাণত।

পুলহ নাভিত জাত অঙ্গিৰা মুখত।।

কর্ণহন্তে পুলস্তি ছালত ভৃগু ঋষি।

কৰে ক্ৰতু লোচনত অত্রি মহাযশী।।৬৫১৷৷

মৰীচি ভৈলন্ত মন হন্তে উতপতি।

আনো যিবা জন্মিলেক শুনা মহামতি।।

দক্ষিণ স্তনত ধৰ্ম্ম অধৰ্ম্ম পিঠিত।

ভ্ৰূৱ হন্তে ক্রোধ কাম জন্মিলা হৃদিত।।৬৫২।।

তল ওঁঠ হন্তে লোভ মুখে বাক্যচয়।

লিঙ্গদ্বাৰে সপ্তসিন্ধ ভৈলেক উদয়।।

ছায়া হন্তে জন্মিলা কৰ্দ্দম মহামতি।

কপিল গোসাঁইৰ পিতৃ দেৱহূতি পতি।।৬৫৩৷৷

এহিমতে ব্রহ্মা স্ৰজিলন্ত ত্রিজগত।

কতো সৱ মনে প্রজা কতোহো দেহত।।

আৱে শুনা ভিন্ন দেহে স্ৰজিলন্ত যত।

আৱে কহো দেহ ত্যাগ প্রকাৰৰ মত।।৬৫৪।।

উপজাইলা বিধি সৰস্বতী নামে কন্যা।

পৰম সুন্দৰী কৃশোদৰী মহাধন্যা।।

কুৰঙ্গনয়নী, স্ত্রী তৰুণী বৰবালা।

বৃহৎ জঙঘনী উচ্চস্তনী তনু ভালা।।৬৫৫৷৷

মুখ বিম্বফল কৰ তনু সুকোমল।

সুসম কপাল কর্ণে ডোলয় কুণ্ডল।।

সৰ্ব্বাঙ্গ সুন্দৰী দেৱী নাহিকে উপাম।

দেখিয়া ব্ৰহ্মাৰ মনে উপজিলা কাম।।৬৫৬।।

কাম্পে সৰ্ব্বগাৱ ঘৰ্ম্ম বহি যায় গোটে।

নাহিকয় শ্রুতি মদনৰ শৰ চোটে।।

পিতৃ জানি কন্যাৰ নাহিকে কামমতি।

তভো হৰিবাক মন ভৈলা প্রজাপতি।।৬৫৭।।

মৰীচি প্ৰমুখ্যে ঋষি চাহিয়া আছন্ত।

দেখে ব্রহ্মা অধৰ্ম্মক মতি কৰিলন্ত।।

পিতৃৰ কাৰ্য্যক দেখি নসহিল মন।

বিনয় কৰিয়া সৱে বুলিলা বচন।।৬৫৮।।

শুনিয়োক পিতৃ তুমি আমাৰ বচন।

এৰিয়ো কুমতি ইটো হুয়ো সন্ধুক্ষণ।।

ধৰিয়োক শাস্ত্রবাণী পূৰ্ব্বাপৰ চাই।

ইটো কৰ্ম্ম কৰিতে তোহ্মাৰ নুযুৱায়৷৷৬৫৯।।

তযু পূৰ্ব্বে জন্মিয়াছে যিবা ব্রহ্মাগণ।

ইটো ঘোৰ কৰ্ম্ম নতু কৰে একোজন।।

পাচে বা জন্মিবা যিবা সৱ সৃষ্টিকৰ।

তাৰাতো নুহিব ইটো পাপ গুৰুতৰ।।৬৬০৷৷

কামক নিজিনি নিজ দুহিতাক হৰে।

কৈত শুনি আছা ইটো ব্রহ্মাণ্ড ভিতৰে।।

যদি বোলা তেজস্বীক নপাৱয় পাপ।

আৰ কথা কহো তেৱে শুনিয়োক বাপ।।৬৬১৷৷

যদি অগ্নি সমান তেজস্বী কেহো হুই।

তাহাৰো ইসৱ কৰ্ম্ম কৃতিপ্রদ নুই।।

কিন্তু পূৰ্ব্বহন্তে যিবা আছে যশচয়।

ইটো অমঙ্গল পাপে তাকো কৰে ক্ষয়।।৬৬২।।

আৱে যিসৱৰ ভাৱ ধৰি সৰ্ব্বলোক।

পৰম কল্যাণ লভে এড়াই দুখ শোক।।

হেন সাধুসৱে যদি অকৰ্ম্ম কৰয়।

সমস্ত লোকৰ তাৰা পাপভাগী হয়।।৬৬৩৷৷

বিশেষত তুমি মূল গুৰু জগতৰ।

তোহ্মাৰ অকাৰ্য্যে মন্দ হৈবেক লোকৰ।।

এহি জানি বাপ তুমি চিত্ত থিৰ কৰা।

ব্রহ্মজ্ঞান চিন্তি ইটো ভাৱ পৰিহৰা।।৬৬৪।।

ইসৱ বচন ব্রহ্মা কর্ণে নুশুনয়।

জানি তাৰা কৰযোৰে কৃষ্ণক প্রার্থয়।।

নমো নমো ভগৱন্ত প্রভু অন্তর্যামী।

তযু পদপল্লৱে শৰণ লৈলো আমি।।৬৬৫।।

চিদানন্দ ৰূপে তুমি আছা হৃদয়ত।

নান কৰ্ম্মে প্ৰৱৰ্তাই ফুৰা লোক যত।।

হে প্রভু ধৰ্ম্মপথ কৰিয়ো ৰক্ষণ।

ভকত বৎসল দেৱ দেৱ সনাতন।।৬৬৬।।

কৰিয়োক হেন অনুগ্রহ কৃপাময়।

পিতৃ যেন ইটো অকাৰ্য্যক নকৰয়।।

তোহ্মাৰেসে নিজদাস এহি সৃষ্টিকৰ।

ৰাখিয়ো পাপত হন্তে বাপ গদাধৰ।।৬৬৭।।

তুমি বিনে আমাসাৰ গতি নাহি আন।

ইটো ধৰ্ম্ম সঙ্কটত কৰা পৰিত্ৰাণ।।

বদতি মৈত্রেয় শুনা ব্যাসৰ নন্দন।

এহিমতে ঋষিসৱে কৰন্ত প্রার্থন।।৬৬৮।।

পাছে বিধি আগতে দেখিয়া পুত্রগণ।

লাজ হুয়া বিষ্ণু স্মৰি ভৈলা সন্ধুক্ষণ।।

মনে আপোনাক আতি কৰিয়া ধিক্কাৰ।

তেখনে কৰিলা সিটো দেহ পৰিহাৰ।।৬৬৯।।

কামে বিদূষিত তাক নিল দিশচয়।

জন্মিলেক তাহাত কুহৰি তমোময়।।

ইটো কিনো নাৰী মায়া মহাবলী আৰ।

পিতৃ মাতৃ ভ্রাতৃ পুত্ৰ নকৰে বিচাৰ।।৬৭০৷৷

দৰশন মাত্রকে সৱাৰো হৰে মন।

ব্ৰহ্মাত দেখিয়ো আৰ প্রত্যক্ষ প্রমাণ।।

এতেকে ইহাক যাৰা ত্যজিবাক চাৱে।

প্রাণবন্ধু কৃষ্ণক ভজিয়ো প্রেমভাৱে।।৬৭১।।

সাধু সঙ্গে গুণ নাম নেড়োক সদায়।

তেৱেসে মায়াক তড়ি গোৱিন্দক পায়।।

আৱে শুনা ব্রহ্মা আৰো যিবা স্ৰজিলন্ত।

কদাচিত মনে বিধি চিন্তিয়া আছন্ত।।৬৭২।।

কেনমতে বেদগণ স্ৰজিবো সাক্ষাত।

আশ্ৰমৰ বৃত্তি আৱে কেনে হোৱে জাত।।

কোনবা উপায়ে ধৰ্ম্ম ৰহিবেক আৱে।

এহি মনে চিন্তি ৰহি আছে সেহি ঠাৱে।।৬৭৩৷৷

পাচে কতোক্ষণে আসি কৃষ্ণৰ কৃপাত।

চাৰিগোটা মুখ হন্তে সৱে ভৈল জাত।।

এহি শুনি পুনৰপি বিদুৰে পুছন্ত।

কোন মুখে কোন বেদ ব্রহ্মা স্ৰজিলন্ত।।৬৭৪।।

আনো সৱ মুখে যিবা কৰিলা স্ৰজন।

ইহাৰ উত্তৰ মোত কৈয়ো তপোধন।।

মৈত্রেয় বোলন্ত তাৰ শুনিয়ো উত্তৰ।

যিবা মুখে যিবা স্ৰজিলন্ত সৃষ্টিকৰ।।৬৭৫।।

পূৰ্ব্বমুখে ঋক যজুৰ্ব্বেদ দক্ষিণত।

পশ্চিমত সাম অথৰ্ব্ববেদ উত্তৰত।।

এহি চাৰি মুখে স্ৰজিলন্ত চাৰিবেদ।

উপবেদ ইহাতে বুজিবা কৰি ভেদ।।৬৭৬৷৷

ভাৰত পুৰাণ আদি শাস্ত্র অপৰ্য্যন্ত।

আৰ পুনু সমস্ত মুখত স্ৰজিলন্ত।।

তপ শৌচ দায়া সত্য ধৰ্ম্মৰ চৰণ।

আকো সৱে মুখে স্ৰজিলন্ত তেতিক্ষণ।।৬৭৭।।

অনুক্রমে আশ্রম স্ৰজিলা প্রজাপতি।

ব্রহ্মচাৰী আৰো গৃহী বানপ্রস্থ যতী।।

এহিমতে স্ৰজিলা বেদৰ ছন্দচয়।

আনো আনো সৃষ্টি উপজাইলা কৃপাময়।।৬৭৮।।

দেখিলন্ত তভো সৃষ্টি নুহিকে বন্ধন।

চিন্তিবে লাগিলা প্রেমে কৰিয়া যতন।।

হৰি হৰি ইটো বৰ ভৈল বিপৰ্য্যায়।

কিবা হেতু মোৰ ইটো সৃষ্টি নবাঢ়য়।।৬৭৯।।

মহা পৰাক্ৰমে স্ৰজিলোহে ঋষিগণ।

মঞি কায় বাক্য মনে কৰোহো যতন।।

তথাপি নবাঢ়ে প্রজা জানিলো সাক্ষাত।

ঈশ্বৰৰ দোষে আত কৰন্ত বিঘাত।।৬৮০৷৷

এহিমতে গুনি ব্রহ্মা আছন্ত তথায়।

পাচে কতোক্ষণে এক পাইলন্ত উপায়।।

যাতো স্ত্রী নতু স্ৰজো এহিসে কাৰণ।

নবঢ়ায় সৃষ্টি মোৰ তুষ্ট নোহে মন।।৬৮১।।

এহি বিমৰিশ কৰি দেহক তেখনে।

কৰিলন্ত দুই ভাগ ব্রহ্মায়ে আপুনে।।

তাত হন্তে স্ৰজিলেক মৈথুন তনয়।

পৰম সুন্দৰ দুয়ো প্রকাশ কৰয়।।৬৮২৷৷

বামভাগে জাত ভৈলা কন্যা সুৱলিতা।

নাহি খতিখুন সৰ্ব্ব অঙ্গে অনিন্দিতা৷৷

দক্ষিণত উপজিলা পুত্র শুভনয়।

দেখিয়া ব্ৰহ্মাৰ ভৈলা আনন্দ হৃদয়।।৬৮৩৷৷

তেতিক্ষণে থৈলন্ত দুইহানো বিধি নাম।

স্বায়ম্ভুৱ মনু শতৰূপা অনুপাম।।

স্বামী কৰি শতৰূপা মনুকে বৰিলা।

পাছে দুয়ো মিলি প্রজা স্ৰজিবাক লৈলা।।৬৮৪৷৷

স্বায়ম্ভুৱে শতৰূপা দেৱীৰ গৰ্ভত।

জন্মাইলন্ত পুত্র দুই আতি অভিমত।।

প্রথম পুত্ৰৰ নাম থৈলা প্রিয়ব্রত।

কনিষ্ঠ উত্তানপাদ বৈৰত শকত।।৬৮৫৷৷

আকূতি প্রসূতি দেৱহুতি নামে খ্যাত।

পৰম সুন্দৰী তিনি কন্যা ভৈলা জাত।।

ৰুচি প্রজাপতিত আকূতি বিহা দিলা।

কৰ্দ্দম ঋষিত দেৱহূতিক অর্পিলা।।৬৮৬।।

ব্রহ্মাপুত্র দক্ষত প্রসূতি নিৱেদিলা।

যাহাৰ সন্তানে ইটো জগত ভৰিলা।।

সংক্ষেপে সমস্তে কথা কহি ৰঙ্গমন।

মৌনে ৰহিলন্ত মুনি কুসাৰুনন্দন।।৬৮৭।।

নমো নমো নন্দৰ নন্দন কৃপাময়।

তযু নামে মোহোৰ কৰায়ো পৰিচয়।।

জগতৰ হিত চিন্তি নামক ধৰিলা।

তাতো আপোনাৰ সৱে ভক্তিক অর্পিলা।।৬৮৮।।

তবো আৰ স্মৰণত নভৈলা বিকল।

হেনসে তোহ্মাৰ কৃপা ভকত কৃপাল।।

তথাপি তাহাৰ আছে পূৰ্ব্ব পাপভাগ।

ইহেন নামত নজন্মিল অনুৰাগ।।৬৮৯৷৷

তভো দায়া কৰা মোৰ নামে হৌক ৰতি।

হে বন্ধু মাধৱ বান্ধৱ যদুপতি।।

কৰয় প্রার্থনা মূঢ় গোপালচৰণ।

ডাকি ৰাম ৰাম বোলা সভাসদগণ।।৬৯০।।

৷৷ দুলড়ী।।

 

প্রণামো মাধৱ         ভকত বান্ধৱ

চিদানন্দ ৰূপ হৰি।

ভকতৰ হিত      কৰি প্রতিনিত

নানা অৱতাৰ ধৰি।।

ভকত ব্ৰহ্মাৰ      কৰি উপকাৰ

বৰাহ স্বৰূপ ভৈলা।

ভূমি উদ্ধাৰিলা     দৈত্যক বধিলা

পুনু বৈকুণ্ঠক গৈলা।।৬৯১।।

শুনা সৰ্ব্বজন     কৰি এক মন

বৰাহ বিষ্ণুৰ লীলা।

দেৱৰ বিপক্ষ      দৈত্য হিৰণ্যাক্ষ

যিমতে তাক বধিলা।।

হৰিলীলা কথা     শুনিয়ো সৰ্ব্বথা

ভকতি হোৱে বৰ্দ্ধন।

জানি সাৱধানে     শুনিলে যতনে

ভকতিক এক মন।।৬৯২।।

শুক নিগদতি      শুনা নৰপতি

কথা যেন আতপৰ।

কুসাৰু পুত্ৰৰ      শুনি প্ৰশ্নোত্তৰ

কৌতূহল বিদুৰৰ।।

ঈশ্বৰ কৃষ্ণৰ      কথাক আদৰ

কৰিয়া বহু যতনে।

অৱনত কায়      পুছিলা দুনাই

বিদুৰে হৰিষ মনে।।৬৯৩।।

বিদুৰ বদতি      শুনিয়ো সম্প্ৰতি

এহি কথা মুনিৰাজ।

প্ৰিয় পত্নী পাই     স্বয়ম্ভুৱ মনু

কৰিলন্ত কোন কাজ।।

পৰম বৈষ্ণৱ      ব্ৰহ্মাৰ তনয়

কৃষ্ণৰ একান্ত দাস।

এতেকেসে তান     চৰিত্ৰ শুনিবে

মোহৰ মনে উল্লাস।।৬৯৪।।

পুৰুষসকলে       বেদ শাস্ত্ৰ পঢ়ি

যিবা বহুশ্ৰম পায়।

বিষ্ণু বৈষ্ণৱৰ     কথা শ্ৰৱণেসে

তাহাৰ ফল সদায়।।

সাধুৰ চৰিত্ৰ      পৰম পবিত্ৰ

তাক যিটো নুশুনয়।

যদি চাৰিবেদ      পঢ়ে অবিচ্ছেদ

তভো তাৰ কিছু নয়।।৬৯৫।।

এতেকে শুনায়ো         মনুৰ চৰিত্ৰ

গুৰু মোক কৃপা কৰি।

যাতো বৈষ্ণৱৰ     কথা শুনিলেসে

সংসাৰ তাপক তড়ি।।

মোহোৰ জীৱন     দেৱ নাৰায়ণ

ভগৱন্ত কৃপাময়।

তাহান ভক্তৰ     মঞি অনুচৰ

কহিলো কৰি নিশ্চয়।।৬৯৬।।

জানি মোৰ মন    কৰায়ো শ্ৰৱণ

ভক্তৰ চৰিত্ৰ যত।

এহিমানে মঞি     কৰোহো প্ৰাৰ্থনা

বাপ তযু চৰণত।।

নিগদতি শুক      শুনা পৰীক্ষিত

বিদুৰ মহা বিনীত।

এহি বাণী বুলি তম্ভি ৰহিলন্ত

আনন্দে দ্ৰৱিল চিত্ত।।৬৯৭।।

তাহান ভাগ্যক     কি কহিবো মঞি

যাৰ গৃহে প্ৰভু যায়।

ৰাতুল চৰণ      কোলাত থৱন্ত

মহাপ্ৰেমে যুদাৰয়।।

কৃষ্ণৰ পৰম      ভক্ত নিৰুপম

সাধুজন মধ্যে সাৰ।

কৌৰৱ নন্দন     মহা বিচক্ষণ

হৰিসে বান্ধৱ যাৰ।।৬৯৮।।

হেনয় বিদুৰে      কৃষ্ণৰ কথাক

কহিবে যেৱে বুলিলা।

মহাভাগৱত       মৈত্ৰেয় ঋষিৰ

পৰম প্ৰেম জন্মিলা।।

লোম শিহৰিল     লোতক ঝৰিল

আনন্দে মজিল মন।

কৃষ্ণক চিন্তিয়া     নিশৱদ হুয়া

আছিলন্ত কতোক্ষণ।।৬৯৯।।

পাছে প্ৰশংসিয়া     বুলিবে লাগিলা

সাধু সাধু কুৰুবৰ।

আমাক পৰম      কৰিলাহা দায়া

পুছিলা কথা কৃষ্ণৰ।।

আৱে শুনা বাপ    মনুৰ চৰিত্ৰ

কৃষ্ণৰ লীলা সহিত।

যেনমতে মনু      প্ৰজা স্ৰজিলন্ত

মাধৱক দিয়া চিত্ত।।৭০০।।

ভাৰ্য্যা সমন্বিতে    স্বায়ম্ভুৱ মনু

যি কালত জাত ভৈলা।।

নমস্কাৰ কৰি      কৰযোৰে ধৰি

ব্ৰহ্মাক বুলিবে লৈলা।।

শুনিয়োক পিতৃ     সমস্তে প্ৰাণীক

তুমি একশ্বৰে স্ৰজা।

পোষণকো কৰা    এতেকে নিশ্চয়

আমি সৱে তযু প্ৰজা।।৭০১।।

যদ্যপি পিতৃক     আমাত কিঞ্চিতো

অপেক্ষা নাহিকে মনে।

তথাপি পিতৃক     সেৱিবাক লাগে

পুত্ৰ ভৈলে সৰ্ব্বক্ষণে।।

এতেকে আহ্মাৰ    কুশলৰ অৰ্থে

কহিয়ো বিধি বিশেষ।

যেনমতে কৰ্ম্মে     তযু সেৱা হয়

কৰিয়ো তাক আদেশ।।৭০২।।

যাহাক কৰিলে     ইহলোকে কীৰ্ত্তি

পৰলোকে হৈবে গতি।

প্ৰণামো চৰণে     কায় বাক্য মনে

বুজায়ো তাক সম্প্ৰতি।।

হেন শুনি ব্ৰহ্মা    হাসিয়া বোলন্ত

তু্ষ্ট ভৈলো পুত্ৰ তোত।

যাতো নিকপটে     হৃদয়ৰ কথা

আপুনি কহিলি মোত।।৭০৩।।

মোৰ আশীৰ্ব্বাদে    দুইহানো তোহ্মাৰ

কৃষ্ণত হোক ভকতি।

জানি ক্ষিতীশ্বৰ     পুত্ৰ সকলৰ

এহিসে হোৱে যুগুতি।।

মৎসৰ এড়িয়া     সাৱধান হুয়া

সাদৰ কৰিয়া মতি।

পিতৃৰ বচন      কৰিবা পালন

যাৱত থাকে শকতি।।৭০৪।।

তুমি সেহি পুত্ৰ     ভক্ত গুৰুতৰ

কৰিয়ো আৱে হেনয়।

এহি ভাৰ্য্যা গৰ্ভে    আপোন সদৃশ

উপজায়ো পুত্ৰচয়।।

যথোচিত ধৰ্ম্মে     পৃথিৱী পালিবা

আৰো কৰিবাহা যাগ।

ঈশ্বৰ কৃষ্ণক      ভজিয়ো নিষ্কামে

ভক্তিভাৱে মহাভাগ।।৭০৫।।

শ্ৰৱণ কীৰ্ত্তন      কৰা সৰ্ব্বক্ষণ

কৃষ্ণপাৱে দিয়া মতি।

প্ৰজা সকলকো মাতি আনি নিতে

শিখায়ো হৰি ভকতি।।

এহিসে মোহোৰ     পৰম শুশ্ৰূষা

পালিয়োক প্ৰজাগণ।

তেৱে অল্পকালে    হৈৱন্ত সন্তোষ

ভগৱন্ত নাৰায়ণ।।৭০৬।।

যাহাৰ সেৱাত          নভৈলাহা তুষ্ট

কৃপাময় জনাৰ্দ্দন।

সিসৱ অধম      পাতকী পৰম

ধিক্কাৰ তাৰ জীৱন।।

আত্মা ঈশ্বৰক     নভজি পামৰ

কৰে যত যত কৰ্ম্ম।

সমস্তে বিফল      নিমিলে কুশল

কহিলো শাস্ত্ৰৰ মৰ্ম্ম।।৭০৭।।

এতেকে আমাৰ     কুশল দেৱতা

ভগৱন্ত দায়াময়।

তান প্ৰীতি সাধি    কৰিয়ো ভকতি

পালিয়োক প্ৰজাচয়।।

এহি বুলি ব্ৰহ্মা    প্ৰেমে মুগ্ধ হুয়া

ৰহিলা কৃষ্ণক স্মৰি।

স্বায়ম্ভূৱ মনু      পুছিলন্ত পুনু

আনন্দে আদৰ কৰি।।৭০৮।।

তোহ্মাৰ আদেশে    প্ৰৱৰ্ত্তিৱো মঞি

সৃষ্টি কৰ্ম্মে বিদ্যমান।

কিন্তু আমাসাৰ     প্ৰজা সমস্তৰ

দিয়ো আৱে প্ৰতিষ্ঠান।।

সৱাৰো আশ্ৰয়     যিটো বসুমতী

মহাজলে তল গৈল।

তাক উদ্ধাৰিবে    কৰিয়োক যত্ন

তেৱেসে হোৱে কুশল।।৭০৯।।

এহি শুনি ব্ৰহ্মা    দৃষ্টি দিয়া চাইল

দেখে জলে আছে ভৰি।

পাচে চিৰকাল     চিন্তিবে লাগিল

মহা দুখ মন কৰি।।

হৰি হৰি মহা     প্ৰমাদ মিলিল

কি ভৈল কালৰ গতি

পূৰ্ব্বে সৱ জল     পান কৰি মঞি

স্ৰজিলোহো বসুমতী।।৭১০।।

পুনু অকালত      বাঢ়ি ঘোৰ জল

তল গৈল সমুদায়।

আৱে কেনমতে     ভূমিক উদ্ধাৰো

ৰসালতে আছে যাই।।

আৱে আমি আত   কোন কৰ্ম্ম কৰো

সৃষ্টি বা কিমতে হয়।

ইটো কৰ্ম্ম আনে    কৰন্তা নাহিকে

বিনে প্ৰভু কৃপাময়।।৭১১।।

যিটো ঈশ্বৰৰ      হৃদয়ত হন্তে

ভৈলো মঞি উতপন্ন

সেহি ভগৱন্ত      পৃথিৱী উদ্ধাৰি

সাধন্তোক প্ৰয়োজন।।

অনাথৰ নাথ      প্ৰভু ভগৱন্ত

কৰিয়োক কিছু দৃষ্টি।

আমি পুন আত    মিনিত্তেসে মাত্ৰ

তোহ্মাৰেসে সৱে সৃষ্টি।।৭১২।।

সামাজিক জন     শুনা একমন

কৃষ্ণ লীলা চৰিত্ৰ।

যত দুখচয়       যাইবে সৱে ক্ষয়

হৈবাহা মহা পৱিত্ৰ।।

ভাৰত ভূমিত     মনুষ্য হৈবাক

দেৱেয়ো বাঞ্ছয় মাত্ৰ।

ইহেন দুৰ্ল্লভ       থানত আসিয়া

লভি আছা সৱে গাত্ৰ।।৭১৩।।

হেন জন্ম পাই     হেলা নুযুৱাই

ভজিয়ো কৃষ্ণ চৰণ।

বিষয় বিষাদ      নিস্তাৰিয়া তেৱে

লভিবা বিষ্ণু ভূৱন।।

আন পৰিহৰি      সাধুসঙ্গ কৰি

মুখে লোৱা গুণ নাম।

গোপালচৰণে      কহে সৰ্ব্বক্ষণে

ডাকি বোলা ৰাম ৰাম।।৭১৪।।

................

                       ।।পদ।।

 

মৈত্ৰেয় বদতি শুনিয়োক আতপৰ।

এহিমতে চিন্তি যেৱে আছা সৃষ্টিকৰ।।

পাচে প্ৰভু ভকত বৎসল ভগৱন্ত।

ভকত ব্ৰহ্মাক আতি চিন্তা দেখিলন্ত।।৭১৫।।

ক্ৰীড়া কৰিবাক প্ৰতি জগতৰ পতি।

লীলা কৰি ধৰিলন্ত শূকৰ আকৃতি।।

অঙ্গুষ্ঠ প্ৰমাণ আতি সূ্ক্ষ্ম কৰি কায়।

বিধাতাৰ নাসাৰন্ধ্ৰে বাস ভৈলা যায়।।৭১৬।।

বাজ হুয়া লীলায়ে আকাশে ৰহিলন্ত।

বৰাহ ছৱাল দেখি ব্ৰহ্মা ডড়িলন্ত।।

ক্ষণেকে বাঢ়িল দেহা মত্ত গজ নয়।

দেখিয়া ব্ৰহ্মাৰ মনে মিলিল বিস্ময়।।৭১৭।।

মৰীচি প্ৰমুখ্যে আনো যত ঋষিচয়।

তেসেম্বো সহিতে বিধি বিতৰ্ক কৰয়।।

ইটো কিবা গোট দেখিয়োক পুত্ৰগণ।

মোৰ নাসা হন্তে বাজ ভৈলা এতিক্ষণ।।৭১৮।।

প্ৰথমে দেখিলো ইটো অঙ্গুষ্ঠ প্ৰমাণ।

ক্ষণেকতে ভৈলা গণ্ড শিলাৰ সমান।।

আৱে কিমো চিত্ৰ ইটো কপট শূকৰ।

পৰম আশ্চাৰ্য্য ৰূপ দিব্য কলেৱৰ।।৭১৯।।

কিবা মোক দেখা দিয়া প্ৰভু ভগৱন্ত।

নিজৰূপ ঢাকি এহি ৰূপে প্ৰৱৰ্ত্তন্ত।।

এতিমতে পুত্ৰগণ সমে সৃষ্টিকৰ।

বসি আছে বিমৰিশ কৰি বহুতৰ।।৭২০।।

পাছে ভগৱন্ত যজ্ঞ পুৰুষ ঈশ্বৰ।

ব্ৰহ্মাদিৰ হৰিষ সাধিয়া মনোহৰ।।

কৰিলা প্রকাশ দিব্যৰূপ মহেশ্বৰ।

মেৰুৰ সদৃশ স্থূল ভৈল কলেৱৰ।।৭২১৷৷

মহা শুক্ল দান্ত দিব্য দেখিতে বিৰিঙ্গ।

নীল পৰ্ব্বতত যেন শোভে শ্বেত শৃঙ্গ।।

কঠিন কেশৰচয় লড়ে ঘনে ঘন।

ত্রিশূল সদৃশ প্রকাশয় লোমগণ।।৭২২।।

চক্ষুৰ জ্যোতিত সূৰ্য্যৰ কান্তি ছন্ন হয়।

সিবেলা আনৰ কিছু কান্তি নাহিকয়।।

হৃষ্ট পুষ্ট চাৰি ভৰি গিৰিৰ আন্বয়।

সঘনে উত্তম লাঞ্জ আকাশে ভ্রময়।।৭২৩।।

খুৰাৰ প্রহাৰে মেঘ হোৱে খণ্ড খণ্ড।

কম্পাৱন্ত তুণ্ড মুণ্ড পৰম প্রচণ্ড।।

প্রলয় কালৰ মেঘ যেহেন গর্জয়।

সেহিমতে গৰ্জ্জন কৰিলা কৃপাময়।।৭২৪।।

গৰ্জ্জন শুনিয়া ব্রহ্মা আনন্দ হৃদয়।

পুত্র সমে বোলন্ত কেশৱ জয় জয়।।

গর্জন শবদে দশোদিশে যে ভৰিল।

ব্রহ্মা আদি সমস্তৰে আনন্দ মিলিল।।৭২৫।।

পাছে জন তপ সত্য নিৱাসী যতেক।

ঈশ্বৰৰ ঘৰ্ঘৰিত বাক্য শুনিলেক।।

প্রথমে নজানি মনে মহা ত্রাস ভৈলা।

পাছে ধ্বনি বুজিলাত ত্রাস দূৰ গৈলা।।৭২৬।।

মনত সৱাৰে মহা আনন্দ মিলিল।

অসংখ্য বিমানে আসি আকাশ ঢাকিল।।

মহা মহা ঋষিসৱে আকাশ জুড়িলা।

নানাবিধ দেৱগণ তথাতে মিলিলা।।৭২৭।।

মায়াময় শূকৰ বিষ্ণুৰ উপৰত।

কৰিলেক সরে পুষ্পবৃষ্টি নানামত।।

জয় জয় কৃষ্ণ জয় জয় ভগৱন্ত।

জয় জয় মূৰ্ত্তিদেৱ মহিমা অনন্ত।।৭২৮।।

এহিমতে বেদমন্ত্র কৰিয়া উচ্চাৰ।

বিষ্ণুক কৰিলা নানা স্তুতি বাৰম্বাৰ।।

তাসম্বাৰ স্তুতি শুনি তুষ্ট ভৈলা হৰি।

পুনৰপি নাদ কৰিলন্ত উচ্চ কৰি।।৭২৯।।

পাচে ঊৰ্দ্ধ দৃষ্টি কৰি সৱাকো চাহিলা।

দেখি দেৱঋষি যত আনন্দিত ভৈলা।।

এহিমতে সমস্তৰে আনন্দ কৰাই।

লীলা কৰি পাছে জলে প্রৱেশিলা যাই।।৭৩০।।

যেন মহা গজৰাজ প্রৱেশিলা জলে।

সেহিমতে প্রভু পশিলন্ত কৌতূহলে।।

বজ্ৰৰ সমান অঙ্গ পাৱ খৰত্তৰ।

বিদাৰিত ভৈল আতি কুক্ষি সমুদ্ৰৰ।।৭৩১।।

পৰ্ব্বত সদৃশ ঢৌ উঠিল অপাৰ।

দেখিয়া সমুদ্র ভৈলা ভয়ে চমৎকাৰ।।

যেন কোনজনে উপৰক হাত তুলি।

আর্তনাদে ডাকে আতি ত্রাহি ত্রাহি বুলি।।৭৩২।।

সেহিমতে সমুদ্রে তুলিয়া উৰ্ম্মি হাত।

আৰ্ত্তস্বৰে বুলিবাক লাগিলা সাক্ষাত।।

হে যজ্ঞেশ্বৰ প্রভু দেৱ নাৰায়ণ।

মঞি অনাথক বাপ কৰিয়ো ৰক্ষণ।।৭৩৩।।

সমুদ্রৰ আৰ্ত্তবাণী শুনি হৃষীকেশ।

খুৰায়ে বিদাৰি জলে কৰিলা প্রৱেশ।।

যদি অখণ্ডিত জ্ঞান প্রভু মহাহৰি।

তথাপিতো পশুৰ ভাৱক অনুসৰি।।৭৩৪।।

সুঙ্গি সুঙ্গি পৃথিৱীৰ পথ চাই চাই।

কতোক্ষণে পাছে ৰসাতল পাইলা যাই।।

ৰসাতলে পৃথিৱীক দেখিলন্ত পাছে।

সমুদ্রৰ জলে আতি তল কৰি আছে।।৭৩৫।।

তেতিক্ষণে পৃথিৱীক হৃদয়ে আতি ধৰি।

দান্ত আগে পৃথিৱীক লৈলা লীলা কৰি।।

ৰসাতল হন্তে উঠি আসন্তে গোসাঞি।

কৰিলা প্রকাশ আতি কহন নযায়।।৭৩৬।।

সেহি সময়ত আদি দৈত্য মহাবলী।

পদাগোট উচাই আসিলেক ক্রোধে জ্বলি।।

নানা গালি পাৰি খঙ্গে কৰিলা প্ৰহাৰ।

দেখিয়া খঙ্গিলা কোপে জগত আধাৰ।।৭৩৭।।

বজ্ৰৰ সমান মহা উঠি গৈলা ৰাগ।

জাম্প দি ধৰিলা দৈত্যেন্দ্রক যেন বাঘ।।

লীলা কৰি দান্তে ছিড়ি তাৰ লৈলা প্রাণ।

মহাসিংহে হস্তীক ধৰিলা যেন ঠান।।৭৩৮।।

হিৰণ্যৰ দেহাৰ লাগিয়া তেজচয়।

গণ্ড মুণ্ড তুণ্ড আতি প্রকাশ কৰয়।।

যেন মহা গজ ইন্দ্ৰে পৃথিৱী বিদাৰি।

গেৰু লাগি শৰীৰ শুৱাই ভাল কৰি।।৭৩৯।।

পাছে দেখিলন্ত ব্রহ্মা আদি ঋষিচয়।

পৃথিৱীক তুলি লৈয়া আসে কৃপাময়।।

তমাল সদৃশ নীলা দেহা প্রকাশয়।

শুক্ল দান্ত অগ্রে বসুমতী বিৰাজয়।।৭৪০।।

মিলিল আনন্দ মনে কৃতকৃত্য ভৈলা।

কৰযোৰ কৰি স্তুতি কৰিবাক লৈলা।।

জয় জয় অজিত যজ্ঞেশ প্রভু দেৱ।

বেদময় মূৰ্ত্তি তযু পদে কৰো সেৱ।৭৪১।।

যাৰ লোম ৰন্ধ্রে জাত ভৈলেক সাগৰ।

নমো নমো হেন মহা অদ্ভুত শূকৰ।।

তুমি পূর্ণ চৈতন্য মূৰুতি হৃষীকেশ।

পৃথিৱীক উদ্ধাৰিতে ভৈলা ইটো বেশ।।৭৪২।।

নমো যজ্ঞমূৰ্ত্তি ভগৱন্ত মহেশ্বৰ।

সপ্ত ছন্দে ভৈলা তযু অঙ্গ ৰুচিকৰ।।

লোমে ভৈলা কুশ তযু আকৃতি চঞ্চল।

চাৰিগোটা যজ্ঞপাত্ৰ চৰণ কমল।।৭৪৩৷৷

আনো যত যজ্ঞৰ আছয় দ্রব্যচয়।

তোহ্মাৰ শৰীৰে সৱে প্ৰকাশ কৰয়।।

তযু ভক্তিবিহীন যতেক পাপীচয়।

ইটো ৰূপ তেসম্বে দুখেও নেদেখয়।।৭৪৪।।

সাধু সঙ্গে যিসৱে তোমাৰ গুণ গায়।

তেসম্বে হৃদিত পুনু দেখে সৰ্ব্বদায়।।

নমো নমো যজ্ঞপতি দেৱতা মূৰতি।

তযু সেৱাতেসে পায় ভুকুতি মুকুতি।।৭৪৫।।

নমো ভক্তি বিৰক্তি বর্ধক গুণনিধি।

নমো জগতৰ গুৰু বিধাতাৰ বিধি।।

ভগৱন্ত তযু দান্ত আগে বসুমতী।

পৰ্ব্বত সহিতে শৃঙ্গ বিৰাজে সম্প্রতি।।৭৪৬।।

যেন মহা গজৰাজ জল হন্তে আসে।

পত্র সমে পদ্ম থোপা দান্তত প্রকাশে।।

কপট শূকৰ ৰূপ তুমি বেদময়।

ভূমণ্ডল সমে ইটো প্রকাশ কৰয়।।৭৪৭।।

মহা স্থূল দেহা নীল তমালৰ ভান্তি।

শুক্ল দান্ত অগ্রে বসুমতী কৰে কান্তি।।

যেন মহা গিৰিৰাজে শৃঙ্গৰ উপৰে।

নীলবর্ণ মেঘ আতিশয় শোভা কৰে।।৭৪৮।।

সিটো পৰ্ব্বতৰ যেন দেখিয়া বিলাস।

সেহিমতে তযু দেহা কৰয় প্রকাশ।।

আৱে প্রভু স্থাৱৰ জঙ্গম যত যত।

ৰহিবাৰ অর্থে তুমি থাপাহা সতত।।৭৪৯।।

তেৱে আমি তাতে থাকি তোহ্মাৰ চৰণে।

ভাতৃপুত্র সমে প্রণামিবো ঘনে ঘনে।।

তুমি নিজ পিতৃ ইটো কৰিলা দুষ্কৰ।

আক সাধিবাক পাৰে আন কোন নৰ।।৭৫০৷৷

ৰসাতল হন্তে ভূমি আনিলা উদ্ধাৰি।

তোহ্মাত বিস্ময় ইটো নুহি মহাহৰি।।

পৰম আশ্চৰ্য্যময় ইটো বিশ্বখান।

যোগমায়া দ্বাৰে তাকো কৰাহা স্ৰজন।।৭৫১।।

হেনয়' আশ্চৰ্য্য কৰ্ম্ম প্রভু কৃপাময়।

যি কৰ্ম্ম কৰিলা প্রভু আশ্বৰ্য্য নোহয়।।

বেদময় শৰীৰক সঘনে কম্পাই।

জটাৰ চাটিত জল উপৰে উৰাই৷৷৭৫২।।

কৰিলা পৱিত্র আমাসাক জগন্নাথ।

পদজল পায়া আমি ভৈলোহো কৃতার্থ।।

হেন প্রভু তোহ্মাৰ কৰ্ম্মক যিটোজন।

সাৱশেষে জানিবাক কৰয় যতন।।৭৫৩।।

তাৰ সম অল্পমতি জগতত নাই।

পৃথিৱীৰ ধুলা যেন গণিবাক চায়।।

আৱে হেন কৃপাময় কৃপা কৰিয়োক।

তযু মায়া গুণে বন্দী জগতৰ লোক।।৭৫৪।।

নিজশক্তি অনুসাৰে তোহ্মাৰ চৰণে।

কৰো যেন ভক্তি সৱে কায়বাক্য মনে।।

এহি দায়া লোকক কৰিয়ো প্রভু দেৱ।

কোটি কোটি বাৰ তযু পদে কৰো সেৱ।।৭৫৫৷৷

মৈত্রেয় বদতি শুনা বিদুৰ মহন্ত।

এহি বুলি ব্রহ্মা আদি স্তুতি কৰিলন্ত।।

পাছে প্রভু জগতৰ পতি ভগৱন্ত।

জলত আধাৰ শক্তি কৃপায়ে দিলন্ত।।৭৫৬।।

তাৰ উপৰত থাপিলন্ত বসুমতী।

দেখি মহা আনন্দিত ভৈলা প্রজাপতি।।

পুত্রগণ সমে প্রেমে আনন্দে দ্ৰৱিল।

জয় জয় কৃষ্ণ বুলি পৰি প্রণামিল।।৭৫৭।।

সমস্তে দেৱৰ আতি মিলিল উৎসৱ।

ঘনে ঘনে জয় জয় কৰে হৰিৰৱ।।

এহিমতে জলত থাপিয়া বসুমতী।

নিজস্থানে চলি গৈলা পাছে যদুপতি।।৭৫৮।।

আৱে এহি হৰিলীলা শুনিবাৰ ফল।

কহো তাক শুনিয়ো বিদুৰ কৌতূহল।।

বৰাহ প্রভুৰ লীলা ইটো বিতোপন।

মহা মহা অমঙ্গল কৰয় নাশন।।৭৫৯।।

মিলিবে মঙ্গলচয় সমস্ত লোকৰ।

শ্ৰৱণ কীৰ্ত্তন কৰে আক যিটো নৰ।।

তাত অল্পকালে তুষ্ট হোৱে কৃপাময়।

হৰি তুষ্ট হৈলে কিবা দুর্লভ আছয়।।৭৬০।।

যদি সৱে মনোৰথ অপ্রয়াসে পায়।

তভো তাক পার্থিবে প্রভূত যোগ্য নুই।।

তুচ্ছ বিষয়ৰ সুখ নৰকতো পায়।

তাক ঈশ্বৰত কোনে খোজে চক্ষু খাই।।৭৬১।।

বুলিব বিফল তেৱে ভৈলেক ভজন।

নকৰিবা ইটো তুমি শঙ্কা অকাৰণ।।

যাতোআন ফল আসা এৰি যিটোজন।

কেৱল ভক্তিয়ে মাত্র ভজে সৰ্ব্বক্ষণ।।৭৬২৷৷

সিজনৰ ভক্তিক জানিয়া ভগৱন্ত।

পৰম দুর্লভ পদ আপুনি দিবন্ত।।

এতেকে কৃষ্ণৰ কথা শুনা একবাৰ।

পুৰুষার্থগণ মাজে যদি জানা সাৰ।।৭৬৩।।

সংসাৰ দুখক সমূলঞ্চে কৰে ক্ষয়।

হৰিকথা আনন্দ অমৃত ৰসময়।।

আত কেনে পুনৰপি হৈবে বিৰকত।

পশু বিনে মঞি নেদেখোহো সংসাৰত।।৭৬৪৷৷

নিগদতি শুক মুনি অভিমন্যুসুত।

বর্ণাইলা মৈত্রেয় কৃষ্ণকথা অদভুত।।

সংক্ষেপে সিসৱ কথা শুনিয়া বিদুৰ।

নলভিলা মনে আতি তৃপিতি প্রচুৰ।।৭৬৫।।

বাহুল্য কৰিয়া তাক শুনিবাক প্রতি।

কৰযোৰে পুনু পুছিলন্ত মহামতি।।

বিদুৰ বদতি শুনিয়োক মুনিবৰ।

ভূমিক আনন্তে তুলি বৰাহ ঈশ্বৰ।।৭৬৬।।

আদি দৈত্য হিৰণ্যক কৰিলন্ত হত।

ইকথা শুনিলো মঞি তোহ্মাৰ মুখত৷৷

দান্ত আগে পৃথিৱী আনন্তে মহেশ্বৰ।

দৈত্যৰাজ সমে কিয় মিলিল সমৰ।।৭৬৭।।

ইটো কথা শুনিবাক মনে ইচ্ছা যায়।

যদি অনুগ্রহ থাকে কহিয়ো বুজাই।।

দৈত্যেন্দ্ৰৰ জন্ম কৈয়ো বিস্তৰ কৰিয়া।

শুনিবাক মোহোৰ উৎসুক কৰে হিয়া।।৭৬৮।

যদ্যপি সংক্ষেপে তুমি কৈলা মহাভাগ।

তভো মোৰ মনে নখণ্ডিল অনুৰাগ।।

এতেকে বাহুল্য কৰি কৈয়ো মোত বাপ।

হৰিকথা শুনিয়া এড়ায়া থাকো তাপ।।৭৬৯।।

মৈত্রেয় বদতি ধন্য ধন্য কুৰুবৰ।

সাধু প্রশ্ন কৰিলাহা সন্মতে শাস্ত্ৰৰ।।

যাতো মাধৱৰ অৱতাৰ কথাচয়।

পুছিলা আহ্মাৰ মহা ভৈলা ভাগ্যোদয়।।৭৭০।।

তুমি হেন বৈষ্ণৱত কৈবো কৃষ্ণকথা।

মোৰ আতপৰে আন নাহিকে সর্বথা।।

মনুষ্যৰ মৃত্যু পাশ ছেদে হৰিযশে।

দেখা আত পূৰ্ব্বসাক্ষী শুনিয়ো সৰসে।।৭৭১।।

উত্তানপাদৰ পুত্র ধ্ৰুৱ মহাশয়।

সুৰুচি মাতৃৰ বোলে ভেদিলা হৃদয়।।

বালক কালতে পিতৃ মাতৃ পৰিহৰি।

বনক চলিলা মনে মহাক্ৰোধ কৰি।।৭৭২।।

পাছে পথে দয়ালু নাৰদে লাগ পাই।

গোৱিন্দৰ কথাচয় কহিলা বুজাই।।

সেহি কথা ধৰিয়া অল্পতে মহামানী।

সাক্ষাতে পাইলন্ত লাগ প্রভু চক্রপাণি।।৭৭৩।।

তেৱেসে আসিয়া ৰাজ্য কৰি মহাবলী।

পাছে সৱে এড়ি তপোবনে গৈলা চলি।।

তৈতে যাই বিষ্ণুক ধৰিলা দৃঢ় ধ্যান।

সেহি বেলা মাধৱ আসিলা বিদ্যমান।।৭৭৪।।

পাছে তান দেহ নাশ কৰিবাক মনে।

জগত সংহাৰ মৃত্যু আসিলা তেখনে।।

তবো ধ্ৰুৱে দেহাক নকৰি পৰিহাৰ।

কিন্তু এহিমাত্র কৰিলন্ত ব্যৱহাৰ।।৭৭৫।।

যেন কোনজনে সপোনত দিয়া ভৰি।

বিমানে চড়িলা গৈয়া কৌতুহল কৰি।।

সশৰীৰে বিষ্ণুপদে পাইলা গৈয়া থান।

গোধিকাৰ পুচ্ছভাগে দেখি বিদ্যমান।।৭৭৬৷৷

মাধৱৰ ভক্তি ধৰি আছন্ত তথাত।

কৃষ্ণকথা অমৃতকো দেখিলা সাক্ষাত।।

দৈত্যসমে বিষ্ণুৰ ভৈলেক কিয় ৰণ।

আৰ হেতু কহো আৱে শুনা একমন৷৷৭৭৭৷৷

আতপূৰ্ব্বে ইতিহাস শুনিছো সাক্ষাত।

মহাদুখে দেৱগণে পুছিলা ব্ৰহ্মাত।।

তাসম্বাৰ আগে কহিলন্ত প্রজাপতি।

সেইক্ৰমে বর্ণাইবো শুনিয়ো মহামতি।।৭৭৮৷।

কিন্তু প্রশ্ন প্রস্তাৱ ভৈলেক যিকালত।

তাৰ অৰ্থে দৈত্য জন্ম কহো প্রথমত।।

দক্ষৰ নন্দিনী দিতি কশ্যপৰ জায়া।

সতিনীৰ পুত্ৰ দেখি নিতে দহে কায়া।।৭৭৯।।

একদিনা কাচি পাৰি স্বামী কাষে গৈলা।

বিষ্ণুগৃহে আছা ঋষি দৰশন হৈলা।।

দিয়া ঘূত অগ্নিত পূজিয়া জনার্দন।

বসি আছা মনে চিন্তি কৃষ্ণৰ চৰণ।।৭৮০।।

সেহি সময়ত সূৰ্য্য অস্তগত হৈলা।

ঘোৰ সন্ধ্যাকাল আসি উপগত ভৈলা।।

পাছে দিতি মদনৰ শৰে হুয়া ভোল।

লাসে লাসে কশ্যপৰ চাপিলন্ত কোল।।৭৮১।

যদি সিবেলাত ইটো নুহি প্রয়োজন।

তভো পুত্র অভিলাষে বুলিলা বচন।।

প্রণামো প্রলয় যাক প্রকাশে সতত।

যাৰ ক্ৰীড়া বস্তু ইটো অখিল জগত।।৭৮২।।

জ্ঞানময়ী মূৰ্ত্তি চাৰিবেদে আজ্ঞা যাৰ।

নমো নমো কৃষ্ণ হেন দৈৱকীকুমাৰ।।

মই মহা পাতকী পৰম দুষ্টমতি।

কৰা কৃপাদৃষ্টি বাপ অগতিৰ গতি।।৭৮৩।।

সাধু সমস্তক মঞি প্রণামো সদায়।

মোক অল্পমতি জানি নিন্দা নুযুৱায়।।

বুদ্ধিৰ দোষত থাকি ইটো পদচয়।

কতোগুটি ভাল কতোগুটি মন্দ হয়।।৭৮৪।।

তথাপি আছয় আত হৰিগুণ নাম।

তাক বিচাৰিয়া চিত্ত কৰা উপশম।।

তেৱেসে তড়িবা ঘোৰ সংসাৰ নিকাৰ।

ডাকি ৰাম ৰাম বোলা সমস্তে সংসাৰ।।৭৮৫।।

।।ছবি।।

 

কামাতুৰা দিতি সতী     কশ্যপত নিগদতি

শুনিয়োক মোহোৰ বচন।

তোহ্মাৰ নিমিত্তে পুনু    কৰে ধৰি পুষ্পধনু

প্রহাৰন্তে আছয় মদন।।

অৰুণ কদলি পাই        যেন মত্ত গজৰায়

দান্ত ভিৰি কৰয় প্ৰহাৰ।

মই দুখিনীক আতি       সেহিমতে ৰতিপতি

পঞ্চবাণে হানে বাৰম্বাৰ।।৭৮৬।।

পুত্ৰৱতী সতিনীৰ        সম্পত্তি দেখিয়া নিত

আৰো তাতে গাৱে দেই জুই।

এহি জানি কৰা দায়া     কামাগ্নিক জুৰাইয়া

কৃপা কৰিবাৰ যোগ্য হুই।।

স্বামী হন্তে পুত্ৰচয়        যিটো ভাগ্যৱতী পায়

সিটো যশে জগত ভৰয়।

তযু সম স্বামী পাই      তভো যাৰ পুত্ৰ নাই

সিটো নাৰী নিস্ফলে জীৱয়।।৭৮৭।।

আৰো শুনিয়োক নাথ     কহো মযি পৰমাৰ্থ

যেন পূৰ্ব্বকথা হুই আছে।

আমাসাৰ কন্যাকালে      পিতৃ মাতৃ কৌতুহলে

গাৱে গাৱে পুছিলন্ত পাছে।

শুনিয়ো দুহিতালোক      স্বৰূপ কহিয়ো মোত

কাক তোৰা বৰিবাহা পতি।

আমাৰ জানিয়া ভাৱ     হৰষিত হৈয়া গাৱ

তোহ্মাত দিলন্ত মহামতি।।৭৮৮।।

তযু ৰূপ গুণগণ        শুনি আতি ৰঙ্গমন

মহা স্নেহে ভজিলো তোহ্মাক।

এহি জানি প্ৰাণনাথ       বিষম কৰিবে তযু উচিত নুহিকে আমাসাক।।

আন সতিনীৰ পুত্ৰ       দেখি মোৰ দহে গাত্ৰ

তুমি কেনে নকৰাহা মন।

যেনমতে বংশধৰ        পুত্ৰ পাঞো ৰুচিকৰ

হেন কাৰ্য্যে কৰিয়ো যতন।৭৮৯।।

আৰ কত বিলোচন      পূৰিয়োক মোৰ মন

কাম অগ্নি কৰিয়োক নাশ।

মহন্তসৱৰ ঠাই          পাৱে যত দুখী যাই

তাৰ সৱে সিজে অভিলাশ।।

এহিমতে কামভাৱে       দিতি সতী সেহি ঠাৱে

বহুবিধ বোলন্ত বচন।

ভাৰ্য্যাৰ বুজিয়া কাৰ্য্য     বুলিলন্ত ঋষিৰাজ

মহাধীৰ মৰীচিনন্দন।।৭৯০।।

সন্ধ্যা বঞ্চিবাক লাগি     ভাৰ্য্যাক প্ৰশংসি আতি

বোলন্ত শুনিয়ো প্ৰাণেশ্বৰী।

যত বাঞ্ছা কৰ তঞি     সমস্তে সাধিবো মঞি

স্থিৰ হুয়ো চিন্তা পৰিহৰি।।

ভাৰ্য্যাৰ মনৰ কাম      নসাধিবে কোনজন

যাত হন্তে ত্ৰিবৰ্গ সিজয়।

পত্নী ভৈল দুঃখচয়       অনাসায়ে কৰে ক্ষয়

যেন নাৱে সমুদ্ৰ তড়য়।।৭৯১।।

ভাৰ্য্যা ভৈল অৰ্দ্ধকায়     ইটো বেদসৱে গায়

আত আৰো প্ৰিয় কৰ্ম্ম তাৰ।

গৃহচিন্তা পৰিহৰি         ফুৰে লোক চাটু কৰি

তীৰ্থক্ষেত্ৰ কৰিয়া অপাৰ।।

যাহাক আশ্ৰয় কৰি      দুৰ্জ্জয় ইন্দ্ৰিয় বৈৰী

লীলায়ে জিনিছো আমি তাক।

গড়ৰ চাপিয়া পাশ       বৈৰীক কৰিয়া নাশ

যেন মহীপতি ৰাজাজাক।।৭৯২।।

হেন প্ৰিয় উপকাৰী       তঞি মোৰ প্ৰাণেশ্বৰী

কি কহিবো তযু উপকাৰ।

যাৱে মঞি জীঞো মানে    কৰো যদি সাৱধানে

তভো তোৰ শুজা নাযায় ধাৰ।।

তথাপিতো শুভ নয়      যেনমতে উপজয়

ইটো কাৰ্য্য সাধিবোহো মঞি।

কিন্তু ইটো সন্ধ্যাকাল     একো কৰ্ম্মে নোহে ভাল

আত মাত্ৰ ধৈৰ্য্য হুইবি তঞি।।৭৯৩।।

দক্ষৰ নন্দিনী শুন       ধৈৰ্য্য ধৰি মনে গুণ

আত প্ৰৱৰ্ত্তিবে সৱলোক।

কৰিবেক উপহাস        ধৈৰ্য্য সৱে হুইবে নাশ

আতেসে নিবাৰো বান্ধৈ তোক।।

নিন্দে কোনো জনে জানি   পাছে ঋষি মহামানী

ভয় জনাই বুলিবে লাগিল।

দেখ হেৰ ঘোৰতৰ       আতিশয় ভয়ঙ্কৰ

আসি সন্ধ্যাকাল প্ৰৱৰ্ত্তিল।।৭৯৪।।

আত ভূত প্ৰেতগণ       বেঢ়াৱয় ঘনে ঘন

আৰো ভগৱন্ত পশুপতি

ভূত পাৰিষদ সঙ্গে       বৃষে চড়ি মহাৰঙ্গে

সন্ধ্যাত কৰন্ত সদা গতি।।

যদি বোল তেৱে তান     সমুখ এৰিয়া আন

থানে যাই কৰো আমি ৰতি।

ইটো কথা দূৰ কৰ      সিটো দেৱ মহেশ্বৰ

সৱে ঠাইক দেখয় সম্প্ৰতি।।৭৯৫।।

শ্মশানৰ ধূলাচয়        তাক বায়ু যোগাৱয়

সেই ধুলা জটাযুত মাথে।

সৰ্পৰ কঙ্কণ হাৰ        কৰি তাক অলঙ্কাৰ

শৰীৰে পিন্ধিছা ভূতনাথে।।

শুদ্ধ সুৱৰ্ণৰ নয়        দিব্য দেহ প্ৰকাশয়

ভস্মে ঢাকি আছা ভূতৰাজ।

তোহ্মাৰ দেৱৰ হৰ       চন্দ্ৰ সূৰ্য্য অগ্নি নেত্ৰে

দেখিলে হুইবাহা তুমি লাজ।।৭৯৬।।

যো নো বোলা তভো হৰ তুমি সাধু সজ্জনৰ

দোষ কৰিবন্ত পৰিহাৰ।

নুবুলিবা ইটো মত       ইটো তিনি ভূৱনত

সুহৃদ উত্তম নাহি যাৰ।।

আমি সৱে ব্ৰত ধৰি      সৰ্ব্বক্ষণ আশা কৰি

তান ভুক্ত সুখ মায়াময়।

অনিষিদ্ধ সুখ ছাড়ি  পিশাছ ভৈলন্ত বুলি

ইটো উপহাস যোগ্য নয়।।৭৯৭।।

যাৰ নিকিঞ্চন ভাৱ      সাধু সৱে প্ৰশংসয়

মায়া সুখ এৰিবাক মনে।

হেন প্ৰভু পশুপতি       নিজ ভকতৰ গতি

তভো হেন দেখন্ত সঘনে।।

দিব্য আভৰণচয়        পৰিহৰি কৃপাময়

অজ্ঞানীক উপহাস কৰি

ভষ্ম অস্থি আনো যত     পিন্ধি আছা নানামত

পিশাচ চৰ্য্যাক মনে ধৰি।।৭৯৮।।

তান ইটো অভিমত      নুবুজে দুৰ্গত যত

পিন্ধি বস্ত্ৰ অলঙ্কাৰচয়।

কুকুৰৰ ভক্ষ্য দেহ       আত আতি কৰি স্নেহ

নিতে হৰ দেৱক হাসয়।

কৃষ্ণদাস ত্ৰিপুৰাৰি        মায়া যাৰ আজ্ঞাকাৰী

যিটো জগতেক কৰে ছন্ন।

তেহে যিবা দেখাৱয়      গৰিহিত ভাৱচয়

ইটো জানা সৱে বিড়ম্বন।।৭৯৯।।

এহিমতে প্ৰজাপতি        বুজাইলন্ত নানা আতি

সন্ধ্যাকাল বঞ্চিবাক মনে।

তভো দিতি স্বস্থ নাই     কামে কাম্পে সৰ্ব্বগাই

লাজ কাজ এৰিলা তেখনে।।

নিৰ্লজ্জ বেশ্যাৰ প্ৰায়      কশ্যপৰ বস্ত্ৰে যাই

ধৰিলেক কামে শ্ৰুতি নাই।

ভাৰ্য্যাৰ বিষম মতি      জানিয়া ব্ৰহ্মাৰ নাতি

মনে গুণি নপান্ত উপায়।।৮০০।।

পাচে নমি কৃষ্ণপাৱে      ভাৰ্য্যা সমে গোপ্য ঠাৱে

প্ৰৱেশ ভৈলন্ত ঋষি যাই।

দিতিৰ পূৰিয়া মন       কৰিলন্ত আলিঙ্গন

তান পুনু মনে সুখ নাই।।

ক্ৰীড়া অৱসানে আসি     স্নান কৰি মহাযশী

বসিলন্ত পদ্মাসন কৰি।

গায়ত্ৰী কৰিয়া জপ       বিনাশ কৰিলা পাপ

চিন্তিবে লাগিলা মহাহৰি।।৮০১।।

কৰি গৰিহিত ক্ৰিয়া      দিতিয়ো লজ্জিত হুয়া

স্বামীৰ সমীপে পাছে গৈলা।

মনত কৰিয়া দুখ       হুয়া আহি অধোমুখ

লাসে লাসে বুলিবাক লৈলা।

শুনিয়োক প্ৰাণনাথ       মোৰ ইটো গৰ্ভগুটি

নাশ নকৰিব আক হৰ।

যত অপৰাধগণ         ক্ষমিয়োক ত্ৰিলোচন

যাতো তেহো পতি জগতৰ।।৮০২।।

নমো নমো ৰুদ্ৰদেৱ       সুৰাসুৰে কৰে সেৱ

নমো ভুতনাথ ত্ৰিপুৰাৰি।

নমো উগ্ৰমূৰ্ত্তি হৰ       কপালে খড়গধৰ

নমো শিৱ জগত সংহাৰী।।

হেন অগতিৰ গতি      আমাৰ ভগিনীপতি

মোহোত প্রসন্ন হোৱা দেৱ।

স্ত্রীৰ স্বভাৱ যত         আপুনি জানাহা তাক

তাতেসে তোহ্মাৰ কৰে সেৱ।।৮০৩৷৷

শুনিয়োক সভাসদ       তৃতীয় স্কন্ধৰ পদ

বুজা কথা মনে কৰি সাৰ।

পৰম দুর্জন কাম        নোহে ইটো উপশম

দিতিতে প্রমাণ ভৈলা আৰ।।

কিন্তু কাম ভাৱচয়      সমূলঞ্চে কৰে ক্ষয়

ঈশ্বৰ কৃষ্ণৰ গুণ নাম।

আতমাত্ৰ কৰা আশ  কাম ব্যাধি হৈবে নাশ

এহি জানি বোলা ৰাম ৰাম।।৮০৪।।

..............

         ।।কশ্যপৰ ভৱিষ্যত্বাণী।।

                         ।।পদ।।

 

মৈত্রেয় বদতি শুনি বিদুৰ সম্প্রতি।

পুত্ৰৰ কুশল সাধি দিতি মহাসতী৷৷

এহিমতে হৰক কৰিয়া স্তুতিচয়।।

ৰহিলা স্বামীক ভয়ে শৰীৰ কাম্পয়।।৮০৫।।

পাচে প্রজাপতি কৰি সন্ধ্যা সমাপন।

ভাৰ্য্যাক সম্বুধি হেন বুলিলা বচন।।

শুন অৰে অনাচাৰী তোৰ দোষ যত।

মোহোৰ আজ্ঞাক আৰো কৰি আছ হত।।৮০৬৷৷

দেৱতাক হেলা সন্ধ্যাকাল মহাঘোৰ।

এহি চাৰিগোটা দোষ সিজিল তোহোৰ।।

এতেকে অভদ্র দুই জন্মিব তনয়।

পৰম অসাধু দুষ্ট কহিলো নিশ্চয়।।৮০৭৷৷

শুন অৰে চণ্ডী তোৰ পুত্র দুইৰ গুণ।

কন্দুৱাইবে লোকক অধম নিদাৰুণ।।

আৰো ইটো লোকপাল সমে ত্রিভুৱন।

তোৰ পুত্ৰ বহু দুখ দিবে ঘনে ঘন।।৮০৮৷৷

বিনা অপৰাধে মাৰিবেক প্রজাচয়।

শান্তি কন্যা হৰি আনিবেক দুৰাশয়।।

আৰো নানা পাপচয় কৰিব দুর্জন।

সমস্তকে সহি থাকিবেক নাৰায়ণ।।৮০৯।।

পাছে সাধুসৱক কৰিবে অপকাৰ।

তাসম্বাৰ কোপে আতি হুইব অপাৰ।।

তেৱে মহাকোপ কৰিবন্ত কৃপাময়।

বৈষ্ণৱৰ দ্বেষে আতি নসৈবে হৃদয়।।৮১০৷৷

আন অপৰাধ হৰি যদ্যপি ক্ষেমন্ত।

বৈষ্ণৱৰ দ্রোহ কিঞ্চিতকো নসহন্ত।।

সাধুক কৰয় পীড়া যিসৱ পামৰ।

অল্পতে তাহাক বিনাশন্ত দামোদৰ।।৮১১।।

এতেকেসে ভগৱন্ত হুয়া অৱতাৰ।

তোৰ দুই তনয়ক কৰিব সংহাৰ।।

যেন ইন্দ্র বজ্রঘাৱে পৰ্ব্বত ভেদয়।

সেহিমতে দুইকো বধিবন্ত কৃপাময়।।৮১২৷৷

এহি শুনি দিতি ব্যঙ্গে বুলিলা বচন।

মোহৰ পুত্ৰক মাৰন্তোক নাৰায়ণ।।

আক মঞি পুনু আশা কৰোহো মনত।

কিন্তু ব্রাহ্মণৰ কোপে পুত্র নৌক হত।।৮১৩।।

ব্রাহ্মণৰ দণ্ডে দগ্ধ যিসৱ হোৱয়।

প্রাণী সমস্তক যিটো জনে দেই ভয়।।

এহি দুইবিধ লোক সেই যোনি যায়।

তৈতে তৈতে দুখ মাত্র পাৱয় সদায়।।৮১৪৷৷

নাৰকীসৱেও অনুগ্রহ নকৰয়।

তৈতে সেহি পাপীসৱে দুখত পচয়।।

দিতিৰ বচন শুনি কশ্যপ বদতি।

অপৰাধ কৰি শোক কৰিলি সম্প্রতি।।৮১৫।।

অনুতাপ যুক্তাযুক্ত কৰিলি বিচাৰ।

কৃষ্ণ হৰ দুইকো বহু কৰিলি সতকাৰ।।

মোক আদৰিলি তই এতেকে সাক্ষাত।

তোৰ পুত্ৰ কশিপুৰ পুত্ৰ হৈবে জাত।।৮১৬।।

সহ্লাদ প্রথম অনুহ্লাদ তাত পৰ।

হুইৱন্ত প্রহ্লাদ হ্লাদ নামত অপৰ।।

এসম্বাৰ মধ্যে হৈবে প্রহ্লাদ ভকত।

সাধু মধ্যে গণিবেক যাহাক আগত।।৮১৭৷৷

নিৰন্তৰে মাধৱত থাকিবেক মন।

বৈষ্ণৱৰ মধ্যত পৰম বিতোপন।।

তাহান মহিমা কিছু শুন প্রাণেশ্বৰী।

যাৰ গুণে ঢাকিব সমস্ত বসুন্ধৰী।।৮১৮।।

হৰি যশ সমন্বিতে তান যশচয়।

গাইবেক সমস্তলোকে নাহিকে সংশয়।।

যাৰ ভাৱ সাধুসৱ পাইবাক লাগিয়া।

মন শুদ্ধি কৰিবেক সাধন কৰিয়া।।৮১৯।।

সুৱৰ্ণক শুদ্ধ কৰে যেন অগ্নি দিয়া।

সেহিমতে তাৰায়ো কৰিবে শুদ্ধ কায়া।।

তাহাৰ অনন্য ভক্তিভাৱে ভগৱন্ত।

সমস্ত জগত সমে সন্তুষ্ট হৈৱন্ত।।৮২০৷৷

হৈবে মহা প্রভাৱ মহন্ত বিপৰীত।

বহুমান ভক্তিয়ে কৰিবে শুদ্ধচিত্ত।।

তাতে ভগৱন্তক থাপিয়া তযু নাতি।

দেহাদিত অভিমান এৰিবন্ত আতি।।৮২১।।

হৈবে মহাভাগৱত তাৰ কহো চিন।

লম্পট ভাৱক এড়ি হৈবে উদাসীন।।

সুশীল স্বভাৱ সৰ্ব্বগুণৰ আকৰ।

হৈব হৰষিত দেখি সম্পত্তি লোকৰ।।৮২২।।

আনৰ দুখত দুখ মিলয় মনত।

নুহিবেক শত্ৰু তাৰ ইটো জগতত।।

সমস্তে লোকৰ শোক কৰিবন্ত ক্ষয়।

চন্দ্রে যেন সূৰ্য্যৰ তাপক বিনাশয়।।৮২৩৷৷

তোমাৰ নাতিৰ দৃষ্টি পৰিছিন্ন নাই।

শুনা যেন ঈশ্বৰক দেখিব সদায়।।

লক্ষ্মীৰ ৰমণ যিটো জগত আধাৰ।

ভক্তৰ ইচ্ছায়ে নানা ধৰে অৱতাৰ।।৮২৪।।

সজল মেঘৰ সম তনু প্রকাশয়।

মুখপদ্ম জ্বলে যেন চন্দ্ৰৰ আন্বয়।।

মকৰ কুণ্ডল কর্ণে কৰে জলমল।

নয়ন বিৰাজে যেন শৰত কমল।।৮২৫।।

ওষ্ঠ দুই জ্বলে যেন বন্দুলিৰ পাসি।

ত্রিভুৱন মোহন মধুৰ মন্দ হাসি।।

নাসা তিল কুসুম মুকুতা দন্তপান্তি।

মাথে মণি খচিত কিৰীটি কৰে কান্তি।।৮২৬।।

কপালে তিলক কণ্ঠে কৌস্তুভ প্রকাশ।

শ্যামে অঙ্গে বিৰাজে উত্তম পীতবাস।।

শঙ্খ চক্র গদা পদ্ম সমে চাৰি কৰ।

পঞ্চবর্ণ বনমালা দেখি মনোহৰ।।৮২৭।।

শ্রীবৎস লক্ষ্মীৰ ছটা জ্বলে উৰস্থলে।

কম্বু গ্রীৱা আৰো ৰত্নহাৰ তাত জ্বলে।।

অঙ্গদ কঙ্কণ কৰতল আৰকত।

কাঞ্চি বন্ধ পাট ভুনি শোভে কঁকালত৷৷৮২৮।।

উৰু দুই ৰামকল জঙ্ঘা সুৱলিত।

ৰত্নৰ নূপুৰ ৰাৱ শুনি মনোনীত।।

দশ নখ উজ্জ্বল ৰাতুল পদতল।

যাক হৃদি চিন্তে নিতে ভকত সকল।।৮২৯।।

হেন দিব্য মধুৰ মূৰুতি ভগৱন্ত।

তযু নাতি বাহিৰে ভিতৰে দেখিবন্ত।।

ধন্য ধন্য দক্ষৰ নন্দিনী ভাগ্যৱতী।

তযু বংশে বৈষ্ণৱ হৈৱন্ত উতপতি।।৮৩০।।

একগুটি ভক্ত যদি বংশত হোৱয়।

একৈশ পুৰুষ তাৰ উদ্ধাৰ কৰয়।।

মোহোৰ আছয় জানো ভাগ্য অপৰ্য্যন্ত।

যাতো মোৰ কুলে বিষ্ণুভক্ত জন্মিৱন্ত।।৮৩১।।

এহি কথা কহিতে কশ্যপ মহাঋষি।

উপজিলা প্রেম মনে থকিলা হৰিষি।।

দিতি শুনিলেক নাতি হৈব ভাগৱত।

অপাৰ আনন্দ আসি মিলিল মনত।।৮৩২৷৷

পুত্র দুইক যুদ্ধ কৰি কৃষ্ণে মাৰিবন্ত।

যশস্যাৰ যুক্ত হৈব আক জানিলন্ত।।

।।ব্রহ্মা সমে দেৱতাৰ সংবাদঃবৈকুণ্ঠ বর্ণনা।।

 

মনত উৎসৱে ৰহিলন্ত দিতি সতী।

আত অনন্তৰে শুনা কথা মহামতি।।৮৩৩।।

ব্রহ্মা সমে দেৱৰ সম্বাদ যেনমত।

আৱে নিৰুপণ তাক কৰোহো সাম্প্ৰত।।

প্রজাপতি কশ্যপৰ বীৰ্য্য বিপৰীত।

পৰৰ তেজক সিটো কৰয় খণ্ডিত।।৮৩৪৷৷

পাছে দিতি কশ্যপৰ বাক্য অনুমানি।

পুত্রে দ্রোহ কৰিৱন্ত জগতকে জানি।।

কতোকাল সুখে থাকন্তোক দেৱগণ।

এহি অর্থ নিজমনে কৰি আলোচন।।৮৩৫।।

দক্ষৰ দুহিতা দিতি মহা বুদ্ধিমতী।

শতেক বৎসৰ গর্ভে ধৰিলা সন্ততি।।

পৰম প্রচণ্ড সিটো গৰ্ভৰ তেজত।

ভৈলন্ত নিষ্প্রভ চন্দ্র সূৰ্য্য গ্রহ যত।।৮৩৬।।

লোকপাল সমস্তৰ প্ৰতাপ গুচিল।

দশোদিশ ঘোৰ অন্ধকাৰে বিয়পিল।।

আৰ একো হেতু নজানন্ত দেৱগণ।

ব্ৰহ্মাৰ থানক সৱে কৰিলা গমন।।৮৩৭।।

দিব্য সভামধ্যে বসি আছা প্রজাপতি।

সিদ্ধ মুনি গন্ধৰ্ব্বে উপাসে চতুভিতি।।

সুৱৰ্ণ গৌৰাঙ্গ তনু দেখি অনুপাম।

চাৰি মুখে উচ্চাৰন্ত ৰামকৃষ্ণ নাম।।৮৩৮।।

সর্বাঙ্গে পুলক দেহা নীৰ বহি যায়।

হৰিৰ প্ৰভাৱে আনন্দৰ সীমা নাই।।

সেহিবেলা ইন্দ্র আদি কৰি যত দেৱ।

দূৰহন্তে পৰি সৱে কৰিলন্ত সেৱ।।৮৩৯।।

পাছে যাই সমীপ চাপিলা নম্রভাৱে।

স্তুতি কৰি কাৰ্য্য বিনাৱন্ত সেহি ঠাৱে।।

ব্রহ্মাক ঈশ্বৰ মানি বোলে দেৱচয়।

দেৱ দেৱ জগতৰ নাথ কৃপাময়।।৮৪০।।

যাত হন্তে আমি সৱে ভৈলো মহাভয়।

আক পুনু মনে তুমি জানাহা নিশ্চয়।।

যাতো সৰ্ব্বকাৰ্য্য তযু অবিদিত নাই।

দিতিৰ গৰ্ভৰ তুমি জানা অভিপ্রায়।।৮৪১।।

নমো নমো সমস্ত দেৱৰ অগ্ৰগণি।

লোকপাল সমস্তৰ তুমি শিৰোমণি।।

ৰজো গুণে ইটো মূৰ্ত্তি কৰিছা প্রকাশ।

নমো নমো জ্ঞান ঘন জগতনিৱাস।।৮৪২।।

সকামে তোহ্মাত পূৰ্ব্বে কৰিছো ভকতি।

এতেকেসে সৰ্ব্বক্ষণে নুগুচে দুর্গতি।।

যাৰসৱে নিষ্কাম ভক্তিয়ে হৃদয়ত।

তোমাৰ ৰূপক ধ্যান কৰয় সতত।।৮৪৩।।

তাৰাসৱে লভে তেৱে নিষ্কাম ভকতি।

এতেকেসে সর্বক্ষণ নোচোৱে দুর্গতি।।

আনে পুনু অবিৰতে মহা দুখ পাৱে।

নাক বিন্ধা বলধক যেহেন ফুৰাৱে।।৮৪৪।।

নমো নমো হেন কৰ্ম্মফলদাতা দেৱ।

আমি সৱে দেৱ তযু পাৱে কৰো সেৱ।।

আৱে প্রভু আপদীয়া দেৱক কৃপাই।

সকৰুণ দৃষ্টি দিয়া চাহিবে যুৱাই।।৮৪৫৷৷

লোকৰ কুশল বাপ কৰিতে যুৱাই।

দিন ৰাত্রি নষ্ট ভৈল কৰ্ম্ম কিছু নাই।।

আমাসাৰ আপদৰ শুনিয়ো কাৰণ।

কশ্যপে দিতিত বীৰ্য কৰিলা অর্পণ।।৮৪৬।।

সেহি গর্ভে বাঢ়ে দিশ অন্ধকাৰ কৰি।

তাৰ তেজ লাগি আমি সৱে যাঞো মৰি।।

এহি জানি নাথ আৱে চিন্তিয়ো উপায়।

নুহি তেৱে তযু সৃষ্টি সৱে নষ্ট যায়।।৮৪৭।।

মৈত্রেয় বোলন্ত কথা শুনা আতপৰ।

দেৱতাসৱৰ বাক্য শুনি সৃষ্টিকৰ।।

দিতিৰ কুচেষ্টা তাক মনে জানিলন্ত।

হাস্য কৰি তাসম্বাক বাক্য বুলিলন্ত।।৮৪৮।।

ব্রহ্মা নিগদতি শুনিয়োক দেৱচয়।

যি পুছিলা তাক কহো এড়িয়ে সংশয়।।

মোহোৰ মানস পুত্র জগতে প্রখ্যাত।

তোমাসাৰ পূৰ্ব্বে তাৰা হুয়া আছে জাত।।৮৪৯।।

সনক সনন্দ আৰু সনতকুমাৰ।

সনাতন সমে সৱে বালক আহ্মাৰ।।

কিন্তু পূর্বে জাত সিটো চাৰি মহাশয়।

পৰম অবাধ গতি আকাশে ভ্রময়।।৮৫০৷৷

যদি বা কৌতুক ফুৰে সমস্তে লোকত।

তভো কিছু স্পৃহা তান নাহিকে মনত।।

একদিন তাৰা চাৰি কৃষ্ণৰ কৃপাত।

বৈকুণ্ঠলোকক চলি গৈলন্ত সাক্ষাত।।৮৫১।।

ব্রহ্মাণ্ডৰ বাজ সিটো কৃষ্ণৰ নগৰ।

যাক নমস্কাৰ কৰে সুৰাসুৰ নৰ।।

চিদানন্দ স্থান সিটো পৰিচ্ছিন্ন নয়।

বৃক্ষ লতা পক্ষী সৱে তাৰ ব্ৰহ্মময়।।৮৫২।।

কাল মায়াদিৰো তাত নাহি পৰাভৱ।

যাহাত হোৱয় সৰ্ব্বক্ষণ মহোৎসৱ।।

পূৰ্ব্বে ভক্তিভাৱে আৰাধিয়া মহাহৰি।

থাকে ভক্তসৱ তাত কৃষ্ণমূৰ্ত্তি ধৰি৷৷৮৫৩৷৷

জ্ঞানী কর্মীলোকে সিটো স্থান নপাৱয়।

বিষ্ণুভক্তসৱে মাত্র আনন্দে লভয়।।

যাত প্রভু ভগৱন্তে ধৰি সত্যমূর্তি।

ভক্তক আনন্দ দিয়া আছন্ত সম্প্রতি।।৮৫৪৷৷

নিঃশ্রেয়স নামে তাত আছে দিব্য বন।

সৰ্ব্বকাম পূৰে তাৰ যত বৃক্ষগণ।।

নাৰিকল শ্রীফল কদলি গুৱা তাল।

কণ্টকী হৰ্ত্তকী আমলকী পনিয়াল।।৮৫৫।।

আম জাম কনৰু কৰ্পুৰ বীজপূৰ।

কমলা মৰিচ শোলঙ্গ কলা খৰ্জ্জুৰ।।

সৰল পিয়াল আৰু শিংশপা চন্দন।

অশ্বত্থ কপিত্থ আৰু বট বিতোপন।।৮৫৬৷৷

পদ্মবিচি পলাশ অশোক জাতিষ্কাৰ।

আনো তাত নানা বৃক্ষ আছয় অপাৰ।।

সমস্তে ঋতুৰ পায় ফল ফুল যত।

পৰম শ্ৰীমন্ত কান্তি কৰে নানামত।।৮৫৭৷৷

মহা মনোহৰ বন উত্তম জ্বলয়।

মূৰ্ত্তি ধৰি বৃক্ষে যেন প্রকাশ কৰয়।।

অসংখ্য বিমান শাৰী শাৰী প্ৰকাশয়।

ভাৰ্য্যা সমে তাত ভক্ত সৱে বিৰাজয়।।৮৫৮৷।

সৱে চতুর্ভুজ শৰীৰত পীতবাস।

শ্যামবর্ণ দেহা মুখে মনোহৰ হাস।।

মকৰ কুণ্ডল কর্ণে সৱাৰো দোলয়।

মাথে মণিময় আতি কিৰীটি শোভয়।।৮৫৯৷৷

পঞ্চবর্ণ বনমালা কণ্ঠত সৱাৰ।

মুক্তা হীৰা সুৱৰ্ণৰ হাৰ জাতিষ্কাৰ।।

অঙ্গদ বলয়া আদি অলঙ্কাৰ যত।

শ্যাম অঙ্গে জ্বলে যেন তাৰা আকাশত।।৮৬০৷৷

পীতবস্ত্রে সৱাৰো শৰীৰে কৰে কান্তি।

নবীন নীৰদে যেন বিদ্যুতৰ পান্তি।।

কটিতটে পাট ভুনি মেখলা ৰঞ্জিত।

উৰুযুগ দেখিতে সৱাৰো মনোনীত।।৮৬১৷৷

সুৱর্ণ মঞ্জীৰ পাৱে কৰে ৰুণঝুণ।

সর্বাঙ্গে লাৱণ্য নিৰুপম ভক্তগণ।।

প্রভুৰ সদৃশ মূৰ্ত্তি নুহিকয় ভিন।

শ্রীবৎস কৌস্তুভ মাত্র নাহি দুই চিন।।৮৬২।।

বিপৰীত দেহা জ্বলে কোটি সূৰ্য্য নয়।

সৰ্ব্বক্ষণে হৰিগুণ কীৰ্ত্তন কৰয়।।

মকৰন্দ সহিতে মাধৱীলতাচয়।

জলৰ সমীপে ফুলি প্রকাশ কৰয়।।৮৬৩।।

তাৰ গন্ধে বায়ুক কৰিয়া তিৰস্কাৰ।

কৃষ্ণগুণ গান্ত মাত্র কৰি সতকাৰ।।

সমস্ত লোকৰ মলহাৰী কৃষ্ণযশ।

তাহাক গাৱন্তে মিলে মহা প্রেমৰস।।৮৬৪।।

ভকতি সাগৰে সৱে মজিয়া থাকন্ত।

বিষয় সুখক কিছু মনে নবাঞ্ছন্ত।।

বিষ্ণুভক্তসৱৰ বিষয়ে ৰতি নাই।

ভজন আনন্দে মাত্র আসক্তি সদায়।।৮৬৫।।

ইহাক জানিবা তোৰাসৱে দেৱগণ।

আৰো শুনা যেনমত বিষ্ণুৰ ভুৱন।।

পাৰাবত শৰালি কোকিল চক্রবাক।

ডাউক ময়ূৰ হংস ভাটৌ কঢ়া কাক।।৮৬৬৷৷

কোলাহল কৰি তাৰা হৰিগুণ গায়।

ক্ষণিতেকে ৰহি তভো থাকয় সদায়।।

ভ্ৰমৰসকলে হৰিগুণক গাৱয়।

ৰঙ্গমনে পক্ষীসৱে শুনিয়া থাকয়।।৮৬৭।।

এতেকে জানিবা সিটো বৈকুণ্ঠ নগৰে।

শ্ৰৱণ আনন্দ সুখ পক্ষীসৱো কৰে।।

মন্দাৰ পুন্নাগ নাগ বকুল চম্পক।

পদ্ম পাৰিজাত উতপল কুৰুবক।।৮৬৮।।

যুতী জাই কৰবীৰ কাঞ্চন শেৱালী।

মৰুৱা তগৰ ওৰ ধুতুৰা নেৱালী।।

মণিৰাজ ৰাজচম্পা অশোক মালতী।

কেতেকী অপৰাজিতা ৰঙ্গীন ৰেৱতী৷৷৮৬৯৷৷

আমলান কর্ণিকাৰ নীল ইন্দীবৰ।

কদম্ব সুপার্ণ বাগী বন্দুলি আৱৰ।।

শিৰীষ তিলক কুন্দ লৱঙ্গ গুলাল।

গুটিমালী ভেন্টি আৰো বিমল তমাল।।৮৭০৷৷

এহিসৱ পুষ্প যদি পৰম সুঘ্রাণ।

তভো তুলসীক সৱে কৰে বহুমান।।

হৰি হৰি তুলসী পৰমা ভাগ্যৱতী।

যাতো অহর্নিশি পিন্ধি থাকে লক্ষ্মীপতি।।৮৭১।।

এহি বুলি তাঙ্ক সৱে কৰয় আদৰ।

গুণ মাত্র গাৱে তাৰা আতি চমৎকাৰ।।

হেন বৈকুণ্ঠক চলি গৈলা সিদ্ধগণ।

পুনৰপি কৰো মঞি তাহাক বর্ণন।।৮৭২।।

একে হৰিভক্তি কৰে যাহাৰ আশ্রয়।

তাৰাসৱে বিমানত প্ৰকাশ কৰয়।।

বৈদুৰ্য্য সদৃশ কতো জ্বলে মৰকত।

কতো সুৱৰ্ণৰ জলে শুদ্ধ নানামত।।৮৭৩।।

লক্ষ্মীসম নাৰী তাত কৰয় প্রকাশ।

চন্দ্রসম মুখত শোভয় অল্পহাস।।

মধ্যক্ষীণা উচ্চস্তনী বৃহত জঙঘনী।

গাৱে দিব্যবাস জ্বলে হৰিণ নয়নী।।৮৭৪।।

ভুৱন মোহন যদি দিব্য নাৰীচয়।

আৰো হাস পৰিহাস অনেক কৰয়।।

তভো ভক্তসৱৰ নোপজে কামভাৱ।।

মনে তাৰা চিন্তি থাকে গোৱিন্দৰ পাৱ।।৮৭৫।।

বৈকুণ্ঠৰ মধ্যে আছে কৃষ্ণৰ মন্দিৰ।

নাহিকে উপমা তাৰ পৰম ৰুচিৰ।।

চতুর্ভিতি স্ফটিকৰ বাৰ প্ৰকাশয়।

তাৰ মাজে মাজে শুদ্ধ সুৱর্ণ জ্বলয়।।৮৭৬।।

সেহি গৃহে লক্ষ্মী মনোহৰ মূৰ্ত্তি ধৰি।

নূপুৰ শোভিত পাৱে ফুৰে লীলা কৰি।।

হাতে পদ্ম গোট ধৰি কৌতুকে ফুৰান্ত।

সাক্ষাতে দেখয় যেন গৃহক মাজ্জন্ত।।৮৭৭।।

বৈকুণ্ঠতো আছে আৰো দিব্য সৰোৱৰ।

প্রৱালে বান্ধিছে তাৰ চাৰিও কাখৰ।।

উত্তম নিৰ্ম্মল জলচয় আছে ভৰি।

তাৰ পদ্ম ফুলি আছে জকমক কৰি।।৮৭৮।।

দাসীগণ সমে লক্ষ্মী পশি পদ্মবন।

তুলসীয়ো কৃষ্ণক পূজয় ৰঙ্গমন।।

সেহিবেলা মুখপদ্ম জলত চাৱয়।

অলকা নাসিকা সমে প্রকাশ কৰয়।।৮৭৯।।

তাক দেখি লক্ষ্মী হেন মনত মানন্ত।

যাতো মোৰ মুখপদ্ম কৃষ্ণে চুম্বিলন্ত।।

এতেকেসে বুজিয়ো লক্ষ্মীৰ শোভা যত।

কৃষ্ণ অনুগ্রহতেসে হুয়াছে বেকত।।৮৮০।।

আৱে শুনা বৈকুণ্ঠ ভুৱন যেনমত।

স্ৰজন পালন আদি হৰিলীলা যত।।

তাত বিনে আন কথা যতেক কহয়।

সমস্তে কুকথা তাক জানিবা নিশ্চয়।।৮৮১।।

যাক যিবা অভাগীয়ে শ্ৰৱণ কৰয়।

পূৰ্ব্ব পুণ্যমানে তাৰ সৱে নষ্ট হয়।।

পাছে নিয়া দুর্ঘোৰ নৰকে দেই ঠাই।

প্রসিদ্ধ বৈকুণ্ঠ পুনু কদাপি নপায়।।৮৮২৷৷

হৰি হৰি তাক মঞি শোক কৰো পুনু।

আমাৰ প্ৰাৰ্থনি হেন পাই নৰতনু।।

যাত ধর্ম সহিতে উপজে তত্ত্বজ্ঞান।

তভো যত্ন কৰিয়া নভজে ভগৱান।।৮৮৩।।

জানিলো মায়ায়ে পাই মোহিত কৰিল।

এতেকেসে গোৱিন্দৰ সেৱাক ত্যজিল।।

কুকথা শুনয় হৰিকথা যাত নাই।

দুই বিধ লোকে জানা বৈকুণ্ঠে নযায়।।৮৮৪।।

আৱে শুনা যিটোসৱে বৈকুণ্ঠে চলয়।

যাৰা সৱে সৰ্ব্বক্ষণে ভকতি কৰয়।।

এৰি যম নিয়ম পম প্রীতিভাৱে।

অন্যোঅন্যে কৃষ্ণযশ শুনে আৰো গাৱে।।৮৮৫।।

তেৱে অনুৰাগ মিলি হৃদয় দ্ৰৱয়।

সৰ্ব্বাঙ্গে পুলক হৈয়া তম্ভিয়া থাকয়।।

এহিমতে ভক্তিৰস মলিল যাহাৰ।

লভে মহা আনন্দ গুচয় অহঙ্কাৰ।।৮৮৬।।

তেৱে যম কাল মায়া সৱে পৰিহৰি।

পৰম আনন্দে চলে বৈকুণ্ঠ নগৰী।।

আমাসাৰ উপৰে আছয় সিটো থান।

তাতে সুখে ৰহে যাই হৰিভক্তগণ।।৮৮৭।।

ভক্তিভাৱে শুনিয়োক সভাসদগণ।

তৃতীয় স্কন্ধৰ কথা বৈকুণ্ঠবর্ণন।।

দেখা বৈকুণ্ঠতো কৰে শ্ৰৱণ কীৰ্ত্তন।

মৎসৰ এড়িয়া সৰ্ব্বক্ষণে পক্ষীগণ।।৮৮৮।।

এহি জানি মৎসৰ অসূয়া পৰিহৰি।

যথা তথা হৰিগুণ শুনা কর্ণভৰি।।

নৰতনু পাইবাৰ এহিসে প্রয়োজন।

শুনিলা সাম্প্রতে কেনে ব্ৰহ্মাৰ বচন।।৮৮৯।।

গুণে কৰি আছে ইটো সংসাৰ নিকাৰ।

উপায় শুনিয়ে যেন আক তড়িবাৰ।।

অজিত প্ৰভুৰ পুণ্য কথা বিতোপন।

তাক সৰ্ব্বক্ষণে কৰা শ্ৰৱণ কীৰ্ত্তন।।৮৯০৷৷

ভক্তিৰস বঢ়াই নাশ কৰিয়ো সংসাৰ।

ইমত দুর্লভ তনু নপাইবাহা আৰ।।

কহে দীন হীন মূঢ় গোপালচৰণ।

ডাক ছাড়ি ৰাম কৃষ্ণ বোলা সৰ্ব্বজন।।৮৯১।।

।।জয় বিজয়ক শাপ৷৷

।।দুলড়ী।।

ব্ৰহ্মায়ে বোলন্ত           শুনা দেৱগণ

হৰিষ কৰিয়া মন।

বৈকুণ্ঠপুৰৰ           মহিমা প্রচুৰ

বর্ণাইবেক কোন জন।।

জগত গুৰুৱে          কৰিছা নির্মাণ

উপমাৰ নাই ঠাই।

পাছে যোগবলে         মোৰ পুত্র সৱে

সেহি স্থান পাইলা যাই।।৮৯২।।

অপূৰ্ব্ব বৈকুণ্ঠ          দেখি সিদ্ধসৱে

পৰম আনন্দ ভৈলা।

ইখান সিখান          কৰি ছয়খান

দুৱাৰ এৰায়া গৈলা।।

কৃষ্ণ দৰশনে           হুয়া আছে মন

দ্বাৰতে নথাকে ৰৈ।

শীঘ্রবেগ কৰি          সপ্তম দ্বাৰক

চাৰিও পাইলন্ত গৈ।।৮৯৩।।

তাত দুইজন           দেৱক দেখিলা

শ্যামল নির্মল কায়।

সমান বয়স           গাৱে পীতবাস

কুণ্ডলে কর্ণ শুৱায়।।

মাথে মণিময়          কীৰটি জ্বলয়

কেয়ূৰ কঙ্কণ কৰে।

ভ্রমৰে শোভিত         দিব্য পুষ্পমালা

প্রকাশে কর্ণ উপৰে।।৮৯৪।।

নীলবর্ণ আতি          শোভে চাৰি বাহু

দেখিতে আতি সুন্দৰ।।

হাতে দিব্য গদা        ধৰিয়া আছন্ত

দুয়ো দেৱ ৰুচিকৰ।।

মুখপদ্ম কিছু           ক্ৰোধত প্রকাশে

কুটিল ধ্ৰুৱ যুগল।

ৰকত নয়ন           নাসিকা দেখিয়

ফুটিছে যেন কমল।।৮৯৫৷৷

এহিমতে দুয়ো          চাহিয়া আছন্ত

নুপুছিয়া সিদ্ধগণে।

আনো দুৱাৰত         যেমন আসিছে

প্রৱেশিলা তাতো তেনে।।

কৈতো তাসম্বাক        নিবাৰন্তা নাই

ফুৰন্ত নিঃশঙ্ক ভাৱে।

চাৰিও জনক          দুয়ো দ্বাৰপালে

দেখিলন্ত সেহি ঠাৱে।।৮৯৬।।

বয়সত বৃদ্ধ           চাৰি মহাসিদ্ধ

মহিমা যদি বিস্তৰ।

তভো সুকোমল         পাঞ্চ বছৰৰ

বালকৰ সমসৰ।।

উলঙ্গট বেশ           মুখে মন্দহাস

অভ্যন্তৰে যান্ত ৰঙ্গে।

হাতে বেত ধৰি         দুয়ো দ্বাৰপালে

ধাইলা আতি মহাখঙ্গে।।৮৯৭।।

ব্রহ্মণ্যদেৱৰ           প্রতিকূল চিন্তি

বোলে দ্বাৰপালে বাক।।

ৰহ ওৰে তোৰা         কৈক লাগি যাস

নুবুলিয়া আমাসাক।।

ঐতো আসি কেনে       মহিমা দেখাস

বোলা আমি ঋষিৰাজ।

এহি বুলি হাতে         ধৰি বেত বাৰি

দ্বাৰৰ কৰিলা বাজ।।৮৯৮৷৷

বিমানৰ পৰা          বৈষ্ণৱসকলে

বিস্ময়ে আছন্ত চাই।

যাইবাক নপাই         চাৰি মহাসিদ্ধে

ৰহিলন্ত সেহি ঠাই।।

কৃষ্ণ দৰশনে           ভৈল আশাভঙ্গ

আকস্মিতে তেতিক্ষণ।

কিঞ্চিতেক ক্রোধ        জন্মিয়া মনত

ৰকত ভৈলা নয়ন।।৮৯৯৷৷

ক্রোধে মুনিসৱে         বোলয় বচন

শুনা অৰে দুৰাশয়।

হৰিসেৱা বলে          বৈকুণ্ঠ নিৱাস

কৰে যত ভক্তচয়।।

সৱে সম দৃষ্টি          নাহি হীন পৰ

থাকি তাসম্বাৰ মাজে।

তোৰা দুহান্তৰ          ইমত বিষম

স্বভাৱ ভৈল কি কাজে।।৯০০।।

হেন যদি বোলা        স্বামীৰ আহ্মাৰ

নিমিত্তে দ্বাৰপালৰ।

বিষম স্বভাৱ          গুণেসে কহয়

ইহাৰ শুনা উত্তৰ।।

ইথানক লাগি          বিষ্ণুভক্ত বিনে

নাহে আন প্রাণীচয়।

প্রশান্ত পুৰুষ           বিগ্রহ ৰহিত

কৃষ্ণতো নাহিকে ভয়।।৯০১।।

তভো দেখা তোৰা       আপোনাৰ মতে

শঙ্কা কৰা অকাৰণ।

এতেকে জানিলো        তোৰা দুইজন

কপটী দুষ্ট দুর্জন।।

শুন ওৰে দুষ্ট          ভয় শঙ্কা ভাৱে।

যাৱত থাকয় ভেদ।

সিটো ভেদ আত        কাহাৰো নাহিকে

ইটো কথা সত্য বেদ।।৯০২।।

সমস্ত জগত           যাৰ উদৰত

হেন দেৱ কৃপাময়।

তাতো আৱে তোৰা      সামান্যৰ মতে

উপজাইলা মহাভয়।।

এতেকে বৈকুণ্ঠ         নাথৰ দুৰ্যশ।

কৰাইলি তোৰা বহুত।

ভৈলা অপৰাধ          আৰ প্রায়শ্চিত্ত

বিহিবো আজি উচিত।।৯০৩।।

যাতো আত্ম পৰ        ভেদ বুদ্ধি ভাৱ

দেখিলা তোমৰা দুই।

সিকাৰণে ইটো         বৈকুণ্ঠলোকত

থাকিবাৰ যোগ্য নুই।।

কিন্তু কাম ক্রোধ        লোভে তিনি বৈৰী

পাপ ৰূপ অমঙ্গল।

যি লোকে আছয়        সিথানক লাগি

এতিক্ষণে পাপী চল।।৯০৪৷৷

সমুচিত দণ্ড           বিহিলোহো ইটো

নষ্ট কৰি দুয়োজন।

যেন আনে আৰো       ব্রাহ্মণসৱক

নকৰয় অপমান।।

এহি শাপ দিয়া         মৌনে ৰহিলেক

সিটো সিদ্ধ চাৰিজন।

পাছে আতপৰে         যেন কথা ভৈলা

শুনিয়োক দেৱগণ।।৯০৫।।

অস্ত্র সমুহেয়ো            নিবাৰিবে লাগি

যাহাক সামর্থ্য নুই।

তাসম্বাৰ হেন।         ঘোৰ ব্ৰহ্মশাপ

শুনি দ্বাৰপাল দুই।।

তেতিক্ষণে দুয়ো         হৰিৰ কিঙ্কৰ

মহাভয় হুয়া তাতে।

তাসম্বাৰ পাৱে         ধৰি নম্রভাৱে

পৰিলেক দণ্ডৱতে৷৷৯০৬।।

পাচে মুনিসৱে          অনুতাপ কৰে

সিজিল আহ্মাত পাপ।

হৰি হৰি আমি         বৈকুণ্ঠক আসি

দিলো ভকতক শাপ৷৷

তাসম্বাৰ তাপ          দেখি তেতিক্ষণে

দ্বাৰপাল দুয়োজন।

কৃতাঞ্জলি হুয়া          বিনয় কৰিয়া

বুলিবে লৈলা বচন।।৯০৭।।

শুনা মুনিসৱ          আমি পাতকীক

কৰিলা উচিত শাস্তি।

আত কদাচিত          তোমৰাসৱৰ

অপৰাধ নাহি আতি।।

কিন্তু ঈশ্বৰৰ          আজ্ঞাক লঙঘনে

আমাত যি পাপ ভৈল।

ইটো তোমাসাৰ         দণ্ডে পুনু সিটো

সমুলঞ্চে নাশ গৈল।।৯০৮৷৷

আৱে আমাসাক         এহি কৃপা কৰা

যাঞো যেহি যেহি লোক।

বান্ধৱ কৃষ্ণৰ          স্মৰণ সদায়

তৈতে তৈতে নুগুচোক।।

শুনিয়োক নৰ          পৰম সুন্দৰ

শ্রীভাগৱত শাস্ত্র।

মুকুতি দায়ক          ভকতি বৰ্দ্ধক

কলিযুগে ইসে মাত্র।।৯০৯।।

ধৰ্ম্ম জ্ঞান লৈয়া        বৈকুণ্ঠত গৈলা

ভগৱন্ত কৃপাময়।

অজ্ঞান আন্ধাৰ         বিনাশ কৰিতে

ই শাস্ত্র ভৈলা উদয়।।

এতেকে ইহাক          শ্ৰৱণ কৰিয়া

একান্ত সাধুৰ সঙ্গে।

পৰম দুর্লভ           বৈকুণ্ঠ নগৰ

লভিবাহা মহাৰঙ্গে।।৯১০।।

হে কৃপাময়           মঞি অধমক

কৃপা কৰা হেনমত।

তযু ভক্ত সঙ্গে         গুণ নাম গায়া

যিমতে থাকো সতত।।

অৰুণ চৰণ           হৃদয়ে ৰহোক

মুখে ৰৌক তযু নাম।

গোপালচৰণ           কহে সৰ্ব্বক্ষণ

ডাকি বোলা ৰাম ৰাম।।৯১১৷৷

।।চাৰি সিদ্ধৰ স্তুতিঃ কৃষ্ণৰ সান্ত্বনা।।

                          ।।পদ।।

 

ব্রহ্মায়ে বোলন্ত শুনিয়োক দেৱ যত।

দুয়ো দ্বাৰপাল যেৱে আছা এহিমত।।

তেতিক্ষণে জানিলন্ত ঈশ্বৰ মুৰাৰি।

অপৰাধ সাধুত কৰিলা দুয়ো দ্বাৰী।।৯১২।।

পাছে মুনিসৱৰ বুজিয়া চিত্ত হৰি।

চৰণ চলাই চলি গৈলা লীলা কৰি।।

মনত গুণন্ত ভগৱন্ত কৃপাশীল।

মোহোৰ চৰণ আৰো দেখিতে আসিল।।৯১৩।।

তাৰ প্রতিঘাতে কৰিয়াছে ক্রোধ মন।

চৰণ দেখায়া শান্ত কৰিবো এখন।।

যদি বিভূতিক চাহে দিবো নিষ্ঠ কৰি।

এহি গুণি লক্ষ্মীকো লগতে লৈলা হৰি।।৯১৪।।

শীঘ্ৰে চলে ছত্র পাদুকাক পৰিহৰি।

দুৱাৰক পাইলা যাই দৰদৰ কৰি।।

ভৃত্যসৱে পাচত চামৰ ছত্ৰ ধৰি।

পৰম বিস্ময় হুয়া যায় শীঘ্ৰে কৰি।।৯১৫।।

সমাধিত যাহাক চিন্তন্ত সৰ্ব্বক্ষণ।

সাক্ষাততে মুনিসৱে পাইলা দৰিশন।।

মাথে শ্বেতছত্র চন্দ্রমণ্ডলৰ নয়।

মুকুতাৰ থোপা তাত চৌভিতি হালয়।।৯১৬।।

যেন ৰাজহংস শুক্ল চামৰ দুতয়।

দুই পাশে আতি মৃদু কৰিয়া বিঞ্চয়।।

তাৰ বায়ু লাগি ছত্র সঘনে কাম্পয়।

মুকুতাত হন্তে অল্প অল্প জলস্রয়।।৯১৭।।

নৱ মেঘ সম শ্যাম তনু প্রকাশয়।

কোটি সূৰ্য্যসম মুখপদ্ম বিৰাজয়।।

বন্দুলি পোৱাল যেন অধৰ জ্বলয়।

নিবিড় উত্তম দান্ত কুন্দকৰি নয়।।৯১৮।।

বিদ্যুতকো নিন্দে কর্ণে মকৰ কুণ্ডল।

তাৰ কান্তি লাগি প্রকাশয় গণ্ডস্থল।।

তিল ফুল নিন্দি নাসা কৰয় প্রকাশ।

ভূৱন মোহন মুখ মন্দ মন্দ হাস।।৯১৯।।

শৰত পদ্মৰ সম আয়ত লোচন।

প্রেমৰ কটাক্ষে জুৰাই আসে তনু মন।।

ভ্ৰূৱ দুই মদনৰ ধনুৰ আন্বয়।

দর্পণ কপালে দিব্য তিলক শোভয়।।৯২০।।

ৰত্নমণি খচিত কিৰীটি কৰে কান্তি।

বহল বক্ষত শুক্ল শ্রীবৎসৰ পান্তি।।

কণ্ঠত কৌস্তুভ মণি কোটি সূৰ্য্য সম।

উৰস্থলে জ্বলে লক্ষ্মী ছটা মনোৰম।।৯২১৷৷

বাসুকি সদৃশ শোভে বাহু চাৰিখান।

চন্দনে শোভয় আৰো কেয়ূৰ কঙ্কণ।।

এক হস্ত গৰুড়ৰ স্কন্ধে থাপিলন্ত।

আৰো হাতে পদ্মক লীলায়ে ভ্ৰমাৱন্ত।।৯২২।।

আলতা সদৃশ প্রকাশয় কৰতল।

দশ নখ সমে দিব্য আঙ্গুলি উজ্জ্বল।।

সুৱৰ্ণ অঙ্গুষ্ঠিচয় বাখৰে খচিত।

কৰে কান্তি আতিশয় প্রতি আঙুলিত।।৯২৩।।

শ্যাম শৰীৰত পীত পাট জাতিষ্কাৰ।

স্নিগ্ধ নীল মেঘে যেন বিদ্যুত সঞ্চাৰ।।

চাৰি বাহু মধ্যে শোভে মুকুতাৰ হাৰ।

নিৰ্ম্মল আকাশে যেন শোভে জলধৰ।।৯২৪।।

পঞ্চবর্ণ বনমালা আপাদলম্বিত।

মধুমত্ত ভ্ৰমৰে গুঞ্জৰে সুললিত।।

অশ্বত্থ পত্ৰৰ নয় উদৰ সুন্দৰ।

যেহেন জলৰ পাক নাভি সৰোৱৰ।।৯২৫৷৷

বহল জঙঘাত পাট ভুনি কৰে কান্তি।

উপৰে মেখলা তাত কিঙ্কিণীৰ পান্তি।।

ঊৰুযুগ ৰামকল বাহু কৰীকৰ।

সুবলিত জঙঘা দিবে নাহি পটন্তৰ।।৯২৬।।

ৰত্নৰ নূপুৰ পাদপদ্ম উপৰত।

নখচয় জ্বলে চন্দ্র সূৰ্য্য যেনমত।।

আঙ্গুলি উত্তম পদতল আৰকত।

ধ্বজ বজ্ৰ আদি প্ৰকাশয় চিহ্ন যত।।৯২৭।।

ভকতৰ থানে সিটো অৰুণ চৰণ।

ভকতি বৰ্দ্ধক তিনি তাপ বিনাশন।।

সিটো ৰূপে লক্ষ্মীৰ গৰ্ব্বক কৰে ছাই।

যাক ভক্তসৱে হৃদি চিন্তন্ত সদায়।।৯২৮।।

হেন ভগৱন্তক দেখিয়া সিদ্ধচয়।

মোক্ষতো অধিক ভক্তি ভৈলেক উদয়।।

পাছে উচ্চাৰিয়া জয় জয় কৃষ্ণ ৰাম।

দণ্ডৱতে পৰি সৱে কৰিলা প্রণাম।।৯২৯।।

প্ৰভুৰ আগত পৰি আছে সিদ্ধচয়।

চাই চাই নেত্ৰৰ আনন্দ নখণ্ডয়।।

কৃষ্ণ পদমিশ্র তুলসীৰ গন্ধ যত।

নাসাৰন্ধ্রে যাই প্রৱেশিলা হৃদয়ত।।৯৩০।।

যদি তাৰা ব্ৰহ্মৰসে নিমগ্ন সদায়।

তবো চিত্ত পুলক হৰিষ ভৈল কায়।।

আনন্দে সম্রম হুয়া ঊদ্ধদৃষ্টি কৰি।

কৃষ্ণমুখপদ্ম সৱে চাৱে নেত্র ভৰি।।৯৩১৷৷

লভি মনোৰথ পুনু অধো দৃষ্টি চাই।

দেখি কৃষ্ণ পাদপদ্ম হৃদয়ে ধিয়াই।।

ভুৱন মোহন মূৰ্ত্তি ধ্যানৰ বিষয়।

আজিসে শ্রীমূৰ্ত্তি ধৰি ভৈলাহা উদয়।।৯৩২৷৷

কৃতাঞ্জলি হুৱা অৱনত কৰি কায়।

স্তুতি কৰিবাক লৈলা মাধৱক চাই।।

নিগদতি মুনিসৱ জগতনিৱাস।

ব্ৰহ্মৰূপে আমাসাত ভৈলাহা প্রকাশ।।৯৩৩৷৷

ই পুনু আশ্চৰ্য্য নুহিকয় কৃপাময়।

আজিসে শ্রীমূৰ্ত্তি ধৰি ভৈলাহা উদয়।।

অহো আমাসাৰ কিনো ভাগ্য অপৰ্য্যন্ত।

নয়নে প্রত্যেকে দেখিলোহো ভগৱন্ত।।৯৩৪৷৷

তযু তত্ত্ব পিতৃয়ে দিলন্ত যি কালত।

সেহিকালে আমিও লভিছো হৃদয়ত।।

কিন্তু ব্ৰহ্মৰূপেসে আছিল দৰিশন।

আৱে ইটো মূর্তি দেখি ভৈলো ৰঙ্গমন।।৯৩৫।।

হে ভগৱন্ত যিটো ৰূপ আছা ধৰি।

সৰ্ব্বক্ষণে ভক্তক আনন্দ আছা কৰি।।

তযু কৃপা গুণে লভি শ্ৰৱণ কীৰ্ত্তন।

হৃদয়ে তোহ্মাক দেখা পাৱে মুনিগণ।।৯৩৬।।

ভকতসৱৰ নাথ সুখ আতিশয়।

কহো আমি সৱে তাক শুনা কৃপাময়।।

একান্ত শৰণ হুয়া তযু চৰণত।

শ্ৰৱণ কীৰ্ত্তন কৰে তাহাৰা সতত।।৯৩৭৷৷

ভকতি ৰসত পূর্ণ হুয়া থাকে হিয়া।

তুমি যদি মুকুতি প্ৰসাদ আদি দিয়া।।

তভো তাক তাৰাসৱে নকৰে আদৰ।

কি কহিবো কথা আন ইন্দ্রাদি পদৰ।।৯৩৮৷৷

আজি আমি অপৰাধ কৰিলো বিস্তৰ।

তাক আৱে নিৱেদন কৰো দামোদৰ।।

আজি সীমা কৰি পূৰ্ব্ব বয়সত বাপ।

আমাসাৰ কিঞ্চিতেকো নভৈলেক পাপ।।৯৩৯।।

আৱে পুনু দুৰ্ঘোৰ সিজিল পাপচয়।

যি হেতু শাপিলো তযু ভকত দুতয়।।

এহি পাপে ঘোৰ নৰকত জন্ম হৌক।

কিন্তু পাদপদ্ম মাত্র চিত্ত চিন্তি ৰেীক।।৯৪০৷৷

বিঘ্নিকো নগণি ৰমি থাকোক সতত।

ভ্ৰমৰে পুষ্পত ৰমি থাকে যেনমত।।

যদি তযু গুণে বাক্য অলঙ্কৃত হয়।

যেন তযু পদতলে তুলসী শোভয়।।৯৪১।।

কর্ণভৰি থাকে যেৱে তযু যশচয়।

তেৱে যৈতে তৈতে জন্ম হৌক কৃপাময়।।

কৃতার্থ ভৈলোহো আমি বোলা নিষ্ট কৰি।

যাতো তযু ৰূপ দেখিলোহা চক্ষু ভৰি।।৯৪২।।

নমো নমো বিপুল কীৰিতি মহেশ্বৰ।

নমো ভগৱন্ত ইষ্টদেৱ জগতৰ।।

পৰম অসাধু যিটো ভকতি বর্জিত।

তাত তুমি কদাচিত নুহিকা বেকত।।৯৪৩৷৷

আহ্মাক কৃপায়ে তুমি ভৈলাহা উদয়।

নমো নমো প্রাণনাথ দেৱ কৃপাময়।।

নিগদতি ব্রহ্মা শুনিয়োক দেৱগণ।

এহিমতে মুনিসৱে কৰিলা বর্ণন।।৯৪৪৷৷

পাছে তাসম্বাৰ বাক্য অভিনন্দা কৰি।

মেঘৰ গৰ্জ্জনে মাতিলন্ত দেৱহৰি।।

বদতি বৈকুণ্ঠনাথ শুনা সিদ্ধচয়।

মোৰ পাৰিষদ জয় আউৰ বিজয়।।৯৪৫৷৷

ইটো দুই মোক আজি বহু কদর্থিল।

যাতে তোমাসাক বেত বাড়িয়ে থেলিল।।

বিহিলাহা দণ্ড যিটো ইটো দুহান্তৰ।

ভৈলেক উচিত শাস্তি সন্মত মোহোৰ।।৯৪৬।।

মোহোৰ পৰম দেৱ যিহেতু ব্রাহ্মণ।

এতেকে তোৰাক মঞি কৰোহো প্রসন্ন।।

যদি বোলা তযু অপৰাধ নাহি আত।

তাৰ তেৱে হেতু কহো শুনিয়ো সাক্ষাত।।৯৪৭৷৷

মোৰ ভৃত্য অপৰাধ কৰিলেক যত।

আপুনি কৰিলো হেন মানিলো মনত।।

ভৃত্যে পাপ কৰিলে যাহাৰ নাম কয়।

তাৰ কীৰ্ত্তি নাশে শ্বেতকুষ্ঠৰ আন্বয়।।৯৪৮৷৷

আৰো মোৰ নিৰ্ম্মল যশস্যা শুনি আতি।

চাণ্ডাল পর্য্যন্ত শুদ্ধ হোৱে সৱ জাতি।।

হেন মঞি তোমাসাৰ অনুগ্রহে থাকি।

লভিলো পৱিত্ৰ কীৰ্ত্তি জগতকে ঢাকি।।৯৪৯৷৷

এতেকে তোহ্মাৰ যিবা দ্ৰোহক চিন্তয়।

মোৰ চক্রে বাহু তাৰ কাটিবে নিশ্চয়।।

যাহাৰ সেৱায়ে গুণ লভিলো বিচিত্র।

চৰণৰ ৰেণু যাৰ কৰয় পৱিত্ৰ।।৯৫০।।

ইচ্ছা নকৰন্তো লক্ষ্মী নেৰন্ত সদায়।

ব্রহ্মাদিয়ো যাৰ কটাক্ষক সদা চায়।।

হেন ব্রাহ্মণক যিটো কৰে অৱমান।

যদি লোকপাল তাকো কৰিবো নিৰ্যাণ।।৯৫১।।

যিসৱ ব্রাহ্মণ মোৰ নিষ্কাম ভকত।

তুষ্ট মনে থাকে মোত অৰ্পি কৰ্ম্মযত।।

চিনি ঘূত পায়স মিশ্রত অন্নচয়।

তুলিয়া আনন্তে ৰস স্ৰৱিয়া পৰয়।।৯৫২।।

তাক তাসম্বাৰ মুখে ভুঞ্জো যেনমত।

সিমত তৃপিতি নোহে অগ্নিৰ মুখত।।

মোৰ পদজল হৰে সমে ত্রিজগত।

পৱিত্ৰ কৰয় সত্যে পৰম পাপত।।৯৫৩৷৷

হেন মঞি শিৰে ধৰো বিপ্ৰৰ ধূলাক

আনো কালে ক্ষমা নকৰিবে আসম্বাক।।

আৰো বিপ্র গৰু অনাথৰ প্রাণীচয়।

তাসম্বাক যিটো ভিন্ন কৰিয়া দেখয়।।৯৫৪।।

শগুণৰ আকাৰ নির্দয় দূতচয়।

ঠোটে হানি যমথানে তাহাক মাৰয়।।

যদি বা ব্রাহ্মণে আতি ভৰ্ৎসনা কৰয়।

তভো তাৰ চিত্তে আতি আনন্দ মিলয়।।৯৫৫।।

বাসুদেৱ বুদ্ধিয়ে পূজয় ভক্তিভাৱে।

কৰযোৰে মৃদুভাৱে বচন বিনাৱে।।

মঞি যেন তোমাসাক কৰো তুতি নতি।

তেৱে তাৰা মোক বশ্য কৰিলা সম্প্রতি।।৯৫৬।।

এতেকে মোহোৰ নুবুজিয়া অভিপ্রায়।

তোমাসাক ইটো দুই কৰিলে অন্যায়।।

তাৰ অনুৰূপ গতি পাউক এতিক্ষণ।

কিন্তু তোমাসাত এক কৰোহো প্রার্থন।।৯৫৭৷৷

অল্পকালে সিটো পাপ সমাপতি হৌক।

পুনু ইটো দুই মোৰ থানক আসোক।।

এহি অনুগ্রহ মোক কৰা মুনিগণ।

নিষ্ট কৰি কহো মোৰ ভক্তেসে জীৱন।।৯৫৮৷৷

এতেক বুলিয়া মৌন ভৈলা কৃপাময়।

ভাগৱত কথা শুনিয়োক নৰচয়।।

যিটো পূর্ণব্রহ্ম কৃষ্ণ লক্ষ্মীৰ নায়ক।

দেখা কেনে মান্য কৰিলেক ব্রাহ্মণক।।৯৫৯৷৷

আৱে তান আজ্ঞাক ধৰিয়ো যত্ন কৰি।

নিৰন্তৰে নৰে ডাকি বোলা হৰি হৰি।।৯৬০৷৷

।।দুলড়ী।।

 

ব্রহ্মায়ে বোলন্ত         শুনা দেৱগণ

আতপৰে কথা যত।

ঈশ্বৰ কৃষ্ণৰ           পৰম মধুৰ

বাক্য শুনি এহিমত।।

মুনি সমস্তৰ           শ্ৰৱণ মনৰ

আনন্দৰ সীমা নাই।

যতেক শুনয়          তথাপি তাৰাৰ

তৃষ্ণা মাত্র বাঢ়ি যায়।।৯৬১।।

যদি ক্রোধ সর্পে        দংশিয়া আছয়

তভো সিটো বাক্যচয়।

শুনি তাসম্বাৰ          আনন্দ অপাৰ

উপজিল মনে তয়।।

পাছে মুনিগণ          কৰি থিৰ মন

কর্ণ দিয়া শুনিছয়।

পৰম গম্ভীৰ           বাক্য মাধৱৰ

কেহো অর্থ নপাৱয়।।৯৬২।।

নিন্দা অভিনন্দা         নুহিবা দণ্ডকে

সঙ্কোচ প্রভু কৰন্ত।

পাছে জানিলেক         নৃপতিসৱক

শিখাৱন্ত ভগৱন্ত।।

লোম শিহৰিয়া         কৰযোৰ হুয়া

বুলিবে লৈলা বচন।

সভাসদ জন           কৰি থিৰ মন

হৰি বোলা ঘনে ঘন।।৯৬৩৷৷

................

              ।।জয়-বিজয়ৰ পতন।।

                        ।।পদ।।

 

নিগদতি মুনিসৱ শুনা লক্ষ্মীপতি।

তুমিসে কেৱল স্বামী অগতিৰ গতি।।

অখণ্ড ঐশ্বৰ্য্যশালী দেৱ কৃপাময়।

আমি একো তযু স্বামী নুবুজো আশয়।।৯৬৪।।

জগতৰ নাথ হুয়া বোলা হেন হৰি।

ব্রাহ্মণেসে মোক অনুগ্রহ আছা কৰি।।

কিন্তু আমি নিশ্চয় কৰিছো এহিমানে।

বুলিলা যতেক লোক শিক্ষাৰ কাৰণে।।৯৬৫।।

আৱে আমি কহো পৰমাৰ্থ যিটো কথা।

বিপ্রৰ তুমিসে আত্মা ঈশ্বৰ সৰ্ব্বথা৷৷

ব্রাহ্মণৰ ইষ্টদেৱ তুমি বিনে নাই।

সত্যে সত্যে সত্যে আমি কহিলাো গোসাঁই।।৯৬৬।।

তুমি ইষ্টদেৱ এৰি যিসৱ ব্রাহ্মণ।

আন দেৱ দেৱীক কৰয় আৰাধন।।

সিসৱ পামৰ ভাগ্যহীন দুৰাচাৰ।

কোটি কল্প নৰকত ভুঞ্জিবে নিকাৰ।।৯৬৭৷৷

তুমি কালে কালে নানা ধৰা অৱতাৰ।

সনাতন ধৰ্ম্মক ৰাখিবা বাৰে বাৰ।।

তযু পাদ পদ্মক ধৰিয়া ভক্তচয়।

অনায়াসে দুৰ্ঘোৰ পাপক নিস্তৰয়।।৯৬৮।।

অনুগ্রহ হেনয় তোহ্মাক কৰে আনে।

ইটো কথা বাপ নঘটয় একোথানে।।

চৰণ পদ্মত থান বাঞ্ছা কৰি মনে।

লক্ষ্মী যাক সেৱা আসি কৰে ঘনে ঘনে।।৯৬৯।।

পৰম মঙ্গল মূৰ্তি প্রভু কৃপাময়।

অখণ্ড আশ্বৰ্য্য সৰ্ব্বগুণৰ আলয়।।

বিপ্রৰ ধূলায়ে তাক পৱিত্ৰ কৰয়।

আমি নিষ্টে কহো ইটো কথা নঘটয়।।৯৭০৷৷

যতেক কহিলা লোক শিক্ষাৰ কাৰণ।

তোহ্মাত কিঞ্চিতো পুনু নাহি নাৰায়ণ।।

ব্রাহ্মণক তুতি নতি কৰা যত যত।

ইটো তযু লীলা পৰমাৰ্থ বিচাৰত।।৯৭১।।

আৱে প্রভু আমি এক কৰো নিৱেদন।

তোহ্মাৰ কিঙ্কৰ দ্বাৰপাল দুইজন।।

দণ্ড বা প্রসাদ যেন লাগে কৰা বাপ।

নিষ্টে আমাসাৰ কিছু নাহি মন তাপ।।৯৭২।।

কিন্তু এহি মাত্র দুখ আমাসাৰ মনে।

অনাদোষে ভক্তক শাপিলো অকাৰণে।।

এতেকে আমাক দণ্ড কৰা কৃপাময়।

আৰো যেন বৈষ্ণৱত অপৰাধ নয়।।৯৭৩।।

এহি শুনি ভগৱন্ত দেৱ নিগদতি।

মুনিসৱ মন দুখ এড়িয়ো সম্প্রতি।।

তোমাসাৰ অপৰাধ কিছু নাহিকয়।

মঞিসে দিয়াইলো শাপ জানিবা নিশ্চয়।।৯৭৪।।

ইটো দুই সাক্ষাত অসুৰ যোনি যায়।

ক্রোধমনে মোক চিন্তিবেক সৰ্ব্বদায়।।

পাছে অল্পকালে মোৰ সমীপে আসোক।

এহি মাত্র অনুগ্রহ কৰা মুনিলোক।।৯৭৫।।

মুনিসৱে শুনি হেন কৃষ্ণৰ বচন।

গুচিলেক দুখ হৰষিত ভৈলা মন।।

প্রেমত লোতক বহে ধাৰায়ে সৱাৰ।

প্রদক্ষিণে কৃষ্ণক কৰিলা নমস্কাৰ।।৯৭৬।।

কৃতাঞ্জলি কৰিয়া অনুজ্ঞা লৈলা মাগি।

আসিলা দুনাই সৱে ব্ৰহ্মাণ্ডক লাগি।।

বৈষ্ণৱৰ শ্ৰীক প্রশংসিয়া সৰ্ব্বক্ষণে।

ৰহিলন্ত চাৰিও আনন্দ কৰি মনে।।৯৭৭।।

পাছে দুয়ো ভৃত্যক মাতিলা কৃপাময়।

যায়ো তোৰা মনে কিছু নকৰিবা ভয়।।

দিলো আশীৰ্বাদ হৌক দুহানে কুশল।

ব্রাহ্মণৰ তেজ মঞি নকৰো বিফল।।৯৭৮৷৷

আৰো তোৰা লক্ষ্মীক কৰিলা নিৱাৰণ।

তেহো ক্রোধে পূৰ্ব্বে এহি বুলিলা বচন।।

এহি জানি তোৰা দুয়ো যায়ো এতিক্ষণ।

বৈৰভাৱে সদা মোক কৰিয়ো স্মৰণ।।৯৭৯।।

তেৱে ব্রহ্মদও শাপ কৰিয়া বিনাশ।

পুনু অল্পকালে আসি পাইবা মোৰ পাশ।।

ব্রাহ্মণৰ শাপ ইটো নিমিত্তেসে ভৈল।

তোহ্মাৰ আহ্মাৰ কীৰ্ত্তি জগততে ৰৈল।।৯৮০৷৷

এহিমতে দুইকো আদেশিয়া ভগৱন্ত।

নিজগৃহে যাই পাছে প্রৱেশ ভৈলন্ত।।

ব্রাহ্মণৰ শাপে দ্বাৰপাল দুইজন।

বৈকুণ্ঠৰ শ্ৰীহত ভৈলা তেতিক্ষণ।।৯৮১।।

নিজথান হৈতে দুয়ো খসিয়া পড়িল।

মহা হাহাকাৰ সৱে শব্দ উথলিল।।

বিমানৰ হন্তে চাই আছে ভক্ত যত।

মিলিল পৰম দুখ সৱাৰো মনত।।৯৮২।।

শুনা পুত্ৰসৱ কিছু যুগুতি ইহাত।

বৈকুণ্ঠৰ ভক্ত যিবা হেতু ভৈল পাত।।

যদি সনকাদিৰ নাহিকে ক্রোধ মন।

পাৰিষদো নকৰে বিপ্ৰক নিৱাৰণ।।৯৮৩।।

ভগৱন্তো ভক্তক নকৰা পৰিহাৰ।

বৈকুণ্ঠবাসীৰ পুনু জন্ম নাহি আৰ।।

তভো তাসম্বাৰ সৱে শুনিয়ো কাৰণ।

কদাচিতো কৃষ্ণৰ যুজিতে ভৈলা মন।।৯৮৪।।

বিচাৰি চাহিয়া অল্প বল আন যত।

সমদলে পাৰিষদে নকৰে ইমত।।

এতেকে বিপ্ৰক সিস্থানক নিয়া হৰি।

ক্রোধ তোলাই শাপ দিয়াইলন্ত ছল কৰি।।৯৮৫।।

এহি জানি তোমৰা বিস্ময় এৰা আত।

অঘটনো ঘটে আসি কৃষ্ণৰ ইচ্ছাত।।

পাছে সেহি বিষ্ণুৰ দুৱৰী দুইজন।

কশ্যপৰ বীর্যে আসি ভৈলা উতপন্ন।।৯৮৬।।

দিতিৰ গৰ্ভত তেহে সন্ধ্যাতে অর্পিল।

সেই তোমাসাৰো সৱে তেজ বিনাশিল।।

প্রচণ্ড ছৱাল বাঢ়ে দিতিৰ গৰ্ভত।

তোমাসাৰো দুখ আৰো হৈবে নানামত।।৯৮৭।।

আত একো প্রতিকাৰ কৰিত নপাৰি।

যাতো আৱে এহি আজ্ঞা কৰিছে মুৰাৰি।।

যদি বোলা তভো কিছু চিন্তিবো উপায়।

তেৱে তাৰ হেতু কহো মনে অৱগাই।।৯৮৮।।

জগতৰ সৃষ্টি স্থিতি লয়ৰ কাৰণ।

যিটো আদ্য দেৱ ভগৱন্ত নাৰায়ণ।।

যোগেশ্বৰসৱো যাৰ নপাৱন্ত অন্ত।

সেহি প্রভু আমাৰ কুশল চিন্তিৱন্ত।।৯৮৯৷৷

কিছু বিচাৰিৱে আৰ নলাগে আমাৰ।

অনাথৰ নাথ আছা জগত আধাৰ।।

তান পাৱে কৰা মাত্র সুদৃঢ় ভকতি।

হুইবে মনোৰথ সিদ্ধি এড়াই দুর্গতি।।৯৯০৷৷

যায়ো নিজস্থানে সৱে এড়িয়োক ভয়।

কৃষ্ণৰেসে বাক মাত্র কৰিয়ো নিশ্চয়।।

বহুবাৰ হৰি খণ্ডিৱন্ত নানা ক্লেশ।

ইয়োবাৰ নিস্তাৰ কৰন্ত হৃষীকেশ।।৯৯১৷৷

আমাসাৰ ইষ্টদেৱ প্রভু ভগৱন্ত।

অনাথ দাসক হৰি আপুনি ৰাখন্ত।।

এতেকে বোলন্তে উপজিল প্রেমভাৱ।

মৌনে ৰহিলন্ত বিধি স্মৰি হৰিপাৱ।।৯৯২।।

এক মন হুয়া সৱে শুনা নৰনাৰী।

কৃষ্ণকথা সম একো নাহি উপকাৰী।।

ঈশ্বৰৰ ইচ্ছাক নেদেখা কৰি মন।

বৈকুণ্ঠৰ ভকতক কয় পতন।।৯৯৩।।

এতেকে আপোন ইচ্ছা সৱে পৰিহৰি।

বান্ধৱ কৃষ্ণক মাত্র ভজা যত্ন কৰি।।

তেৱে হৈবে অল্পতে সন্ত্তোষ্ট কৃপাময়।

হৰি প্রীতি ভৈলে কিছু অপ্রাপ্য নহয়।।৯৯৪।।

তভো কৃষ্ণদেৱৰ একান্ত ভক্তচয়।

মোক্ষ আদি কৰি একো ইচ্ছা নকৰয়।।

ভকতিৰ ফল তাৰা ভকতিক চাৱে।

নিৰন্তৰে ভাগৱতে এহি অর্থ গাৱে।।৯৯৫৷৷

আৰো গুণি চাৱা কলি মিলাইলে বিঘাত।

ধৰ্ম্ম নষ্ট ভৈল পাপ বাঢ়িল ইহাত।।

জানি ধৰ্ম্মে কর্মে কিছু নকৰি যতন।

সৰ্ব্বক্ষণে কৰিয়োক শ্ৰৱণ কীৰ্ত্তন।।৯৯৬।।

বৈষ্ণৱৰ নিজদাস গোপালচৰণ।

কৰয় কাকুতি শুনিয়োক সৰ্ব্বজন।।

আমাৰ কুশল চিন্তি সাধা নিজকাম।

সুদৃঢ় বিশ্বাস কৰি বোলা ৰাম ৰাম।।৯৯৭।।

                     ....................

।।হিৰণ্যকশিপু আৰু হিৰণ্যাক্ষৰ উদ্ভৱ।।

।।ছবি।।

বদতি মৈত্রেয় ঋষি       শুনিয়োক মহাযশী

আতপৰে যেন কথা ভৈল।

শুনি বিধাতাৰ বাক      শঙ্কা এৰি দেৱজাক

পাছে নিজস্থানে চলি গৈল।

দিতিয়ো স্বামীৰ আজ্ঞা     মনে স্মৰি পুত্র দুইকো

গর্ভে ধৰিলন্ত কতোকাল।

শতেক বৎসৰ পূৰ্ণ       ভৈল পাছে যেৱে দেৱী

জন্মাইলন্ত দুতয় ছৱাল।।৯৯৮৷৷

সিবেলা উৎপাত ভৈল স্বর্গ মর্ত্য পাতালত

লোকৰ পৰম ভয়ঙ্কৰ।

পৰ্ব্বত সহিতে আতি      ভূমিখণ্ড লড়িলেক

বজ্রপাত ভৈল গুৰুতৰ।।

দশো দিশ জ্বলিলেক      উদয় ভৈলেক কেতু

নির্ঘাত শৱদ ভয়ঙ্কৰ।

প্রচণ্ড বতাস বহি        ফোকাৰ শবদ মহী

বৃক্ষ উভৰিল নিৰন্তৰ।।৯৯৯৷৷

প্রকাশে বিদ্যুত সমে      মহা মহা মেঘগণে

নিৰন্তৰে আকাশ ছানিল।

ভৈল মহা অন্ধকাৰ      নেদেখয় কিছু আৰ

সূৰ্য্যাদিৰ প্রকাশ ঢাকিল।।

মহা মন দুখে যেন      সমুদ্রে আটাস পাৰে

জলজন্ত্ত ভৈল মহাভয়।

নদী সৰোবৰ যত       ক্ষোভিত ভৈলেক আতি

শুখাইলেক পদ্মপুষ্পচয়।।১০০০৷৷

চন্দ্র সূর্য দুইহান্তকো      ৰাহুৱে গ্রাসিল আসি

মণ্ডল ভৈলেক বহুবাৰ।

গ্রামৰ মধ্যত সৱে       মুখে অগ্নি বাজ হয়

নাদ কৰে শৃগাল অপাৰ।।

ফেঁচা যে কুকুৰচয়       ঠাই ঠাই আৰাৱয়

গর্দ্দভে ভূমিক বিদাৰয়।

অৰণ্যত পশুসৱে        ভয়ে বিষ্ঠা মূত্র এৰে

বাসা হন্তে পৰে পক্ষীচয়।।১০০১।।

গাই মানে ত্রাস হুয়া      শোণিত বহয় মাত্র

পূজ বিষ্ঠা মেঘে বৰিষয়।

অনাবাৱে বৃক্ষগণ        উভৰি উভৰি পৰে

দেৱতাৰ প্রতিমা কান্দয়।।

আকাশত গ্রহগণ        অন্যোঅন্যে যুদ্ধ কৰে

ভৈলা ঘোৰ মহা উতপাত।

দেখি সৱে প্রজাগণ       বিমৰিশ কৰি মন

কেহো তত্ত্ব নজানে সাক্ষাত।।১০০২।।

সনাকাদি বিনে আন      সমস্তে বিহ্বল ভৈল

বোলে হেন মিলিল প্রলয়।

কৰো আৱে কোনকাজ     পলাই যাবো কোনৰাজ

হৰি হৰি নাশিলো নিশ্চয়।।

পাছে দুয়ো আদি দৈত্য জন্মিয়া বাঢ়িবে লৈল

আপোনাৰ পৌৰুষ দেখাই।

বজ্ৰৰ সদৃশ দৃঢ়         পৰ্ব্বত প্রমাণ আতি

থুলন্তৰ ভয়ঙ্কৰ কায়।।১০০৩৷৷

মাথাৰ কীৰিটি আগে     স্বৰ্গক চোৱন্তে আছে

বাহুৱে জুড়িল দিশচয়।

কটিৰ তলত সূৰ্য্য       প্রকাশ কৰন্তে আছে

পদে পদে ধৰণী কম্পয়৷৷

হেনয় অদ্ভুত পুত্র        দেখিয়া কশ্যপ ঋষি

কৰ্ম্ম কৰাই দুইৰো নাম থৈলা।

হিৰণ্যকশিপু শ্রেষ্ঠ        কনিষ্ঠ যে হিৰণ্যাক্ষ

দুয়ো দেৱতাৰ বৈৰী ভৈলা।।১০০৪৷৷

হিৰণ্যকশিপু পাছে       ব্রহ্মাক উপাসা কৰি

বৰ পায়া ভৈলা উনমত।

বাহুবলে মহাবলী        লোকপাল সমন্বিতে

বশ্য কৰিলেক ত্রিজগত।।

দিব্য সিংহাসনে বসি      থাকিলেক মহাযশী

ব্রহ্মাণ্ডৰ ভুঞ্জি ভোগচয়।

অসুৰ কিন্নৰ নৰ        নাগ সিদ্ধ বিদ্যাধৰ

দেৱসৱো আসি উপাসয়।।১০০৫।।

দর্পিষ্ঠ বলিষ্ঠ দুষ্ট        পুষ্ট অধৰ্ম্মত নিষ্ঠ

শিষ্টজন কম্পন দুর্জয়।।

পৰম প্রচণ্ড ৰণ্ড        ভয়ে তাৰ ঘোৰ দণ্ড

দেৱ দৈত্য কম্পিয়া থাকয়।।

তাহাৰ কনিষ্ঠ ভাই       হিৰণ্যাক্ষ বীৰ সিটো

ভ্রাতৃত বৎসল সৰ্ব্বদায়।

গদাগোট হাতে ধৰি      যুদ্ধক বিচাৰ কৰি

স্বৰ্গক পাইলন্ত পাছে যাই।।১০০৬৷৷

মহা পৰাক্ৰমী দৈত্য      চৰণে নূপুৰ বাজে

বৈজয়ন্তী মালা প্রকাশয়।

বাহুবলে মহাগৰ্ব্বে       কান্ধে গদাঘোট ধৰি

নিঃশঙ্ক কাহাকো নাহি ভয়।।

হেনয় তাহাক দেখি      লীন ভৈল দেৱসৱ

মিলিল মনত মহাভয়।

যেন গৰুড়ক দেখি       ত্রস্ত হুয়া সর্পগণ

শীঘ্ৰে যাই গৰ্ত্তত পশয়।।১০০৭৷৷

আপুনাৰ তেজ লাগি      দেৱসৰ লয় গৈল

ইহাক জানিয়া দৈত্যবৰ।

নেদেখিয়া তাসম্বক       হাস্য কৰি মহাগৰ্ব্বে

নাদ কৰিলেক ভয়ঙ্কৰ।।

নমো নমো কৃষ্ণদেৱ         তযু পাৱে কৰো সেৱ

বাপ দাস বুলি ধৰা মোক

তযু গুণ নামে আতি     সৰ্ব্বক্ষণে হৌক ৰতি

বৈষ্ণৱৰ প্রীতি নুগুচোক।।১০০৮৷৷

হে প্রভু জগন্নাথ        প্রণামো দমায়া মাথ

মঞি কিঙ্কৰত এহিমত।

শিখায়োক নাৰায়ণ       মোক্ষ অৱস্থাতো যেন

ৰতি হোৱে তযু চৰণত।।

বন্ধু মোৰ কেন হৌক     দেখা দিলে জৰা ৰোগ

নিতে নিতে আয়ু টুটি যায়।

নভৈল ভকতি জ্ঞান      কোন দিন পৰে প্রাণ

এভো কৃপা কৰা শ্যামৰায়।।১০০৯৷৷

সমজ্যাৰ যত জন       শুনিয়োক সৰ্ব্বক্ষণ

মহাভাগৱত ৰুচিকৰ।

এৰাইবা সংসাৰ দুখ      লভিবা পৰম সুখ

চলি যাইবা বৈকুণ্ঠ নগৰ।।

কৃষ্ণৰ কিঙ্কৰ নিজ       গোপালচৰণ দ্বিজ

কহে কলিযুগে গতি নাম।

লাজ ভয় পৰিহৰি       মনেয়ো বিশ্বাস কৰি

সৰ্ব্বক্ষণে বোলা ৰাম ৰাম।।১০১০৷৷

                              ............................

       ।।বৰাহ হিৰণ্যাক্ষ যুদ্ধ।।

                   ।।পদ।।

 

মৈত্রেয় বদতি শুনা বিদুৰ সম্প্রতি।

পাছে হিৰণ্যাক্ষ কৰিলেক যেন মতি।।

স্বর্গহন্তে নিৱৰ্ত্তিয়া আসিয়া তাৱত।

ক্রীডিবাক মনে নামিলেক সমুদ্রত।।১০১১।।

যেন মত্ত হস্তী আসি জলত পৰিল।

চতুর্ভিতি লাগি ঘোৰ ঢৌ উথলিল।।

দৈত্যৰ প্ৰৱেশ জানিলেক জন্তুগণ।

উজাৰি উঠিলা বিয়াকুল ভৈলা মন।।১০১২৷৷

যদি নমৰয় তভো তাৰ তেজ লাগি।

বিস্তৰ দূৰক পলাইলেক সৱে ভাগি।।

পাছে মহাবলী সিটো অগাধ জলত।

বহুকাল ক্রীড়া কৰি ফুৰে নানামত।।১০১৩।।

বজ্ৰময় গদাগোট হাতে তুলি ধৰি।

বৰ বৰ ঢউ কোবাৱন্ত ৰঙ্গ কৰি।।

পৰ্ব্বত সমান ঢৌ বায়ুৱে তোলয়।

গদা ধৰি হিৰণ্যাক্ষ ৰঙ্গে কোবাৱয়।।১০১৪।।

খলখলি হাসি উচ্চ কৰিয়া নাদয়।

পুনু আগবাঢ়ি জলে গদা প্রহাৰয়।।

গদাৰ কোবত মহা জল অন্তৰিল।

পৰম সুন্দৰ এক নগৰ দেখিল।।১০১৫।।

বিভাৱৰী নামে সিটো বৰুণৰ পুৰ।

তাত প্ৰৱেশিলা দৈত্য পৰম দ্বন্দুৰ।।

দেখিলেক যাই বসি আছে জলেশ্বৰ।

কদর্থিবে লাগি দুষ্ট চাপিল ওচৰ।।১০১৬।।

কৃতাঞ্জলি হুৱা অৱনত কৰি কায়।

নীচ যেন হাসি মাতে বৰুণক চাই।।

শুনিয়োক মহাৰাজ মোৰ প্রয়োজন।

আইলো তযু স্থানে আৱে জানি দিয়া ৰণ।।১০১৭।।

লোকপাল সমস্তৰ তুমি অধিপতি।

তযু মহাযশে ঢাকিলেক বসুমতী।।

পূৰ্বে দেৱ দৈত্যক জিনিয়া ৰণমাজে।

ৰাজসূয় যজ্ঞ যজি আছা জলৰাজে।।১০১৮।।

এতেকে মোহোৰ মন পূৰা আতিশয়।

এহিমতে মদগৰ্ব্বে অনেক বল্কয়।।

তাৰ উপালম্ভ বাণী শুনি বৰুণৰ।

উঠিলেক তেতিক্ষণে ক্রোধ গুৰুতৰ।।১০১৯।।

বলে নাটে জানি এৰিলেক ক্রুদ্ধ মন।

হাসিয়া বোলন্ত ভৈয়াই শুনিবি বচন।।

ভৈলো বৃদ্ধ যুদ্ধত নাহিকে ৰঙ্গ আৰ।

তভো তোৰ মঞি কিছু কৰো উপকাৰ।।১০২০।।

তোক যুদ্ধে জিনিবেক নেদেখো বিচাৰি।

বিনে এক ভগৱন্ত ঈশ্বৰ মুৰাৰি।।

সাধুক পালিতে নানা ধৰে অৱতাৰ।

দুৰ্জ্জন জনক আৰো কৰিতে সংহাৰ।।১০২১।।

এতেকে মোহোত আটিমুটি পৰিহৰি।

তাহান পাশক লাগি যায়ো শীঘ্ৰে কৰি।।

তোৰ সম বীৰে যাক যুদ্ধে প্রশংসয়।

তাঙ্ক দৰশনে সৱে গৰ্ব্ব যাইবে ক্ষয়।।১০২২।।

সমৰ ভূমিত পাছে থাকিবি শুতিয়া।

শৃগাল কুকুৰগণে থাকিবে বেঢ়িয়া।।

বৰুণৰ এহি বাণী শুনি দৈত্যৰাজ।

ক্রোধ মনে সি থানৰ হন্তে ভৈল বাজ।।১০২৩৷৷

পথে নাৰদক পাই পুছিলন্ত তথা।

কহ হেৰ গুৰু তোৰ হৰি আছে কোথা।।

নাৰদে বোলন্ত তই ৰসাতলে চল।

শুনি হিৰণ্যাক্ষৰ মিলিল কৌতূহল।।১০২৪।।

শীঘ্ৰে যাই ৰসাতলে ভৈলেক প্রৱেশ।

তহিতে সাক্ষাতে দেখা পালা হৃষীকেশ।।

দান্ত আগে পৃথিৱীক তুলিয়া আনন্ত।

চক্ষুৰ প্রকাশে তাৰ তেজ বিনাশন্ত।।১০২৫।।

হেন ঈশ্বৰক চাই দিতিৰ নন্দন।

হাস্য কৰি বুলিবাক লাগিলা বচন।।

অৰে কিনো কাল ইটো ভৈল বিপৰ্য্যয়।

বনৰ বৰাহ পশু জলত ফুৰয়।।১০২৬।।

শুনি অজ্ঞ মহী এৰি মোৰ পাশে আস।

নুহি তেৱে জান আজি ভৈলি সৰ্ব্বনাশ।।

পাতাল নিবাসী আমি যত দৈত্যগণ।

ব্রহ্মায়ে আমাক দিয়া আছে ভূমিখান।।১০২৭।।

আক চুৰি কৰি লৈয়া কৈক লাগি যাস।

মঞি দেখিলোহোআজি কল্যাণে নযাস।।

আমাক মাৰিবে লাগি সৱে দেৱগণে।

কৰি আছে পুষ্ট তোক পৰম যতনে।।১০২৮।।

তভো তাক নগণেহো তৃণ সম কৰি।

তয়ো মায়া কৰি ইটো ৰূপ আছ ধৰি।।

পূৰ্ব্বে চুৰি কৰি মাৰি আছ দৈত্য যত।

তাসম্বাৰ শোক মোৰ লাগিছে গাৱত।।১০২৯৷৷

আজি গদা ধৰি মূঢ় তোৰ লঞো প্ৰাণ।

বান্ধৱৰ শোক মানে কৰোহো নিৰ্য্যাণ।।

মোহোৰ দুৰ্ঘোৰ ইটো গদাৰ কোবত।

মুণ্ড ভাঙ্গি তই যেৱে মৰিবি সাম্প্ৰত।।১০৩০।।

তেৱে তোৰ নবীন পুৰাণ ভক্তচয়।

উদ্যম বিনাই সৱে হৈবে মূলক্ষয়।।

ইসৱ বাক্যৰ সৱে বুজিবা যুগুতি।

বাস্তৱত প্ৰভুক কৰিলা তেহে স্তুতি।।১০৩১।।

বৈকুণ্ঠৰ দ্বাৰপাল কৃষ্ণৰ ভকত।

নিন্দা বাণী আসে জানা তাহান মুখত।।

অবিচাৰে যেৱে শুনা নিন্দাৰ আন্বয়।

তভো তাৰ অন্তৰ্ভুক্ত আছে অৰ্থচয়।।১০৩২।।

তাক কত প্ৰপঞ্চিবো সংক্ষেপ পদত।

অনন্তৰে শুনা পাছে ভৈল যেনমত।।

দৈত্যৰ ভৰ্ৎসনা বাণী শুনিলা ঈশ্বৰ।

ভয়ে ভীত ভৈলা ভূমি দান্তৰ আগৰ।।১০৩৩।।

তভো তাৰ বাক্য সহি আছা কৃপাময়।

গ্ৰাহাহত কৰি সমে গজেন্দ্ৰ আন্বয়।।

পাছে পাছে দৈত্য গালি পাৰন্তে আসয়।

ৰহ ৰে বৰাহ ভূমি লৈয়া যাই কই।।১০৩৪।।

নিলাজ কৃষ্ণৰ কিছু নাহি লাজ ভয়।

এতেক পলাই যাস জানিলো নিশ্চয়।।

তাৰ বচনক হৰি নকৰিবা মন।

জলৰ উপৰে আনি থৈলা ভূমিখান।।১০৩৫।।

আধাৰ শকতি দিয়া থাপিলা মাধৱ।

দেখি ব্ৰহ্মাদিৰ মনে ভৈলন্ত উৎসৱ।।

নানাবিধ স্তুতি বুলি বিষ্ণুৰ উপৰে।

মন্দাৰ বন্দুল আদি পুষ্পবৃষ্টি কৰে।।১০৩৬।।

চতুৰ্ভিতি বেঢ়ি সৱে কৰে জয় জয়।

উৰ্দ্ধদৃষ্টি কৰি দৈত্য চাহিয়া আছয়।।

পাছে প্ৰভু দৈত্যক চাহিলা দৃষ্টি কৰি।

মহা ভয়ানক গদা হাতে আছে ধৰি।।১০৩৭।।

বিচিত্ৰ কবচখনা শৰীৰে জ্বলয়।

পিন্ধি আছে সুৱৰ্ণৰ অলঙ্কাৰচয়।।

সুৱৰ্ণৰ বৰ্ণ কেশ প্ৰকাশ কৰয়।

উচ্ছ্ৰিত বিকৃত দান্ত গিৰিশৃঙ্গ নয়।।১০৩৮।।

ব্ৰজপাত সম মহা নিষ্ঠুৰ বচন।

চণ্ডগালি পাৰিতে আছয় ঘনে ঘন।।

হেন দৈত্যেন্দ্ৰক দেখি প্ৰভু নাৰায়ণ।

দেৱতাসৱৰ দুখ গুচাইবাক মন।।১০৩৯।।

তেতিক্ষণে প্ৰচণ্ড কোপক ধৰিলন্ত।

হাস্য কৰি দৈত্যক মাতিলা ভগৱ্ন্ত।।

শুন অৰে দৈত্য ভাল বুলিলি বচন।

হঞো মঞি বনচৰ মৃগ বিতোপন।।১০৪০।।

তোৰ সম কুকুৰক ফুৰোহো বিচাৰি।

আজি বিনাশিবো তোক দশনে বিদাৰি।।

শুনৰে অভদ্ৰ মৃত্যু চাপিল ওচৰ।

সিকাৰণে তোৰ বাক্য নকৰো আদৰ।।১০৪১।।

মৰন্তায়ে নানাবিধ কুবাক্য ৰটয়।

তাক কদাচিতো লোকে ভাল নধৰয়।।

হয় তোৰ বসুমতী আনো চুৰি কৰি।

আৰো পলাই আসো তোৰ গদাহন্তে ডৰি।।১০৪২।।

এতেকে সামৰ্থ্য যদি মোত নাহিকয়।

তভো সংগ্ৰামত আজি যুঁজিবো নিশ্চয়।।

যাতো মঞি বলী সমে বৈৰতা কৰিয়া।

পলাইবাৰ ঠাই মঞি নপাঞো বিচাৰিয়া।।১০৪৩।।

তই মহা বলৱন্ত বিৰাট উত্তম।

যুদ্ধক লাগিয়া কেনে নকৰা উদ্যম।।

মোক মাৰি বান্ধৱৰ শোক কৰা ক্ষয়।

নুহি আজি পাপী তেৱে যাইবি যমালয়।।১০৪৪।।

মিছা বাক্য এৰি তই মোক যুদ্ধ কৰ।

যাৱত শকতি আছে তোৰ শৰীৰৰ।।

আপোনাৰ বাক্য যিটো নকৰে পূৰণ।

সেহিটো অসাধু দুষ্ট পৰম দুৰ্জ্জন।।১০৪৫।।

আনো নানা অধিক্ষেপ বুলিলা বিস্তৰ।

শুনি দৈত্যেন্দ্ৰৰ ক্ৰোধ ভৈল গুৰুতৰ।।

ঘৃত পাই যেহেন জ্বলিল হুতাশন।

মহাকোপে নিশ্বাস তেজয় ঘনে ঘন।।১০৪৬।।

হাত ভৰি মাথা সৱে শৰীৰ কাম্পয়।

দান্ত কামুৰিয়া দুই চক্ষু ফুৰাৱয়।।

গদাগোট ধৰি বেগে আসি দুৰাচাৰ।

মাধৱৰ বক্ষস্থলে কৰিলা প্ৰহাৰ।।১০৪৭।।

ভগৱন্ত দেখে মহা গদা আসে ধাই।

গাৱ কাতি কৰি তাক এড়াইলা লীলাই।।

হৰিভক্তি কৰি যেন মৃত্যুক এড়ায়।

গদাকো এড়াইলা সেহিমতে কৃপাময়।।১০৪৮।।

পাছে হিৰণ্যাক্ষ পুনু গদা তুলি লই।

মাথাৰ উপৰে বাহু ভ্ৰমান্তে আছয়।।

সেহি বেলা ভগৱন্তে মহাক্ৰোধ কৰি।

খেদি গৈলা কৌমুদকী গদা হাতে ধৰি।।১০৪৯।।

ক্ৰোধে দান্ত কামুৰি দৈত্যক খেদি গৈলা।

দক্ষিণ ভ্ৰূৱত তাৰ কোবক বসাইলা।।

বলত সামৰ্থ্য দৈত্য ধৰি নিজ গদা।

নভোপান্তে লীলা কৰি এড়াইলন্ত তদা।।১০৫০।।

মাধৱৰ যুদ্ধ লীলা শুনা সৰ্ব্বজন।

একান্ত ভকতি ইসে কৰিবে বৰ্দ্ধন।।

এহি লীলা কৰিবাক প্ৰভু ভগৱন্ত।

বৈকুণ্ঠৰ ভৃত্যক অসুৰ কৰিলন্ত।।১০৫১।।

এতেকে ইহাত প্ৰভু কৰা যত যত।

সমস্তে তাহান লীলা জানা স্বৰূপত।।

বৈষ্ণৱৰ নিজদাস গোপালচৰণ।

কহে ডাকি ৰাম ৰাম বোলা সৰ্ব্বজন।।১০৫২।।

                              ..............

          ।।ঝুনা।।

 

এহিমতে গদা ধৰি।

যুজে হিৰণ্যাক্ষ হৰি।।

দুইৰো জিনিবাক মন।

প্ৰহাৰয় ঘনে ঘন।।১০৫৩।।

ভয়ঙ্কৰ গদা ঘাৱ।

পৰে সৱে নানা ঠাৱ।।

সৰ্ব্বাঙ্গে লাগয় চোট।

তেজ বহে যেন মোট।।১০৫৪।।

শোণিতৰ গন্ধ পাই।

দুইৰো ক্ৰোধ বাঢ়ি যায়।।

ভ্ৰমে দুয়ো নানা পাক।

যেন কুমাৰৰ চাক।।১০৫৫।।

মৰ্ম্মস্থান চাই তদা।

হানে বলে মহা গদা।।

কণ্ঠ পিঠি পেট কাটি।

পৰে শুনি চট চটি।।১০৫৬।।

তেজে দুয়ো প্ৰকাশয়।

ফুলিছে পলাশচয়।

দুয়ো বীৰ আতিশয়।

পাছ ভৰি নকৰয়।।১০৫৭।।

যুদ্ধে শোভা কৰে ভাল।

যুজে যেন দুই মাল।।

পৃথিৱীৰ অৰ্থে দুই।

যুদ্ধ কৰে এক হুই।।১০৫৮।।

য়েন হস্তিনীক প্ৰতি।

যুজে দুই গজপতি।।

ভৈল ভয়ঙ্কৰ ৰণ।

লড়ে ভূমি ঘনে ঘন।।১০৫৯।।

শৰীৰৰ বাৱ পাই।

গিৰি বৃক্ষ উৰি যায।।

ভগৱন্ত মহেশ্বৰ।

দৈত্য তান অনুচৰ।।১০৬০।।

নাহি দুইৰো ভঙ্গ জয়।

ঘনে গদা প্ৰহাৰয়।।

দুইকো দুই ধৰে জৰী।

আটে খঙ্গে মৰমৰি।।১০৬১।।

হাতে পালে ধৰি চান্দে।

ধৰি থাকে মালবান্ধে।।

আনো নানা বান্ধ ধৰি।

যুজে দুয়ো খঙ্গ কৰি।।১০৬২।।

ঝুমুৰি কৃষ্ণৰ পাৱে।

গোপালচৰণে গাৱে।।

শুনা সভাসদগণ।

কৃষ্ণকথা ৰঙ্গ মন।।১০৬৩।।

বিশ্বাস কৰিয়া মনে।

চিন্তিয়োক কৃষ্ণ ঘনে।।

পৰিহৰি আন কাম।

ঘনে ঘনে বোলা ৰাম।।১০৬৪।।

      ..................

।।দুলড়ী।।

 

মৈত্ৰয় বোলন্ত      শুনা ব্যাসসুত

বিষ্ণুৰ যুদ্ধ বিজয়।

এহিমতে দুয়ো     ভূমিৰ নিমিত্তে

যুজন্তে যেৱে আছয়।।

পাছে সৃষ্টিকৰ      স্বামী কিঙ্কৰৰ

যুদ্ধ দেখিবাক মনে।

হংসযানে চড়ি     ঋষিগণ সমে

আসিলন্ত তেতিক্ষণে।।১০৬৫।।

আনো দেৱগণ     আইলা ৰঙ্গমন

দেখিবে যুদ্ধ বিজয়।

বিমানে চড়িয়া     আকাশে ৰহিয়া

সৱেও মনে বাঞ্ছয়।।

আমাসাৰ আজি    দুখ খণ্ডিৱন্ত

ভগৱন্ত মহাহৰি।

সাক্ষাতে দেখিবো   দৈত্য দুৰাচাৰ

অধোগতি যাইবে মৰি।।১০৬৬।।

মহা ভয়ঙ্কৰ      লাগিছে সমৰ

দেখিলন্ত প্রজাপতি।

দৈত্যৰ পৰম      প্রভাৱ আকলি

বিস্ময় ভৈলন্ত আতি।।

কৃতাঞ্জলি ধৰি     আথ বেথ কৰি

প্ৰভুক বোলন্ত চাই।

শুনা মহেশ্বৰ      ইটো ঘোৰ দৈত্য

কৰয় যেন অন্যায়৷৷১০৬৭।।

তযু পৰায়ণ      যত দেৱগণ

যতেক ব্রাহ্মণচয়।

গৰু তিৰী আৰো   দুখিত প্রাণীক

সৱাকো দুখ দিৱয়।।

মোৰ বৰ পাই     কাকো ভয় নাই

ই ভৈল লোকৰ শাল।

যুদ্ধ কণ্ডুৱাই      ফুৰয় সদায়

যেন কুণ্ঠৰিয়া মাল।।১০৬৮।।

মায়াৰ বলত      ভৈল নিৰঙ্কুশ

কাহাকো নকৰে ভয়।

দেখা ইটো দুষ্ট     প্রচণ্ড অগনি

জ্বলন্তে যেন আছয়।।

এতেকে তোহ্মাৰ    ইটো দৈত্য সমে

ক্রীড়িবাক যোগ্য নয়।

সৰ্পৰ পুচ্ছত      ধৰিয়া বালকে

যেন খেড়ি খেলাৱয়।।১০৬৯৷৷

কিন্তু যাৱে ঘোৰ   কাল পায়া আতি

দাৰুণে নতু বাঢ়য়।

তাৱে শীঘ্ৰ কৰি    নিজ মায়া ধৰি

পাপীক কৰিয়ে ক্ষয়।।

এতিক্ষণে বাপ     অভিজিত নাম

মুহূৰ্ত্ত হুয়াছে ভাল।

এহি সময়ত       দুজ্জন দৈত্যক

মাৰিয়ো প্রভু তৎকাল।।১০৭০৷৷

ক্ষণিতেকে আসি    হৈবে সন্ধ্যাকাল

দৈত্যৰ বাঢ়িবে বল।

এহি জানি আক    বধি দেৱতাৰ

সাধিয়োক কৌতূহল।।

মোহোৰ আনন্দ    তুমি অনন্তক

দৈত্যে আসি পাইলে লাগ।

বিক্ৰম কৰিয়া     আক সংহাৰিয়া।

লোকৰ মিলায়ো ভাগ।।১০৭১।।

বিধাতাৰ এহি     নিকপট বাণী।

শুনি প্রভু ভগৱন্ত।

কালৰূপী মোত     মুহূৰ্ত্তে কহয়

এহি গুণি হাসিলন্ত।।

পাচে প্রেমে আতি   কটাক্ষে চাহিয়া

ব্ৰহ্মাৰ বচন ধৰি।।

যুজিবাক প্রতি     দৈত্যৰ সমুখ

ভৈলন্ত বৰাহ হৰি।।১০৭২।।

................

 

৷৷ছবি।।

 

দেখা প্রভু কৃপাময়       নাহিকয় কিছু ভয়

সমুখে ভ্রময় দুৰাচাৰ।

খেদি যায় ক্ৰোধ কৰি    হাতে ঘোৰ গদা ধৰি

কুম্ভস্থলে কৰিলা প্ৰহাৰ।।

দৈত্যে নিজ গদা ধৰি     এৰাইলেক শ্ৰম কৰি

আৰো তাৰ গদা চোট পাই।।

প্রভুৰ হাতৰ পৰা       কৌমুদকী নামে গদা

ফুৰি ফুৰি পৰিলেক যাই।। ১০৭৩৷৷

সেহিবেলা দৈত্যেন্দ্ৰৰ      প্ৰভাৱ প্ৰকাশ ভৈল

পাছে সিটো অৱসৰ পাই।

তভো গদা নহানিল      প্রভুৰ জ্বালায় কোপ

ধৰ্ম্মৰ পথক আৰো চাই।।

লীলা কৰি ভগৱন্ত       গদাগোট এৰিলন্ত

তাক নুবুজিয়া দেৱচয়।

বোলে হাহাকাৰ কৰি    আমি সৱে গৈলো মৰি

দৈত্যে আসি কৰিবে প্রলয়।।১০৭৪।।

দেৱতাৰ দুখ জানি       বুলিলন্ত চক্রপাণি

ভয় নকৰিবা দেৱচয়।

থাকিয়োক ৰঙ্গ চাই  পতঙ্গ দৈত্যক মঞি

এতিক্ষণে নিবো যমালয়।।

দেৱক অভয় দিয়া       পাছে প্রভু ভগৱন্ত

কৰিলন্ত চক্রক স্মৰণ।

স্বামীৰ জানিয়া কাৰ্য্য          সুদর্শন অস্ত্রৰাজ

শীঘ্ৰে আসিলন্ত তেতিক্ষণ।।১০৭৫।।

কোটি সূৰ্য্য সম কান্তি     সম্ভ্রম হুয়াছে আতি

দেখি আতি ধৰিলন্ত হৰি।

সেহিবেলা আকাশৰ       হস্তে দেৱগণে বোলে

দৈত্যক বধিয়ো শীঘ্ৰে কৰি।।

পাচে হিৰণ্যাক্ষ বীৰ      দেখে কিছু ভয় নাই

আগে স্থিত হুয়া আছে হৰি।

পদ্মৰ পত্ৰৰ নয়          দুই চক্ষু প্রকাশয়

হাতে দিব্য চক্র তুলি ধৰি।।১০৭৬।।

দেখিয়া তাহাক আতি     মহাক্রোধ উঠিলেক

হাত পাৱ শৰীৰ কম্পয়।

নিশ্বাস ফোকাৰে আতি    ঘনে ঘনে ক্ৰূৰমতি

ওঁঠ দুই দান্তে কামোৰয়।।

গুঞ্জ ওৰ কলি নয়       চক্ষু দুই ফুৰাৱয়

যেন ইটো জগত দহয়।

তাল বৃক্ষ সম ভৰি      মহাক্রোধে শীঘ্ৰ কৰি

বিষ্ণুৰ সমীপ পাইলা যাই।।১০৭৭।।

মাৰিলো বৰাহ বুলি      হানিলেক গদা তুলি

প্ৰভুৰ শৰীৰ লক্ষ্য কৰি।

গদা আসিবাৰ দেখি      আলগতে লাম্ফ দিয়া

বাম হাতে ধৰিলন্ত হৰি।।

ক্রোধে দৈত্য আছে চাই    লীলায়ে গদাক ধৰি

তাক লাগি কৰিলা প্ৰহাৰ।

বুলিলা বীৰত্ব বাণী  হেৰ তোৰ গদা লঞো

যুদ্ধে যত্ন কৰ দুৰাচাৰ।। ১০৭৮।।

জিনিবাক কৰ টাই    কেনে আৱে আছ চাই

গদা ধৰি যুদ্ধ কৰ মোক।

নুহি তেৱে নিষ্ট কৰি     মাৰি পেসো যমপুৰী

কুকুৰ শৃগালে খাওক তোক।।

শুনা সভাসদচয়        কৃষ্ণকথা সুধাময়

পৰিহৰি ভাষভূষ কাম।

বিষয় বিষক ছাড়ি      উচ্চ কৰি বোলা জাৰি

জয় জয় কৃষ্ণ ৰাম ৰাম।।১০৭৯৷।

…………………………..

                  ৷৷হিৰণ্যাক্ষ বধ।।

                         ।।পদ।।

 

মৈত্রেয় বদতি শুনা বিদুৰ সাম্প্রত।

বিষ্ণুৰ বচনে জ্বলি গৈলা দিতিসুত।।

পুনু সেহি গদা ধৰি দৈত্য বলিয়াৰ।

ভয়ঙ্কৰ নাদ কৰি কৰিলা প্ৰহাৰ।।১০৮০৷৷

বিম্বাদ শবদে গদা আসে দেখি হৰি।

আগবাঢ়ি লাম্ফ দিয়া ধৰি লীলা কৰি।।

কংসাল সর্পিনী খেদি আসয় ক্রোধত।

ঠোঠে হানি গৰুড়ে ধৰিলা যেনমত।।১০৮১।।

সেহিমতে গদাক ধৰিলা কৃপাময়।

দিতিৰ নন্দন বীৰ চাহিয়া আছয়।।

ক্রোধে বিমূৰ্চ্ছিত হুয়া নপাৱে উপায়।

তম্ভি ৰহি আছে কিছু ৰাৱ বাৱ নাই।।১০৮২।।

পৌৰুষালি নষ্ট যেৱে ভৈলা দৈত্যেন্দ্ৰৰ।

হতগৰ্ব্ব হুয়া কান্তি গুচিল গাৱৰ।।

ভগৱন্ত হাস্য কৰি দেন্ত যদি গদা।

তভো নলৱয় দৈত্যে লাজ হুয়া তদা।।১০৮৩৷৷

ধৰিলা ত্রিশূল পাছে মহা ভয়ঙ্কৰ।

তিনি শিখা সমে যেন অগ্নি প্রলয়ৰ।।

ক্রোধে মাথা জঙ্কাৰিয়া দৈত্য বলিয়াৰ।

বৰাহ বিষ্ণুৰ প্ৰতি কৰিলা প্ৰহাৰ।।১০৮৪।।

অভিচাৰ কৰে যেন ব্রাহ্মণক প্রতি।

সেহিমতে অকাৰ্য্য কৰিলা পাপমতি।।

শৰীৰৰ বলে হানিলেক দৈত্যেশ্বৰ।

আকাশে প্রকাশি শুল আসে ভয়ঙ্কৰ।।১০৮৫।।

দেখি তাক তীক্ষ্ণতৰ চক্ৰ ধৰি হৰি।

অনায়াসে কাটিলন্ত খণ্ড খণ্ড কৰি।।

পৰ্ব্বতৰ পাখা যেন ছেদিলা বাসৱে।

ত্রিশূলকো সেহিমতে কাটিলা মাধৱে।।১০৮৬।।

শূল ছেদ দেখি দৈত্য ক্ৰোধত কাম্পয়।

দশন কামুৰি খেদি আসিলেক তয়।।

বিষ্ণুৰ বহল বক্ষস্থলে দুৰাচাৰ।

বজ্রসম মুষ্টি পাছে হানিলা অপাৰ।।১০৮৭।

তেতিক্ষণে অন্তর্ধান ভৈলা মায়া কৰি।

তাহাৰ প্রহাৰে কিছু নকম্পিলা হৰি।।

নাহি ভ্ৰূভঙ্গ ৰহি আছা কৃপাময়।

মালাৰ প্রহাৰে মত্ত হস্তীৰ আন্বয়।।১০৮৮।।

পাছে দৈত্যে সন্মুখে নপাৰো জানি মনে।

স্ৰজিলন্ত বহুবিধ মায়া তেতিক্ষণে।।

মায়াৰ পতিৰ আগে মায়া প্রকাশয়।

তাক দেখি প্রজা বোলে মিলিল প্রলয়।।১০৮৯।।

পৰম প্রচণ্ড বায়ু বহিবে লাগিল।

ধূলা উজৰিয়া সৱে অন্ধকাৰ ভৈল।।

যেন কোনোজনে যন্ত্র হানিয়া পঠায়।

সেহিবেলা দিশ হন্তে পৰে শিলাচয়।।১০৯০।।

মহামেঘগণে আসি ঢাকিল আকাশ।

নক্ষত্রমণ্ডলে আৰ নকৰে প্রকাশ।।

এতেকে জানিবা তাৰ বলবৃদ্ধি ভৈল।

ব্রহ্মা কহিবাৰ কাল অতিক্রমি গৈল।।১০৯১।।

অন্যথা নক্ষত্র নাহিকয় দিৱসত।

সেহিবেলা বিদ্যুতক দেখি নানামত।।

ভয়ঙ্কৰ নাদ কৰি মহা মেঘচয়।

তেজ পূজ বিষ্ঠা মূত্র অস্থি বৰিষয়।।১০৯২৷৷

কতোক্ষণে দেখা দিলা পৰ্ব্বত আকাৰ।।

তাত হন্তে নানা অস্ত্র পৰে বাৰম্বাৰ।

আৰো আসিলেক ৰাক্ষসিনী বহুতৰ।

উলঙ্গট দুর্গন্ধ বিকৃত কলেৱৰ।।১০৯৩।।

মেলি আছে কেশচয় তাম্রশলা সম।

হাতে শূল ধৰি ধাই আসে যেন যম।।

যক্ষ ৰক্ষ ভূত প্রেত পিশাচ অপাৰ।

হাতে অস্ত্র শস্ত্র ধৰি আসিল বিস্তৰ।।১০৯৪৷৷

চতুর্ভিতি বেঢ়ি বোলে বৰাহক মাৰ।

খণ্ড খণ্ড কৰি আৰ মাংস খাঞো গাৰ।।

গল ছিণ্ডি মাৰি পিয়ো তপত ৰুধিৰ।

বৰাহ পশুৰ তেজ পৰম ৰুচিৰ।।১০৯৫।।

চাহিবে নলাগে আক মাৰ বেঢ় হান।

বিগুতি কৰিয়া আৰ সাধো সৱে মান।।

এহিমতে নানা মায়া দেখি ভগৱন্ত।

সুদর্শন অস্ত্ৰক তেখনে পাঞ্চিলন্ত।।১০৯৬।।

সৰ্ব্বমায়া বিনাশন অস্ত্র সুদর্শন।

দৈত্যৰ মায়াক সৱে কৰিলেক ছন্ন।

সেহিবেলা দিতিৰ হৃদয় কম্পি গৈল।

স্তন হন্তে তেজচয় বহিবাক লৈল।।১০৯৭।।

স্বামীৰ বচন দেৱী মনত স্মৰিয়া।

হা পুত্ৰ পুত্ৰ বুলি থাকিল কান্দিয়া।।

মায়া নষ্ট ভৈল পাছে দৈত্য বলিয়াৰ।

মহাক্রোধে খেদি আসিলেক আৰোবাৰ।।১০৯৮৷৷

বাহু মেলি কেশৱক সাৱটিবে চাৱে।

দেখে বাহিৰত স্থিত হুয়া আছে তাৱে।।

ভৈলন্ত বিস্ময় দৈত্য উপায় নাপাই।

তভো প্রহাৰিবে লাগি কৰে আততাই।।১০৯৯।।

এহিমতে ভগৱন্তে কৰি নানা লীলা।

পাছে তাক বধিবাক লাগি মন দিলা৷৷

অৱজ্ঞা কৰিয়া তাৰ কৰ্ণমূলে হৰি।

মাৰিলা চৱৰ হাতে আতি লীলা কৰি।।১১০০।।

বৃত্তক যেহেন ইন্দ্রে বজ্র প্রহাৰিলা।

ফুৰি ফুৰি দৈত্যগোট নিঢালে পৰিলা।।

ঢেল ভৈল চক্ষু মেলিলেক হাত ভৰি।

বিহৰিল শিৰ থাকিলেক দান্ত তৰি।।১১০১।।

যেন মহা বৃক্ষ উভাৰিল চণ্ডবাৱে।

পৰিবাৰ দেখি হৰি গৈলা সেহি ঠাৱে।।

উপৰত উঠি তাৰ কৰি মহালীলা।

খুৰ সম দান্ত অগ্রে হৃদয় ছিডিলা।।১১০২।।

গণ্ড মুণ্ড তুণ্ড তেজ লাগি অপৰ্য্যন্ত।

পলাশ ফুলিল যেন প্রভু প্রকাশন্ত।।

পাছে আকাশৰ পৰা যত দেৱচয়।

পুষ্প বৰষিয়া সৱে কৰে জয় জয়।।১১০৩।।

ব্রহ্মা আদি কৰি আসিলন্ত দেৱগণ।

দেখে দৈত্য পৃথিৱীত কৰিলা শয়ন।।

কৰয় প্রকাশ দান্ত কামুৰিয়া আছে।

আনন্দ লভিয়া প্রশংসিল সৱে পাছে।।১১০৪৷৷

অহো কিনো লভিলেক ইমত মৰণ।

যাক সমাধিত চিন্তে মহা যোগীগণ।।

হেনয় প্রভুৰ হাতে প্ৰহাৰক পাই।

দেহক এৰিলে ইটো তান মুখ চাই।।১১০৫।।

ইটো দুই আছিলেক বিষ্ণু পাৰিষদ।

ব্রাহ্মণৰ শাপে হেন লভিলা আপদ।।

পুনু তিনি জন্মে দুয়ো বৈকুণ্ঠ পাইবেক।

দ্বাৰপাল হুয়া দুনাই সঙ্গে থাকিবেক।।১১০৬।।

এহি বুলি কৰযোৰে স্তুতি বিনাৱন্ত।

নমো নমো যজ্ঞমূর্তি দেৱ ভগৱন্ত।।

আজি কিনো আনন্দ কৰাইলা আমাসাৰ।

বধিলা দৈত্যক গৈল জগতৰ ভাৰ।।১১০৭৷৷

আৱে তযু চৰণত কৰিয়া ভকতি।

লভিয়া আনন্দ সৱে থাকিবো সম্প্রতি।।

মৈত্রেয় বোলন্ত বাপ বিদুৰ শুনিলা।

এহিমতে হিৰণ্যাক্ষ দৈত্যক বধিলা।।১১০৮।।

ব্রহ্মা আদি কৰি নানা স্তুতি বুলিলন্ত।

পাচে বৈকুণ্ঠক লাগি গৈলা ভগৱন্ত।।

নাহিকে বিনাশ তাৰ অখণ্ড উৎসৱ।

তাত মহা ৰঙ্গ কৰি থাকিলা মাধৱ।।১১০৯।।

জয় জয় কৃষ্ণ বুলি সৱে দেৱগণ।

পাচে স্বকী স্বকী স্থানে কৰিলা গমন।।

বৰাহ প্ৰভুৰ লীলা যতেক শুনিলা।

যেনমতে ক্রীড়া কৰি দৈত্যক বধিলা।।১১১০৷৷

সমস্তে কহিলো মঞি তোহ্মাৰ আগত।

নিজগুৰু মুখে শুনি আছো যেনমত।।

নিগদতি শুক শুনিয়োক মুনিগণ।

এহিবুলি মৌন ভৈলা কুসাৰুনন্দন।।১১১১৷৷

তান মুখে কৃষ্ণকথা শুনিয়া প্রচুৰ।

লভিলা আনন্দ মহা বৈষ্ণৱ বিদুৰ।।

পুণ্যকথা বর্ধন চৰিত্ৰ সাধুচয়।

ভক্তিমাত্রে পশুতো সুলভ কৃপাময়।।১১১২।।

হেন কৃষ্ণ বান্ধৱৰ কথা শ্ৰৱণত।

নুহিবে আনন্দ কোন আছে জগতত৷৷

যেনমতে ভক্তিয়ে পশুক নিস্তাৰয়।

দেখাঞো আত প্রমাণ শুনিয়ো ঋষিচয়।।১১১৩।।

পূৰ্ব্বে গজেন্দ্রক গ্রাহে আছিলেক ধৰি।

কৃষ্ণ পাদপদ্মক চিন্তিলে ভক্তি কৰি।।

বেঢ়িয়া হস্তিনীসৱে কৰে আৰ্ত্তৰাৱ।

তান দুখে মাধৱৰ নসহিল গাৱ।।১১১৪।।

তেতিক্ষণে আপদত কৰিলা মোচন।

বৈকুণ্ঠক নিলা পাছে কৰুণা সদন।।

একান্ত ভক্তৰ সুখাৰাধ্য মহেশ্বৰ।

তাঙ্ক সেৱা নকৰিবে কমন পামৰ।।১১১৫।।

অসাধু দুর্জনে তান সেৱা দেখে টান।

বৈষ্ণৱ জনৰ কৃষ্ণ বিনে নাহি আন৷৷

বৰাহ বিষ্ণুৰ লীলা দৈত্যৰ মৰণ।

ইহাক যিসৱে কৰে শ্ৰৱণ কীৰ্ত্তন।।১১১৬।।

নুহিবা কৰয় মাত্র মনে সতকাৰ।

যেন ফল পাৱে শুনিয়োক তাসম্বাৰ।।

ব্রহ্মবধী আদি কৰি যত পাপীচয়।

অনায়াসে সমস্তয়ে মুকুতি পাৱয়।।১১১৭।।

কামনা কৰিয়া যদি শ্ৰৱণ কৰয়।

ধন জন আয়ু কীৰ্ত্তি সকলে পাৱয়।।

ইন্দ্ৰিয়ৰ বল বাঢ়ে যুদ্ধত জিনয়।

দেহ এৰি পাছে নাৰায়ণক লভয়।।১১১৮।।

যতেক কহিলো মানে কৰিয়া নির্ণয়।

একান্ত ভকতে পুনু কিছু নোখোজয়।।

মহা পুৰুষাৰ্থ জানি শুনয় সদায়।

ভকতি লভিয়া বৈকুণ্ঠত লৱে ঠাই।।১১১৯।।

বৰাহ চৰিত্ৰ এহিমানে সমাপতি।

বিৰচিলা গোপালচৰণ শিশুমতি

শুনা নৰনাৰী কৃষ্ণকথা বিতোপন।

ইসে কৰাইবেক হৰি ভকতি বর্ধন।।১১২০।।

দেখা কেনে মাধৱৰ লীলাৰ মহত্ত্ব।

লোকৰ নিমিত্তে কৰে চৰিত্ৰ বেকত।।

ভক্ত সমে যুদ্ধ কৰি থৈয়া কীৰ্ত্তিৰ্চয়।

আক শুনি লোক নিস্তৰোক ভৱভয়।।১১২১।।

এহি জানি তান পাৱে পশিয়ো শৰণ।।

সাধু সঙ্গে কৰিয়োক শ্ৰৱণ কীৰ্ত্তন।।

কেৱলে ভক্তিক যদি মনে কৰা ইচ্ছা।

গায়ো গুণনাম তেৱে এৰি সৱে মিছা।।১১২২।।

ভুকুতি মুকুতি স্পৃহা পিশাচ নিশ্চয়।

যাৱে তাই পাপিনী হৃদয়ে প্রৱৰ্ত্তয়।।

তাৱত নুহিবে ভক্তি সুখৰ উদয়।

জানি তাইক ত্যজি ভজিয়োক কৃপাময়।।১১২৩৷৷

নমো নমো মোৰ ইষ্টদেৱ মহাহৰি।

মঞি অধমক নাথ লৈয়ো দাস কৰি।।

নিৰন্তৰে বদনে ৰহোক তযু নাম।

সামাজিক সৱে ডাকি বোলা ৰাম ৰাম।।১১২৪।।

                              ............

।।ব্ৰহ্মাৰ আন আন সৃষ্টি।।

।।ছবি।।

 

শৌনক বদতি সূত       কহিয়ো প্রস্তুত কথা

পৃথিৱীমণ্ডলে মহাৰায়।

স্বায়ম্ভুৱ মনুৰাজা        পাছৰ প্রাণীক তেহে

স্ৰজিলন্ত কমন উপায়।।

বিদুৰ মৈত্রেয় দুই        সম্বাদ ইসৱ কথা

আমাসাৰ জানিবাক মন।

তাৰাৰ মহিমা কিছু   তোহ্মাত সোধোহো বাপ

সাৱশেষে কৰিয়ো বর্ণন।।১১২৫৷৷

বিদুৰ পৰম সাধু        কৃষ্ণৰ একান্ত দাস

মহাভাগৱত বুদ্ধিমন্ত।

মাধৱৰ দ্রোহী জানি      শতপুত্র সমন্বিতে

জ্যেষ্ঠ ভাইক যিটো ত্যজিলন্ত।।

ব্যাসৰ গুণত কৰি  কিঞ্চিতো নুহিকে অল্প

যাতে তান দেহে ভৈলা জাত।

বৈষ্ণৱত অনুব্রত        ভগৱন্ত ঈশ্বৰত

কায়বাক্যে ভজিছা সাক্ষাত।।১১২৬।।

হেনয় বিদুৰে পাছে    মৈত্রেয় মুনিৰ আগে

পুছিলন্ত কথা যেনমত।

নিশ্চয়ে জানিলো তৈতে    কৃষ্ণকথা হুয়া আছে

যাতো দুই মহাভাগৱত।।

হৰি পদপঙ্কজক    আশ্রয় কৰিয়া থাকে

যিটো নিৰমল কথাচয়।

লোকৰ সমূলি সিটো      পাপক্ষয় কৰে যেন

গঙ্গাজলে ত্বড়িত হৰয়।।১১২৭।।

এবম্বিধ মুকুন্দৰ    কথা আতি মনোহৰ

সাধু সমস্তৰ মহাধন।

তাৰা মহাভাগৱত       গোৱিন্দৰ কথা যত

জানো সদা কৰিছা বর্ণন।।

এতেকে কহিয়ো বাপ      মাধৱৰ লীলা কথা

তাৰা দুইৰ প্রসঙ্গক তুলি।

কোননো দাৰুণ আছে     কৃষ্ণকথা পিবে পাই

নুশুনিবে তুষ্ট ভৈলো বুলি।।১১২৮৷৷

শৌনক মুনিৰ এহি       হৰিলীলা প্রশ্ন শুনি

হৰিভক্ত সূত তেতিক্ষণ।

ভগৱন্ত ঈশ্বৰৰ           দিব্য কমনীয় ৰূপে

প্রৱেশ ভৈলেক যাই মন।।

সৰ্ব্বাঙ্গ পুলক আতি      চক্ষুৰ লোতক ঝৰে

কতোক্ষণে মৌন ৰহিলন্ত।

পাছে সন্ধুক্ষণ হুয়া       শুনা মুনিসৱ বুলি

প্রেমে আতি কহিবে লৈলন্ত।।১১২৯।।

মায়ায়ে শুকৰ ৰূপ       ধৰি দেৱ ভগৱন্ত

কৰি আতি বিপৰীত লীলা।

ৰসাতল হন্তে ভূমি       উদ্ধাৰি আনিলা হৰি

হিৰণ্যক্ষ দৈত্যক বধিলা।।

ইসৱ বিষ্ণুৰ লীলা       শুনি আনন্দিত হুয়া

বিদুৰ পৰম মহাশান্ত।

কুসাৰু পুত্ৰৰ আগে       আতিশয় অনুৰাগে

কৰযোৰে দুনাই পুছিলন্ত।।১১৩০।।

বিদুৰে বোলন্ত গুৰু       পুনু এহি কথা কহা

ব্রহ্মা জগতৰ সৃষ্টিকৰ।।

প্রজা উপজাইবে লাগি          স্ৰজিলন্ত প্রজাপতি

তেহে কি স্ৰজিলা তাতপৰ।।

মৰীচি প্ৰমুখ্যে মুনি      তাহাৰ ব্ৰহ্মাৰ বাণী

ধৰি প্ৰজা স্ৰজিলা যিমত।

ভাৰ্য্যা সমে স্বায়ম্ভূৱ      কোন প্রজা সৃষ্টি কৰি

প্ৰৱৰ্ত্তিল কহিয়ো সাম্প্রত।।১১৩১৷৷

বদতি মৈত্রেয় মুনি       থাকিয়ো বিদুৰ শুনি

কহো ব্রহ্মা স্ৰজিলন্ত যত।

স্বায়ম্ভুৱ মনু আদি       যেনমতে প্রজা সৃষ্টি

কৰিলন্ত কহিবো পাছত।।

আগে বিধি মহাশয়      স্ৰজি নানা প্রাণীচয়

আনো প্রজা চিন্তিলা মনত।

মহালোভী কামাতুৰ       বিস্তৰ অসুৰ সুৰ

জন্মাইলা আপোন জঙ্ঘনত।।১১৩২৷৷

সিটো দুষ্ট দৈত্যসৱ       কামে আতি হুয়া মোহ

তাঙ্ক শৃঙ্গাৰক খেদি যায়।

দেখি বিধি হুয়া ভয়     মহাবেগে পলাই যায়

বিষ্ণুৰ সমীপ পাইলা যাই।।

আৰ্ত্তৰাৱে বোলে বাণী     ৰাখা ৰাখা পদ্মপাণি

হেৰা মোক দৈত্যে কৰে বল।

শুনি বুলিলন্ত হৰি       এৰিয়োক শীঘ্ৰে কৰি

ইটো দেহগোট অমঙ্গল।।১১৩৩।।

মাধৱৰ শুনি বাণী       তেতিক্ষণে মহামানী

পৰিহাৰ কৰিলা দেহক।

সেহি দেহে ততকাল      ভৈল ঘোৰ সন্ধ্যাকাল

যাত মোহ ভৈল দৈত্যজাক।।

বেদময় দেহ যিটো       ব্রহ্মাৰ সদায়ে আছে

কিন্তু মনৰেসে ভাৱচয়।

কতো এৰে কতো ধৰে    আক দেহ ত্যাগ বুলি

পাছকো বুজিবা এহি নয়।।১১৩৪।।

পাছে সৱে দৈত্যচয়      সেহি সন্ধ্যাকালক যে

স্ত্রীমানি কল্পিলা মনত।

ব্রহ্মাক এৰিয়া যাই      ভাৰ্য্যা বুলি ধৰিলেক

মহাৰঙ্গ কৰিয়া মনত।।

দেখি বিধি হাস্য কৰি     শৰীৰক শুঙ্গি আতি

কান্তি সমে গন্ধৰ্ব্ব স্ৰজিলা।

আনো অপেস্বৰাগণ       সিটো দেহ তেতিক্ষণ

এৰি ৰঙ্গে তাসম্বাক দিলা।।১১৩৫৷৷

আৰো অন্তর্ধান হুয়া      সাধ্য পিতৃ বসুগণ

স্ৰজিলন্ত যত্নে সৃষ্টিকৰ।

তভো সৃষ্টি বৃদ্ধি নাই     মনে বহু চিন্তা কৰি

ক্রোধে এৰিলন্ত কলেৱৰ৷৷

তাত হন্তে সর্পগণ        উপজিলা নানা স্থান

পাচে ব্রহ্মা কৃতকৃত্য মানি।

স্রজিলন্ত মনুষ্যক        লোক সৃষ্টি প্ৰৱৰ্ত্তক

সৱেয়ো পৰম ধীৰ জ্ঞানী।।১১৩৬৷৷

তপ বিদ্যা সমাধিয়ে      স্ৰজি আনো ঋষিগণ

তাৰাক দিলন্ত শম দম।

এহিমতে প্রজাপতি        স্ৰজি আনো নানা প্রাণী

লভিলন্ত আনন্দ পৰম।

শুনিয়োক সভাসদ       তৃতীয় স্কন্ধৰ পদ

নিশৱদে হুয়া মনতোষ।

সংক্ষেপ পদত দেখা      যিবা কিছু অর্থ নাই

আত মোক নেদিবাহা দোষ৷৷১১৩৭৷৷

.....................

।।গ্রন্থকাৰৰ প্রার্থনা।।

।।দুলড়ী।।

 

নমো দ্বিজবৰ      দেৱ দামোদৰ

আনন্দ ৰসৰ ধাম।

কৃপাৰ সাগৰ      কর্ণে মুখে যাৰ

বিচ্ছেদ নাছিল নাম।।

সিটো কৃপাময়     কৰিলা উদয়

ভকতি ইটো লোকত।

আন শাস্ত্রমতি     নাছিলেক ৰতি

বিনে এক ভাগৱত।।১১৩৮।।

যাহাৰ আগত হোৱে      বুদ্ধি হত

পৰম পণ্ডিতচয়।

নাহি কতো মন    নকৰে প্রার্থন

চিন্তি থাকা কৃপাময়।।

দিব্য বস্তু যত     হোৱে উপগত

প্ৰাৰব্ধ কৰ্ম্মৰ ফলে।

বিষ্ণুত অর্পিয়া     বৈষ্ণৱক দিয়া

ভুঞ্জা তাক কৌতূহলে।।১১৩৯।।

একে হৰিপৰ      দেৱ দামোদৰ

গুণৰ নাহিকে পাৰ।

কৃষ্ণ গুণগণ      কৰিতে শ্ৰৱণ

বহি যায় প্রেমধাৰ।।

বৰপেটা নাম      থান অনুপাম

তৈতে ৰহি কতকাল।

ভকতি বিস্তাৰি     লোকক নিস্তাৰি

আছিলা প্রভু দয়াল।।১১৪০৷৷

তাত অনন্তৰ      বেহাৰ নগৰ

আসিলন্ত কৰি লীলা।

তৈতে দিব্য স্থান   কৰিয়া নিৰ্ম্মান

ভকতিক প্রচাৰিলা।।

মহা শুদ্ধাশয়      নিজ ভক্তচয়

সেহি স্থানে থাপি থৈলা।

মনুষ্য শৰীৰ      কৰি পৰিহাৰ

বৈকুণ্ঠক চলি গৈলা।।১১৪১।।

প্রভুৰ বচন       ধৰি সৰ্ব্বক্ষণ

অদ্যাপি সেহি স্থানত।

আছা সাধুগণ      শ্ৰৱণ কীৰ্ত্তন

কৰিয়া ৰঙ্গে সতত।।

যাতো মহোৎসৱ        শুনি হৰিৰৱ

ৰাত্রি দিনে সর্বক্ষণ।

সত্ৰৰ শিখৰ       বৈকুণ্ঠ অপৰ

যেন ভৈল উতপন্ন।।১১৪২৷৷

বৈষ্ণৱসকল       পৰম উজ্জ্বল

যাত হৰি গুণ গায়।

কীৰ্ত্তনৰ ৰোল     শুনিয়া কহোল

পাষণ্ড ভাগি পলায়।।

মহাভাগৱত       শুনি সি থানত

যিমত আনন্দ পায়।

কহো স্বৰূপত      হৰি সমীপত

মুকুতি সুখত নাই।।১১৪৩।।

তেসম্বে আমাক         পদ কৰিবাক

আজ্ঞা দিলা ৰঙ্গ কৰি।

মোৰ ভাগ্যচয়     ভৈলেক উদয়

প্রসন্ন ভৈলেক হৰি।।

তাৰাৰ চৰণ      কৰিয়া বন্দন

হৰি গুৰু প্রসাদত।

ভাষ্য টীতা চাই        অর্থ অৱগাই

ৰচিলো পদ ইমত।।১১৪৪।।

পদ ৰচনত       ভৈল দোষ যত

ক্ষেমিয়োক সাধুচয়।

যাতো মঞি মূঢ়        শাস্ত্র মহাগূঢ়

ইটো কথা সত্য হয়।।

নন্দৰ নন্দন      প্রণামো সঘন

মোহোৰ প্রাণ জীৱন।

তোহ্মাৰ চৰণে     কায় বাক্যমনে

কৰোহো এক প্রার্থন।।১১৪৫৷৷

আত্মা পৰমার্থ     বাপ জগন্নাথ

তোহ্মাতেসে মোৰ মন।

এহি যেনমতে      ৰহোক সততে

ত্যজিয়া আন যতন।।

কোন কালে আৰ   হৈবে পুনৰ্ব্বাৰ

ইমত মনুষ্য কায়।

এতেকে সত্বৰে     কৰিয়োক কৃপা

পৰিল দেহ পৰায়।।১১৪৬।।

মৰণ সময়ে       দেৱ কৃপাময়

ৰহোক তযু স্মৰণ।

কায় বাক্যমনে     সাধুৰ চৰণে

প্রীতি ৰেীক সৰ্ব্বক্ষণ।।

গোপালচৰণ       কহে এক মন

কলিযুগে গতি নাম।

জানি নৰচয়      ঘোষিয়ো সদায়

জয় জয় কৃষ্ণ ৰাম।।১১৪৭৷৷

.............

      ।।কৰ্দ্দম-দেৱহৃতিৰ বিৱাহ।।

                         ।।পদ।।

 

নমো নমো ভগৱন্ত কপিল ঈশ্বৰ।

সাংখ্য প্ৰৱৰ্ত্তক তাপহাৰী জগতৰ।।

নমো নমো কর্দম নন্দন সনাতন।

জ্ঞান দানে দেৱহূতি মাতৃক তড়ন।।১১৪৮৷৷

শুনিলা পূৰ্ব্বত সৱে নৰনাৰীচয়।

বৰাহ বিষ্ণুৰ লীলা ৰসৰ আলয়।।

আৱে শুনিয়োক লীলা কপিল দেৱৰ।

যেনমতে পুত্র আসি ভৈলা কৰ্দ্দমৰ।।১১৪৯৷৷

কর্দমৰ বিহা আৱে শুনিয়ো সম্প্রতি।

গোপালচৰণে কহে দীন হীনমতি।

বিদুৰ বদতি গুৰু মোহোৰ আগত।

স্বায়ম্ভুৱ মনুৰ কহিয়ো বংশ যত৷৷ ১১৫০।।

তান দুই পুত্রে ইটো সৱে মহীখান।

ধৰ্ম্মপথে যেনমতে কৰিলা পালন।।

আৰো কহি আছা যিটো তাহাৰ নন্দিনী।

কৰ্দ্দমৰ জায়া দেৱহতি সুলক্ষণী৷৷১১৫১৷৷

কেনমতে দুহান্তৰ বিৱাহ ঘটিল।

কতেক পুত্ৰক ঋষি তাহান্তে জন্মাইল।।

এহিসৱ কথা মোৰ শুনিবাক মন।

কহিয়ো কৰুণা কৰি বাপ তপোধন।।১১৫২।।

মৈত্রেয় বদতি সাধু ব্যাসৰ নন্দন।।

প্রশ্নৰ উত্তৰ কহো শুনা ৰঙ্গমন।।

কৰ্দ্দমক ব্রহ্মা প্রজা স্ৰজিবে বুলিলা।

পিতৃৰ বচনে তেতিক্ষণে চলি গৈলা।।১১৫৩।।

সৰস্বতী তীৰে যাই কৰিয়া হৰিষ।

কৰিলন্ত তপ দশ হাজাৰ বৰিষ।।

ভক্তিভাৱে নানা দ্রব্যে পূজা কৰিলন্ত।

পাছে তুষ্ট হুয়া দেখা দিলা ভগৱন্ত।।১১৫৪।।

কোটি চন্দ্র সম শুক্ল দেহা জ্যোতির্মন্ত।

শ্বেত পদ্ম উৎপলৰ মালা পিন্ধিলন্ত।।

নীল চাৰু অলকায়ে মুখ কৰে কান্তি।

প্রফুল্ল কমল যেন ভ্ৰমৰাৰ পান্তি।।১১৫৫৷৷

মাথাত কিৰীটি কর্ণে মকৰ কুণ্ডল।

গাৱে পীতবস্ত্র আতি দেখিতে উজ্জ্বল।।

শঙ্খ চক্র গদা তিনি হাতে আছা ধৰি।

শ্বেত উতপল ভ্ৰমাৱন্ত লীলা কৰি।।১১৫৬।।

মনৰ আনন্দে কৰি হাস্য নিৰীক্ষণ।

অঙ্গৰ লাৱণ্য লাজ হোৱয় মদন।।

শ্রীবৎস লক্ষ্মীৰ চটা দেখি উৰস্থলে।

কণ্ঠত কৌস্তুভ নৱ ভানুসম জ্বলে।।১১৫৭।।

অৰুণ চৰণ দুই ভক্তৰ আলয়।

গৰুড়ৰ স্কন্ধে থাপিছন্ত কৃপাময়।।

হেনৰূপে আকাশে ৰহিছা ভগৱন্ত।

দেখিয়া কৰ্দ্দম মহা আনন্দ ভৈলন্ত।।১১৫৮।।

মনৰ বাঞ্ছিত যত সমস্তে লভিলা।

জয় জয় কৃষ্ণ ৰড়ি পৰি প্রণামিলা।।

পাছে উঠি কৃতাঞ্জলি হুয়া নম্ৰভাৱ।

ভক্তিভাৱে স্তুতি আৰম্ভিলা সেহি ঠাৱ।।১১৫৯।।

সকাম ভক্তিক নিন্দা কৰিয়া বোলন্ত।

কর্দম বদতি দেৱ দেৱ ভগৱন্ত।।

মোৰ মহা পৰম আনন্দ ভৈলা জাত।

চক্ষুৰ ফলক আজি দেখিলো সাক্ষাত।।১১৬০।।

মহা মহা যোগীসৱে যাক নেদেখয়।

সাক্ষাতে প্রত্যক্ষ ভৈলা হেন কৃপাময়।।

তযু পাদ পদ্ম যিটো সকামে সেৱয়।

তোহ্মাৰ মায়ায়ে তাক মোহিলে নিশ্চয়।।১১৬১।।

তথাপিতো ভাৰ্য্যা বিহা কৰিবাক মনে।

কৰিলো উপাসা মঞি তোহ্মাৰ চৰণে।।

ব্ৰহ্মাৰ বচনে মোক বান্ধিয়া আছয়।।

এতেকে মোক্ষক অধিকাৰ নাহিকয়।।১১৬২।।

কিন্তু অনুৰূপ মোৰ ভাৰ্য্যা ইচ্ছা আছে।

এতিক্ষণে আক দিয়া মোক্ষ দিবা পাছে।।

কামাতুৰ কৰ্ম্ম যত তাক অনাদৰি।

যাৰা তযু চৰণে ভজয় নিষ্ট কৰি।।১১৬৩।।

অন্যোঅন্যে মিলি তযু গুণ নাম গাই।

আনন্দে থাকয় দেহা ধৰ্ম্মক এড়াই।।

তাসম্বাৰ মনে জানি দিয়া ভাল জায়া।

পাচে মোক্ষ দিবা প্রভু যদি থাকে দায়া।।১১৬৪।।

নমো সৰ্ব্বদায় তযু অৰুণ চৰণ।

এহি বুলি মৌন ভৈলা ব্ৰহ্মাৰ নন্দন।।

কৰ্দ্দমৰ নিকপট বাক্য শুনি হৰি।

গৰুড়ৰ হন্তে মাতিলন্ত হাস্য কৰি।।১১৬৫।।

ভগৱন্ত বদতি শুনিয়ো প্রজেশ্বৰ।

পূৰ্ব্বে জন্মি আছে তযু সঙ্কল্প মনৰ।।

যিবা হেতু মোক তুমি কৰিলা পূজন।

তাহাক আপুনি মঞি কৰিছো যতন।।১১৬৬।।

কদাচিতো মোৰ সেৱা বিফল নহয়।

স্বায়ম্ভূৱ মনু যিটো ব্ৰহ্মাৰ তনয়।।

লোকত প্রখ্যাত মোৰ ভক্ত মহাসন্ত।

ব্রহ্মাৱৰ্ত্তে থাকি সৱে পৃথিৱী পালন্ত।।১১৬৭৷৷

শতরূপা ভাৰ্য্যা সমে তেহে ৰঙ্গমনে।

পৰশুই আসিৱন্ত তযু দৰশনে।।

আসিব দুহিতা দেৱহূতি ৰূপৱতী।

তোহ্মাক বিৱাহ দিয়া যাইবে মহামতি।।১১৬৮।।

পাছে সেহি ৰাজকন্যা তোহ্মাৰ মনৰ।

পূৰিব কামনা সেৱা কৰি নিৰন্তৰ।।

তেৱে তান গর্ভে তযু বীর্য্যে হৈবে জাত।

নৱশক্তি ৰাজকন্যা জগতে প্রখ্যাত।।১১৬৯।।

মঞি নিজ অংশে দেৱহূতিৰ গৰ্ভত।

তযু বীর্য্যে জন্মি প্রকাশিবো সাংখ্যমত।।

তুমিয়ো সন্ন্যাস ধৰি কৰি ভূতদায়া।

সমস্ততে মোক দেখি তড়িবাহা মায়া।।১১৭০৷৷

পাছে ইটো দেহা এৰি মোক পাইবা যাই।

কহিলো নিশ্চয় আত একো শঙ্কা নাই।।

এহি বাক্য কর্দমক বুলি ভগৱন্ত।

বিন্দু সৰোবৰ হন্তে চলিয়া গৈলন্ত।।১১৭১।।

ঊদ্ধ দৃষ্টি কর্দম আছন্ত প্রেমে চাই।

গৰুড়ত চড়ি ৰঙ্গে গৈলন্ত গোসাঁই।।

শুক্ল মূৰ্ত্তি ধৰি যেৱে গৈলা কৃপাময়।

আতপৰে যেন ভৈল শুনিয়ো নিশ্চয়।।১১৭২।।

পৰশুই কোন দিনা হৈব উপগত।

কর্দম ৰহিলা এহি চিন্তিয়া মনত।।

পাছে মনু সুৱৰ্ণৰ ৰথত চড়িয়া।

ভাৰ্য্যা দুহিতাক ৰঙ্গে তাহাতে তুলিয়া।।১১৭৩৷৷

বৰক বিচাৰি পৃথিৱীক পৰ্যটন্ত।

পাছে যাই কৰ্দ্দমৰ আশ্ৰম পাইলন্ত।।

ভগৱন্ত দেৱে যিটো দিনা আদেশিলা।

সেহিদিনা মনু সেহি আশ্রমে মিলিলা।।১১৭৪৷৷

কৰ্দ্দমৰ তপ দেখি কৃপায়ে কৃষ্ণৰ।

আনন্দে লোতক পৰে দুই নয়নৰ।।

পৰম পৱিত্ৰ সিটো জল অনুপাম।

তাৰে বিন্দু সৰোবৰ হেন ভৈলা নাম।১১৭৫৷৷

চতুর্ভিতি বেঢ়ি সৰস্বতী যায় বই।

মহাঋষিগণে তাত তপ কৰে ৰৈ।।

পুণ্য বৃক্ষ লতাচয় দেখি মনোনীত।

সমস্ত ঋতুৰ ফুলে ফলে সুমণ্ডিত।।১১৭৬।।

পুষ্পৰস পানে মত্ত ভ্ৰমৰে গুঞ্জৰে।

বৃক্ষে পৰি উন্মত্ত কোকিলে নাদ কৰে।।

স্থানে স্থানে নাদ কৰে প্রমত্ত ময়ূৰ।

যেন নাট পাতিয়াছে নটুৱা প্ৰচুৰ।।১১৭৭৷৷

কদম্ব অশোক বাগি বকুল বন্দুল।

কুন্দ কৰবীৰ নাগেশ্বৰ আছে ফুল।।

আমলকী হৰিতকী কণ্টকী শ্রীফল।

ফল ফুলে প্রকাশয় দেখিতে উজ্জ্বল।।১১৭৮||

ৰাজহংস চক্রবাক শৰালি প্ৰচুৰ।

আনো পক্ষী জলে পৰি নাদয় মধুৰ।।

বৰাহ মহিষ হস্তী সিংহ আদি কৰি।

আনো পশুসৱ তাত থাকে ক্রীড়া কৰি।।১১৭৯৷৷

হেন দিব্য আশ্ৰমৰ পশিয়া ভিতৰ।

লভিয়া আনন্দ মনু পতি ক্ষিতীশ্বৰ।।

পাছে ভাৰ্য্যা কন্যা সমে তথা দেখিলন্ত।

অগ্নি পূজা সাঙ্গ কৰি ঋষি বসিছন্ত৷৷১১৮০৷৷

উগ্র তপস্যাৰ বলে শৰীৰ জ্বলয়।

কৃষ্ণৰ কটাক্ষ হেতু কৃশ নুহিকয়।।

দীর্ঘ দেহা চক্ষু দুই পদ্মপত্ৰনয়।

মাথে দিব্য জটাচয় জ্বলন্তে আছয়।।১১৮১৷৷

হেন কৰ্দ্দমক মনু দৰর্শন পাই।।

নম্রভাৱে সমীপ চাপিলা পাছে যাই।।

চৰণত পৰি প্রণামিলা মহামতি।

কৰ্দ্দমে বোলন্ত হৌক হৰিত ভকতি।।১১৮২।।

আশীৰ্বাদ কৰি দ্রব্যে কৰিলা পূজন।

স্বায়ম্ভুৱ আসনে বসিলা ৰঙ্গ মন।।

মুনি পাছে মাধৱৰ আদেশ স্মৰিয়া।

বোলন্ত বচন নৃপতিক প্রশংসিয়া৷৷১১৮৩৷৷

শুনা নৰদেৱ মঞি জানিলো নিশ্চয়।।

হৰিৰ পালন শক্তি তুমি মহাশয়।।

এতেকে দুষ্টক বধা সন্তক পালনে।

ৰথে চড়ি ফুৰা তুমি পৰম যতনে।।১১৮৪৷৷

যেৱে তুমি ৰথে চড়ি হাতে ধনু ধৰি।

কৰিয়া টঙ্কাৰ নুফুৰাহা যত্ন কৰি।।

তেৱে দুষ্টে ধৰ্ম্মপথ কৰিবেক ছন্ন।

অধৰ্ম্ম বাঢ়িয়া পাপী হৈবে সৰ্ব্বজন।।১১৮৫৷৷

তযু উপৰামে বাঢ়িবেক চোৰচয়।

প্রজা সমস্তক সৱে কৰিবেক ক্ষয়।।

এতেকেসে ধৰ্ম্ম পালি তোমৰা সৰ্ব্বথা।

পৰ্য্যটিবে লাগে মঞি জানো ইটো কথা।।১১৮৬৷৷

তথাপি বিশেষ কৰি পুছো কৈয়ো বীৰ।

কিবা অর্থে আইলা ইটো আমাৰ মন্দিৰ।।

নিকপট ভাৱে তাক সাধিবো নিশ্চয়।

কিন্তু কাৰ্য্য কৈয়ো মাত্র গুচোক সংশয়।।১১৮৭৷৷

মনু স্থিত ব্রহ্মাক কৰোক নমস্কাৰ।

অনাথ পালক যিটো জগত আধাৰ।।

বিদুৰৰ আগে মুনি মৈত্রেয় বোলন্ত।

এহি কথা কহিয়া কৰ্দ্দম ৰহিলন্ত।।১১৮৮৷৷

আপোনাৰ গুণ কীৰ্ত্তি শুনি মনুৰাজ।

মাথা চপৰাই মনে লভিলন্ত লাজ।।

পাচে মনু কৰ্দ্দমক বুলিলা বচন।

শুনা ব্রহ্মঋষি মোৰ বাক্যে দিয়া মন।।১১৮৯৷৷

তোহ্মাৰ আহ্মাৰ ইটো সম্বন্ধ দুতয়।

পূৰ্বে আক ঘটাইছে প্রভু কৃপাময়।।

মুখ হন্তে হৰি আগে স্ৰজিলা ব্রাহ্মণ।

মহা জিতেন্দ্রিয় তপ বিদ্যায়ে সম্পন্ন।।১১৯০৷৷

তাৰাক পালিবে লাগি প্রভু ভগৱন্ত।

আসি সৱে ক্ষত্রিয়ক পাছে স্ৰজিলন্ত।।

ক্ষত্রিয় ব্রাহ্মণ দুইতো প্রৱেশিলা হৰি।

দুইৰো দ্বাৰা দুই ৰক্ষা কৰা লীলা কৰি।।১১৯১৷৷

তযু দৰশনে মোৰ গুচিল সংশয়।

যাতো মহা ধৰ্ম্মসৱ কৰিলা নির্ণয়।।

লভিলো আনন্দ আজি দেখিয়া তোহ্মাক।

মাথায়ে ধৰিলো আজি চৰণ ধূলাক।।১১৯২।।

দুহিতাৰ স্নেহে মোৰ হৃদয়ত তাপ।

কৰো নিৱেদন কিছু শুনিয়োক বাপ।।

মোহোৰ দুহিতা এহি দেৱহূতি নাম।

বাঞ্ছা কৰে পতি সৰ্ব্বগুণে অনুপাম।।১১৯৩৷৷

পুত্রিকাকৰণ বুলি শঙ্কা নুযুৱাই।

যাতো আন আছয় প্রসিদ্ধ দুই ভাই।।

যৈসানি নাৰদমুখে তযু গুণগণ।

শুনিলা তৈসানি হন্তে তোহ্মাতেসে মন।।১১৯৪৷৷

এতেকে কৰিয়ো বিহা দেঞো ৰঙ্গ কৰি।

তযু গুণ অনুৰূপে পৰম সুন্দৰী।।

স্বতসে আপুনি যিটো আসে ভোগচয়।

তাক নিবাৰণ কৰিবাৰ যোগ্য নয়।।১১৯৫।।

বিৰক্তসৱৰ ইটো ভাল নুহিকয়।।

বিষয় ৰাগীৰ পুনু কি কৈবে লাগায়।।

অনায়াসে আসে দ্রব্য তাক অনাদৰি।

পাছে যাই কৃপণত খোজে যত্ন কৰি।।১১৯৬।।

সিজনৰ পূৰ্ব্বযশ সৱে যায় ক্ষয়।

মান্য নষ্ট হোৱে পৰে অৱজ্ঞা কৰয়।।

তোহ্মাৰো শুনিছো বিহা কৰিবাৰ মন।

এতেকে মোহোৰ কন্যা কৰিয়ো গ্রহণ।।১১৯৭৷৷

এহি শুনি ৰঙ্গে ঋষি বুলিলা বচন।।

নিষ্ঠে মোৰ বিহা কৰিবাক আছে মন।।

তোহ্মাৰ দুহিতা মোত কৰিছা নিশ্চয়।

দুইৰো আদ্য বিহা ইটো অনুৰূপ হয়।।১১৯৮।।

এতেকে কৰিবো বিহা বেদ বিধি চাই।

তযু দুহিতাক আমি শুনা মহাৰায়।।

ভুৱন সুন্দৰী ইটো কন্যা মধ্যে সাৰ।

আক পাই কোনে নকৰিবে সতকাৰ।।১১৯৯৷৷

অলঙ্কাৰ কান্তি জিনি শৰীৰ জ্বলয়।

যি কালত গৃহে ফুৰি ৰঙ্গে খেলাৱয়।।

আন ৰূপ দেখি বিশ্বাবসু মোহ হুই।

বিমানৰ পৰা পৰিলেক অধোমুই।। ১২০০৷৷

গন্ধৰ্ব্ব মোহিনী কন্যা পৰম কামিনী।

তোহ্মাৰ নন্দিনী প্রিয়ব্রতৰ ভগিনী৷৷

হেন কন্যা আপুনি বৰিয়া আছে বৰ।

বিবাহ নকৰে হেন কোন আছে নৰ।।১২০১৷৷

কৰিবো বিৱাহ তাৱে কহিলো নিশ্চয়।

যাৱে আন গর্ভে আসি পুত্র নোপজয়।।

পাছে মঞি গৃহাশ্রম ধৰ্ম্ম পৰিহৰি।

লৈবোহো সন্ন্যাস মাধৱৰ আজ্ঞা ধৰি।।১২০২।।

এহি বাক্য বুলিয়া কৰ্দ্দম মহাসন্ত।

হৃদয়ে কৃষ্ণক চিন্তি মৌনে ৰহিলন্ত।।

পাছে মুনু ভাৰ্য্যা দুহিতাৰ বুজি মন।

আনন্দিত হুয়া বিহা দিলা তেতিক্ষণ।।১২০৩।।

কর্দমৰো মনে আতি হৰিষ মিলিলা।

বিধিৱতে সুন্দৰীক বিবাহ কৰিলা।

শতৰূপা দেৱী ভৈলা আনন্দিত মন।

বৰ কন্যা যোগ্য নানা দিলন্ত বসন।।১২০৪।।

সুৱর্ণ ভূষণ আৰৰ গৃহ দ্রব্য যত।

সমস্তে দিলন্ত দেৱী জীউৰ লগত।।

কন্যা বিহা দিয়া মনু সদৃশ বৰত।

ভৈলন্ত কৃতার্থ গুচিলেক চিন্তা যত।।১২০৫।।

পাছে মনু দুহিতাক সাৱটি ধৰিলা।।

স্নেহে হৃদি দ্রবি নেত্রে লোতক ঝৰিলা।।

মোৰ আই পুত্ৰী বুলি ফোকাৰে নিশ্বাস।

লোতকে তিয়াইলা দুহিতাৰ কেশ পাশ।।১২০৬।।

শতৰূপা দেৱীৰ হৃদয়ে অগ্নি জ্বলে।

নানা শিক্ষা দিল দুহিতাৰ ধৰি গলে।।

জীউক প্রবোধ কৰি ঋষিত বিদায়।

ভাৰ্য্যা সমে পুনু ৰথে চড়িলন্ত যায়।।১২০৭।।

দেৱহুতি মৰ্ম্মে চাই কান্দিয়া থাকিলা।

ভৃত্যগণ সমে মনু পুৰক চলিলা।।

সৰস্বতী তীৰে ঋষি আশ্রমক চাই।

কতো বেলি আপোনাৰ পুৰ পাইলা যাই।।১২০৮।।

মনু আসিবাৰ শুনি যত নৰ নাৰী।

আগবাঢ়ি আনিবাক গৈলা কাচি পাৰি।।

গাৱে গীত বাৱে বাদ্য প্রজাৰ উৎসৱ।

উচ্চ কৰি কৰে জয় জয় কৃষ্ণ ৰৱ।।১২০৯।।

পাচে মনু সুমঙ্গলে পশিলা নগৰ।

বর্হিষ্মতী নাম যাক নাহি পটন্তৰ।।

বৰাহ প্রভুৱে পূৰ্ব্বে ঝংকাৰিলা গাৱ।

অসংখ্যাত লোম সৰি পৰিল সিঠাৱ।।১২১০।।

সেহি লোমে কুশ কাশী ভৈলেক বিস্তৰ।

এতেকেসে বহিষ্মতী নাম নগৰৰ।।

সৰ্ব্বসম্পত্তিয়ে যুক্ত পৱিত্ৰ পৰম।

ব্রহ্মাৱৰ্ত্ত মধ্যে থান নাহি তাক সম।।১২১১।।

হেন নগৰৰ মধ্যে পশি মনুৰাজ।

প্রৱেশ ভৈলন্ত পাছে নিজগৃহ মাজ।।

তিনি তাপ নাশ কৰে উত্তম ভুৱন।

ভাৰ্য্যা সমে তাতে থাকিলন্ত ৰঙ্গ মন।।১২১২।।

কৃষ্ণ গুণ গান মাত্র কৰন্ত শ্ৰৱণ।

কতো ধ্যান কৰা কতো পৰত কহন।।

প্রভাতে আসিয়া কতো নট ভাটচয়।

তাহান গুণক সৱে প্ৰকটি গাৱয়।। ১২১৩।।

তভো তাত মনুৰ কিঞ্চিতো নাহি মন।

ক্ষণো নিজবাক্যে কৰা হৰিৰ কীৰ্ত্তন।।

এহিমতে কৃষ্ণকথা প্রসঙ্গে সদায়।

এগোটা দিৱসো তান বিফলে যায়।।১২১৪।।

এসত্তৰি যুগ মনু এহিমতে নিল।

হৰিৰ প্ৰসাদে তিনি অৱস্থা জিনিল।।

নুহিবা আশ্চর্য্য তুমি ব্যাসৰ নন্দন।

কৃষ্ণৰ একান্ত দাস ভৈল যিটোজন।।১২১৫।।

শৰীৰ মানস শত্রু আদি তাপচয়।

সিজনক পীড়া কৰিবাক নপাৰয়।।

মুনিসৱে আসিয়া পুছিলা নানা ধৰ্ম্ম।

সমস্তে কহিলা মনু বর্ণাই তাৰ মৰ্ম্ম।।১২১৬।।

এহিমতে ভাৰ্য্যা পুত্র সমে বহুকাল।

ভোগ ভুঞ্জি প্রজাক কৰিলা প্রতিপাল।।

বর্ণাইলো মনুৰ এহি পুণ্য যশচয়।

আৱে শুনিয়োক দেৱহূতিৰ উদয়।।১২১৭।।

তৃতীয় স্কন্ধৰ কথা শুনা নৰ নাৰী।

ভকতি বর্ধক ইটো মহা উপকাৰী।।

আন কথা এৰি মনে হেলা পৰিহৰি।

সাধুৰ চৰিত্ৰ জানি শুনা যত্ন কৰি।।১২১৮।।

শুনিলা স্বায়ম্ভু মনু হৰি গুণ গাই।

লভিলা পৰমানন্দ সংসাৰ এড়াই।।

এতেকে কলিত সৱে হোৱা ধীৰমতি।

শ্ৰৱণ কীৰ্ত্তন কৰি লভিয়ো ভকতি।।১২১৯।।

নমো নমো কৃষ্ণ মোক কৃপা কৰিয়োক।

শ্ৰৱণ কীৰ্ত্তন সমে সাধু সঙ্গ হৌক।।

সাধুসৱো মোক এহি আশীর্বাদ কৰি।

ডাক ছাড়ি নিৰন্তৰে বোলা হৰি হৰি।।১২২০৷৷

।।কৰ্দ্দম দেৱহৃতিৰ বিহাৰ।।

।।দুলড়ী।।

 

বদতি মৈত্রেয়      শুনিয়ো কৌৰৱ

পিতৃ মাতৃ যেৱে গৈলা।

দেৱহৃতি পাছে     কৰ্দ্দম স্বামীক

সেৱা কৰিবাক লৈলা।।

এৰি দম্ভ দর্প      কাম ক্রোধ লোভ

আনো যত আছে দোষ।

সাৱধান মনে      মধুৰ বচনে

স্বামীক কৰিলা তোষ।।১২২১।।

কৰ্দ্দমো দেখন্ত     মনুৰ কুমাৰী

কৰন্ত সেৱা যতনে।

স্বামী হন্তে মহা     সম্পত্তি পাইবাক

কিন্তু ইচ্ছা কৰে মনে।।

বহুকাল সেৱা     কৰন্তে সুখাইল

পৰম সুন্দৰ দেহ।

কৃপাতুৰ হুয়া      সপ্রেম বচনে

মাতিলন্ত কৰি স্নেহ।।১২২২৷৷

কর্দমে বোলন্ত      মনুৰ নন্দিনী

সন্তোষ ভৈলো তোহ্মাত।

যাতো চিৰকাল     কৰিলা শুশ্রুষা

ভকতি আৰো আহ্মাত।।

প্রাণীৰ পৰম      প্রিয়তম দেহ

কহিলো স্বৰূপ বাক।

হেন দেহ মোৰ    অর্থে ক্ষয় ভৈলা

নগণিলা তুমি তাক।।১২২৩।।

বহুকাল মঞি      তপস্যা কৰিয়া

প্রসাদ পাইলো কৃষ্ণৰ।

তযু সেৱা গুণে    তুষ্ট হুয়া মঞি

দিলো তোক নিৰন্তৰ।।

দিব্য দৃষ্টি ভৰি    দেখিয়ো সুন্দৰী

অলৌকিক ভোগচয়।

কৰিয়ো ভোজন         সি পুনু দুর্লভ

ৰাজায়ো নতু দেখয়।।১২২৪৷৷

কৰ্দ্দমৰ এহি           বচন শুনিয়া।

দেৱহূতি ৰঙ্গ ভৈলা।

সমীপ চাপিয়া          কটাক্ষ কৰিয়া

হাসি বুলিবাক লৈলা।।

শুনা দ্বিজশ্রেষ্ঠ          তোহ্মাৰ মহিমা

জানোহো মঞি নিশ্চয়।।

পূৰ্ব্বে যিটো তুমি        সময় কৰিছা

তাহাতে মোহোৰ ভয়।।১২২৫।।

এতেকেসে মঞি          কৰোহো প্রার্থনা

পুত্র যেৱে উপজিল।

তেৱে সিটো বাক্য        কৰিয়ো সাফল

তুমি স্বামী কৃপাশীল।।

আগে মোৰ দেহা        কৰিয়োক ভাল

শৃঙ্গাৰক যেন সয়।

আৰো আমাসাৰ         সদৃশ ভুৱন

নিৰ্ম্মিয়ো প্রভু নিশ্চয়।।১২২৬।

ভাৰ্য্যাৰ মনত          প্রীতি সাধিবাক

লাগিয়া কর্দম ঋষি।

যোগমায়া বলে          বিচিত্র বিমানে

দেখাইলা তৈতে হৰিষি।।

সৰ্ব্বকাম পূৰে          ইচ্ছা মাত্র চলে

বিচিত্র দিব্য বিমানে।

সকল সম্পত্তি           নিতে তাত বাঢ়ে

ৰত্ন শোভে থানে থানে।।১২২৭৷৷

সৰ্ব্বকালে সিটো         সুখমাত্র সাধে

আছয় দ্রব্য অপাৰ।

মণিময় স্তম্ভ            শাৰী শাৰী শোভে

দেখি আতি চমৎকাৰ।।

পাট অম্বৰৰ           বিচিত্র পতাকা

উপৰে সদা হালয়।

নানান পুষ্পত          পৰিয়া ভ্ৰমৰে

জুমাজুমি গুঞ্জৰয়।।১২২৮৷৷

তলাতল কৰি           বান্ধিয়াছে ঘৰ

ভিন্নে ভিন্নে প্রকাশয়।

তাত শয্যাসৱ          বিছায়া আছয়

সৱে গজদন্তময়।।

মকৰত ৰত্নে           বান্ধিয়াছে স্থলি

হীৰাৰ পাট দুৱাৰ।।

সুৱৰ্ণৰ কুম্ভ            উপৰে প্রকাশে

ফটিকে ৰচিত বাৰ।।১২২৯।।

চন্দ্রাতপচয়            প্রকাশ কৰয়

হালে মুকুতাৰ দাম।

আনো নানা দ্রব্যে       বিমান জ্বলয়

দিবেক নাহি উপাম।।

হংস পাৰাৱত          আদি পক্ষীগণে

থানে থানে কৰে নাদ।

মলয়া পৱন           সদা তাত বহে

মিলাৱে মনে উন্মাদ।।১২৩০।।

হেন দিব্য গৃহ          দেখি দেৱহুতি

তভো ৰঙ্গ নাহি মন।

যাতে কৃশ আতি        হুয়াছে শৰীৰ

নাহি দাস দাসীগণ।।

আৰো গাৱে আছে       মলিন বসন

মাথে দেখি জঁটাগণ।

মল পঙ্ক অঙ্গে          ঢাকিয়া আছয়

বিৱর্ণ দুগুটি স্তন।।১২৩১৷৷

ভাৰ্যাৰ মনত           অসন্তোষ দেখি

বুলিলা কর্দমে চাই।

শুনা প্রাণেশ্বৰী          চিন্তা পৰিহৰি

সৰোৱৰে ডুবা যায়।।

ইটো মহা হ্রদ          বিষ্ণুৰ আনন্দ

লোতকত ভৈলা জাত।

মনুষ্যসৱৰ            মনৰ বাঞ্ছিত

পূৰয় জানা সাক্ষাত।।১২৩২।।

স্বামীৰ বচন           কৰিয়া আদৰ

তেতিক্ষণে চলি গৈলা।

পৰম পৱিত্র            বিন্দু সৰোবৰে

পাছে যাই ডুব দিল।।

ডুব দি দেখন্ত          জলৰ ভিতৰে

উত্তম গৃহ আছয়।

হাজাৰেক কন্যা         সেহি গৃহমাজে

বসি আতি প্রকাশয়।।১২৩৩৷৷

কন্যাসৱে দেৱ          হতি আসিবাৰ

দেখি ভৈলা ৰঙ্গমন।

তেখনে উঠিয়া          কৃতাঞ্জলি হুয়া

বুলিবে লৈলা বচন।।

আমি সৱে সখী         তোহ্মাৰেসে দাসী

কৰা আজ্ঞা যেন হয়।

পাছে সৱে তান         মনক বুজিয়া

শৰীৰে তৈল মর্দ্দয়।।১২৩৪।।

স্নান কৰাই দিব্য        বস্তুক পিন্ধাইলা

ৰত্ন অলঙ্কাৰ যত।

খুৱাই অন্ন পান         কৰি বহুমান

দর্পণ দিলা হাতত।।

তাত দেৱহৃতি          সর্বাঙ্গে চাহিয়া

হৰিষ আতি মিলিল।

সেহি সময়ত           কৰ্দ্দম স্বামীক

মনত আসি পৰিল।।১২৩৫।।

..........................

 

 

।।ছবি।।

 

যেতিক্ষণে মহাসতী       পতিক স্মৰিলা মাত্র

তেতিক্ষণে দেখিলন্ত পাচে।

যৈত আছে প্রজাপতি      তৈতে স্ত্রীগণ সমে

আপুনি আছন্ত স্বামী কাছে।।

মুনিৰ অদ্ভূত ইটো       যোগমায়াবল জানি

দেৱহুতি সন্তোষক পাইল।

কর্দ্দমো ভাৰ্য্যাৰ দিব্য     অপূৰ্ব্ব ৰূপক দেখি

মনে মহাকৌতুক মিলিল।।১২৩৬।।

আতিশয় হুয়া ভোল      ভাৰ্য্যাক কোলাত লই

বিমানত উঠিলন্ত ৰঙ্গে।

অসংখ্যাত বিদ্যাধৰী      হাস পৰিহাস কৰি

সেৱা কৰিবাক লৈলা সঙ্গে।।

বিমান উপৰে ঋষি      স্ত্রীগণ সমন্বিতে

প্ৰকাশ কৰিলা আতিশয়।

তাৰায়ে বেষ্টিত হুয়া নিৰ্ম্মল আকাশে যেন

পূর্ণিমাৰ চন্দ্ৰ বিৰাজয়।।১২৩৭৷৷

বিমান চলাই পাছে       হৰিষিত মনে যাই

মেৰুৰ দ্রোণিত প্ৰৱেশিলা।

কামে হুয়া উনমত       দেৱহুতি সমে তৈত।

মহাৰঙ্গে বিস্তৰ ক্ৰীড়িলা।।

নন্দনক আদি কৰি      দেৱৰ উদ্যান যত

সৰোবৰ আছে যত ভাল।

বিচিত্র বিমানে যায়      মনুৰ কুমাৰী সমে

সৱাতো ৰমিলা বহুকাল।।১২৩৮।।

বিদুৰ ই কথা শুনি      নুহিবা বিস্ময় আতি

যাৰা ভৈল সেৱক কৃষ্ণৰ।

ধৰ্ম্ম অর্থ কাম মোক্ষ     তাৰাৰ দুল্লভ নুহি

সমস্তকে পাৱে নিৰন্তৰ।।

পৃথিৱীমণ্ডলে যত        আশ্চৰ্য্য আছয় মানে

পত্নীক সমস্তে দেখাইলা।

এহিমতে বহুকাল        ক্রীড়া কৰি মহাযোগী

পুনু আসি আশ্রমক পাইলা।।১২৩৯।।

শতেক বৎসৰ দুইৰো     ক্রীড়াত গৈলক যদি

তভো অল্পকাল মানিলন্ত।

ভাৰ্য্যাৰ সঙ্কল্প জানি      পাছে তান গর্ভে ঋষি

নৱ ধাৰা বীৰ্য্য এড়িলন্ত।।

অনন্তৰে দেৱহুতি        নৱ কন্যা জন্মাইলন্ত

সৱে মহা পৰম সুন্দৰী।

উৎপল পুষ্পৰ নয়       শৰীৰৰ গন্ধচয়

ৰূপে সম নোহে বিদ্যাধৰী।।১২৪০।।

দুহিতাক দেখি ঋষি      সন্ন্যাসে যাইবাক প্রতি

মনে কিছু কৰন্ত যুগুতি।

স্বামীৰ বুজিয়া ভাৱ      শোকে তান দহে গাৱ

সমীপে চাপিলা দেৱহূতি।।

অধোমুখে নখ আগে      ভূমিক লেখন্ত ঘনে

শোক জল কৰিয়া স্তম্ভন।

আতিশয় নম্রভাৱে       মধুৰ বচনে দেৱী

লাহে লাহে বুলিলা বচন।।১২৪১৷৷

শুনা সৱে নৰ নাৰী      ইটো কথা মনে কৰি

দেখা হৰিসেৱাৰ মহত্ত্ব।

কর্দ্দমে ভক্তিৰ বলে লভিলা সমস্তে সিদ্ধি

সংসাৰত আছে যত যত।।

এতেকে কৃষ্ণৰ পাৱে      সেৱা কৰিয়োক মাত্র

পাইবা সৱে মনৰ বাঞ্ছিত।

কিন্তু নিষ্কামেসে নিতে     ভক্তি কৰিবাক লাগে

ইসে পুনু শাস্ত্ৰৰ নির্ণীত।।১২৪২।।

জয় জয় কৃষ্ণদেৱ       তযু পাৱে কৰে সেৱ

মোক দিয়া কেৱল ভকতি।

জনমে জনমে বন্ধু       তোহ্মাৰ দাসৰো দাস

হুইবো মই দেৱ যদুপতি।।

বৈষ্ণৱৰ পদ সেৱি       ৰচিলন্ত পদ ছবি

শিশুমতি গোপালচৰণ।।

সমজ্যাৰ যত জন       হৌক মাধৱত মন

ৰামকৃষ্ণ বোলা সৰ্ব্বক্ষণ।।১২৪৩৷৷

.........................

Heading 1

                      ।।পদ।।

 

দেৱহুতি বদতি শুনিয়ে দ্বিজবৰ।

সমস্তে পূৰিলা মোৰ কামনা মনৰ৷৷

তথাপি অভয় মোক দিবাক যুৱাই।

যাতো মোৰ তুমি বিনে আন গতি নাই।।১২৪৪।।

তযু জীউসৱে অনুৰূপে পতি চাৱে।

সংসাৰ তাপক স্মৰি মোৰ হৃদি তাৱে।।

এহি জানি কতো দিন থাকিয়ো এথাত।

কিবা ব্রহ্মজ্ঞানী ভাল পুত্র হোৱে জাত।।১২৪৫।।

পাছে কৰিয়োক যেন মনে আছে ইচ্ছা।

হৰি হৰি যত ভৈল ইটো সৱে মিছা।।

তুমি হেন স্বামীক লভিয়া এতদিন।

ইন্দ্ৰিয়ৰ প্রীতি সাধি আয়ু কৈলো ক্ষীণ।।১২৪৬।।

তোহ্মাৰ মহিমা মঞি নজানি অভাগী।

কৰিলো প্রসঙ্গ মিছা বিষয়ক লাগি।।

দুৰ্জ্জন জনৰ সঙ্গে সংসাৰী হোৱয়।

বৈষ্ণৱৰ সঙ্গে পুনু মুকুতি সাধয়।।১২৪৭৷৷

সাধুসঙ্গে হৰি কথা নুশুনে যি নৰ।

জীৱন্ততে মৰা সিটো অধম পামৰ।।

হৰিৰ মায়ায়ে মোক কৰিলে বঞ্চন।

তোহ্মাক পাইয়া মোক্ষে নকৰিলো মন।।১২৪৮।।

বদতি মৈত্রেয় শুনা ব্যাসৰ নন্দন।

এহিমতে দেৱহুতি কৰিলা প্রার্থন।।

ভাৰ্যাৰ বিনয়ে ঋষি আতি তুষ্ট ভৈলা।

হৰিৰ বচন স্মৰি বুলিবাক লৈলা।।১২৪৯।।

শুনা প্রাণেশ্বৰী হেন খেদ নুযুৱাই।

অল্পকালে তযু গর্ভে হৰি লৈবে ঠাই।

তোহ্মাৰ কল্যাণ হৌক দৃঢ় ব্ৰত ধৰি।

শ্রদ্ধায়ে ভকতি ভাৱে ভজা মহাহৰি।।১২৫০৷৷

তেৱে আসি আমাসাৰ যশস্যা বিস্তাৰি।

জন্মিৱন্ত ভগৱন্ত তযু দুখহাৰী।।

নকৰিবা কিছু চিন্তা মনুৰ জীয়ৰী।

তৱ মনোৰথ পূর্ণ কৰিব মুৰাৰি।।১২৫১৷৷

দেৱহুতি স্বামীৰ শুনিয়া নিষ্ঠ বাণী।

মহা প্রেম ভক্তিয়ে ভজিলা চক্রপাণি।।

পাছে প্রভু কৰ্দ্দমৰ বীৰ্য্য অনুসৰি।

দেৱহূতি উদৰে পশিলা লীলা কৰি।।১২৫২।।

কতো দিনে জন্মিলন্ত ভকত বৎসল।'

সিবেলা ভৈলেক কাল মহা সুমঙ্গল।।

সমস্তে লোকৰ মন ভৈলেক প্রসন্ন।

অল্প অল্প মেঘগণে কৰে বৰিষণ।।১২৫৩।।

ভৈল জল নিৰ্ম্মল প্রসন্ন দিশপাশ।

অসংখ্য বিমান আসি ছানিল আকাশ।।

ৰঙ্গে বিদ্যাধৰী দিব্য বাদ্য বজাৱয়।

সুস্বৰে গন্ধৰ্ব্বে হৰিগুণক গাৱয়।।১২৫৪৷৷

ভঙ্গীভাৱে নৃত্য কৰে অপসৰাচয়।

সিবেলা লোকৰ মহা আনন্দ হৃদয়।।

জয় জয় কৃষ্ণ বুলি যত দেৱচয়।

বিমানৰ হন্তে সৱে পুষ্প বৰিষয়।।১২৫৫৷৷

পাছে সিটো কৰ্দ্দমৰ আশ্ৰমক প্রতি।

ঋষিগণসমে আসিলন্ত প্রজাপতি।।

পিতৃ আসিবাৰ দেখি কর্দমে তেখনে।

গাৱ চালি উঠিলন্ত হৰিষিত মনে।।১২৫৬৷৷

গন্ধে পুষ্পে ধূপে দীপে কৰিলা পূজন।

বসিলন্ত বিধি চিন্তি কৃষ্ণৰ চৰণ।।

তত্ত্বজ্ঞান কহিবাক লাগি কৃপাময়।

নিজ অংশে তান গৃহে ভৈলেক উদয়।।১২৫৭।

ইহাক জানিয়া ব্রহ্মা আনন্দ ভৈলন্ত।

দেৱহৃতি কর্দ্দমক বাক্য বুলিলন্ত।।

শুনিয়ো কর্দ্দম পুত্র মোৰ পুজা যত।

নিকপট চিত্তে তাক কৰিলি সমস্ত৷৷১২৫৮৷৷

যাতো মোৰ বচনক হৃদয়ত ধৰি।

প্ৰৱৰ্ত্তিলি সৃষ্টি কৰ্ম্মে হৰিষিত কৰি।।

এহিমানে পুত্ৰৰ পিতৃক শুশ্রুষণ।

গৌৰৱে ধৰয় যেৱে পিতৃৰ বচন।।১২৫৯।।

এহি তযু জীউসৱ পৰম সুন্দৰী।

ইটো ঋষিসমস্তত দিয়ো ৰঙ্গ কৰি।।

পুত্ৰক জানিলো এন্তে জগত আধাৰ।

কপিল নামক ধৰি ভৈল অৱতাৰ।। ১২৬০৷৷

শুনিয়ো মানৱী কহো স্বৰূপ বচন।

তযু গর্ভে ভৈলা জাত কৈটভমদ্দন।।

অবিদ্যা সংশয় গ্রন্থি ছেদিবে লোকৰ।

পৃথিৱীত পৰ্য্যটি ফুৰিবা নিৰন্তৰ।।১২৬১৷৷

হুইবে কপিল নাম লোকত বিদিত।

তোহ্মাৰ যশস্যা বঢ়াইৱন্ত প্রতিনিত।।

এহিমতে আদেশিলা দুইকো সৃষ্টিকৰ।

কৰ্দ্দমে পিতৃক পূজা কৰিলা বিস্তৰ।।১২৬২।।

কুমাৰ নাৰদ পঞ্চপুত্ৰ লৈয়া সঙ্গে।

হংসে চড়ি ব্রহ্মা নিজ স্থানে গৈলা ৰঙ্গে।।

পিতৃৰ বচনে কৰ্দ্দমেয়ো তাত পৰে।

দুহিতাক বিহা দিলা অনুৰূপ বৰে।।১২৬৩৷৷

মৰীচিত কলা যে অত্রিত অনসূয়া।

অঙ্গিৰাত শ্রদ্ধা যে ত্ৰুতুত দিলা ক্রিয়া।।

পুলস্তিত হবির্ভূৱি পুলহত গতি।

ভুগু খ্যাতি বশিষ্ঠত দিলা অৰুন্ধতী।। ১২৬৪।।

অথৰ্ব্বাত শান্তি এহি নৱ কন্যা জন।

নৱ প্রজাপতিত দিলন্ত ৰঙ্গমন।।

ঋষিসৱে কন্যা পায়া আনন্দিত ভৈলা।

কৰ্দ্দমত আজ্ঞা পায়া নিজ স্থানে গৈলা।।১২৬৫।।

পাছে মুনি পুত্ৰক জানিয়া নাৰায়ণ।

ৰহস্যত প্রণামিয়া বুলিলা বচন।।

কৰ্দ্দম বদতি আৱে কিনো মোৰ ভাগ।

ভগৱন্ত ঈশ্বৰক গৃহে পাইলো লাগ৷৷১২৬৬।।

সংসাৰী জীৱৰ দুখ দেখি চিৰকাল

দেৱতা সন্তুষ্ট ভৈল জানিলোহো ভাল।।

মহাযোগীসৱে যাৰ চিন্তয় চৰণ।

সেহি তুমি ভগৱন্ত দেৱ সনাতন।।১২৬৭।।

লাঘৱক নগণিয়া আমাৰ গৃহত।

উপজিলা আসি কিনো কৃপাৰ মহত৷৷

আপোনাৰ বাক্য কৰিবাক প্রতিপাল।

ভৈলা ইটো অৱতাৰ জানিলো দায়াল।।১২৬৮।।

বৈৰাগ্য ঐশ্বৰ্য্যযুক্ত জগত আধাৰ।

তোহ্মাৰ চৰণে কৰো মঞি নমস্কাৰ।।

নমো নমো কপিল স্বৰূপ মহেশ্বৰ।

নমো পূর্ণবোধ অখণ্ডিত শক্তিধৰ।।১২৬৯।।

আৱে মঞি এহি নিৱেদোহো কৃপাময়।।

সন্ন্যাসীসৱৰ পথ কৰিয়া আশ্রয়।।

তোহ্মাক হৃদয়ে ধৰি বেঢ়াইবাক চাঞো।

যদি বাপ কিঞ্চিতেকো তযু আজ্ঞা পাঞো।।১২৭০।।

ভগৱন্ত বদতি শুনিয়ো কথা সাৰ।

তযু অনুগ্রহে আসি ভৈলো অৱতাৰ।।

এতেকে গৃহত যদি থাকা ৰঙ্গমনে।

তথাপি তোহ্মাৰ মুক্তি হৈবে অযতনে।।১২৭১।।

তভো যদি সন্ন্যাসে আগ্ৰহ কৰা মতি।

মোত মন দিয়া তেৱে চলিয়ো সম্প্রতি।।

সমস্ত প্রাণীত মোক দেখিবা নিশ্চয়।

তেৱে মোক্ষ পাবা কিছু নাহিকে সংশয়।।১২৭২।।

মাতৃত আধ্যাত্ম জ্ঞান কৰিবো প্রকাশ।

যেনমতে তান ভৱবন্ধ হোৱে নাশ।।

কপিলদেৱৰ এহি শুনিয়া বচন।

পৰম আনন্দ ভৈলা ব্ৰহ্মাৰ নন্দন।।১২৭৩।।

প্রদক্ষিণে তাঙ্ক নমি কৰি কৃতাঞ্জলি।

জয় কৃষ্ণ বুলি ঋষি বনে গৈলা চলি।।

ধৰিলন্ত সন্ন্যাসৰ যত ব্রতচয়।

নিৰন্তৰে প্ৰাণীক দেখন্ত ব্রহ্মময়।।১২৭৪৷৷

কাম ক্রোধ ৰাগ দ্বেষ সৱে পৰিহৰি৷

নিশ্চলে থাকন্ত ঋষি সমাধিক ধৰি।।

এহিমতে ঈশ্বৰত কৰিয়া ভকতি।

কর্দমে পাইলন্ত পাছে ভগৱন্ত গতি।।১২৭৫।।

কপিল স্বৰূপে কৃপাময় ভগৱন্ত।

যোগ মণিকৰ পেৰা মাতৃক দিলন্ত৷৷

মঞি আক দেঞো আৱে মুকলি কৰিয়া।

যাক যিবা ৰত্ন লাগে লৈয়ো বিচাৰিয়া।।১২৭৬৷৷

বিদুৰ বদতি শুনা গুৰু মোৰ বাণী।

কপিল স্বৰূপ ধৰি দেৱ পদ্মপাণি।।

যিটো যিটো কৰ্ম্ম কৰিলন্ত কৃপাময়।

তাক মোত কহিয়োক যেৱে দায়া হয়।।১২৭৭৷৷

প্ৰভুৰ চৰিত্ৰ শুনিবাক ইচ্ছা যায়।

যত শুনো তভো মোৰ তৃষ্ণা নপলায়।।

নিগদতি শুক শুনা উত্তৰানন্দন।

বিদুৰে কৰিলা হৰিকথাক প্রার্থন।।১২৭৮।।

শুনা কুসাৰুৰ পুত্র আনন্দিত ভৈলা।

কপিল প্রভুৰ কথা কহিবাক লৈলা।।

।।কপিলৰ দ্বাৰা ভক্তি লক্ষণ বর্ণনা।।

 

মৈত্রেয় বদতি শুনা ব্যাসৰ নন্দন।

কপিল হৰিৰ পিতৃ যেৱে গৈলা বন।।১২৭৯৷৷

মাতৃৰ সাধিয়া প্রীতি পাছে ভগৱন্ত।

সেহি আশ্রমতে কতোদিন আছিলন্ত।।

নকৰন্ত কিছু কৰ্ম্ম বসিয়া থাকন্ত।

যাতো তত্ত্ব পথ উদ্ভাৱক ভগৱন্ত।।১২৮০।।

হেনয় পুত্রক দেৱী দেখি ৰঙ্গমন।

ব্ৰহ্মাৰ বচন স্মৰি বুলিলা বচন।।

দেৱহূতি বদতি শুনিয়ো মহাশান্ত।

ইন্দ্রিয় পোষন্তে মঞি ভৈলো মহাশ্রান্ত।।১২৮১।।

তযু অনুগ্রহে আৱে জন্ম সীমা পাইলো।

এতেকেসে শান্ত চক্ষু তোহ্মাক দেখিলো।।

তমোগুণে অন্ধচক্ষু ইটো নৰচয়।

সূৰ্য্য যেন তাৰ অৰ্থে প্রকাশ কৰয়।।১২৮২।।

আৰো মোৰ মোহ দূৰ কৰিবে যুৱাই।

অহম্মম ভাৱ তুমি আছাহা কৰাই।।

তযু পাৱে শৰণ লৈলোহো কৰি সাৰ।

ভৃত্যৰ সংশয় তযু ছেদন কুঠাৰ।।১২৮৩৷৷

নমো নমো কপিল স্বৰূপ দেৱহৰি।

প্রকৃতি পুৰুষ মোত কৈয়ো ভাল কৰি।।

মাতৃৰ বাঞ্ছিত এহি শুনি কৃপাময়।

মনে প্রভু অভিনন্দা কৰিয়া আছয়।।১২৮৪।।

অল্প হাস্য কৰিয়া বোলন্ত ভগৱান।

শুনা প্রত্যুত্তৰ মাৱ হুয়া সাৱধান।।

যি যোগ কহিছো পূৰ্ব্বে ঋষি সমস্তত।

তাক আজি তযু আগে কৰিবো বেকত।।১২৮৫।।

সি যোগ অধীন চিত্ত সংযমৰ জ্ঞান।

চিত্তেসে জীৱৰ বন্ধ মোক্ষৰ নিদান।।

বিষয় আসক্ত ভৈলে আতি বদ্ধ হই।

মন শুদ্ধ হেতু ভক্তি বিনে আন নাই।।১২৮৬।।

ভক্তিসে কল্যাণ পথ কহিলো বুজাই।

ঈশ্বৰত চিত্ত দিলে মুকুত হোৱয়।

মন শুদ্ধি আদি কৰি যতেক আছয়।

সৎসঙ্গ সৱাৰে মূল জানিবা নিশ্চয়।।১২৮৭।।

জীৱৰ দুর্ভেদ্য পাশ সঙ্গক কহয়।

কিন্তু দুৰ্জনৰ সঙ্গ এৰিবে লাগয়।।

সেই সঙ্গ নিতে যদি কৰয় সাধুত।

মোক্ষৰ দুৱাৰ তেৱে হোৱয় মুকুত৷৷১২৮৮||

সাধুৰ লক্ষণ আৱে কহো কৰি সাৰ।

হোৱয় কৰুণা চিত্ত সুহৃদ সৱাৰ।।

শাস্ত্র অনুৱৰ্তী শত্রু নাহি উতপন।

সুশীল গুণেসে মাত্র তাৰাৰ ভূষণ।।১২৮৯৷৷

মোহোত একান্ত ভাৱে ভকতি কৰন্ত।

মোৰ প্রীতি অর্থে ভাৰ্য্যা পুত্ৰ এৰিলন্ত।।

মোৰ সুমঙ্গল কথা কহন্ত শুনন্ত।

মোত মন দিয়া সৱে তাপ এৰাৱন্ত।।১২৯০৷৷

তাৰাক বোলয় সাধু জানিবাহ আই।

তাৰাৰ সঙ্গক তুমি প্রার্থিবা সদায়।।

আৰো মোৰ অখণ্ডিত বীৰ্য প্রকাশক।

কৰ্ণৰ মনৰ সদা আনন্দকাৰক।।১২৯১।।

হেন কথা উপজয় সাধুৰ শঙ্গত।

তাক যাৰা সাৱধানে শুনয় সতত।।

অল্পকালে ঈশ্বৰত তাৰাৰ নিশ্চয়।

শ্রদ্ধা ৰতি ভক্তি অনুক্রমে উপজয়।।১২৯২।।

ভক্তি ভৈলে পুৰুষৰ বৈৰাগ্য জন্ময়।

তেৱে এহি দেহে জীৱে মুকুতি পাৱয়।।

হেন শুনি দেৱহুতি পুছন্ত সম্প্রতি।

তুমি বিষয়ত কোন উচিত ভকতি।।১২৯৩৷৷

তাতে মোৰ ভাগ্য ভক্তি বুজিবাক চাঞো।

যেন অনায়াসে তযু স্বৰূপক নাঞো।।

কেন বিধি ধ্যান কতবিধ অঙ্গ তাৰ।

ইটো কথা মোহোক বুজায়ো আৰোবাৰ।।১২৯৪।।

মঞি স্ত্রীমতী ইটো কথা বৰ টান।

সুখে বুজো যেনমতে কৈয়ো ভগৱান।।

                ............................

     ।।সাংখ্য-ভক্তিযোগ কথন।।

 

মৈত্রেয় বোলন্ত শুনা ব্যাসৰ নন্দন।

এহিমতে মাতৃৰ বুজিয়া প্রয়োজন।।১২৯৫।

কপিল ঈশ্বৰ মনে আনন্দিত ভৈলা।

সাংখ্য ভক্তি যোগমতে কহিবাক লৈলা।।

ভগৱন্ত বদতি শুনিয়ো আৱে আই।

উত্তম ভকতি কহো তোহ্মাত বুজাই।।১২৯৬৷৷

পুৰুষৰ সহজে ইন্দ্রিয় বৃত্তিচয়।।

যেনমতে নিষ্কামে হৰিত প্ৰৱৰ্ত্তয়।।

ভাগৱত ভক্তি তেৱে ইহাক বোলয়।

মোক্ষতে অধিক আতি গৰিষ্ঠ হোৱয়।।১২৯৭৷৷

লিঙ্গ দেহা জীর্ণ ইটো অল্পতে কৰয়।

অন্নপান গর্ভাগ্নিয়ে যেমনে দহয়।।

ভক্তি যেনমতে শ্রেষ্ঠ কহিলো নির্ণয়।

মোৰ পদ সেৱাত ৰসিক যিটো হয়।।১২৯৮৷৷

অসূয়া এৰিয়া অন্যোঅন্যে প্রীতি ভাৱে।

মোৰ নাম গুণক সদায় মাত্র গাৱে।।

সাযুজ্য মোক্ষক মোৰ ইচ্ছা নকৰয়।

বিৰল ভকতি মাতৃ আৰাকে কহয়।।১২৯৯৷৷

দেখি থাকে মোক দিব্য ৰূপ বিতোপন।

প্রসন্ন বদন চাৰু অৰুণ নয়ন।।

মঞি সমে কথা বার্তা কহিয়া থাকয়।

মোক্ষ আদি কৰি তৃণ সম নগণয়।।১৩০০।।

মোৰ মনোহৰ হাস্য সুন্দৰ আলয়।

তাসম্বাৰ মন প্রাণ টানিয়া আনয়।।

এতেকে মোক্ষক যদি ইচ্ছা নকৰয়।

তবো পুনু ভকতিয়ে তাক মিলাৱয়।।১৩০১।।

অবিদ্যা গুচিলে আনো বিভূতি যতেক।

ভকতৰ পাছে পাছে ফুৰয় প্রত্যেক।।

যদ্যপি তেসম্বে তাক স্পৃহা নকৰয়।

তভো পুনু তাক ভকতিয়ে মিলাৱয়।।১৩০২।।

স্বর্গাদি লোকৰ সম বৈকুণ্ঠ নোহয়।

তাত মোৰ ভক্তসৱ আনন্দে থাকয়।।

যাৰা সৰ্ব্বভাৱে মোক ভজিয়া আছয়।

কালচক্রে তাসম্বাক নাশ নকৰয়।।১৩০৩।।

ইহ পৰলোক সুখ ভাৰ্য্যা পুত্ৰচয়।

সমস্তকে এৰি যিটো মোহোক ভজয়।।

তাসম্বাক মৃত্যু হন্তে কৰো মঞি পাৰ।

অভক্তৰ কদাচিতো নাহিকে নিস্তাৰ।।১৩০৪।।

পৰম পুৰুষ মঞি আত্মা জগতৰ।।

মোক এৰি আনক ভজয় যিটো নৰ।।

তাহাৰ দুৰ্ঘোৰ ভৱ নোহে নিৱাৰণ।

নিকাৰ ভুঞ্জয় সিটো অধম দুর্জ্জন।।১৩০৫৷৷

মোক ভয়ে বায়ু সূৰ্য্য অগ্নি পুৰন্দৰে।

কাল বৃষ্টি আদি কৰি কৰ্ম্মক আচৰে।।

এহি মোৰ ঐশ্বৰ্য্য জানিয়া সাধুচয়।

কুশলৰ অর্থে মোৰ চৰণ ভজয়।।১৩০৬।।

এহিমানে ভক্তিযোগ কহিলো তোহ্মাত।

আৱে সাংখ্যা কহো মাৱ শুনিয়ো সাক্ষাত।।

সৃষ্টি কৰিবাক লাগি দেৱ সনাতন।

লীলায়ে ভৈলন্ত দুই ৰূপ তেতিক্ষণ।।১৩০৭৷৷

প্রথম পুৰুষ ৰূপে মায়াৰ উদৰে।

কৰিলন্ত বীৰ্য্যাধান জগত ঈশ্বৰে।।

জন্মাইলন্ত মহামায়া মহত্ত্ব কুমাৰ।

তাত হন্তে জন্মিল ত্রিবিধ অহঙ্কাৰ।।১৩০৮।।

এহিমতে আনো তত্ত্বসৱে উপজিল।

ঈশ্বৰ ইচ্ছাত সৱে হুয়া এক মিল।।

জন্মাইল ব্রহ্মাণ্ডগোট আতি জ্যোতির্ময়।

বহুকাল জলে সিটো নিশ্চেষ্ট আছয়।।১৩০৯৷৷

পাছে নাৰায়ণ ৰূপে তাত ভগৱন্ত।

প্রৱেশিয়া চতুর্দ্দশ লোক কল্পিলন্ত।।

স্থানে স্থানে দেৱ দৈত্য থাপিলন্ত নৰ।

বিৰাট শৰীৰ ইহা বুলি ঈশ্বৰৰ।।১৩১০৷৷

ইটো কথা দেহাত বুজিবা দিয়া মন।

সাংখ্য কথনৰ আৱে শুনা প্রয়োজন।।

অন্তর্যামী ভগৱন্ত জগত আধাৰ।

ভক্তি বিৰকতি তাক কৰিয়া বিচাৰ।।১৩১১৷৷

হৃদয়ত সাৱধানে চিন্তিবা সদায়।

এহিমানে তাৎপৰ্য্য জানিবাহা আই।।

ব্রহ্মা নাৰদৰ আগে যি সাংখ্য কহিলা।

বিদুৰত মৈত্রেয় তাহাক নিৱেদিলা।।১৩১২।।

সেহি সংখ্যা দেৱহূতি মাতৃৰ আগত।

কপিল ঈশ্বৰে আৱে কৰিলা বেকত।।

সাংখ্য শুনি দেৱহুতি পুছন্ত দুনাই।

আৰো এক কথা বাপ কহিয়ো বুজাই।।১৩১৩৷৷

প্রকৃতি পুৰুষ দুইৰো এৰা এৰি নাই।

অন্যোঅন্যে আশ্রয় কৰিছে এক ঠাই।।

নাহি ভিন্ন ভাৱ যেন জলৰ ৰসৰ।

প্রকৃতি পুৰুষ দুইৰো সেহি পটন্তৰ।।১৩১৪৷৷

মুক্ত হেন কদাচিতো দেখি কোন জন।

তাৰো পুনু সংসাৰ হোৱয় উতপন্ন।।

এতেকে লোকৰ মোক্ষ কেনমতে হয়।

ইটো মোৰ সংশয় ছেদিয়ো কৃপাময়।।১৩১৫।।

..............

         ।।মোক্ষ সাধন।।

 

কপিল বদতি আৱে শুনিয়োক আই।

প্রকৃতি সম্বন্ধ মাত্র বন্ধ হেতু নাই।।

কিন্তু গুণ বৃদ্ধি কৰি আসক্ত হোৱয়।

আসক্তি গুচিলে জীৱে মুকুতি পাৱয়।।১৩১৬।।

এতেকে সাধন কহো শুনা কৰি মন।

একান্ত সাধুৰ সঙ্গ লৈয়ো সৰ্ব্বক্ষণ।।

মোৰ গুণ নাম যিটো কীৰ্ত্তন কৰয়।

চিৰকাল কথা শুনি ভক্তি বঢ়াৱয়।।১৩১৭৷৷

আনো সৱ সাধনৰ এৰিয়া আশ্রয়।

মায়াক তড়িয়া তাৰা মোহোক পাৱয়।।

ভকতি যোগক পূৰ্ব্বে সংক্ষেপে কহিলো।

বিস্তৰ কৰিয়া পুনু সাংখ্য নিৰূপিলো।।১৩১৮৷৷

আৰো শুনা বৈষ্ণৱ অষ্টাঙ্গ যোগ আই।

ঈশ্বৰৰ ধ্যান সমে কহিবো বুজাই।।

সাধক পুৰুষে আতি কৰি মন বশ।

প্রথমে ধৰিবে যম নিয়ম দ্বাদশ।।১৩১৯।।

পৱিত্ৰ স্থানত দিব্য আসন পাতিয়া।

কৰিবেক প্রাণায়াম তাহাতে বসিয়া।।

বৈকুণ্ঠৰ লীলা ধ্যান কৰি ঘনে ঘন।

মনৰ মলক সৱে কৰিবেক ছন্ন।।১৩২০।।

মন যেৱে সাৱধান ভৈলেক আসিয়া।

নাসিকাৰ অগ্রে তেৱে দৃষ্টিক ৰাখিয়া।।

চিন্তিবেক ঈশ্বৰৰ ৰূপ বিতোপন।

সেহিৰূপ কহো মাৱ শুনা একমন।।১৩২১।।

শুনিয়োক নৰনাৰী পৰম পৱিত্র।

তৃতীয় স্কন্ধৰ কথা কপিল চৰিত্ৰ।।

কলিমলবিনাশক আতপৰে নাই।

জানি সাৱধানে শুনা হেলা নুযুৱাই।।১৩২২৷৷

জয় জয় কপিল স্বৰূপ কৃপাময়।

ভকতি বিৰক্তি যিটো কৰিলা উদয়।।

মোৰ সর্বক্ষণে তযু পদে হৌক ৰাতি।

এহি কৃপা কৰা বাপ আগতিৰ গতি।।১৩২৩।।

গোপালচৰণে কহে গোৱিন্দৰ দাস।

ৰাম কৃষ্ণ বুলি চলা গোৱিন্দ্ৰৰ পাশ।।১৩২৪।।

।।স্বৰূপ জ্ঞান কথন।।

।।লেছাৰী৷৷

 

জগতৰ নাথ মহাহৰি     চিন্তিবেক তাক যত্ন কৰি

প্রসন্ন বদন প্রফুল্ল যেন কমল।

অৰুণ নয়ন প্রকাশয়      পদ্ম কুসুমৰ গর্ভ নয়

শ্যামল শৰীৰ যেন নীল উতপল।।

শঙ্খ চক্র গদা পদ্মধৰ     গাৱে পীতবস্ত্র ৰুচিকৰ

কণ্ঠত কৌস্তুভ প্রভাতৰ সূৰ্য্য সম।

মকৰ কুণ্ডল কর্ণে জ্বলে    শ্রীবৎস প্রকাশে বক্ষঃস্থলে

মাথে মণিময় কিৰীটিয়ে মনোৰম৷৷১৩২৫।।

অমূল্য ৰত্নৰ গলে হাৰ    বাহুত অঙ্গদ চমৎকাৰ

আপাদ পৰ্যন্তে বনমালা প্রকাশয়।

কটিতটে জ্বলে পীতবাস    যেন অগ্নি কৰে পৰকাশ

উপৰে তাহাৰ মেখলা আতি শোভয়।।

উৰু দুই কৰিকৰ নয়     চৰণে নূপুৰ জলকয়।

তৰুণ বয়স প্রভু স্থিত সৰ্ব্বক্ষণ।

সমস্তে লোকৰ মহেশ্বৰ     দেখিবাক আতি ৰুচিকৰ

মন নয়নৰ হৰিষ কৰা বৰ্দ্ধন।।১৩২৬।।

ভৃত্য অনুগ্রহে ব্যগ্রচিত্ত হৃদিপদ্মে আছা প্রতিনিত

হেন ঈশ্বৰক চিন্তিবেক সৰ্ব্বক্ষণে।

খনো বসি শুতি থাকা হৰি খনো বেঢ়াৱন্ত লীলা কৰি

হেনয় ভাৱনা কৰিবেক আৱে মনে।।

সমস্তে চিন্তিয়া এহি নয়    পাচে একো একো অঙ্গচয়

চিন্তিবে হৃদিত কৰিয়া মন নিশ্চল।

চৰণ পঙ্কজ তাপহাৰী  শোভে তাত চিহ্ন শাৰী শাৰী

ধ্বজ বজ্র অঙ্কুশ যৱ আৰো কমল।।১৩২৭।।

উন্নত ৰকত নখচয় তাৰ    কান্তি লাগি প্রকাশয়

হৃদয়ত যত আছে ঘোৰ অন্ধকাৰ।

যাত জন্মিলন্ত তীর্থেশ্বৰী  পাছে তাঙ্ক হৰে শিৰে ধৰি

লভিলন্ত সুখ নাহিকয় তাৰ পাৰ।।

জঙঘা দুই লক্ষ্মী কৰে ধৰি মর্দন কৰন্ত অল্প কৰি

উৰুত তুলিয়া জগত জননী আই।

অতসী পুষ্পৰ পাসি নয়    বলয় আশ্রয় ঊৰু দুই

গৰুড়ৰ স্কন্ধে প্রবন্ধে আতি শুৱাই।।১৩২৮।।

লম্বিয়া আছয় পীতাম্বৰ    উপৰে মেখলা সুৱৰ্ণৰ

হেন কটিতট চিন্তিবেক ঈশ্বৰৰ।

ভুৱন আশ্রয় উদৰত      নাভি হ্রদ দেখি ভালমত

যাত জন্মি আছে লোকপদ্ম গুৰুতৰ।।

মৰকত মণি পটন্তৰ     স্তন দুই আতি মনোহৰ

হৰৰ কান্তিয়ে শ্বেতবর্ণ প্রকাশয়।

লক্ষ্মীৰ নিৱাস উৰস্থলে   শুক্ল শ্রীবৎসৰ কান্তি জ্বলে

কণ্ঠৰ কান্তিয়ে কৌস্তুভকো বিৰাজয়।।১৩২৯৷৷

বাহুত বলয়া তাৰ যত     মন্দৰ গিৰিৰ ভ্ৰমণত

হুয়াছে ৰোষা জ্বলে আতি জাতিষ্কাৰ।

কৰতলে চক্ৰ ধৰিছন্ত     বৈৰক দমন জ্যোতিমন্ত

হাজাৰেক খুৰ সম তীক্ষ্ণ যাৰ ধাৰ।।

আউৰ হাতে দিব্য শুক্ল শঙ্খ যাৰ নাদেবৈৰ লাগে শঙ্ক

পদ্মৰ উপৰে ৰাজহংসে যেন জ্বলে।

শত্ৰুৰ শোণিত লাগি সদা    ভয়ঙ্কৰ দেখি মহাগদা

তাঙ্ক ভগৱন্তে ধৰি আছা কৌতূহলে।।১৩৩০||

মধুকৰে বেঢ়ি গুঞ্জৰয়     গলে বনমালা প্রকাশয়

মুখ পঙ্কজক চিন্তিবেক কেশৱৰ।

মকৰ কুণ্ডল কর্ণতলে   কপালে অলকা কান্তি জ্বলে

উন্নত নাসিকা তিলফুল সমসৰ।।

কুটিল কুণ্ডলে বেঢ়িছয়     নয়ন দূতয় পদ্ম নয়

উপৰত ভ্ৰূৱ মদনৰ যেন চাপ।

কৰিবে লাগিছা কৃপাদৃষ্টি   অমৃতৰ যেন হোৱে বৃষ্টি

নাশ যায় ঘোৰ সংসাৰৰ তিনি তাপ।।১৩৩১।।

ঘনে ঘনে কৰে মন্দহাস    ভকতৰ দুখ কৰি নাশ

ক্ষণো উচ্চ কৰি হাস্য কৰা কৃপাময়।

ৰক্তিমা ওষ্ঠৰ লাগি কান্তি    অৰুণ দেখিয়া দন্তপান্তি

কুন্দকলি সম ধ্যানৰ যিটো বিষয়।।

হৃদিপদ্মে আছা মহাহৰি     এহিমতে মনে যত্ন কৰি

প্রেম ভকতিয়ে অর্পিৱে মন সাক্ষাত।

তথা হন্তে চিত্ত নাসিবেক    নিৰন্তৰে চিন্তি থাকিবেক

আৱে শুনা মাতৃ সমাধি কহো তোহ্মাত।।১৩৩২।।

এহিমতে নিতে চিন্তনত    উপজয় প্রেম ঈশ্বৰত

হৰিষৰ ভৰে হৃদয় আতি দ্ৰৱয়।

পুলকিত হোৱে সৰ্ব্বকায়   চক্ষুভৰি নীৰ বহি যায়

আনন্দ সাগৰে নিমগ্ন হুয়া ৰহয়।।

পাচে চিত্ত আতি নিমজয়   ৰূপ হন্তে তাক গুচাৱয়।

প্রযত্ন কৰিয়া থাকে ব্ৰহ্মকাৰে ৰহি।

নাহি ভেদবুদ্ধি তাসম্বাৰ    দেহাত গুচিল অহঙ্কাৰ

যেন মহাবহ্নি শান্ত ভৈলা কাষ্ঠ দহি।।১৩৩৩।।

শুনিয়োক সভাসদচয়       কৃষ্ণকথা ইটো সুধাময়

আলাস এড়িয়া ৰাত্রি দিনে কর্ণভৰি।

গায়ো মুখে ৰামকৃষ্ণ নাম   পৰিহৰা সৱে আন কাম

দেখা ঘোৰ কলি ডুবাই আসে কেন কৰি।।

নাহিকয় আত কৰ্ম্ম আশ  জানি সাধু সঙ্গে কৰা বাস

প্রযত্ন কৰিয়া ধৰা গোৱিন্দৰ নাম।

কৃষ্ণৰ দাসৰ দাস নিজ     গোলাপচৰণ কহে দ্বিজ

যত নৰ নাৰী ঘুষিয়েক ৰাম ৰাম।।১৩৩৪৷৷

...........................

।। ভক্তিযোগ।।

৷।ছবি।।

 

ভগৱন্ত নিগদতি          শুনা মাৱ দেৱহূতি

এহি ধ্যানে যিটো মুক্ত ভৈলা।

দেহাকো নেদেখে আৰ     কিবা আসে কিবা যাই

কিবা আসনত বহি ৰৈলা।।

যেন মদ্য মাতোৱাল      কটিৰ বস্ত্ৰকো সিটো

আছে নাই একো নজানয়।

যাৱে পূৰ্ব্ব কৰ্ম্ম থাকে      তাৱে প্রাণ ইন্দ্রি সমে

দেহা পুনু নাশ নুহিকয়।।১৩৩৫।।

পাছে কৰ্ম্ম নাশ ভৈলে       ভৌতিক শৰীৰ পৰে

তেৱে যোগী ব্ৰহ্মত মিলয়।

এড়ায়া সংসাৰ দুখ          লভে ব্ৰহ্মনন্দ সুখ

যেন জলে জল প্রৱেশয়।।

এহি বুলি কৃপাময়       মৌনে ৰহিলন্ত তয়

দেখি দেৱী পুছন্ত দুনাই।

আৱে বাপ ভক্তিযোগ     বিস্তাৰি কহিয়ো মোক

যেনমতে বুজো অভিপ্রায়।।১৩৩৬।।

আৰো জীৱ সমস্তৰ       বিৱিধ সংসাৰ যেন

তাকো কৈয়ো প্রপঞ্চি আহ্মাত।

যাহাক জানিলে লোক     সমস্ত পাপত হন্তে

বিৰকতি হৈবেক সাক্ষাত।।

যাত হন্তে হুয়া ভয়      লোকে পুণ্য আচৰয়

হেন কাল ঈশ্বৰৰ গতি।

কহিয়োক বিভাগিয়া      যদি বাপ আছে দায়া

শুনি মঞি থাকোহো সম্প্রতি।।১৩৩৭৷৷

অজ্ঞান আন্ধাৰ মাজে     শয়ন কৰিয়া আছে।

শ্রান্ত হুয়া জীৱ জগতৰ।

তাসম্বাক কৰি দায়া      উদয় ভৈলাহা তুমি

যোগপন্থ প্রকাশ ভাস্কৰ।।

এতেকে জানিলো মঞি     ইবাৰ সমস্তে লোক

উদ্ধাৰ কৰিবা কৃপাময়।

হৰি মোৰ মহা ধন্য      আছে অসংখ্যাত পুণ্য

হেন প্রভু ভৈলাহা তনয়।।১৩৩৮।।

মৈত্রেয় বোলন্ত এহি       মাতৃৰ সুন্দৰ বাণী

শুনি প্রভু কপিল ঈশ্বৰ।

কৃপায়ে পীড়িত হুয়া      মাতিলন্ত প্রশংসিয়া

কুশলক চিন্তিয়ো লোকৰ।।

ভগৱন্ত নিগদতি         ধন্য ধন্য মহামতি

মনুৰ নন্দিনী মোৰ মাৱ।

ভাল তযু ভৈলা মতি     সংসাৰ তড়িলা আতি

তুষ্ট ভৈলো দেখি তযু ভাৱ।।১৩৩৯।।

শুনিয়ে ভাৱিনী আৱে     প্ৰশ্নৰ উত্তৰ কহো

ভক্তি পুনু বহুবিধ নয়।

কিন্তু পুৰুষৰ ফল       সঙ্কল্পৰ অনুসাৰে

ভক্তি নানামতে ভেদ হয়।।

পৰক মাৰিবে প্রতি      মনত সংকল্প কৰে

দম্ভ বা মৎসৰ আতিশয়।

এহিমতে ভক্তি মোত      কৰিলে তামস হয়

ক্রোধ ভেদ তিনিতে আছয়।।১৩৪০।।

বিষয়ত কৰি আশা      যশ বা ঐশ্বৰ্য্য চাৱে

প্রতিমাত মোহোক পূজয়।

তিনিয়ো প্রকাৰ ইটো      ৰাজস ভকতি মাত্র

তযু আগে কহিলো নিশ্চয়।।

পাপ মোৰ হৌক নাশ     ভগৱন্ত হৌক প্রীতি

নুহি অৱশ্যেকে বিধি মানি।

ই তিনি প্রকাৰ ভক্তি     কৰিলে সাত্ত্বিক বুলি

নিষ্ঠে মঞি কহিলো বখানি।।১৩৪১৷৷

প্রতিমা পূজন আৰ       ভেদ ভাৱ দৰিশন

তিনিতো সমান আক কয়।

উত্তম মধ্যম ক্রমে       তামসাদি ভক্তি মাজে

তিনি তিনি মতে ভেদ হয়।।

একো বিধি নৱ নৱ      প্ৰকাৰে হুয়াছে ভেদ

তাক বুজিবাহা দিয়া মতি।

সগুণ ভকতি এহি       একাধিক আশী বিধ

আৱে কহো নিগুণ ভকতি।।১৩৪২।।

শুনিয়োক সভাসদ       তৃতীয় স্কন্ধৰ পদ

বুজিয়োক ভক্তিৰ নির্ণয়।

সগুণ ভকতি যত       কৰি তাঙ্ক পৰিহাৰ

নিগুণক কৰিয়ে আশ্রয়।।

দেখা কেন কৃপা কৰি    আপুনি কহন্ত হৰি

ভকতিৰ কৰি নানা ভাগ।

এতেকে নিগুণ ভক্তি      ধৰিয়োক দৃঢ় কৰি।

তেৱে ঈশ্বৰক পাইবা লাগ।।১৩৪৩।।

নমো নমো দীনবন্ধু      কৃষ্ণদেৱ কৃপাসিন্ধু

তযু পাৱে পশিলো শৰণ।

গুণময় ভক্তিচয়         স্বপ্নতো নহৌক মোৰ

এহিমানে কৰোহো প্রার্থন।।

কিন্তু তযু পদ নতি      একান্ত সপ্ৰেম ৰতি

ৰৌক মোৰ নৌক আন কাম।

সমজ্যাৰ যত জন       হৌক মাধৱক মন

ডাক ছাড়ি বোলা ৰাম ৰাম।।১৩৪৪।।

........................

                    ।।পদ।।

 

বদতি কপিল হৰি শুনা মহাসতী।

একবিধ মাত্র পুনু নিৰ্গুণ ভকতি।।

জ্ঞান কৰ্ম্মে তীর্থে ব্ৰতে নকৰিয়া মন।

সুদৃঢ় বিশ্বাসে লৈয়ো মোহোত শৰণ।।১৩৪৫।।

মোৰ গুণগণক শ্ৰৱণে তেতিক্ষণ।

নিষ্কামে মোহোত যাই নিমজয় মন।।

নিৰ্গুণ ভকতি এহি কহিলো বুজাই।

মঞি সমে ইটো ভক্তি এৰা এৰি নাই।।১৩৪৬৷৷

যেন গঙ্গাজল সমুদ্ৰত পৰে যায়।

নিৰ্গুণ ভকতি এহি কহিলো বুজাই।।

মোৰ ভক্তসৱ পুনু নিষ্কাম হোৱয়।

ই কথা নিশ্চয় মাৱ শুনিয়ো নির্ণয়।।১৩৪৭৷৷

সালোক্য সামীপ্য মোৰ সাৰূপ্য আৱৰ।

সাযুজ্য সহিতে মোক্ষ পাঞ্চ ৰুচিকৰ।।

মোৰ সেৱা বিনে আক কদাপি বৈষ্ণৱে।

মঞি যাচি দেঞো যদি তথাপি নলৱে।।১৩৪৮।।

যদি বোলা তেৱে তাৰা ভজে কি কাৰণ।

ইহাৰ উত্তৰ তেৱে শুনা একমন।।

ভকতিসে মাতা তাসম্বৰ মহাফল।

তাত বিনে আন সৱে দেখে অকুশল।।১৩৪৯।।

যো নো বোলা ব্রহ্মপ্রাপ্তি ফল কৰি কয়।

শুনিয়োক মাতৃ তেৱে ইহাৰ নির্ণয়।।

মুক্তি পুনু ভকতিৰ প্রাসঙ্গিক মাত্র।

ভকতি কৰন্তে মুকুতিৰ হোৱে পাত্র।।১৩৫০।।

ভকতিৰ আগে মাৱ মোক্ষ কোন হয়।

ভকতিয়ে মোক আতি অধীন কৰয়।।

আৱে এহি ভকতিৰ শুনিয়ো সাধন।

মোত সমর্পিয়া কৰিবেক কৰ্ম্মগণ।।১৩৫১৷৷

ভকত প্রতিমা মোৰ দুই অধিষ্ঠান।

দুইকো পূজা দর্শনে কৰিবে আতি মান।।

সমস্তে ভূততে মোক দেখিবেক মনে।

বিৰকত হুয়া সঙ্গ এৰিব যতনে।।১৩৫২৷৷

সমানত মৈত্রী উত্তমত সতকাৰ।

দৰিদ্ৰত দায়া কৰিবেক বাৰম্বাৰ।।

গীতা ভাগৱত শাস্ত্র কৰিবে শ্ৰৱণ।

সাধুসঙ্গে মোৰ নাম কৰিবে কীৰ্ত্তন।।১৩৫৩।।

ইসৱ সাধন যিটো কৰিলে আশ্রয়।

অনায়াসে মোত তাৰ চিত্ত নিমজয়।।

পুষ্পৰ সুঘ্রাণ যেন প্রৱেশে নাসাত।

এমতে যোগীৰ চিত্ত প্রৱেশে আহ্মাত।।১৩৫৪।।

সমস্তে ভূততে মঞি আছো সৰ্ব্বক্ষণে।

মোহোক অৱজ্ঞা আতি কৰে যিটো জনে।।

বেদমন্ত্রে প্রতিমাত কৰয় অৰ্চ্চন।

নাহি তাৰ ফল কিছু সৱে বিড়ম্বন।।১৩৫৫।।

প্রাণীক উপেক্ষা কৰি পূজে মূঢ়মতি।

নোহে ফল কৰে যেন ভস্মত আহুতি।।

পৰ শৰীৰত মোক বিদ্বেষ কৰয়।

যদি পূজে তভো তাৰ চিত্ত শান্ত নয়।।১৩৫৬৷৷

প্রাণীক নিন্দিয়া মোক যিজনে পূজয়।

তাত মঞি তুষ্ট নোহো জানিবা নিশ্চয়।।

অৱজ্ঞা উপেক্ষা দ্বেষ নিন্দা পৰিহৰি।

তেৱে মোক পূজিবেক ভক্তিভাৱ কৰি।।১৩৫৭।।

অন্যথা পূজিলে মোক ফলক নপায়।

স্বৰূপ কৰিয়া মঞি কহিলোহো আই।।

যিজনে আপোন পৰ ভেদক কৰয়।

তাক মঞি ঘোৰতৰ দেঞো মৃত্যু ভয়।।১৩৫৮||

এহি জানি ছোট বৰ কৰিয়া বিচাৰ।

অনুক্রমে সৱাকো কৰিবে সতকাৰ।।

কিন্তু তাসম্বাত মোক দেখিবেক মনে।

অন্তর্যামী ৰূপে ব্যাপী আছো সৰ্ব্বক্ষণে।।১৩৫৯।।

এহিমতে তযু আগে কৰিলো বিদিত।

ভক্তি সাংখ্য যোগ দুই পুৰুষৰ হিত।।

একক আশ্রয় কৰি ঈশ্বৰক পায়।

আৱে তান ঐশ্বৰ্য্যক কহঞো বুজাই।।১৩৬০৷৷

যাক ভয়ে বায়ু বহে সূৰ্য্যে প্ৰকাশয়।

ইন্দ্রে যাক ভয়ে মেঘদ্বাৰে বৰিষয়।

নক্ষত্র প্রকাশে কালে কালে বৃক্ষচয়।

যাত ভয় হুয়া ফল পুষ্পক ধৰয়।।১৩৬১।।

নদী বহে সমুদ্ৰেয়ো পাৰ নলঙ্ঘয়।

অগ্নি দহে ভূমি সমে গিৰি নিমজয়।।

আকাশে বায়ুক পথ দেই যাক ভয়।

ব্রহ্মা আদি যাক ভয়ে জগত স্ৰজয়।।১৩৬২।।

সেহি প্রভু পিতৃদ্বাৰে জগত স্ৰজন্ত।

মৃত্যুৰূপ হুয়া জগতক সংহৰন্ত।।

আপুনি অনাদি নিত্য জগত ঈশ্বৰ।

তেহে প্রভু ভজনীয় ইটো জগতৰ।।১৩৬৩।।

।।কালৰ প্ৰভাৱঃ বিষয়ীৰ অধোগতি৷৷

 

ঈশ্বৰ মহিমাক কৰিলো বর্ণন।

তাক তুমি ৰঙ্গমনে কৰিলা শ্ৰৱণ।।

কালৰ প্ৰভাৱ সমে জীৱৰ সংসাৰ।

কহো আৱে তাক সৱে শুনা পুনৰ্বাৰ।।১৩৬৪।।

কালে ইটো লোক সমস্তকে চলাৱয়।

তভো তাৰ বিক্ৰমক কেহো নবুজয়।।

বায়ুৱে মেঘক যেন ভ্রমাৱে শূন্যত।

তভো নুবুজয় মেঘে বায়ুৰ মহত্ত্ব।।১৩৬৫।।

সুখ পাইবো বুলি নানা কৰয় প্রয়াস।

যিবা অর্থ আর্জে তাকো কালে কৰে নাশ।।

তেৱে তাৰ অৰ্থে শোক কৰে দিন ৰাতি।

কালৰ বিক্ৰম তাক বুজিবাহা আতি।।১৩৬৬৷৷

গৃহ ক্ষেত্র পুত্র মিত্র দেহ আদি যত।

ইটো সৱে মিছা পৰমাৰ্থ বিচাৰত।।

মোহত দুৰ্ম্মতি সৱে সত্য মানে মনে।

তাহাৰ বিনাশে শোক পাৱে সিকাৰণে।।১৩৬৭।।

ঘোৰ সংসাৰত যেই যেই যোনি যায়।

নাহি বিৰকতি তৈতে তৈতে সুখ পায়।।

নাৰকী শৰীৰ পাই বিষ্ঠা মূত্র খায়।

তভো তাৰ দেহ এড়িবাক ইচ্ছা নাই।।১৩৬৮।।

বিষ্ণুৰ মায়ায়ে আতি কৰিছে মোহিত।

তাতে আৰ আনন্দ লভয় প্রতিনিত।।

কুটুম্বত মনে আতি কৰি আসকতি।

বৃদ্ধ সেৱা হীন ভৈল যিসৱ দুৰ্ম্মতি।।১৩৬৯।।

সাধুসঙ্গে মোৰ পাৱে নকৰে ভকতি।

এমন সংসাৰে ভ্ৰমে লভিয়া দুর্গতি।।

যেৱে ভাৰ্য্যা পুত্র ভৃত্য ভৈল পশুচয়।

কৃতকৃত্য ভৈলো বুলি পাছেসে মানয়।।১৩৭০৷৷

তেৱে তাৰসৱক পোষণ চিন্তাজ্বৰে।

নাহি কিছু সুখ সৰ্ব্ব অঙ্গ দাহ কৰে।।

ক্ষণো বেশ্যা নাৰীৰ শৃঙ্গাৰ ৰস পাই।

বোলে আৰ আতপৰে কিছু সুখ নাই।।১৩৭১।।

ছৱাল পুত্ৰৰ শুনি মধুৰ বচন।

দুখে গৃহসুখ মানি থাকে সৰ্ব্বক্ষণ।।

যাহাক পুষিলে আতি অধোগতি যায়।

তাসম্বাক পোষে আতি কৰিয়া অন্যায়।।১৩৭২।।

যেৱে দেখে আপোনাৰ অৰ্থ ভৈল ক্ষয়।

পৰৰ ধনক তেৱে মনত বাঞ্ছয়।।

এহিমতে যুৱাকাল বিফলে গোৱায়।

পাছে আসি তাক বৃদ্ধকালে লাগ পায়।।১৩৭৩৷৷

কুটুম্বকো পুষিবাক নাহিকে শকতি।

নিশ্বাস কাঢ়িয়া পৰি থাকয় দুৰ্ম্মতি।।

ভাৰ্য্যা পুত্রে পূৰ্ব্বৱতে নকৰে আদৰ।

অল্প বচনতে তাক কৰে অনুত্তৰ।।১৩৭৪।।

নপাৰ পুষিবে বুঢ়া খাইবে মাত্র চাস।

এভো কি কাৰণে বুঢ়া মৰিয়া নযাস।।

এহিমতে খৰ্ব্ব বাণী বুলিয়া বিস্তৰ।

অন্ন মুঠি দিয়া বোলে বুঢ়া মৰ মৰ।।১৩৭৫।।

বুঢ়া বলধক যেন গৃহস্থে নাদৰে।

তাকো ভাৰ্য্যা পুত্ৰসৱে সেহিমত কৰে।।

তথাপি পাপীৰ তাত নাহি বিৰকতি।

নলৱে সাধুৰ সঙ্গ নকৰে ভকতি।।১৩৭৬।।

জড়া ৰোগে শৰীৰক বিৱৰ্ণ কৰিল।

মাথাৰ পকিল চুলি দশন সৰিল৷৷

মন্দ ভৈল অগ্নি অন্নপানো নযায় ক্ষয়।

গৃহে পৰি থাকে হাণ্ঠিবাকো নপাৰয়।।১৩৭৭।।

বায়ুৰ বেগত দুই চক্ষু ফুৰাৱয়।

নাহিকয় বল কফে কণ্ঠক ঢাকয়।।

পাৱে মহাদুখ হোৱে হতাশ প্রচুৰ।

কণ্ঠৰ সবদ বাজে শুনি ঘুৰ ঘুৰ।।১৩৭৮।।

বিষ্ঠা মূত্রে শয্যা মাজে পৰিয়া থাকয়।

চতুর্ভিতি বেঢ়ি সৱে কুটুম্বে কান্দয়।।

কোৱা পিতৃ কৈত থৈয়া আছা দ্রব্যচয়।

কালৰ অধীন হুয়া উত্তৰ নেদয়।।১৩৭৯৷৷

এহিমতে কৃষ্ণসেৱা এৰি দুৰাচাৰ।

কুটুম্বক মাত্র পুষিলেক বাৰম্বাৰ।।

ভাৰ্য্যা পুত্র শোকে বেঢ়ি কান্দিয়া থাকয়।

তাৰাৰ মাজত সিটো মৰে দুৰাশয়।।১৩৮০।।

সেহিবেলা আসে দুই যমৰ কিঙ্কৰ।

আঙ্গাৰৰ বৰ্ণ দেহা আতি থুলন্তৰ।।

বেঙ্কা মুখ দুই চক্ষু টেৰ কৰি চায়।

কোপৰ বেগত আতি দশন চোবায়।।১৩৮১৷৷

হাতে চৰ্ম্ম জৰী লোহা ডাঙ্গ ভয়ঙ্কৰ।

দেখি তাৰ হৃদয় কম্পয় তৰতৰ।।

বিষ্ঠা মূত্রে এৰে আতিশয় হুয়া ভয়।

পাছে দূতে যাতনা দেহত ভৰাৱয়।।১৩৮২।।

পাছহাত কৰি চৰ্ম্মজড়ীয়ে বান্ধয়।

গলে ডোল দিয়া দীর্ঘপথে টানি নেয়।।

কাটিবাক লাগি যেন ৰাজদূতচয়।

নেয় কোনো মনুষ্যক তাকো সেহি নয়।।১৩৮৩৷৷

দূতৰ ভৰ্তসনে তাৰ কম্পে সৰ্ব্ব গাৱ।

পথে যান্তে অনেক কুকুৰে বেঢ়ি খায়।।

ক্ষুধায়ে তৃষ্ণায়ে আতি উদৰ দহয়।

তলত তপত বালি চৰণ পোৰয়।।১৩৮৪৷৷

হাষ্ঠিবে নপাৰি সিটো পথত পৰয়।

যমদূতে পিঠিত চাবুকে কোবাৱয়।।

মৰো মৰো কৰি দুখে কান্দিয়া চলয়।

বায়ুয়ে আনিয়া ৰৌদ্ৰ শৰীৰ দহয়।।১৩৮৫।।

জল ফুটি নপাৱে জিৰাইবে নাহি থান।

ঠাই ঠাই পৰে অন্তৰীক্ষ হোৱে প্রাণ।।

দূতৰ প্রহাৰে পুনু উঠি চলি যায়।

পূৰ্ব্ব পাপ স্মৰি পাপী পৰয় দুনাই।।১৩৮৬।।

এহিমতে দুখে চলি যায় দুৰাচাৰ।

কি কহিবো পথে যত ভুঞ্জয় নিকাৰ।।

এক মন্দ লক্ষেক যে প্ৰহৰ পথক।

নেয় ছয় চাৰি দণ্ডে পাৱয় দুখক।।১৩৮৭।।

উগ্র পাপে চাৰি দণ্ড অলপত ছয়।

পাছে দূতে তাক যম আগে যোগাৱয়।।

যমৰাজা তাৰ পাপ কৰিয়া বিচাৰ।

দূতক বোলন্ত আক ভুঞ্জায়ো নিকাৰ।।১৩৮৮৷৷

স্বামীৰ বচনে তেতিক্ষণে দুতচয়।

বাঘে যেন গৰ্জ্জি যাই তাহাক ধৰয়।।

সমস্তে শৰীৰে তাৰ তৃণক মেঢ়াই।

লগাৱে অগনি সিটো পাপী পুড়ি যায়।।১৩৮৯।

খনো তাৰ মাংস কাটি তাকে খুৱাৱয়।

জীৱন্ততে শগুণে টানয় নাড়ীচয়।।

সর্প বিছা মহ দাহ তাক বেড়ি খায়।

দেহাৰ পীড়াত আতি পৰি মূৰ্ছা যায়।।১৩৯০৷৷

হাত ভৰি টঙ্গে কতো হস্তী গৰকায়।

পৰ্ব্বতত তুলি কতো অধত পেলায়।।

তামিস্রক আদি যত যাতনা আছয়।

এহিমতে পাপ ফল সৱাকো ভুঞ্জয়।।১৩৯১।।

স্ত্রী বা পুৰুষ সেই পাতক কৰয়।

সেহি যাই দুৰ্ঘোৰ নৰকভাগী হয়।।

স্বর্গ নৰকক দুইকো ঐতে দেখা আই।

কতো সুখী কতোহো দুখত প্রাণ যায়।।১৩৯২।।

কুটুম্ব পুষিয়া আগে পাতক আর্জ্জয়।

তাসম্বক ঐত এড়ি একলে চলয়।।

পথৰ সমল মাত্র পাপখানি লই।

শৰীৰক এড়ি নৰকত পৰে যাই।।১৩৯৩৷৷

কেৱল অধৰ্ম্ম কৰি কুটুম্ব পুষিল।

তাৰ ফলে বহুকাল নৰক ভুঞ্জিল।।

পাছে অৱশেষ পাপ লৈয়া দুৰাশয়।

পৃথিৱীত আসি পশু লক্ষী বৃক্ষ হয়।।১৩৯৪৷৷

কৃমি কীট আদি নানাবিধ যোনি পায়।

ঐত তাৰ দুখে দণ্ড যুগ সম যায়।।

অনুক্রমে ভোগ ভুঞ্জি পাপ কৰি ক্ষয়।

পুনৰপি আসি সিটো মনুষ্য হোৱয়।।১৩৯৫৷৷

শুনিলাহা নৰনাৰী জীৱৰ নিকাৰ।।

আমিসৱ এহি দুখে ফুৰো বাৰম্বাৰ।।

আৱে তাক তড়িবাক কৰিয়ো উপায়।

সাধুসঙ্গে ৰাম ৰাম গায়োক সদায়।।১৩৯৬৷৷

তেৱে যম যাতনা নিকাৰ পৰিহৰি।

বিষ্ণুৰ ভুৱনে চলি যাইবা ৰঙ্গ কৰি।।

হে প্রভু কৰা কৃপা অধমক মোক।।

চৰণৰ দাস কৰি বাপ ধৰিয়োক।।১৩৯৭।।

নিকাৰ ভুঞ্জিয়া মঞি ফুৰো সংসাৰত।

যত দুখ পালো তযু চৰণে বেকত।।

অৰুণ চৰণ যেন নপাসৰো আমি।

এভো এহি অনুগ্রহ কৰিয়োক স্বামি।।১৩৯৮৷৷

সাধু সঙ্গে কর্ণে মুখে ৰৌক তযু নাম।

সমজ্যাৰ লোকে ডাকি বোলা ৰাম ৰাম।।১৩৯৯।।

.............

৷।জীৱৰ তামসী গতি।।

৷৷দুলড়ী।।

 

কপিল বদতি       শুনিয়ো মানৱী

জীৱৰ নিকাৰ যত।

কৰ্ম্মৰ ইচ্ছাই      পুৰুষৰ যাই

প্রৱেশয় উদৰত।।

নাৰীৰ শৃঙ্গাৰ      সময় বেলাত

ৰেতস সহিতে যায়।

স্ত্রীৰ শোণিতে      একে লগ হুয়া

উদৰত লৱে ঠাই।।১৪০০।।

একৰাত্র ভৈলে     দুই লগ হয়

বর্ত্তুল পাঞ্চ ৰাত্রত।

দশম দিনত      কঠিন হোৱয়

বদৰী ফলৰ মত।।

পাচে দুই মাসে     শিৰ বাহু আদি

ভিন্ন হোৱে অঙ্গচয়।

তৃতীয় মাসত      লোম আদি নখ

চিহ্ন লিঙ্গ উপজয়।।১৪০১।।

চাৰি মাসে মিলি    সাত ধাতু হয়।

ক্ষুধা তৃষ্ণা পঞ্চমত।

ছয় মাস ভৈলে    জাল যেন চৰ্ম্মে

বেঢ়য় তাৰ অঙ্গত।।

মাতৃৰ দক্ষিণ      উদৰত ভ্রমে

ক্ষণে যুগ সম যায়।

যেনমতে তৈতে         বালক বাঢ়য়

তাৰ কথা শুনা আই।।১৪০২৷৷

আপ্যায়নী নামে    নাড়ীগোট তাৰ

নাড়ীত হুয়াছে বন্ধ।

স্ত্রীৰ আন্তত       সেহিমতে সিটো

নাড়ীৰ আছে সম্বন্ধ।।

সেহি পথে যায়         অন্নপান ৰস

মাতৃয়ে যত ভুঞ্জয়।

তাত হন্তে সিটো        ছৱালৰ দেহ

প্রতিক্ষণে বাঢ়ি যায়।।১৪০৩।।

গাৱৰ বিষত      প্রতিক্ষণে আতি

প্রাণ হোৱে অন্তর্গত।

দুখীয়া জীৱৰ      শুনিয়োক আৰ

দুখ হোৱে যেনমত।।

জলা টেঙা লোণ    খাৰ আদি কৰি

মাৱে খায় যত যত।

তাৰ ৰস যাই     শৰীৰে পৰয়

মূৰ্চ্ছা যায় সেহিমত।।১৪০৪।।

হাত ভৰি গল     চৰ্ম্মে বেঢ়ি আছে।

কুক্ষিত পৰি আছয়।

কিঞ্চিতেক অঙ্গ     লাড়িতে নপাৰে

বাসাৰ চটক নয়।।

পূৰ্ব্ব কৰ্ম্ম বশে         শতেক জন্মৰ

লভিয়া মনে স্মৰণ।

নাহি সুখ শান্তি         দীর্ঘ কৰি আতি

ফোকাৰয় ঘনে ঘন।।১৪০৫।।

সাত মাহ হন্তে     বোধক লভিয়া

ভয়ত দেহা কাম্পয়।

প্রসূতি বায়ুৰ      নিমিত্তে একত্রে

থাকিবাক নপাৰয়।।

গর্ভবাস হন্তে      পুনু ভয় হুয়া

কৃতাঞ্জলি কৰি হাত।

ঈশ্বৰক জীৱে      কাৰুণ্য বচনে

কৰয় স্তুতি তথাত।।১৪০৬৷৷

জীৱ নিগদতি     জগত ৰাখিতে

সিটো প্রভু কৃপাময়।

লীলা কৰি ৰাম         শ্রীকৃষ্ণ আদি

ধৰা অৱতাৰচয়।।

সেই ভগৱন্তে      মঞি অধমক

দিলা ইটো দুখ গতি।

সৰ্ব্ব ভয়হাৰী     তোহ্মাৰ চৰণে

শৰণ লৈলো সম্প্রতি।।১৪০৭।।

যো নো বোলা যত      শৰণ লৱয়

তানে কৰি কিবা ভেদ।

ভগৱন্ত সেৱ্য      মঞি পুনু সেৱক

লৈয়ো এহি পৰিচ্ছেদ।।

মাতৃৰ গৰ্ভত      পৰি আছো মঞি

দণ্ডে যুগ সম যায়।

আত থাকন্তেয়ো         যাৰ দুখ নাই

প্রণামো তাহাৰ পায়।।১৪০৮।।

পঞ্চভূত দেহে      পৰি আছো মঞি

বন্দী হুয়া চিৰকাল।

ইটো দেহে যাক    বান্ধিবে নপাৰে

প্ৰণামো হেন কৃপাল।।

যদি বোলা ইটো        অজ্ঞান বন্ধন

জ্ঞানতেসে নিৱৰ্ত্তয়।

ঈশ্বৰ কৃষ্ণক      প্রণাম কৰিবে

ইহাত কিবা লাগয়।।১৪০৯।।

ই পুনু কুৎসিত    আশঙ্কাৰ শুনা

উত্তৰ কহো বুজাই।

যাহাৰ মায়াত     জ্ঞান নষ্ট হুয়া

জীৱে মহা ক্লেশ পায়।।

হেন ঈশ্বৰৰ       অনুগ্রহ বিনে

কমন শক্তি আহ্মাৰ।

ইটো জীৱগণে     নিজ স্বৰূপক

লভিবেক আপোনাৰ।।১৪১০৷৷

আতেসে কৃষ্ণক     সেৱিবাক লাগে

তেৱেসে কৃপা হোৱয়।।

কৃষ্ণকৃপা বিনে     জ্ঞান নোপজয়

কহিলো কৰি নির্ণয়।।১৪১১৷৷

...............

৷৷ ছবি।।

এতেকে ঈশ্বৰ বিনে      মোক ইটো জ্ঞান দিবে

আন পুনু কেহো নাহিকয়।

তিনি তাপ বিনাশৰ      অৰ্থে মঞি নিৰন্তৰ

ভজো সেহি দেৱ দয়াময়।।

হে প্রভু ভগৱন্ত         মঞি যেন দুখ পাঞো

তযু পদে কৰো নিৱেদন।

মাতৃৰ উদৰে ঘোৰ      বিষ্ঠাৰ মূত্রৰ গর্ত্তে

পৰি মঞি আছোহো দুর্জ্জন।।১৪১২৷৷

তাতে আৰো গৰ্ভাগ্নিয়ে       সমস্ত শৰীৰ দহে

দিন মাহ কৰোহো গণন।

ইটো নিকাৰৰ হন্তে       কোন দিন কৃপা কৰি

বাহিৰ কৰিবা নাৰায়ণ।।

তযু উপকাৰ মঞি       সুজিব নোৱাৰো বাপ

ইটো জ্ঞান কৰিলা উদয়।

মোৰ কৃতাঞ্জলি বিনে     আপোনাৰ নিজগুণে।

সন্তোষ হুয়োক কৃপাময়।।১৪১৩৷৷

হে প্রভু আৱে মঞি      ইটো গৰ্ভবাস হন্তে

বাহিৰাইবে নকৰোহো মন।

যাতো অন্ধকূপ প্রায়      সংসাৰক গৈলে লোক

তযু মায়া কৰয় মোহন।।

তেৱে মিছা দেহে গেহে    অহঙ্কাৰ কৰি আতি

সংসাৰে ফুৰয় সর্ব্বক্ষণ।

এতেকতে মঞি আৱে     এহিস্থানে থাকিবোহো

মনে চিন্তি তোহ্মাৰ চৰণ।।১৪১৪৷৷

নিজ বুদ্ধি অনুসাৰে      দুৰ্ঘোৰ সংসাৰ হন্তে

আপোনাক কৰিবো উদ্ধাৰ।

যেন আৰ নোহে মোৰ    ইমত অনেক বিধ।

গর্ভর্বাস পৰম নিকাৰ।।

বদতি কপিল হৰি       শুনা মন থিৰ কৰি

পাছে যেন জীৱৰ হোৱয়।

এহিমতে ঈশ্বৰক        কৰি থাকে স্তুতি নতি

তেৱে হোৱে জনম সময়।।১৪১৫।।

তেতিক্ষণে বলৱন্ত        প্রসূতি বায়ুৱে পাই

অধোমুখ গৰ্ভতে কৰয়।

পাছ হন্তে ঠেলি আনে     নিৰুচ্ছাস হুয়া জীৱ

মহাদুখে আসি উপজয়।।

বিষ্ঠায়ে শোণিতে আতি    শৰীৰে লিপিত হুয়া

পৃথিৱীত পৰি বাগৰয়।

গৰ্ভৰ যতেক জ্ঞান       সমস্তে গুচিল তাৰ

তেঁয়া তেঁয়া কৰিয়া কান্দয়।।১৪১৬।।

পৰৰ মনৰ কথা        পৰে কিছু নজানয়

স্তন অর্থে যদ্যপি কান্দয়।

পেট কামোৰয় বুলি      মাতৃয়ে তাহাক আনি

নিমৰ ৰসক পিয়াৱয়।।

যদি কোনো বেলা    তাৰউদৰত হোৱে পীড়া

নজানিয়া মুখে দেয় স্তন।

কহিবাক সুধিবাক       নপাৰিয়া মহাদুখে

আৰ্ত্তৰাৱে কৰন্ত ক্রন্দন।।১৪১৭৷৷

বিষ্ঠা মূত্র অপৱিত্র       শয্যাত শুতিয়া থাকে

গাৱ কণ্ডুৱাইবে নপাৰয়।

কোমল শৰীৰ পাই       ডাহে মহে বেঢ়ি খায়

কেঞ্চুৰ পিপৰা যেন নয়।।

বসিবে উঠিবে আৰো     নপাৰয় এহিমতে

লোটা লুটি পৰিয়া কান্দয়।

এহিমতে শিশুকালে       পঞ্চম বছৰ মানে

আনো নানা যাতনা ভুঞ্জয়।।১৪১৮।।

নমো নমো মহাহৰি      বোলো দান্তে তৃণ ধৰি

মঞি পাপী আতি গৰিহিত।

জীৱৰ সমস্ত দুখ        লভিলো সকলে তাত

ইটো তযু চৰণে বিদিত।।

আৱে বাপ কৃপা কৰা     মোক দাস বুলি ধৰা

তযু নামে কৰায়ো বিশ্বাস।

মোৰ নিজ কৰ্ম্মফলে    যথা যাঞো তৈতে যেন

একান্ত সাধুৰ হঞো দাস।।১৪১৯।।

শুনা নৰনাৰীগণ        হুয়া সাৱধান মন

ভজিয়োক কৃষ্ণৰ চৰণে।।

তেৱেসে দুৰ্ঘোৰ ইটো      গৰ্ভবাস মহাদুখ

তড়িবাহা মহা অযতনে।।

কৃষ্ণৰ কিঙ্কৰ নিজ       গোপালচৰণ দ্বিজ

কহে গতি কৃষ্ণগুণ নাম।

আন কথা পৰিহৰি       নিৰন্তৰে উচ্চ কৰি

মুখ ভৰি বোলা ৰাম ৰাম।।১৪২০।।

…………………….

                      ।।পদ।।

 

কপিল বদতি মাৱ শুনিয়ো সাম্প্রত।।

যেন দুখ পাৱে জীৱে পৌগণ্ড কালত।।

পঢ়িবাক দেয় তাক গুৰুৰ গৃহত।

নপঢ়িয়া খেড়ি খেলি ফুৰয় সতত।।১৪২১।।

দেখিয়া গুৰুৱে আনি ধৰিয়া কোবায়।

আটাস পাৰিয়া দুখে দণ্ডে যুগ যায়।।

এহিমতে আনো নানা দুখক পাৱয়।

অনন্তৰে আসি তাৰ যৌৱন হোৱয়।।১৪২২।।

তাতো মনোবাঞ্ছিত নপায় দুৰাচাৰ।

উঠে মহাক্রোধে শোক লভয় অপাৰ।।

দেহে সমে ক্রোধ অভিমান বাঢ়ি যায়।

হুয়া কামাতুৰ নিতে সুখ শান্তি নাই।।১৪২৩।।

পৰে সমে আপোনাৰ বিনাশক প্রতি।

কৰয় বিগ্রহ মহা অধম দুৰ্ম্মতি।।

পঞ্চভূত নির্মিত দেহক বুলি মোৰ।

তাৰ অৰ্থে ৰাতি দিনে কৰে কৰ্ম্ম ঘোৰ।।১৪২৪৷৷

নকৰে মোহোত ভক্তি নাহি সাধুসঙ্গ।

দুৰ্জনৰ সঙ্গে মাত্র কৰে ৰঙ্গ ঢঙ্গ।।

শিশ্ন উদৰক মাত্র পোষে সৰ্ব্বক্ষণ।

হেনয় অসাধু যিটো পৰম দুৰ্জ্জন।।১৪২৫।।

যেৱে যাই তাৰ পথে কৰিলে আশ্রয়।

তেৱে পুনৰপি ঘোৰ নৰকে পৰয়।।

সত্য শৌচ তপ আদি যতেক আছয়।

অসন্তৰ সঙ্গে ইটো সৱ যায় ক্ষয়।।১৪২৬||

সিসৱ অসাধু মহা অসন্ত বৰ্ব্বৰ।

স্ত্রী সমস্তৰ যেন ক্রীড়াৰ বানৰ।।

তাসম্বাৰ সঙ্গ কদাচিতো নকৰোক।

মহা বুদ্ধিমন্ত সন্ত হোৱে যিটো লোক।।১৪২৭।।

আন সঙ্গে জীৱ তেনমতে বন্ধ নয়।

নাৰীৰ সঙ্গীৰ সঙ্গ যিমতে কৰয়।।

স্ত্রীৰ সঙ্গে সমস্তে অনর্থ মাত্র হয়।

আক মঞি তযু আগে কৰোহো নির্ণয়।।১৪২৮।।

পূৰ্ব্বে ব্রহ্মা দুহিতাৰ ৰূপক দেখিয়া।

ভৈল বিমোহিত কামে মর্দিলেক হিয়া।।

মৃগীৰূপ ধৰি সৰস্বতী পলাৱয়।

মৃগৰূপ ধৰি বিধি পাচত খেদয়।।১৪২৯।।

তাহান সৃষ্টিত যত যত প্রাণীচয়।

স্ত্রীয়ে নুমুহিবে হেন কেহো নাহিকয়।।

কিন্তু নাৰায়ণ বিনে নেদেখো বিচাৰি।

তাঙ্ক মাত্র মুহিবে নোৱাৰে একো নাৰী।।১৪৩০||

স্ত্রীময় মায়াৰ দেখিয়ো কেনে বল।

দশোদিশে জিনি আসে নৃপতিসকল।।

গৃহ মাজে নাৰীসৱে কটাক্ষ মাত্রতে।

চৰণে প্ৰহাৰ কৰে থাকে সেহিমতে।।১৪৩১।।

এহি জানি যাৰা চাৱে আপোনাৰ হিত।

স্ত্রী সঙ্গক নলৈবেক কদাচিত।।

পৰম বৈৰাগী যিটো মহা যোগীচয়।

নৰকৰ দ্বাৰ বুলি তিৰীক মানয়।।১৪৩২।।

ঈশ্বৰৰ মায়া কেনে শুনিয়োক আই।

সেৱা কৰিবাৰ ছলে সমীপক যায়।।

বুদ্ধিমন্ত সৱে তাইক ইমত দেখয়।

হেৰা মোৰ মৃত্যু এহি সমীপ চাপয়।।১৪৩৩৷৷

যিটো স্ত্রীৰ মুকুত হৈবেক আছে ইচ্ছা।

সুন্দৰ পতিকো তেহে দেখিবেক মিছা।।

নাৰীক চিন্তিয়া জীৱ সেহি ভাৱ হয়।

বাস্তৱত পুনু জীৱ কিছু নুহিকয়।।১৪৩৪৷৷

যাক স্বামী কৰি মঞি মানো অজ্ঞানত।

নুহিকয় পতি ইটো মৃত্যু বিচাৰত।।

এহিমতে গুণি যিটো হোৱে ভাগ্যৱতী।

পতি পুত্ৰ এৰি মোত কৰোক ভকতি।।১৪৩৫।।

পুৰুষেও পুত্ৰ ভাৰ্য্যা সঙ্গ পৰিহৰি।

ৰাত্রি দিনে মোহোক ভজোক যত্ন কৰি।।

এহিমতে তযু আগে কৰিলো বেকত।

পাপ কৰ্ম্ম ফল জীৱে ভুঞ্জে যেনমত৷৷১৪৩৬||

     ৷৷ ভক্তি-যোগৰ শ্ৰেষ্ঠতা।।

 

আৱে শুনা যেন গতি সকাম কৰ্ম্মৰ।।

গৃহাশ্রম ধর্ম্মে স্থিত হুয়া যিটো নৰ।।

বেদৰ পুষ্পিত বাণী শুনি মনোহৰ।

মনত কৌতুকে দ্রব্য জোৰাৱে বিস্তৰ।।১৪৩৭।।

আৰম্ভয় যজ্ঞ পাছে নানা পশু মাৰি।

দেৱ পিতৃগণক পূজয় অহঙ্কাৰী।।

কৰয় সঙ্কল্প বোলে পাইবো স্বর্গপুৰ।

অপেস্বৰা সমে ক্রীড়া কৰিবো প্রচুৰ।।১৪৩৮।।

এহিমতে কামে আসি হুয়া বিমোহিত।

সকামে কৰয় নানা কর্ম বিপৰীত।।

ধৰ্ম্ম অর্থ কামে আতি কৰয় যতন।

কৃষ্ণকথা অমৃতে বিমুখ সৰ্ব্বক্ষণ।।১৪৩৯৷৷

নিশ্চয়ে জানিবা মাতৃ মোহোৰ সন্মত।

কর্ণ দিয়া বিধাতায়ে কৰিলেক হত।।

অচুত্যৰ কথা এৰি কুকথা শুনয়।

যেহেন শূকৰে ৰঙ্গে বিষ্ঠাক ভুঞ্জয়।।১৪৪০৷৷

পাছে সিটো পাপীচয় দেহাক এৰয়।

পৰম আনন্দে স্বর্গপুৰক পাৱয়।।

যজ্ঞত কাটিয়া আছে যত পশুচয়।

পথত তেসম্বে আসি চৌভিতি বেঢ়য়।।১৪৪১।।

কোহো হানে কোহো মাৰে ঘাৰ মোৰচয়।

কুঠাৰ ধৰিয়া কতো হৃদয়ে হানয়।।

এহিমতে কতোকাল ভুঞ্জি পাপফল।

তেৱে যাই স্বর্গ পাৱে পাতকীসকল।। ১৪৪২।।

বিমানত চড়ি ৰঙ্গে ফুৰে ক্ৰীড়া কৰি।

নন্দন বনত ক্ৰীড়ে লৈয়া অপেস্বৰী।।

অশ্রদ্ধা অসূয়া তাৰ তৈতো নুগুচয়।

প্রতিদিনে দিব্য ভোগ অপাৰ ভুঞ্জয়।।১৪৪৩৷৷

তথাপিতো মনে তাৰ সুখ নিমিলয়।

দেখে বিমানৰ হন্তে অন্যত্র পৰয়।।

কতোদিন পৰে তাৰ বিমান কম্পয়।

পুণ্যক্ষয় হৈল হেন তেসম্বে জানয়।।১৪৪৪।।

অপেস্বৰা গন্ধৰ্ব্বে কৰয় তিৰস্কাৰ।

পৰে ই থানৰ হন্তে পাপী দুৰাচাৰ।।

তথাপি নপৰে হেন জানি দেৱচয়।

বিমানৰ পৰা ঢঙ্কা মাৰি পেলাৱয়।।১৪৪৫।।

গুচে সৱে সম্পত্তি পৰয় যেতিক্ষণ।

পুনু আসি সংসাৰক পাৱয় দুর্জন।।

এহি জানি মাৱ তুমি এৰি কৰ্ম্মগণ।

সাৱধান কৰি আতি কায় বাক্য মন।।১৪৪৬।।

একান্ত ভকতি ভাৱে কৰিয়া যতন।

মঞি ঈশ্বৰত মাত্র পশিয়ো শৰণ।।

সমস্তে ভূতৰ মঞি হৃদয় পদ্মত।

নিৱাস কৰিয়া মাতৃ থাকোহো সতত।।১৪৪৭।।

হেনয় মোহোত যিটো ভকতি কৰয়।

অল্পতে তাহাৰ জ্ঞান ভকতি জন্ময়।।

তেৱে সৱে জগতকে দেখে মায়াময়।

অনায়াসে গৈয়া মোৰ স্বৰূপ পাৱয়।।১৪৪৮।।

এতেকতে জ্ঞান ভক্তি দুতয় যোগত।

একে ভগৱন্ত প্রাপ্তি হোৱয় অন্তত।।

যদি বোলা জ্ঞানযোগে আত্মা লাভ হয়।

ভজনীয় ঈশ্বৰত ভক্তিয়ে পাৱয়।।১৪৪৯।।

কেমনে বুলিলা দুইৰো একে ফল হয়।

দৃষ্টান্ত সহিতে শুনা ইহাৰ নির্ণয়।।

যেন এক দুগ্ধক অনেক ইন্দ্রিগণ।

নিজ গুণ অনুসাৰে কৰয় গ্রহণ।।১৪৫০৷৷

চক্ষুৱে দেখয় শুক্ল জিহ্বায়ে মধুৰ।

ছালত লগাইলে বোলে শীতল প্রচুৰ।।

সেহিমতে ঈশ্বৰক নানা শাস্ত্ৰচয়।

সগুণ নির্গুণ ৰূপে প্রকাশ কৰয়।।১৪৫১৷৷

পাছে সেহি ধৰি বিধানক নৰগণ।

বহুৰূপে পাৱে যাই সেহি নাৰায়ণ৷৷

ভকতিৰ চাৰিবিধ কহিলো পূৰ্ব্বত।

সগুণ নির্গুণ ৰূপে তোহ্মাৰ আগত।।১৪৫২।।

উৎপত্তি বিনাশ যিটো কৰে প্রাণী যত।

হেন কাল ঈশ্বৰৰ কহিলো মহত্ত্ব।।

জীৱৰো সংসাৰ কহিলোহো নানামত।

শুনি যেনমতে লোকে হোৱে বিৰকত।।১৪৫৩৷৷

কহিলো তোহ্মাত ইটো কথা গুহ্যতত্ত্ব।

আক উপদেশ নেদিবাহা দুর্জনত।।

খলুৱা চটুৱা ধৰ্ম্মধ্বজী গৰিহিত।

ইসৱত পুনু নকহিবা কদাচিত।।১৪৫৪।।

দুৰাচাৰ লুভীয়া যেন গৃহসুখে ৰত।

মোহোৰ ভকতদ্বেষী যিটো অভকত।।

এনয় লোকত নিষ্ঠে নকহিবা আই।

উপদেশ দিবাৰ কহঞো আৱে ঠাই।।১৪৫৫।।

শ্রদ্ধালু পৰম ভক্ত আতি সুবিনীত।

নকৰে প্রাণীক দ্রোহ অসূয়া বর্জিত।

বিষয়-বিৰক্ত শান্তমতি শুদ্ধচিত।।

মঞি মাত্র প্রিয় যাৰ মৎসৰ ৰহিত।।১৪৫৬।।

তাসম্বাত মাতৃ কহিবাহা যত্ন কৰি।

তেৱে আসি অল্পতে সন্তুষ্ট হৈব হৰি।।

যাৰা সৱে শ্রদ্ধা কৰি ইকথা শুনয়।

মোত মন দিয়া যিটো কীৰ্ত্তন কৰয়।।১৪৫৭।।

তাৰা অনায়াসে মোৰ বৈকুণ্ঠক যায়।

প্রেম ভকতিয়ে ডুবি থাকে সৰ্ব্বদায়।।

নিশ্চয়ে জানিবা মাতৃ মঞি তাসম্বাৰ।

অনুগত হুয়া থাকো কৈলো কথা সাৰ।।১৪৫৮।।

     ৷৷দেৱহুতিৰ জীৱন্মুক্তি৷।

 

মৈত্রেয় বদতি শুনা ব্যাসৰ নন্দন।

কপিল প্রভুৰ এহি ধৰিয়া বচন।।

ভৈলন্ত আনন্দ কর্দমৰ নিজজায়া।

গুচিলেক মোহ আৱৰণ মহামায়া।।১৪৫৯।।

পাছে দেৱী দণ্ডৱতে নমস্কাৰ কৰি৷

উঠি আতি নম্রভাৱে কৃতাঞ্জলি ধৰি।।

কৰিবে লাগিলা স্তুতি ঈশ্বৰক তয়।

দেৱহূতি বদতি শুনিয়ে কৃপাময়।।১৪৬০।।

তোহ্মাৰ উদৰ হন্তে পদ্ম ভৈলা জাত।

তাৰ পৰা সৃষ্টিকৰ জন্মিলা সাক্ষাত।।

তভু তেহে তযু ৰূপ মনেসে চিন্তন্ত।

প্রত্যক্ষ কৰিয়া নতু দৰশন হন্ত।।১৪৬১।।

সেহি ভগৱন্ত তুমি মহা মহেশ্বৰ।

শক্তিদ্বাৰে সৃষ্টি স্থিতি কৰা নিৰন্তৰ।।

অতর্ক মহিমা শক্তি তোহ্মাত আছয়।

বাস্তৱত তযু কিছু কৃত্য নাহিকয়।।১৪৬২।।

তথাপি জীৱৰ ভোগ সাধিবাক মনে।

মুহূৰ্ত্ত মাত্রকে স্ৰজা জগত তেখনে।।

প্রলয়ত ইটো বিশ্ব যাহাৰ উদৰে।

সঙ্কুচিতভাৱে আছিলেক নিৰন্তৰে।।১৪৬৩।।

হেন তুমি নাথ ব্রহ্মা আদি সেৱা কৰে।

মঞি অনাচাৰী কেনে ধৰিলো উদৰে৷৷

যদি বোলা আই মঞি তোহ্মাৰ তনয়।

কি কাৰণে মোক হেন কৰা স্তুতিচয়।।১৪৬৪।।

ইহাৰ উত্তৰ তেৱে শুনা কৃপাময়।

পূৰ্ব্বতে হুয়াছা তুমি বালকৰ নয়।।

বটপত্রে একেশ্বৰে শুতিয়া আছিলা।

আৰো প্ৰভু তাতে কৰিলাহা মহালীলা।।১৪৬৫।।

হস্তপদ্মে চৰণপদ্মক তুমি ধৰি।

মুখপদ্মে থাপি বালকৰ ভাৱ কৰি।।

বৃদ্ধ আঙ্গুলিক পিয়া আছিলাহা তয়।

ইয়ো তযু শিশুৰূপ মায়া সেহি নয়।।১৪৬৬।।

আৰো আন দুহিতাসৱৰ মত কৰি।।

তোহ্মাত গভত মঞি নধৰিলো হৰি।।

কিন্তু তুমি পূৰ্ব্বে যেন দুষ্টক বধিত।

সাধু সমস্তক ৰাখিবাক প্রতিনিত।।১৪৬৭।।

তাৰ অৰ্থে লীলায়ে ধৰাহা অৱতাৰ।

বৰাহ নৃসিংহ আদি জগত আধাৰ।।

ইয়ো ৰূপ সেহিমতে কৰিলা বেকত।

আত্মজ্ঞান পথ প্ৰৱৰ্তাইবে জগতত।।১৪৬৮।।

এতেকে তোহ্মাক দেখি ভৈলো কৃতকৃত্য।

কি কহিবে লাগে বাপ ইকথা নিৰ্ণীত।।

তযুনাম শ্ৰৱণ কীৰ্ত্তন যিটো কৰে।

নুহিবা প্রশংসে কদাচিত মনে স্মৰে।।১৪৬৯।।

কুকুৰকো খায় যিটো মহাম্লেচ্ছগণ।

তথাপি তোহ্মাৰ নামে কৰয় শোধন।।

যজ্ঞপাত্র পাতিবাৰ সম শুদ্ধ হয়।

তযু দশন পুনু কি কৈবে লাগয়।।১৪৭০।।

প্রভু ইটো আশ্চৰ্য্যতো আশ্চৰ্য্য নিশ্চয়।।

যাৰ জিহ্বা অগ্রে তযু নাম প্ৰৱৰ্ত্তয়।।

যদি কুকুৰকো খায় মহাম্লেচ্ছ জাতি।।

তভো এহি দেহতে পৱিত্র হোৱে আতি।।১৪৭১।।

সেহি তপ তপিলে কৰিলে হোম যত।

সমস্ত তীর্থত আনিলেক ভালমত।।

সেহি সদাচাৰী পঢ়িলেক বেদগণ।

যাতো তযু নাম মুখে কৰিলে কীৰ্ত্তন।।১৪৭২।।

নামৰ ভিতৰে আছে তপ হোম দান।

সি কাৰণে ভৈলা তাৰ পৱিত্র প্রধান।।

নুহি পূৰ্ব্বজন্মে তপ আদি কৰিছয়।

এতেকে ইজন্মে আসি ভৈলা ভাগ্যোদয়।।১৪৭৩।।

হেন তযু নাম এড়ি যিটো কৰে আন।

তাত পৰে নাহিকয় পৰম অজ্ঞান।।

নমো নমো ব্ৰহ্মাৰূপী কপিল ঈশ্বৰ।

যোগীসৱে মনে যাক চিন্তে নিৰন্তৰ।।১৪৭৪।।

নিজ তেজে বিনাশিছা গুণবৃত্তি যত।

সমস্ত নিগম যাৰ আছয় গভত।।

নমো নমো বিষ্ণু তুমি জগতপালক।

তযু নামে নিস্তাৰয় পাপী সমস্তক।।১৪৭৫।।

মৈত্রেয় বদতি শুনা বাপ ব্যাসসুত।

কৰিলন্ত দেৱহুতি স্তুতি অদভুত।।

মাতৃৰ বচনে তুষ্ট হুয়া ভগৱন্ত।

কৃপায়ে গম্ভীৰ বাক্য পুনু বুলিলন্ত।।১৪৭৬।।

বদতি কপিল গুৰু শুনিলাহা আই।

মোক্ষ পথ তযু আগে কহিলো বুজাই।।

তাক তুমি ভালমতে কৰা অধিষ্ঠান।

জীৱন্ততে মুক্ত হৈবা তেৱে বিদ্যামান।।১৪৭৭।।

মোৰ ইটো মতক ধৰিয়ে শ্রদ্ধা কৰি।

তেৱে মোক পাইবা যাই সংসাৰক তড়ি।।

এহি পথ ধৰিয়া তড়িছে ঋষিচয়।

আক নজানিয়া লোকে সংসাৰে ভ্ৰময়।।১৪৭৮।।

থাকিয়োক মাৱ তুমি এহি আশ্ৰমত।

ঈশ্বৰক সৰ্ব্বদায়ে চিন্তিবা মনত।।

মোক আৱে অনুমতি দিয়ো ৰঙ্গ কৰি।

লোকক নিস্তাৰি পৰ্য্যটোহো বসুন্ধৰী।।১৪৭৯।।

এহি বুলি ভগৱন্ত মৌনে ৰহিলন্ত।

শুনি দেৱহূতি আতি ব্যাকুল ভৈলন্ত।।

কতোক্ষণে সঙ্কুকিয়া বুলিলা বচন।

কৰিয়োক বাপ যেন আছে তযু মন।।১৪৮০৷৷

মাতৃৰ অনুজ্ঞা পাই কপিল গোসাঁই।

তেতিক্ষণে চলিয়া গৈলন্ত অন্য ঠাই।।

কপিল প্ৰভুৰ কথা কহিবো পাচত।

দেৱহুতি যি কৰিলা শুনিয়ে সাম্প্রত।।১৪৮১।।

প্রাণপুত্র যাইবাৰ দেখি দেৱহৃতি।

যদি মহাতত্ত্বজ্ঞান লভিছা সম্প্রতি।।

তভো শোক অগ্নিয়ে পীড়িত ভৈল মন।

কিঞ্চিত বিৱৰ্ণ দেৱী কৰিলা বদন।।১৪৮২।।

পুত্ৰৰ বিয়োগ আতি প্রাণ ফুটি যায়।

কপিল কপিল বুলি কান্দে গেৰিয়াই।।

বৎস নষ্ট হৈলে যেন হেম্বালাৱে গাই।

সেহিমতে দেৱীৰ সন্তাপে ধাতু যায়।।১৪৮৩।

ভূমিত পৰিয়া গুণ কৰন্ত বর্ণন।

কৈক গৈলা ঐ বাপ মোহোৰ জীৱন।।

স্বামী বনে গৈলা সিয়ো এড়াইলোহো দুঃখ।

পৰম সুন্দৰ দৰশনে তযু মুখ।।১৪৮৪৷৷

আৱে মঞি অভাগী ভৈলোহো একেশ্বৰী।

কোনে মোক জ্ঞান বুজাইবেক কৃপা কৰি।।

আনো নানা বিলাপ কৰিলা বৰনাৰী।

সংক্ষেপে পদত তাক কহিতে নপাৰি।।১৪৮৫।।

এহিমতে কতোক্ষণে কান্দি মহাসতী।

জ্ঞানে শোক গুচাই কৰিলন্ত স্থিৰ মতি।।

পতি পুত্র দুয়ো যেৱে বনে চলি গৈলা।

মনুৰ নন্দিনী পাছে বিৰকত ভৈলা।।১৪৮৬।।

যিটো যোগপথক কপিলে কহিছন্ত।

সেহিকালে দেৱহুতি তাক ধৰিলন্ত।।

মনক নিয়মি আতি ভৈলা সাৱধান।

জলে নামি নিতে তিনিবেলা কৰে স্নান।।১৪৮৭।।

মাথে পিঙ্গ বৰণ কুটিল জটাচয়।

মহা উগ্রতপে দেহা কৃশ ভৈলা কায়।।

যুগুত আহাৰ যুক্ত বিহাৰ কৰন্ত।

যুগুত শয়ন যুক্ত জাগিয়া থাকন্ত।।১৪৮৮।।

কুৎসিত বিবর্ণ ফটা কানি পিন্ধিছন্ত।

কপিল বুলিয়া আতি ফোকাৰ তেজস্ত।।

আনো তপ আচৰন্ত কর্দমৰ জায়া।

গুচিলেক কাম ক্রোধ দূৰ ভৈল মায়া।।১৪৮৯৷৷

তৃতীয় স্কন্ধৰ পদ শুনা সভাসদ।

লভিবা পৰমানন্দ গুচিবে আপদ।।

দেৱহুতি দেৱী যিটো কৰিলা বর্ণন।

নামৰ মহিমা শুনিলাহা সৰ্ব্বজন।।১৪৯০।।

এতেকে কলিৰ যুগে আন পৰিহৰা।

নাম বান্ধৱক মাত্র গলে বান্ধি ধৰা।।

অধম উত্তম নামে নকৰে বিচাৰ।

কীৰ্ত্তনত সমস্তকে কৰয় নিস্তাৰ।।১৪৯১।।

সাধুসঙ্গে নামধৰ্ম্ম ধৰা দৃঢ় কৰি।

অনায়াসে তড়িবা বুলিলো নিষ্ঠ কৰি।।

হৰি হৰি মঞি মহাপাপী বিপৰীত।।

পৰ উপদেশে মাত্র ভৈলোহো পণ্ডিত।।১৪৯২।।

নভৈল বিশ্বাস মোৰ মাধৱৰ নামে।

নিতে দহি মাৰে লোভ মোহ ক্রোধ কামে।।

হে প্রভু কৃপা কৰা দেৱ দামোদৰ।

সত্যে সত্যে ভৈলো মঞি তোহ্মাৰ কিঙ্কৰ।।১৪৯৩৷৷

সাধু সমস্তৰ পাৱে কৰো নমস্কাৰ।

ইটো দোষ ক্ষমিয়োক মঞি অধমৰ।।

শ্রীভাগৱত শাস্ত্ৰ সৰ্ব্ববেদ সাৰ।

আক মঞি পদৱন্ধে কৰিলো প্রচাৰ।।১৪৯৪।।

আৰো মধ্যে মধ্যে দিলো উপদেশ যত।

এহিসৱ দোষ মোৰ ক্ষমিয়ো সতত।।

যত যত কৰিলোহে আপোনাৰ কাম।

এহি জানি দোষ ক্ষমি বোলা ৰাম ৰাম।।১৪৯৫।।

                                ..............

।।ছবি।।

বদতি মৈত্রেয় মুনি       বিদুৰ থাকিয়ো শুনি

দেৱহূতি কৰিলন্ত যত।

ব্রহ্মাক দেখিয়া মনে      দেহে গেহে তেতিক্ষণে

ভৈলা আতিশয় বিৰকত।।

কৰ্দ্দমে তপস্যা বলে      নির্ম্মিলন্ত কৌতুহলে

সিটো মহা উত্তম বিমান।

যাক বৈমানিকগণে       বাঞ্ছা মাত্র কৰে মনে

তাতো এড়িলন্ত অভিমান।। ১৪৯৬।।

সিটো দিব্য বিমানৰ      নাহিকয় পটন্তৰ

ফটিকে নির্মিত সৱে বাৰ।

মহা মৰকত স্থল        কৰে আতি টলমল

বৈদুৰ্য ৰত্নৰ পাট দ্বাৰ।।

শুক্ল গজদন্তময়         শয্যাসৱ প্ৰকাশয়

সুৱৰ্ণৰ কামে জাতিষ্কাৰ।

দুগ্ধৰ ফেনৰ সম        উপৰত মনোৰম

হংস তুলি বিছাই আছে আৰ।।১৪৯৭।।

সুৱর্ণ আসনচয়         ঠাই ঠাই প্রকাশয়

হংস তুলি তৰা উপৰত।

ৰত্ন দীপ হাতে ধৰি      প্ৰকাশে পুতলা নাৰী

থানে থানে গৃহৰ বাৰত।।

বিমানৰ সমীপত        প্রকাশে উদ্যান যত

দিব্য বৃক্ষগণে জাতিষ্কাৰ।

চম্পক অশোক জাই      আনো বৃক্ষ তাতে পাই

ফুলি আছে মন্দাৰ অপাৰ।।১৪৯৮।।

বৃক্ষে পৰি পক্ষীগণে      নাদ কৰে ঘনে ঘনে

ভাৰ্য্যা সমে হৰষিত ভাৱে।

প্ৰমত্ত ভ্ৰমৰচয়     বৃক্ষে পৰি গুঞ্জৰয়

যেন গোৱিন্দৰ গুণ গাৱে।।

সুশীতল জল ভৰি       আছে চপ চপ কৰি

দীঘি সৰোৱৰ ৰুচিকৰ।

পদ্ম উতপল আদি       ফুলি আছে শাৰী শাৰী

পুষ্পচয় জলৰ উপৰ।।১৪৯৯।।

আশ্ৰমৰ চাৰি পাশে      সৰস্বতী বেঢ়ি আছে

কীৰিটিয়ে মস্তকৰ নয়।

কি কৈবো তাহাৰ কথা    যাহাক পাইবাক প্ৰতি

ইন্দ্ৰ ভাৰ্য্যা শচীয়ো বাঞ্ছয়।।

হেন দিব্য আশ্ৰমত       ভৈলা দেৱী বিৰকত

কাকো কিছু বাক্য নোবোলন্ত।

কপিল প্ৰভুক মাত্ৰ       ৰাত্ৰি দিনে সুমৰন্ত

মনে ধৰি চিন্তিয়া থাকন্ত।।১৫০০।।

বিৰহ ধ্যানৰ গুণে       গুচিলেক তেতিক্ষণে

মনৰ বাসনা পাছে যত।

কপিলে কহিলে যিটো      ঈশ্বৰৰ দিব্য ৰূপ

পাছে তাক ধৰিলা মনত।।

সহজে প্ৰসন্ন মুখ        দৰশনে হৰে দুখ

পৰম নিৰ্ম্মল শ্যামকায়।

অঙ্গচয় ৰুচিকৰ         মদনৰ দৰ্পহৰ

যাৰ উপমাৰ ঠাই নাই।।১৫০১।।

হেনয় ৰূপক মনে        চিন্তি থাকে সৰ্ব্বক্ষণে

ক্ষণো সৰ্ব্ব অঙ্গক চিন্তন্ত।

মুখনেত্ৰ চিত্তে ধৰি       ক্ষণো ভিন্ন ভিন্ন কৰি

আনন্দতে নিৰেখি থাকন্ত।।

নিতে ভক্তি বাঢ়ি যায়         পুলকিত সৰ্ব্বগায়

চক্ষুৰ নুগুচে প্ৰেমজল।

আনন্দ সাগৰে সতী      মজিয়া থাকন্ত আতি

বাঢ়িলেক বৈৰাগ্য প্ৰবল।।১৫০২।।

আপোনাক নিৰন্তৰে       সমস্তে প্ৰাণীত দেখে

দূৰ ভৈল ভেদভাৱচয়।

জীৱৰ আশ্ৰয় যিটো      ব্ৰহ্মৰূপী ভগৱন্ত

তান্ত মতি নিমজিল তয়।।

লিঙ্গ দেহ জীৰ্ণ ভৈল      দুখচয় নাশ গৈল

লভিলন্ত আনন্দ অপাৰ।

নাহি আৰো কতো স্নেহ    পাসৰিলা নিজ দেহ

স্বপ্ন যেন নুসুমৰে আৰ।।১৫০৩।।

কৰ্দ্দমে স্ৰজিলা যিটো      বিদ্যাধৰীসৱ সিটো

দেহাগোট পোষয় পালয়।

গুচিলা মনৰ দুখ        দেহা আতি ভৈল পুষ্ট

মলপঙ্কে ঢাকিয়া আছয়।।

তভো গুপ্তে প্ৰকাশয়      ধূম্ৰে সমে অগ্নি নয়

অঙ্গচয় ভৈল যোগময়।

মুক্ত ভৈল কেশ পাশ     গাৱৰ গুচিল বাস

যাতো দেহে চেষ্টা নাহিকয়।।১৫০৪।।

প্ৰাৰব্ধ কৰ্ম্মৰ ফলে       দেহক পালয় আতি

দেৱহুতি নিশ্চলে থাকন্ত।

বাসুদেৱ ঈশ্বৰত         প্ৰৱেশি আছয় মতি

দেহ গেহ কিছু নজানন্ত।

কপিল ঈশ্বৰ যিটো       কহিছন্ত মহাপথ

তাক দেৱী কৰিলা আশ্ৰয়।

এহিমতে আছা যেৱে      অনন্তৰে তান তেৱে

নিজকৰ্ম্ম আতি ভৈলা ক্ষয়।।১৫০৫।।

পাছে পঞ্চভূতময়        দেহ পৰিলেক তয়

দেৱহুতি সংসাৰ এড়াই।

পৰমাত্মা নিত্য মুক্ত      ব্ৰহ্মৰূপী ভগৱন্ত

তাহাঙ্ক পাইলন্ত পাছে যাই।।

শুনিয়োক ব্যাসসুত       ইটো কথা অদভূত

দেখা কেনে ভকতিৰ বল।

কৃষ্ণৰ চৰণে ৰতি       কৰে যিটো শুদ্ধমতি

তাসম্বাৰ নাহি অকুশল।।১৫০৬।।

.......................

।।দুলড়ী।।

দেৱহুতি দেৱী          কৃষ্ণপদ সেৱি

মুকুত ভৈলা যথাত।

সিদ্ধপদ নাম           নাহিকে উপাম

ক্ষেত্ৰ এক ভৈলা তাত।।

মহা পূণ্যতম           ক্ষেত্ৰ মনোৰম

ত্ৰৈলোক্য ভৈল প্ৰখ্যাত।

তাত নৰচয়           মৰি সিদ্ধ হয়

পাতক কৰি বিঘাত।।১৫০৭।।

যোগবলে সিটো         মন শুদ্ধ কৰি

এড়িলন্ত কলেৱৰ।

সেহি দেহে তান        ভৈল এক নদী

নাহি তাৰ পটন্তৰ।।

নামত সিদ্ধিদা          বিনাশে অবিদ্যা

সিদ্ধসৱো সেৱা কৰে।

কপিল প্ৰভুৰ           মহিমা প্ৰচুৰ

শুনিয়োক আতপৰে।।১৫০৮।।

মাতৃৰ অনুজ্ঞা          পায়া ভগৱন্ত

পিতৃৰ আশ্ৰম লড়ি।

পুৰুৱ উত্তৰ            দিশক লাগিয়া

কৌতূহলে গৈলা লড়ী।।

সিদ্ধ মুনিগণ           গন্ধৰ্ব্ব চাৰণ

যত অপেস্বৰাচয়।

চতুৰ্ভিতি বেঢ়ি          স্তুতি কৰি চলে

প্ৰভু হুয়ো জয় জয়।।১৫০৯।।

পথে পথে আসি         যত দেৱ ঋষি

পৰি পৰি প্ৰণাময়।

তাসম্বাৰ মহা           কুশল চিন্তিয়া

চলি যান্ত কৃপাময়।।

এহিমতে গই           পাইলা প্ৰভু যাই

লৱণ সমুদ্ৰ পাশ।

আসিলা ঈশ্বৰ          জানি সমুদ্ৰৰ

মনত ভৈল উল্লাস।।১৫১০।।

পূজাৰ সম্ভাৰ           ধৰিয়া অপাৰ

তেতিক্ষণে আইলা লড়ি।

দণ্ডৱতে পৰি           কৰিলা প্ৰণাম

জয় জয় কৃষ্ণ ৰড়ি।।

উঠি নম্ৰভাৱে          ঈশ্বৰক তাৱে

দিলন্ত দিব্য আসন।

চৰণ ধুৱাই            নানামতে পূজি

বুলিবে লৈলা বচন।।১৫১১।।

সমুদ্ৰ বদতি           অগতিৰ গতি

তুমি প্ৰভু কৃপাময়।

তোহ্মাৰ অৰুণ          চৰণ দেখিলো

মোৰ ভৈল ভাগ্যোদয়।।

আজিসে জনম          সাফল কৰিলো

নিস্তৰিলো সৱে ক্লেশ।

মঞি তযু ভৃত্য         কৰো কিবা কৃত্য

কৰিয়ো তাক আদেশ।।১৫১২।।

পাছে তীৰ্থৰাজ     বুজি সৱে কাজ

ভৈলা আতি ৰঙ্গমন।

উত্তম কৰিয়া           গৃহে সমন্বিতে

দিলা দিব্যস্থলে থান।।

পাছে ভগৱন্ত           তথা ৰহিলন্ত

পৰম যোগ আচৰি।

মহাতত্ত্ব জ্ঞানী          সাংখ্যাচাৰ্য্য সৱে

থাকে নিতে সেৱা কৰি।।১৫১৩।।

কপিল ঈশ্বৰ           আজিয়ো আছন্ত

সাংখ্য পথ প্ৰৱৰ্ত্তাই।

তিনিয়ো লোকৰ        কুশলক মাত্ৰ

চিন্তন্ত প্ৰভু সদায়।।

শুনিলা বিদুৰ           কপিল প্ৰভুৰ

যতেক মহিমাগণ।

তুমি যিটো মোত        কৰিলাহা প্ৰশ্ন

কৰিলো সৱে বৰ্ণন।।১৫১৪।।

দেৱহুতি সমে           কপিল প্ৰভুৰ

পৱিত্ৰ সম্বাদচয়।

তাক কহি মঞি         তোহ্মাৰ মনৰ

ছেদিলো সৱে সংশয়।।

আৱে ইটো কথা        শ্ৰৱণে কীৰ্ত্তনে

হোৱে ফল যেনমত।

তোহ্মাৰ আগত         কৰোহো বর্ণন

শুনিয়ো বাপ সাম্প্রত।।১৫১৫৷৷

কপিল মুনিৰ           মহা গুহ্যতম

আক যিটো নৰগণ।

ঈশ্বৰ কৃষ্ণত           মন প্রৱেশায়া

শ্ৰৱণ কৰে কীৰ্ত্তন।।

তেৱে তাৰসৱে          প্রাণ মাধৱৰ

পাদপদ্মে পাইবে ঠাই।

যাহাত কৰিয়া          মহাফল আৰো

কদাচিতো নাই নাই।।১৫১৬।।

বৈষ্ণৱ সহিতে          হোৱে মিত্ৰৱতি

কথাত মিলয় ৰতি।

ঈশ্বৰ কৃষ্ণত           বাঢ়ে নিত্যাগত

কেৱল প্রেম ভকতি।।

গুচে ভৱভয়           কৃষ্ণপ্রিয় হয়

আনন্দ আতি লভয়।

শ্ৰৱণ কীৰ্ত্তন           কৰে যিটোজন

সমস্তে তাক নময়।।১৫১৭।।

এহি বুলি ঋষি          মৈত্রেয় হৰিষি

মৌনে ৰহিলন্ত তথা।

কপিল চৰিত্ৰ           পৰম পৱিত্র

সমাপতি ভৈল এথা।।

তৃতীয় স্কন্ধৰ           পদ ৰুচিকৰ

শুনা সভাসদচয়।

স্কন্ধো এতাৱত          ভৈল সমাপত

কৃষ্ণ হুয়ো জয় জয়।।১৫১৮।।

...............

 

।।ছবি।।

নমো নমো কৃষ্ণদেৱ      তযু পদে কৰে সেৱ

অনাথ পালক কৃপাময়।

পতিত জনৰ গতি       তুমি মাত্র যদুপতি

জয় জয় নন্দৰ তনয়।।

মোৰ নিজ ইষ্টদেৱ       তুমি বিনে নাহি কেৱ

তযু পদে কৰি আছো সাৰ।

হে অনাথৰ বন্ধু        ভগৱন্ত কৃপাসিন্ধু

নকৰিবা বাপ পৰিহাৰ।।১৫১৯।।

অন্তর্যামী ৰূপে স্বামী      যেন শিক্ষা দিলা তুমি

তেমনে ৰচিলো পদচয়।

আৰো বঢ়া টুটা যত     ভৈল মোৰ অজ্ঞানত

তাক নাথ ক্ষমিবে লাগায়।।

ইটো পদ চিন্তনত        পদচয় ৰচনত

পুণ্য যিবা ভৈলেক কিঞ্চিত।

তাক তযু পদতলে       সমর্পিলো কৌতুহলে

তুষ্ট হুয়ো ভকতে সহিত।।১৫২০।।

কৃষ্ণৰ একান্ত নিষ্ট       শ্ৰীমন্ত শঙ্কৰ শিষ্ট

কামৰূপে ভৈলন্ত বেকত।

লোকৰ চিন্তিয়া হিত      পাষণ্ডক দমি নিত

প্ৰচাৰিলা ভক্তি বহু মত।।

নানা শাস্ত্র প্রচাৰিয়া      ভকতিক প্রকাশিয়া

আহ্মাক দিলাহা চক্ষুদান।

কোটি কোটি কল্প যদি    উপকাৰ কৰি আতি

তভো ঋণ শুজা নযায় তান।।১৫২১।।

বান্ধৱ কৃষ্ণক তেহে      আমাসাক চিনাইলন্ত

ভক্তক কৰাইলা পৰিচয়।

জ্ঞান কৰ্ম্ম পথ খণ্ডি      ভকতিক দেখাইলন্ত

হেন বন্ধু কেহো নাহিকয়।।

তান পদ অনুসৰি       বিৰচিলো ইটো পদ

আৰ ফল বাঞ্ছো এহিমান।

তান্ত মোৰ ৰৌক মতি    বৈষ্ণৱত হৌক প্রীতি

মোৰ জন্ম হৌক যিটো স্থান।।১৫২২।।

শুনিয়োক সভাসদ       তৃতীয় স্কন্ধৰ পদ

নিশবদ হৈয়া মনতোষ।

সংক্ষেপ পদত দেখা      যিবা কিছু অর্থ নাই

আত মোক নিদিবাহা দোষ।।

যিটো লোক সমস্তৰ      যেনমতে প্রীতিকৰ

তাকে মঞি কৰিছো যতন।

বৈষ্ণৱ সন্তোষ ভৈলে      ঈশ্বৰ কৃষ্ণৰ পাৱে

নিত্য হোৱে ভকতি বৰ্দ্ধন।।১৫২৩৷৷

এতেকে সাধুৰ প্রীতি      সাধিবাক প্রেমভাৱে

সংক্ষেপিলো কিছু অর্থচয়।

সিটো দোষ পৰিহৰি      শুনিয়োক যত্ন কৰি

মাধৱৰ কথা সুধাময়।।

আৱে বৈষ্ণৱৰ পাৱে      ধৰিয়োক প্রেমভাৱে

জ্ঞান কৰ্ম্মে আশা দূৰ কৰি।

গাোৱিন্দৰ দাস নিজ      গোপাচৰণ দ্বিজ

কহে ডাকি বোলা হৰি হৰি।।১৫২৪৷৷

 

।।বিদুৰউদ্ধৱ সংবাদঃ কপিল চৰিত সমাপ্ত৷৷

৷৷ইতি শ্রীমদ্ভাগৱত তৃতীয় স্কন্ধ সমাপ্ত৷৷

bottom of page